Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 marca 2025 r.

Sąd Okręgowy w O., I Wydział Cywilny,

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Tomasz Cichocki
Protokolant:	sekretarz sądowy Karolina Tyc

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 lutego 2025r. w O.

sprawy z powództwa (...)

przeciwko R. K. prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą (...) w K.

o zapłatę,

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 20 217,54 (dwadzieścia tysięcy dwieście siedemnaście i 54/100) Euro z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 grudnia 2022r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5 400,00 (pięć tysięcy czterysta) złotych z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu – kosztów zastępstwa procesowego;

IV.  nakazuje pobranie od pozwanego na rzecz (...) – Sądu Okręgowego w O.kwoty 4 843,00 (cztery tysiące osiemset czterdzieści trzy) złote tytułem kosztów sądowych, od których uiszczenia powód był zwolniony z mocy ustawy.

SSO Tomasz Cichocki

Sygn. akt I C 27/23

UZASADNIENIE

Powód (...) („Powód", (...)) pozwem skierowanym przeciwko R. K. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) („pozwany”) wniósł o :

1.  zasądzenie od R. K. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) na rzecz (...) kwoty 20 649,34 Euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 grudnia 2022 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie zgodnie z art. 98 § 1 K.p.c.

Jako uzasadnienie swojego roszczenia powód podał, iż Pozwany zawarł z (...) ((...), „Generalny Wykonawca") umowę w zakresie podwykonawstwa na realizowanej przez Generalnego Wykonawcę budowie o nazwie „Rozbudowa drogi krajowej nr (...) etap IV na odcinku B. - B. od km 180+353,17 do km 188+513,69" („Budowa"), której inwestorem był Powód. Pozwany z tytułu świadczonych usług wystawił faktury, które nie zostały zaspokojone przez (...) z uwagi na utratę płynności finansowej Generalnego Wykonawcy.

W związku z brakiem zapłaty, pozwany złożył do (...) zgłoszenie należności w trybie art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 czerwca 2012 r. o spłacie niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorców, wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych („u.s.n."). Następnie na skutek zgłoszenia (...) dokonała pozytywnej weryfikacji zgłoszenia należności w trybie art. 5 ust. 3 u.s.n., umieściła pozwanego na liście przedsiębiorców zakwalifikowanych do wypłaty należności z (...) ( (...)) oraz dokonała zapłaty należności na rzecz pozwanego z (...).

W dniu 19 czerwca 2013 roku Sąd Handlowy w W. wszczął postępowanie upadłościowe (...) (sygn. akt:(...)) i wyznaczył syndykiem masy upadłości dr. S. R. („Syndyk"). Pozwany zgłosił swoją wierzytelność w ramach postępowania upadłościowego (...). Następnie pod koniec czerwca 2016 r., na przełomie maja i czerwca 2018 r. oraz na początku marca 2021 r. Syndyk wypłacił pozwanemu odpowiednio 5%, 5 % oraz 4% uznanej wierzytelności pozwanego. Co istotne, (...) w związku z wypłatą środków z (...), również dokonała zgłoszenia spornej kwoty w postępowaniu upadłościowym prowadzonym w A..

Powód zaskarżył do austriackiego sądu upadłościowego, zgodnie z przewidzianą w A.procedurą, rozstrzygnięcie Syndyka o wypłacie pierwszej transzy (5%) niespornych roszczeń na rzecz wierzycieli, którzy zgłosili swoje roszczenia w postępowaniu upadłościowym. Zażalenie dotyczyło jednego z podwykonawców (...), który zgłosił swoje roszczenie pomimo uprzedniego otrzymania płatności z (...). W postępowaniu wywołanym zażaleniem sąd austriacki miał przesądzić, czy fakt dokonania wypłaty środków z (...) na rzecz podwykonawcy przez (...) powoduje przejście na Powoda roszczeń podwykonawcy wobec masy upadłości. Ostatecznie, z uwagi na właściwe austriackie prawo upadłościowe, prawomocnym wyrokiem z dnia 13 listopada 2019 r. Wyższy Sąd Okręgowy w W.stwierdził, że w przypadku zgłoszenia tego samego roszczenia przez powoda i podwykonawcę oraz w braku stosownych dokumentów potwierdzających wstąpienie przez (...) w miejsce podwykonawcy z roszczeniem wobec masy upadłości, takich jak cesja wierzytelności, zgłoszone roszczenie winno być wypłacane jego pierwotnemu właścicielowi, tj. podwykonawcy ( (...)).

Zważywszy zatem, że pierwotne roszczenie pozwanego zostało spełnione w ramach wypłaty z (...), to uznać należy, że kwoty wypłacone na rzecz Pozwanego przez Syndyka stanowią jego bezpodstawne wzbogacenie względem (...). Skoro bowiem powód spłacił zadłużenie (...) względem pozwanego, zaś pozwany otrzymał następnie część roszczenia od Syndyka, to łączna otrzymana należność przewyższa rzeczywiste zobowiązania i stanowi bezpodstawne wzbogacenie pozwanego.

Jedyną możliwością dla powoda odzyskania należności już wypłaconych oraz tych, które mogą zostać wypłacone w przyszłości przez Syndyka na rzecz pozwanego, jest złożenie pozwu, którego podstawą są przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.

W związku z faktem, iż pozwany otrzymał zarówno zapłatę należności z (...) w trybie w/w ustawy, a także 14% zgłoszonej należności od Syndyka, to jest on bezpodstawnie wzbogacony kosztem (...). Nie ulega bowiem wątpliwości, że pozwany w momencie otrzymania środków z (...) utracił podstawę prawną do otrzymania jakichkolwiek należności roszczenia głównego od Syndyka.

W tych okolicznościach strona powodowa (...) - (...) uprawniony jest do dochodzenia roszczenia objętego przedmiotowym powództwem w oparciu o przepis art. 405 i nast. K.c.

(pozew k. 4-7v.)

Pozwany R. K. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.

Pozwany zakwestionował powództwo zarówno, co do zasady jak i co do wysokości. W ocenie pozwanego, powództwo winno zostać oddalone, z uwagi na niewykazanie przez powoda zasadności dochodzonego roszczenia.

Pozwany przyznał, że w ramach prowadzonego przedsiębiorstwa, w dniu 1 marca 2013 roku zawarł umowę o świadczenie usług transportowych oraz wykonanie prac sprzętem budowlanym w ramach realizacji kontraktu „Rozbudowa drogi krajowej nr (...) etap IV na odcinku B.-B. od km 180+353,17 do km 188+513,69". Po wykonaniu zadań przewidzianych w ramach umowy, pozwany wystawił na rzecz(...). Oddział w Polsce faktury o numerach (...) na łączną kwotę 579 128,59 złotych.

Wobec braku płatności ze strony wykonawcy, pozwany w dniu 2 lipca 2013 roku wezwał (...) Oddział w Polsce do zapłaty należności, które pozostały bezskuteczne. W dniu 15 lipca 2013 roku pozwany na podstawie ustawy z dnia 28 czerwca 2012 roku o spłacie niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorców, wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych, zgłosił wierzytelność do(...) Oddział w O..

W opozycji do stanowiska powoda, sumy wypłacone na podstawie ustawy z dnia 28 czerwca 2012 roku w przedmiocie spłat niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorców, wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych od (...) Oddział w O. nie pokryły całości roszczenia pozwanego wynikającego z tytułu realizacji zadania „Rozbudowa drogi krajowej nr (...) etap IV na odcinku B. - B.", gdzie strona pozwana wykonywała usługi, jako podwykonawca (...) Oddział w Polsce.

W toku postępowania upadłościowego pozwany zgłosił wierzytelność w kwocie 620 433,37 złotych, która stanowiła sumę nieuregulowanych faktur tytułem odsetek ustawowych za okres do jednego roku przed ogłoszeniem upadłości, według wyżej wskazywanych dokumentów rozliczeniowych. Niemniej jednak, wysokość roszczenia została pomniejszona wobec braku możliwości rozliczenia należności o wyższą wysokość odsetek. Gdyby jednak przyjąć brak zastosowania dyspozycji art. 92 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe - to na przedmiotowe roszczenie względem (...) składa się następujące sumy:

a) 579 128,59 złotych tytułem należności głównej stanowiącej wartość wynikającą z niezapłaconych faktur VAT o numerze: (...),

b) 131 360,26 złotych tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych do dnia 3 czerwca 2015 roku, a zatem do dnia uregulowania częściowej zapłaty przez (...) Oddział w O..

W dniu 20 lutego 2014 roku pozwany zgłosił wierzytelność w postępowaniu upadłościowym. Zgłoszona wierzytelność w stosunku do rzecz (...) Oddział w Polsce wynosiła 579 128,59 złotych tytułem należności głównej stanowiącej sumę wynikającą z nieuregulowanych faktur o numerze (...) tytułem odsetek ustawowych za okres do jednego roku przed ogłoszeniem upadłości, według wyżej wskazywanych faktur. W toku postępowania Syndyk Masy Upadłości E. W. uznała kwotę 620 433,37 złotych.

Łączna suma zobowiązania to 710 488,85 złotych. Wobec powyższego, przyznać należy, że w stosunku do powoda istnieje niedopłata, nie zaś uprawnienie do zwrotu na podstawie art. 405 k. c., zaś powództwo uznać za przedwczesne i całkowicie niezasadne.

W ocenie pozwanego, powód nie wykazał wysokości dochodzonego roszczenia. W ocenie pozwanego dokument w postaci pisma Wiceprezesa (...) z dnia 19 grudnia 2022 roku, w którym określono kwotę, która stanowi sumę przedmiotowego powództwa nie został poparty dalszymi dowodami, nie wykazuje zasadności roszczenia o zapłatę, co do wysokości. Dokument ten nie dowodzi zakresu odpowiedzialności pozwanego względem powoda. Wobec powyższego, strona powodowa nie przedstawiła dokumentów potwierdzających wysokości roszczenia - jedynie dokument prywatny, który jest przez stronę pozwaną kwestionowany. W konsekwencji, w ocenie pozwanego, powództwo, jako nieudowodnione, winno ulec oddaleniu.

(odp. na pozew k. 74-78)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 1 marca 2013 roku pozwany zawarł umowę o świadczenie usług transportowych oraz 18 marca 2013 r. umowę o wykonanie prac sprzętem budowlanym w ramach realizacji kontraktu „Rozbudowa drogi krajowej nr (...) etap IV na odcinku B.-B. od km 180+353,17 do km 188+513,69" z (...) Oddział w Polsce.

(dowód: umowa transportowa (...) k. 14-18v., umowa na pracę wykonywane sprzętem budowlanym k. 20-21)

Po wykonaniu zadań przewidzianych w ramach umowy, pozwany wystawił na rzecz (...) Oddział w Polsce faktury o numerach (...) na łączną kwotę 579 128,59 złotych.

(dowód: faktury nr (...) k. 23-24)

W dniu 15 lipca 2013 roku pozwany na podstawie ustawy z dnia 28 czerwca 2012 roku o spłacie niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorców, wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych, zgłosił wierzytelność w kwocie 579 128,59 zł do (...) Oddział w O., wskazując m.in., iż należności te wynikają z faktur Vat nr (...).

(dowód: zgłoszenie z dnia 15 lipca 2013 roku k. 13-24)

W dniu 20 lutego 2014 roku pozwany zgłosił wierzytelność w postępowaniu upadłościowym. Zgłoszona wierzytelność w stosunku do rzecz (...) Oddział w Polsce wynosiła 579 128,59 złotych tytułem należności głównej stanowiącej sumę wynikającą z nieuregulowanych faktur o numerze (...) tytułem odsetek ustawowych za okres do jednego roku przed ogłoszeniem upadłości, według wyżej wskazywanych faktur. W toku postępowania Syndyk Masy Upadłości E. W. uznała kwotę 620 433,37 złotych.

(dowód: zgłoszenie wierzytelności z dnia 20 lutego 2014 roku wraz z potwierdzeniem nadania oraz lista wierzytelności z dnia 12 marca 2015 roku k. 81-84)

(...) dokonała pozytywnej weryfikacji zgłoszenia należności umieściła pozwanego na liście przedsiębiorców zakwalifikowanych do wypłaty należności z (...) ( (...)) oraz dokonała zapłaty należności na rzecz Pozwanego z (...) w dniu 3 czerwca 2015 roku w kwocie 566 793,39 złotych.

(dowód: nota księgowa nr (...) k. 32-33 , potwierdzenie realizacji wniosku ze środków (...) k. 31, potwierdzenie transakcji k. 85)

Należność wynikającą z faktur o numerze (...) pozwany zgłosił także w postępowaniu upadłościowym w stosunku (...) prowadzonym przed sądem austriackim (H. W.) na łączną kwotę 144.401,01 euro.

( dowód: zgłoszenie wierzytelności – k. 121-122)

W toku postępowania upadłościowego toczącego się w A.pozwany otrzymał w dniu 12 lipca 2016r. kwotę 7 220,05 Euro, dnia 08.06.2018r. kwotę 7 221,45 Euro i w dniu 08.04.2021r. kwotę 5 776,04 Euro

( dowód: kopie potwierdzeń przelewów w postępowaniu upadłościowym – k. 92-94)

Fakt ten skutkował niemożnością dochodzenia przez powoda w powyższym postępowaniu upadłościowym należności wypłaconych podwykonawcom (...), w tym pozwanemu.

(dowód: odpis wyroku Wyższego Sądu Okręgowego w W.z dnia 25 października 2019 r. 3 (...) wraz z tłumaczeniem na język polski k. 37 i nast.)

Powód pismem datowanym na 15.12.2022 r. wezwał pozwanego do zapłaty otrzymanej w austriackim postępowaniu upadłościowym kwoty 20 649,34 euro terminie 3 dni od daty otrzymania niniejszego wezwania. Powód wskazał, iż w związku z realizacją zadania „Rozbudowa drogi krajowej nr (...) etap IV na odcinku B.-B." jako podwykonawca firmy (...), pozwany otrzymał zapłatę należności z (...) w trybie ustawy z dnia 28.06.2012 r. o spłacie niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorców, wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych, od (...) w O.. W związku z wypłatą przez Syndyka Masy Upadłości w A.części roszczenia, kwota wypłacona przez (...) podlega zwrotowi. Wezwanie zostało doręczone pozwanemu w dniu 21.12.2022 r.

(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 15.12.2022 r – k. 34, potwierdzenie doręczenia – k. 35-35v),

W odpowiedzi na wezwanie pozwany nie uznał argumentacji zawartej w powyższym piśmie, informując, iż nie powstała w tej sytuacji nadpłata, gdyż jedynie część wierzytelności została pokryta w toku prowadzonego postępowania upadłościowego od Syndyka Masy Upadłości (...).

odpowiedź Pozwanego z dnia 23.12.2022 r. k. 34-36)

Sąd zważył co następuje:

Powództwo w niniejszej sprawie zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.

Ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał na postawie dokumentów przedłooznych przez straony do do akt sprawy, których prawdziwość nie budziła wątpliwości oraz nie była kwestionowana wzajemnie przez strony.

Bezspornym w sprawie było, iż pozwany R. K. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą(...), zawarł z (...) (generalnym wykonawcą) umowę w zakresie podwykonawstwa na realizowanej przez Generalnego Wykonawcę budowie o nazwie „Rozbudowa drogi krajowej nr (...) etap IV na odcinku B. - B. od km 180+353,17 do km 188+513,69", której inwestorem był powód (...). Pozwany z tytułu świadczonych usług wystawił faktury, które nie zostały zaspokojone przez (...) uwagi na utratę płynności finansowej generalnego wykonawcy. W związku z brakiem zapłaty, Pozwany złożył do (...) zgłoszenie należności w trybie art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 czerwca 2012 r. o spłacie niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorców, wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych („u.s.n."). Następnie na skutek zgłoszenia (...) dokonała pozytywnej weryfikacji zgłoszenia należności w trybie art. 5 ust. 3 u.s.n., umieściła Pozwanego na liście przedsiębiorców zakwalifikowanych do wypłaty należności z (...) ( (...)) oraz dokonała zapłaty należności na rzecz Pozwanego kwoty 566 793,39 złotych. W dniu 19 czerwca 2013 roku Sąd Handlowy w W. wszczął postępowanie upadłościowe (...) i wyznaczył syndyka masy upadłości. Pozwany zgłosił swoją wierzytelność tj. 144.401,01 euro w ramach postępowania upadłościowego (...). Następnie Syndyk wypłacił pozwanemu odpowiednio 5%, 5 % oraz 4% uznanej wierzytelności pozwanego, tj. 12 lipca 2016 r. kwotę 7.220,05 euro, 08 czerwca 2018 r. kwotę 7.221,45 euro, 08 kwietnia 2021 r. kwotę 5.776,04 euro (łącznie 20.217,54 euro tj. 14% uznanej wierzytelności).

Kwestia zaspokojenia roszczeń wykonawców robót drogowych, które nie zostały zaspokojone przez wykonawcę udzielonego zamówienia publicznego została uregulowana, m.in. w ustawie z dnia 28 czerwca 2012 r. o spłacie niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorców, wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 227 z późn. zm.).

Z przepisu art. 1 ust. 1 wskazanej ustawy wynika, iż określa ona zasady spłaty przez (...) niezaspokojonych przez wykonawcę należności głównych przedsiębiorcy, który zawarł umowę z wykonawcą w związku z realizacją zamówienia publicznego na roboty budowlane udzielonego przez (...), wyłącznie za zrealizowane i odebrane prace, zwanych dalej "należnościami".

Dalej należy wskazać, iż zgodnie z art. 10 w/w ustawy, w przypadku ogłoszenia upadłości wykonawcy lub otwarcia wobec niego postępowania restrukturyzacyjnego (...) zawiadamia sędziego-komisarza o przedsiębiorcach, którym wypłacono należności, oraz o ich wysokości (ust. 1). W przypadku niezaspokojenia należności na podstawie przepisów ustawy podlegają one zaspokojeniu z majątku wykonawcy (ust. 2).

Celem wskazanego przepisu jest zapobieżenie uzyskania przez przedsiębiorcę ponownej spłaty tej samej należności, która została już spłacona przez (...) - (...) na podstawie przywołanej ustawy. Przepis ten świadczy o tym, że ustawodawca dostrzegł szczególnie wysokie ryzyko wystąpienia takiej sytuacji, w przypadku gdy zostanie ogłoszona upadłość wykonawcy. Spłata należności przedsiębiorcy powoduje jej wygaśnięcie w zakresie, w jakim została ona spłacona. Stąd próba jej zgłoszenia w postępowaniu upadłościowym powinna skutkować odmową jej uznania i niewpisywaniem na listę wierzytelności przez syndyka, nadzorcę sądowego lub zarządcę w szczególności wtedy, gdy został on poinformowany przez (...) o jej wygaśnięciu w wyniku spłaty dokonanej na podstawie ustawy.

Jednocześnie z art. 11 ust. 1 powołanej ustawy wynika, że (...) przysługuje wobec wykonawcy roszczenie o zwrot środków wypłaconych na podstawie ustawy. Wskazany przepis stanowi zatem szczególną podstawę nabycia przez (...) – (...) roszczenia względem wykonawcy o zwrot środków wypłaconych na podstawie tej ustawy.

Wydaje się, że sposób powiązania zobowiązania (...) – (...) wobec przedsiębiorcy, mogącego wynikać z komentowanej ustawy, i zobowiązania wykonawcy wobec przedsiębiorcy, wynikającego z umowy, przemawia za uznaniem (...) – (...) oraz wykonawcy za dłużników zobowiązanych in solidum względem przedsiębiorcy do spłaty należności głównej. Zaspokojenie roszczenia o zapłatę należności przez jednego z nich powoduje bowiem, że wierzytelność przedsiębiorcy wygasa względem drugiego (P. Duma, B. Lackoroński, J. Łagowska [w:] P. Duma, B. Lackoroński, J. Łagowska, Spłata niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorców, wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych. Komentarz, LEX/el. 2012, art. 11 i powołane tam porównanie co do charakterystyki zobowiązań in solidum B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Wyrządzenie szkody przez kilka osób, Warszawa 1978, s. 131; K. Zawada (w:) Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do art. 1-449 ¹⁰ , red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2011, s. 1382 i n.).

W okolicznościach sprawy należy zatem wskazać, że skoro powód ((...) – (...)) zaspokoił należność pozwanego wynikającą z niezapłaconych faktur VAT o numerze: (...) z tytułu prac wykonanych na realizowanej przez Generalnego Wykonawcę budowie o nazwie „Rozbudowa drogi krajowej nr (...) etap IV na odcinku B. - B. od km 180+353,17 do km 188+513,69" , to skutkiem tego było wygaśnięcie roszczenia pozwanego w tym zakresie do (...) i jego nabycie przez powoda oraz brak możliwości uzyskania ponownego zaspokojenia tej należności przez pozwanego z majątku upadłego.

Jednocześnie ponowne zgłoszenie powyższej wierzytelności przez pozwanego w postępowaniu upadłościowym skutkowało, jak wynika z okoliczności sprawy, niemożnością realizacji roszczenia powoda wynikającego z art. 11 ust. 1 powołanej ustawy wobec upadłego (...) w prowadzonym postępowaniu upadłościowym.

Skutkiem powyższego jest natomiast konstatacja, iż należności wypłacone w postępowaniu upadłościowym pozwanemu w łącznej kwocie 20 217,54 Euro zostały uzyskane bez podstawy prawnej kosztem powoda, który wskutek tego został pozbawiony możliwości realizacji swego roszczenia. W ocenie Sądu, błędne jest jednocześnie stanowisko strony pozwanej o możliwości zaliczenia uzyskanych w postępowaniu upadłościowym kwot na poczet odsetek należnych od upadłego (...) z tytułu niezapłaconych faktur. Ze zgłoszenia wierzytelności pozwanego w austriackim postępowaniu upadłościowym (przedłożonym przez powoda przy piśmie procesowym z dnia 23.04.2024r. – k. 121-122) wynika bowiem, że pozwany zgłosił wierzytelność w kwocie 144.401,01 Euro, co odpowiada kwocie, którą pozwany zgłosił do powoda i wynika ona z tych samych faktur, które zostały przedłożone powodowi w trybie ustawy z dnia 28 czerwca 2012 r. o spłacie niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorców, wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 227 z późn. zm.). Ze wskazanego zgłoszenia wierzytelności nie wynika przy tym, by pozwany występował w tym postępowaniu o zapłatę odsetek od niezapłaconych w terminie należności wynikających ze wskazanych faktur, wskutek czego brak po stronie pozwanego uprawnienia do zaliczenia należności otrzymanych w austriackim postępowaniu upadłościowym na poczet odsetek, skoro nie zostały one zgłoszone w tym postępowaniu.

Bezpodstawne wzbogacenie jako zdarzenie prawne stanowi samoistne źródło zobowiązania cywilnoprawnego, określanego jako zobowiązanie z bezpodstawnego wzbogacenia (por. przykładowo K. Pietrzykowski, w: K. Pietrzykowski, Komentarz KC, t. 1, 2018, s. 1371; R. Golat, Bezpodstawne, s. 7; P. Mostowik, Bezpodstawne, 2007, s. 43). Jego podstawowym skutkiem jest powstanie pomiędzy zubożonym – jako wierzycielem, a bezpodstawnie wzbogaconym – jako dłużnikiem, stosunku zobowiązaniowego, na podstawie którego wierzyciel-zubożony może domagać się od dłużnika-wzbogaconego zaspokojenia swojej wierzytelności, przez wydanie mu uzyskanej przez wzbogaconego jego kosztem i bez podstawy prawnej korzyści majątkowej (por. także R. Golat, Bezpodstawne, s. 7; K. Pietrzykowski, w: K. Pietrzykowski, Komentarz KC, t. 1, 2018, s. 1371).

Stosownie do art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Podmiotem zobowiązanym do zwrotu korzyści jest wzbogacony jako ten, który uzyskał korzyść kosztem innej osoby. Zwrócić także należy uwagę, iż obowiązek wydania korzyści także, gdy jej przedmiotem jest od samego początku suma pieniężna, powstaje z chwilą jej uzyskania przez wzbogaconego. Suma ta powinna być zwrócona w zasadzie według wartości nominalnej, jednak w warunkach określonych w art. 358 ¹ § 3 k.c. sąd może zmienić wysokość świadczenia (tak: wyrok SN z 17.11.2011 r., (...)). Roszczenie restytucyjne ma przy tym charakter bezterminowy, wobec czego do określenia terminu jego spełnienia przez zobowiązanego zastosowanie ma art. 455 k.c., co oznacza, że świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Błędne jest przy tym przekonanie pozwanego o braku możliwości dochodzenia roszczenia przez powoda w walucie obcej. Możliwość ta wprost wynika z treści art. 405 k.c. i podzielić należy stanowisko powoda, że skoro należność została wypłacona pozwanemu w walucie Euro, to powód uprawniony jest do dochodzenia jej zwrotu w tej walucie.

W ocenie Sadu, w okolicznościach sprawy nie zaistniały przesłanki wygaśnięcia obowiązku wydania korzyści lub zwrotu jej wartości określone w art. 409 k.c. Pozwany nie wykazał bowiem jej zużycia ani utraty. Należy także przyjąć, iż w okolicznościach sprawy powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu uzyskanej korzyści. Występując bowiem ze zgłoszeniem wierzytelności w postępowaniu upadłościowym świadomie powołał należności, które zostały zaspokojone przez powoda, a warunkiem uzyskania tego zaspokojenia był brak ich zaspokojenia przez wykonawcę.

Za zasadny Sąd uznał natomiast zarzut pozwanego, co do wysokości roszczenia dochodzonego przez pozwanego. Suma kwot uzyskanych przez pozwanego wynosi bowiem 20 217,54 Euro, a nie jak wskazano w pozwie 20 649,34 Euro.

Mając na uwadze powyższe Sąd w pkt I wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 20 217,54 Euro z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 grudnia 2022 r. do dnia zapłaty.

O odsetkach Sąd orzekł stosownie do żądania pozwu mając na uwadze powołany powyżej art. 455 w zw. z art. 481§1 k.c. Powód bowiem pismem z dnia 15.12.2022 r. wezwał pozwanego do zapłaty, wyznaczając 3 dniowy termin zapłaty od daty jego otrzymania przez pozwanego, co miało miejsce 21.12.2022 r. (k. 34 i nast.). Po upływie terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, dłużnik popada w w opóźnienie, natomiast wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (art. 481§1 k.c.).

W pozostałym zakresie, tj. co do kwoty 431,80 Euro Sąd oddalił powództwo, jak w pkt II wyroku, ze względu na w/w błąd rachunkowy powoda.

O kosztach procesu (pkt III wyroku) orzeczono na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c., mając na uwadze, iż powód uległ jedynie co do nieznacznej części swego żądania. Poniesione przez powoda koszty sprowadzały się do wynagrodzenia z tytułu zastępstwa procesowego wykonywanego przez Prokuratorię Generalną RP, które przyznane zostały przez sąd w stawce minimalnej 5400 zł (§2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935 z późn. zm.).

O należnych Skarbowi Państwa kosztach, wynikających z obowiązku pokrycia opłaty od pozwu (4 843,00 zł), od uiszczenia której powód był zwolniony, sąd rozstrzygnął na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2020r. poz. 755 z późn. zm.) stosując odpowiednio zasady wynikające z przytoczonych wyżej przepisów regulujących koszty procesu i nakazał pobrać tę kwotę od pozwanego (pkt IV wyroku).

SSO Tomasz Cichocki