Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Beata Bihuń
Protokolant:	Starszy sekr. Sądowy Edyta Smolińska – Kasza

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2024 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa R. Banku (...) z siedzibą we W.

przeciwko K. Ł. (1), K. Ł. (2), B. W.

o zapłatę

I.  Powództwo oddala;

II.  Zasądza od powoda R. Banku (...) z siedzibą we W. na rzecz pozwanej K. Ł. (2) kwotę 5.405,66 zł
(pięć tysięcy czterysta pięć złotych i 66/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

III.  Zasądza od powoda R. Banku (...) z siedzibą we W. na rzecz pozwanej B. W. kwotę 5.405,66 zł
(pięć tysięcy czterysta pięć złotych i 66/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  Zasądza od powoda R. Banku (...) z siedzibą we W. na rzecz pozwanego K. Ł. (1) kwotę 5.405,66 zł
(pięć tysięcy czterysta pięć złotych i 66/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 81/24

UZASADNIENIE

Powód R. Bank (...) w W. prowadzący w Polsce działalność za pośrednictwem oddziału R. Bank (...) (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce w pozwie wniesionym przeciwko pozwanym K. Ł. (3), K. Ł. (1) oraz B. W. domagał się:

I.  zasądzenia solidarnie, ewentualnie łącznie, ewentualnie w częściach równych, ewentualnie in solidum od strony pozwanej na rzecz powoda kwoty 199.916,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od doręczenia odpisu pozwu do dnia zapłaty, tytułem zwrotu równowartości nominalnej kwoty kapitału kredytu wypłaconego pozwany,

II.  zmiany wysokości świadczenia pieniężnego w postaci wypłaconej kwoty kapitału i w konsekwencji zasądzenia solidarnie, ewentualnie łącznie, ewentualnie w częściach równych, ewentualnie in solidum od strony pozwanej na rzecz powoda kwoty 31.000,18 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwanym pozwu do dnia zapłaty, tytułem zmiany wysokości świadczenia pieniężnego - wypłaconej kwoty kapitału, na skutek waloryzacji sądowej wynikającej z istotnej siły nabywczej pieniądza za okres od dnia wypłaty kwoty kredytu do dnia 25.01.2022 r.

III.  zasądzenie solidarnie, ewentualnie łącznie, ewentualnie w częściach równych, ewentualnie in solidum od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powód wskazał, że strony postepowania łączyła umowa o kredyt waloryzowany waluta obcą. Wskutek wniesionego przez pozwanych przeciwko powodowi pozwu i powołaniu się na trwała bezskuteczność tej umowy, sad I instancji oddalił powództwo o ustalenie nieważności umowy i uznane co do zasady roszczenie ewentualne o zapłatę. Sad II instancji oddalił apelację banku od wyroku sądu I instancji, a na dzień wniesienia niniejszego pozwu, powód oczekiwał na rozpoznanie wniesionej przez niego skargi kasacyjnej.

Powód wyjaśnił, że pozew złożył, mając na uwadze ewentualna możliwość zmiany rozstrzygnięcia w sprawie z powództwa kredytobiorców oraz odrębność roszczeń stron
w przypadku ewentualnego rozstrzygnięcia ustalającego nieważność umowy kredytu.

W pozwie powód domaga się zwrotu wypłaconego powodom kapitału kredytu, do zwrotu którego pozwani mogą być zobowiązani w przypadku ustalenia nieważności umowy kredytu.

Powód domagał się dokonania przez sąd waloryzacji kwoty wypłaconego pozwanym kapitału kredytu, wskazując, że brak jest związku dochodzonego świadczenia z prowadzeniem przez powoda przedsiębiorstwa.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na ich rzecz kosztów procesu wg norm prawem przewidzianych.

W uzasadnieniu pozwani wskazali, że roszczenie o zwrot kapitału jest niezasadne, ponieważ Sąd I instancji oddalił żądnie ustalenia nieważności umowy kredytu i wyrok ten jest prawomocny.

Odnosząc się do żądania waloryzacji kwoty wypłaconego kapitału pozwani wskazali, że nawet gdyby umowa o kredyt została unieważniona, to roszczenie to również nie zasługuje na uwzględnienie ponieważ zgodnie z treścią art. 358 ¹ § 4 kc z żądaniem takim nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo.

Pismem z dnia 10.05.2024 r. pozwany cofnął pozew co do kwoty 31.000,18 zł, w związku z czym postanowieniem z dnia 3.12.2024 r. Sad umorzył postępowanie co do tej kwoty i zwrócił powodowi kwotę 745,00 zł tytułem połowy opłaty od cofniętej części pozwu, pomniejszonej o opłatę minimalną (k. 114).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 12.06.2008 r. pozwani K. Ł. (1), K. W. oraz B. W. zawarli z poprzednikiem prawnym powodowego banku (...) S.A. Spółką Akcyjna Oddziałem w Polsce z siedzibą w W. umowę o kredyt hipoteczny
nr (...), na mocy której bank udzielił pozwanym kredytu w kwocie 199.916,00 zł indeksowanego do (...).

(dowód: umowa k. 27 – 30)

W wykonaniu umowy powód w dniach 25.06.2008 r. oraz 14.07.2008 r. wypłacił pozwanym kwotę 199.916,00 zł kapitału kredytu.

( dowód: zaświadczenie k. 30)

Na skutek wniesionego przez pozwanych pozwu skierowanego przeciwko stronie powodowej, wyrokiem z dnia (...) Sąd Okręgowy w Olsztynie w sprawie (...) oddalił powództwo główne o ustalenie, że w/w umowa jest nieważna oraz co do zasady uznał roszczenie ewentualne o zapłatę za usprawiedliwione co do zasady.

Na skutek wniesionej od powyższego wyroku apelacji banku (...)
w B. wyrokiem z dnia 31 maja 2022 r., sygn. akt (...) oddalił apelację.

Postanowieniem z dnia (...)w sprawie o sygn.. (...) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej banku od w/w wyroku Sądu Apelacyjnego.

(dowód: pozew k. 35 – 43, wyrok Sądu Okręgowego k. 78, wyrok Sądu Apelacyjnego k. 79, postanowienie SN k. 80)

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny sprawy nie był sporny pomiędzy stronami. Ustalenia w tym zakresie Sąd poczynił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, które nie były kwestionowane przez strony, w szczególności wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie w sprawie (...) oraz wyroku Apelacyjnego w B., sygn. akt (...) oraz postanowienia SN w sprawie (...).

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. pominął wniosek dowodowy powoda o o zwrócenie się o akta (...) jako nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy i zmierzające jedynie do przedłużenia postępowania.

Poza sporem w sprawie pozostaje, iż roszczenie powoda pozostaje w związku z umową o kredyt hipoteczny nr (...) zawartą przez pozwanych z poprzednikiem prawnym powoda. Jest także poza sporem, iż w związku z zawarciem tej umowy i w jej wykonaniu poprzednik prawny powoda udostępnił pozwanym kapitał w łącznej kwocie 199.916,00 zł.

Bezsporne jest również to, że Sąd Okręgowy w Olsztynie oddalił żądanie pozwanych o ustalenie nieważności w/w umowy kredytu oraz ostatecznie, że wyrok ten jest prawomocny.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do roszczenia powoda o zwrot kwoty wypłaconego pozwanym kapitału kredytu, zauważyć należy, że opiera się ono na treści art. 405 i 410 kc, oraz na utartej już w ostatnim orzecznictwie tzw. „teorią dwóch kondykcji”, zakładająca, że w przypadku następczej nieważności umowy kredytowej po obu jej stronach powstają odrębne roszczenia o zwrot świadczeń nienależnie spełnionych, przy czym po stronie banku mowa jest o kwocie wypłaconego kapitału.

Zgodnie z treścią art. 410 § 2 k świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Osoba która świadczenie takie uzyskała, w świetle treści art. 405 kc ma obowiązek wydać korzyść w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Sytuacja powyższa nie znalazła zastosowania w niniejszym postępowaniu, ponieważ, jak słusznie wskazali pozwani, pozew o ustalenie nieważność spornej umowy kredytu został prawomocnie oddalony i umowa obowiązuje nadal. Nie można więc uznać, że powodowie uzyskali od banku roszczenie w postaci kwoty wypłaconego kapitału bez podstawy prawnej. Pozwani posiadali i nadal posiadają tytuł prawny do otrzymania kapitału kredytu, którym była zawarta przez nich umowa kredytu, oparta o treść art. 69 ustawy prawo bankowe. Podstawa ta nie zmieniła się do chwili obecnej.

Odnosząc się do żądania zmiany wysokości świadczenia pieniężnego w postaci wypłaconej kwoty kapitału jest ono niezasadne również z wyżej wskazanych powodów, jednakże zauważyć również należy, że w orzecznictwie ugruntowany jest już pogląd o tym, że bank, w razie wystąpienie niekorzystnych skutków unieważnienia umowy kredytu, nie może otrzymywać żadnej rekompensaty, ponieważ skutki te są wynikiem wyłącznie jego bezprawnego działania. Jak wskazał SN w uchwale z dnia 25.04.2024 r. w sprawie III CZP 25/22 jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, nie ma postawy prawnej do żądania przez którąkolwiek ze stron odsetek lub innego wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych w okresie od spełnienia nienależnego świadczenia do chwili popadnięcia w opóźnienie co do zwrotu tego świadczenia.

Dodatkowo z treści art. 358 ¹ § 4 k.c. wynika, że z waloryzacją świadczenia pieniężnego nie może co do zasady występować przedsiębiorca, jeśli świadczenie to pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Umowa kredytu i wypłacenie na jej podstawie kapitału kredytu, wbrew odmiennemu stanowisku powoda, z całą pewnością pozostają w związku z działalnością gospodarczą banku, a zatem przepis ten wyraźnie wskazuje, że banki nie mogą występować przeciwko kredytobiorcom z żądaniem waloryzacji wypłaconego im kapitału.

Wobec powyższego, sad w pkt I wyroku oddalił powództwo, a w pkt II, III i IV na podstawie art. 98 kpc zasądził od powoda na rzecz pozwanych koszty procesu przed sądem I instancji oraz koszty postępowania zażaleniowego.

Sąd zasądził na rzecz każdego z pozwanych po 1/3 części kosztów tj. po 5.405,66 zł, mając na uwadze stanowisko SN, zawarte w uchwale z dnia 16.11.2023 r. w sprawie III CZP 54/23, zgodnie z którą koszty procesu należne współuczestnikom materialnym – w tym także pozostającym w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój wspólności majątkowej – podlegają zasądzeniu na ich rzecz w częściach równych, chyba że współuczestnicy zgodnie wniosą o inny podział zasądzonych kosztów albo o zasądzenie ich jedynie na rzecz jednego lub niektórych ze współuczestników.

Jednocześnie Sąd nie uwzględnił wniosku pełnomocnika strony pozwanej o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości, nie znajdując podstaw uzasadniających przyznanie ich w rzeczonej wysokości. Zgodnie bowiem z treścią art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata (tu: radcę prawnego) zalicza się wynagrodzenie tego pełnomocnika, określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego pełnomocnika, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Kryteria ustalania wysokości kosztów procesu należnych stronie określono w art. 109 § 2 k.p.c. Z brzmienia tego przepisu wynika, że Sąd winien brać pod uwagę celowość poniesionych kosztów oraz niezbędność ich poniesienia z uwagi na charakter sprawy. Przy ustalaniu wysokości kosztów poniesionych przez stronę reprezentowaną przez pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, w tym czynności podjęte w celu polubownego rozwiązania sporu, również przed wniesieniem pozwu, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Możliwość przyznania przez Sąd kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości jest zatem zależna przede wszystkim od rodzaju i stopnia zawiłości sprawy oraz niezbędnego nakładu pracy pełnomocnika. Zdaniem Sądu charakter przedmiotowej sprawy nie uzasadniał przyznania powodowi kosztów zastępstwa procesowego w stawce wyższej niż minimalna. Charakter sprawy obejmuje szeroki katalog okoliczności, do których zaliczyć należy: wartość przedmiotu sporu, tryb rozpoznania sprawy, zakres materiału dowodowego, złożoną konfigurację podmiotową, ilość żądań podlegającą rozpoznaniu czy stopień skomplikowania pod względem prawnym (zob. M. Uliasz, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, C.H. Beck, wyd. 2) a także przedmiot sporu, prostotę lub złożoność stanu faktycznego, trudności dowodzenia lub ich brak, precedensowy charakter sprawy.

Przedmiotowa sprawa nie jest już sprawą precedensową, wobec bogatego już w tym zakresie orzecznictwa sądowego czy też stanowisk doktryny także nie przemawia za szczególną złożonością sprawy. Odnosząc się zaś do oceny wkładu pracy reprezentującego stronę pełnomocnika Sąd przyjął, że czynności dokonane przez radcę prawnego w imieniu strony w toku niniejszego postępowania, nie uzasadniały przyznania wynagrodzenia w podwójnej stawce. Przez pojęcie „nakładu pracy” pełnomocnika rozumieć należy w szczególności ilość i obszerność złożonych w sprawie pism procesowych oraz udział w rozprawach i posiedzeniach sądu ale także pozasądową pomoc prawną udzieloną klientowi w związku ze sprawą. Analiza akt przedmiotowej sprawy dowodzi, iż nie była ona wielowątkowa czy też precedensowa. Materia rozważanej sprawy na tle innych spraw tego typu nie należy do złożonych. Czynności zawodowego pełnomocnika obejmowały sporządzenie odpowiedzi na pozew, przy czym treść merytoryczna tego pisma nie wskazuje na większe niż przeciętne zaangażowanie pełnomocnika w jego przygotowanie. Działania pełnomocnika w przedmiotowej sprawie Sąd traktuje jako niezbędną, ale nie ponadprzeciętną staranność, którą powinien przejawiać każdy pełnomocnik procesowy reprezentujący swojego klienta.