Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

☒ w całości

☐ w części

APELACJA PEŁNOMOCNIKA OSKARŻYCIELKI PRYWATNEJ USTANOWIONEGO Z URZĘDU:

1/ obraza art. 399 § 1 kpk polegająca na braku uprzedzenia stron o możliwości ewentualnego zakwalifikowania czynu zarzucanego oskarżonemu jako czynu z art. 212 § 1 kk, co w konsekwencji doprowadziło do braku wyrażenia stanowiska oskarżycielki prywatnej i jej pełnomocnika w tym zakresie i bezkrytycznego przyjęcia przez sąd, iż zarzucane aktem oskarżenia zachowanie oskarżonego miało polegać na zniesławieniu pokrzywdzonej;

2/ obraza art. 4 kpk, 7 kpk, 410 kpk i 424 § 1 kpk poprzez pominięcie i nieuwzględnienie okoliczności przemawiających za przypisaniem oskarżonemu odpowiedzialności karnej oraz uwzględnienie jedynie okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego oraz dokonanie dowolnej, sprzecznej z logiką i doświadczeniem życiowym oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego co do charakteru słów użytych przez oskarżonego w piśmie procesowym, naruszających godność oskarżycielki prywatnej, a nadto poprzez nie odniesienie się w ogóle w pisemnym uzasadnieniu do dowodów świadczących na niekorzyść oskarżonego, wyprodukowanych w trakcie postępowania i brak należytego umotywowania stanowiska w tym zakresie;

3/ błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na błędnym przyjęciu, iż zarzucane oskarżonemu zachowanie należy rozpatrywać jako występek z art. 212 § 1 kk, co z kolei doprowadziło do uniewinnienia od tego czynu, podczas gdy prawidłowa ocena okoliczności natury przedmiotowej i podmiotowej składających się na stan faktyczny sprawy, a także zgormadzonego w sprawie materiału dowodowego winna doprowadzić do wniosku, że zarzucane oskarżonemu zachowanie stanowi występek z art. 216 § 1 kk i przez pryzmat realizacji ustawowych znamion tego występku należałoby rozpatrywać zachowanie oskarżonego;

4/ błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, wyrażający się w obciążeniu oskarżycielki prywatnej kosztami procesu w sytuacji, gdy jej sytuacja materialne uprawniała do zastosowania przepisu art. 624 § 2 kpk.

APELACJA PEŁNOMOCNIKA OSKARŻYCIELKI POSIŁKOWEJ USTANOWIONEGO PRZEZ OSKARŻYCIELKĘ PO WYDANIU ZASKARŻONEGO WYROKU

1/ mająca wpływ na treść wyroku obraza przepisów postępowania, a mianowicie art. 399 § 1 kpk, poprzez brak uprzedzenia stron o możliwości zakwalifikowania czynu zarzucanego oskarżonej jako występku z art. 212 § 1 kk zamiast z art. 216 § 1 kk, co miało wpływ na treść wyroku w zakresie ustaleń faktycznych odnośnie popełnienia przez oskarżonego występku z art. 216 § 1 kk, co uniemożliwiło oskarżycielce prywatnej objęcie ściganiem występku z art. 216 § 1 kk.

2/ obraza przepisów prawa materialnego, to jest art. 212 § 1 kk w związku z art. 399 § 1 kpk poprzez niewłaściwe jego zastosowanie, polegające na jego zastosowaniu w stanie faktycznym, podczas gdy nie było ku temu przesłanek,

3/ obraza przepisów prawa materialnego, to jest art. 216 § 1 kk w zw. z art. 399 § 1 kpk przez niewłaściwe jego zastosowanie, polegające na jego niezastosowaniu w stanie faktycznym

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Przed przystąpieniem do analizy zarzutów apelacyjnych wypada poddać egzegezie treść aktu oskarżenia, albowiem wiodącym zagadnieniem, eksponowanym w obydwu środkach odwołąwczych, jest kwestia prawidłowej kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego. Jak wynika z treści zaskarżonego wyroku czyn ten został opisany w sposób zbieżny z tezą oskarżenia, przy czyn nadano mu kwalifikację prawną z art. 212 § 1 kk, co – jak wynika z treści aktu oskarżenia - nie odpowiadało intencji oskarżycielki prywatnej, kwalifikującej go z art. 216 § 1 kk (k. 4). Takie przekształcenie kwalifikacji prawnej nie miało jakiegokolwiek uzasadnienia, albowiem znamieniem pomówienia jest „poniżenie w opinii publicznej” lub „narażenie na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności”, gdy tymczasem w opisie czynu takie znamię nie występuje, a więc należało wnioskować, że oskarżycielka ograniczyła oskarżenie tylko do znamienia występującego w przepisie kodeksu karnego przez nią przywołanym. Stąd też należało w pierwszej kolejności udzielić odpowiedzi na pytanie, czy zabieg taki był celowy, a nadto, czy miał on jakikolwiek wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia. Odpowiedź na tak postawione pytanie zawarta została w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Sąd wykluczył bowiem na wstępie by czyn zarzucany oskarżonemu można było zakwalifikować z art. 216 § 1 kk, jakkolwiek również w otoczeniu tej normy prawnej rozważał bezprawność zachowania oskarżonego. Stwierdził wszak, że „problemem”, który musiał rozstrzygnąć była ocena, „czy doszło do karalnego pomówienia (co wprost wynika z zarzutu), czy też działanie G. Ś. było zniewagą, czy też można mówić o karalności oby tych występków” (k. 129 verte) rozstrzygając ostatecznie, że zarzut „nie został podniesiony w niestosowanej formie, z wykorzystaniem słów znieważających, obelżywych, czy też obraźliwych”. Pomijając to, że taka zmiana kwalifikacji prawnej nie jest możliwa w akcie oskarżenia skoro został on sformułowany przez oskarżycielkę (art. 413 § 1 pkt 4 kpk) trzeba podkreślić, że błąd sądu a quo nie miał żadnego wpływu na treść orzeczenia, albowiem przedmiotem oceny jest czyn, a nie jego kwalifikacja prawna. Uwaga powyższa jest istotna o tyle, że nie mogło dojść do naruszenia przepisu art. 399 § 1 kpk, skoro sąd wydał wyrok uniewinniający, a w sposób zamierzony, czy też niezamierzony (w wyniku przeoczenia) przypisał czynowi zarzucanemu nie tę kwalifikację prawną, która została zawarta w akcie oskarżenia. Istotnym jest natomiast, że niezależnie od ich pewnej chaotyczności, w obszarze rozważań sądu a quo pojawił się cały zakres możliwej do przypisania oskarżonemu bezprawności. Wynika to wprost z przytoczonych fragmentów uzasadnienia zaskarżonego wyroku, co dostrzegł też pełnomocnik oskarżycielki prywatnej w swojej apelacji. Przepis art. 399 § 1 kpk odnosi się do sytuacji, w której w granicach czynu zarzucanego sąd dostrzega możliwość zmiany proponowanej kwalifikacji prawnej i czyni to nie uprzedzając o tym stron. Taka sytuacja in concreto z oczywistych powodów nie zaistniała, albowiem oskarżony został uniewinniony od stawianego mu zarzutu.

ZARZUTY APELACJI PEŁNOMOCNIKA OSKARŻYCIELKI PRYWATNEJ USTANOWIONEGO Z URZĘDU:

Ad. 1 – zarzut bezzasadny, albowiem – co wyżej wykazano – sąd nie był zobligowany do uprzedzenia o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonemu, od którego został uniewinniony. Bez wątpienia sąd nie był uprawniony do tego żeby wskazywać kwalifikację prawną inną, aniżeli wskazała oskarżycielka prywatna w akcie oskarżenia. Jest to jednak uchybienie niemające wpływu na treść orzeczenia. Sąd analizował czyn w perspektywie norm z art. 216 § 1 kk i art. 212 § 1 kk w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Jak wynika z uzasadnienia apelacji pełnomocnika oskarżycielki prywatnej tenże również dostrzegł ingerencję sądu w kwalifikację prawną czynu zaproponowaną przez oskarżycielkę prywatną (k. 141), jak też brak oczekiwanej przez niego analizy powodów niemożności przypisania treści sprzeciwu od wyroku nakazowego znamienia znieważenia, dostrzegając jednakże pogląd wyrażony w uzasadnieniu, że w dokumencie tym treści znieważającej dostrzec nie sposób. Wypada jednakże podkreślić, że pomimo obszernych wywodów tego środka odwoławczego, czerpiących z doktryny prawa, skarżący uchylił się do przeprowadzenia procesu subsumpcji w odniesieniu do konkretnej treści. A przecież w sprzeciwie od wyroku nakazowego oskarżony ujawnił jedynie jakie wrażenie towarzyszy mu w związku z niekwestionowanym przez oskarżycielkę prywatną faktem, że na facebooku opisała zdarzenie z dnia 24 marca 2018 roku, którego sprawcą miał być oskarżony i „napisała prawdę”.

Ad. 2, – zgodzić się należy z autorem apelacji, że sąd nie przeprowadził analizy materiału dowodowego, z którego wynika, że oskarżony przed złożeniem sprzeciwu od wyroku nakazowego znieważać miał oskarżycielkę, naruszać jej część i godność. Trzeba jednakże zauważyć, że akt oskarżenia nie objął tych zachowań, a treść sprzeciwu od wyroku nakazowego bez wątpienia różni się wypowiedzi zrelacjonowanych w zeznaniach oskarżycielki prywatnej i świadka T. B.. Nie było zatem powodów by klasyfikować materiał dowodowy w zakresie zdarzeń nieobjętych aktem oskarżenia. Pomijając okoliczność, że treść przywołanego pisma procesowego została sformułowana w oparciu o relację oskarżonego przez świadka Z. B., co przecież nie ma istotnego znaczenia, skoro to oskarżony je podpisał i dostarczył do sądu, zawarte w nim oceny są ekspozycją wrażeń oskarżonego, który dowiedział się o ujawnieniu przez oskarżycielkę na facebooku okoliczności mogących – tak to przynajmniej ocenił – godzić w jego dobre imię. Egzegeza zawartych w tym piśmie procesowym treści wyklucza możliwość uznania ich za znieważające, albowiem mieści się w granicach prawa do obrony formułowanie podejrzeń, również w sferze szeroko pojętego zdrowia (pełnomocnik oskarżycielki prywatnej domagał się np. przeprowadzenia dowodu z opinii sądowo – psychiatrycznej kwestionując stan zdrowia psychicznego oskarżonego), o ile nie mają one obraźliwego charakteru. Wyrażona przez oskarżonego opinia: „mam wrażenie, że ona jest chora psychicznie” powiązana z faktami mającymi – jego zdaniem - przekonywać, że stał się obiektem niesprawiedliwego ataku ze strony oskarżycielki („czepia się mnie, że ja ją napadłem i chciałem zabić …., chodzi za mną i mnie nagrywa …., na facebooku zrobiła mnie zboczeńcem napadającym na kobiety na cmentarzu”), niezależnie od zasadności takiego stanowiska, dowodzi jedynie, że zamiarem oskarżonego nie było znieważenie pokrzywdzonej, a wzmocnienie linii obrony w sprawie, w której występował jako obwiniony.

Ad. 3/ zarzut błędu w ustaleniach faktycznych należy rozpatrywać w kategoriach zarzutu obrazy art. 424 § 1 pkt 2 kpk. Skarżący zarzucił bowiem sądowi a quo uchylenie się od wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku w całym zakresie możliwych do przyjęcia kwalifikacji prawnych czynu zarzucanego, rozpatrywanego jako określone zdarzenie. Sąd tymczasem, jakkolwiek enigmatycznie, analizował zdarzenie z perspektywie kwalifikacji prawnej z art. 216 § 1 kk i art. 212 § 1 kk, odrzucając możliwość przypisania zachowaniu oskarżonego znamion obydwu przewidzianych w kodeksie karnym przestępstw;

Ad. 4/ zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, mającego mieć wpływ na treść orzeczenia, polegającego na obciążeniu oskarżycielki prywatnej kosztami procesu w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, pomimo istnienia podstaw do zastosowania przepisu art. 624 § 1 kpk oceniono jako bezpodstawny, albowiem zwolnienie oskarżycielki od zryczałtowanej równowartości kosztów postępowania w sprawie z oskarżenia prywatnego miało charakter tymczasowy, mający na celu nieblokowanie jej dostępu do sądu. Po tej decyzji, zapadłej w maju 2019 roku, oskarżycielka ustanowiła pełnomocnika z wyboru, a więc jej sytuacja materialna uległa poprawie. W następstwie uprawomocnienia zaskarżonego wyroku została ona obciążona rzeczywistymi wydatkami postępowania, które są niższe od kosztów zryczałtowanych. Dlatego też uznano, że na etapie postępowania przed sądem pierwszej instancji nie było powodów do zwolnienia oskarżycielki od wydatków postępowania.

APELACJA PEŁNOMOCNIKA OSKARŻYCIELKI PRYWATNEJ USTANOWIONEGO PRZEZ NIĄ PO WYDANIU ZASKARŻONEGO WYROKU:

Ad. 1/ zarzut obrazy przepisu art. 399 § 1 kpk omówiony w pkt Ad. 1 – w odniesieniu do tożsamego zarzutu pierwszej apelacji.

Ad. 2/ zarzut obrazy przepisu prawa materialnego, to jest art. 212 § 1 kk należy odkodować, jako zarzut obrazy przepisów postępowania, to jest art. 413 § 1 pkt 4 kpk. Analiza zasadności tego zarzutu zawarta została w części wstępnej niniejszego uzasadnienia.

Ad. 3/ treść tego zarzutu zdaje się dowodzić, że skarżący nie zakwestionował ustaleń faktycznych uznając jedynie, że właśnie w ich granicach wyczerpane zostały znamiona strony przedmiotowej i podmiotowej przestępstwa z art. 216 § 1 kk. Przy innym założeniu postawienie zarzutu obrazy prawa materialnego byłoby niedopuszczalne. Analiza tego zagadnienia została przestawiona w części odnoszącej się do apelacji pierwszego z pełnomocników oskarżycielki prywatnej. Podkreślić raz jeszcze należy, że dowodem mającym zawierać treść znieważającą jest dokument w postaci sprzeciwu od wyroku nakazowego, podpisany przez G. Ś.. Li tylko egzegeza tego dokumentu dowodzi, że nie sposób wywodzić z niego treści znieważającej, czy też zniesławiającej oskarżycielkę prywatną. W dokumencie tym oskarżony zawarł swoją opinię dotyczącą jego postrzegania oskarżycielki prywatnej. Nie stwierdził równocześnie, że oskarżycielka jest osobą chorą psychicznie, co przecież samo w sobie nie może być zniewagą, a jedynie ujawnił swoje – jak to określił – wrażenie, w oparciu o doświadczenia wynikające z jego kontaktów z oskarżycielką. Pierwszy z pełnomocników oskarżycielki przedstawił poglądy doktryny dotyczące możliwej formy znieważenia, ograniczając się do teoretycznych rozważań przedmiotowej kwestii, a priori przyjmując, że zawarte w sprzeciwie od wyroku nakazowego treści mają charakter znieważający. Jakkolwiek uzasadnienie zaskarżonego wyroku w zakresie możliwości przypisania oskarżonemu znamienia znieważenia ma podobną postać, pozbawioną obszernych rozważań teoretycznych, jest ono wystarczające by wyrok poddać kontroli odwoławczej bez konieczności wzywania sądu a quo do uzupełniania uzasadnienia w omawianym zakresie. Drugi z pełnomocników, stawiając zarzut obrazy prawa materialnego zrezygnował w ogóle z jego bliższego uzasadnienia, a tym samym nie powodów by wcześniejsze rozważania pogłębić.

Wniosek

Wiosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zwolnienie oskarżycielki prywatnej od kosztów sądowych za postępowanie przed sądem pierwszej instancji w oparciu o przepis art. 624 § 1 kpk.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Powody omówione w rozważaniach poświęconych wszystkim zarzutom obydwu apelacji.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok Sądu Rejonowego w M. z dnia 22 października 2019 roku, w sprawie (...).

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Nieuwzględnienie wszystkich zarzutów apelacyjnych.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

☒ w całości

☐ w części

☒ w całości

☐ w części