Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

UZASADNIENIE

Powodowie A. C. (2) i A. C. (1) pozwem złożonym w dniu 19 lutego 2020 r. przeciwko Bank (...) S.A. z siedzibą w W. (dalej: Bank) wnieśli o zapłatę kwoty 40.046,14 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 4 maja 2019 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu nienależnych świadczeń spełnionych przez powodów na rzecz pozwanego w okresie od dnia 17.03.2010 r. do dnia 18.03.2019 r. w związku z zastosowaniem w umowie kredytu hipotecznego nr (...) (...) z dnia 12.03.2008 r. niedozwolonych postanowień umownych.

Nadto wnieśli o zasądzenie od pozwanego na ich rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej tj. 7.200 zł oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictw w wysokości 34 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w zapłacie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazali, że w dniu 12 marca 2008 r. zawarli z pozwanym Bankiem umowę o kredyt hipoteczny nr (...) (...) indeksowanego do (...). Umowa została zawarta według obowiązującego w banku wzorca umowy, a powodowie działali jako konsumenci w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. Zawarta między stronami umowa miała charakter kredytu złotówkowego, zaś frank szwajcarskie stanowił jedynie miernik wartości, a nie walutę zobowiązania. Klauzula przeliczeniowa zastosowana w umowie jest niejasna, niejednoznaczna, nieprecyzyjna. Na powodów zostało przerzucone całe ryzyko kursowe. Postanowienia umowy nie zostały indywidualnie uzgodnione z powodami. W ocenie powodów, kwestionowane przez nich postanowienia są sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają ich interesy. W ocenie powodów postanowienia § 2 ust. 2, § 4 ust.6, § 7 ust. 1 umowy oraz § 8 ust. 3, § 9 ust. 4, § 10 ust. 4, § 10 ust. 5, § 11 ust. 4, § 12 ust. 3, § 13 ust. 4 regulaminu, stanowią niedozwolone klauzule umowne w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. Roszczenie dochodzone przez powodów stanowi świadczenie nienależne na podstawie art. 410 § 1 k.c. w zw. z 405 k.c. ( pozew k. 3-28).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na swoją rzecz od powodów zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Pozwany zakwestionował roszczenie powodów co do zasady jak i co do wysokości.

W uzasadnieniu swojego stanowiska zaprzeczył aby umowa bądź jakiekolwiek jej postanowienie było sprzeczne z przepisami kodeksu cywilnego, ustawą prawo bankowe lub z jakimkolwiek innym aktem prawnym. Umowa nie zawierała postanowień abuzywnych oraz zaprzeczył aby kwestionowane przez powodów postanowienia nie zostały z nimi indywidualnie uzgodnione. Powodowie mieli możliwość negocjacji umowy. Pozwany zaprzeczył aby nie wypełnił jakichkolwiek obowiązków informacyjnych. Ponadto, pozwany zaprzeczył aby kredyt udzielony powodom był kredytem w walucie polskiej oraz że w umowie został zawarty jakikolwiek nieweryfikowalny mechanizm. W ocenie pozwanego, powodowie nie dokonali jakiekolwiek nadpłaty na rzecz banku. Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczeń powodów wymagalnych dawniej niż trzy lata przed skutecznym wniesieniem pozwu, a ponadto z ostrożności procesowej wskazał, że umowa została zawarta ponad 10 lat temu, a wiec upłynął również dłuższy termin przewidziany w art. 118 k.c. Co więcej, pozwany wskazał, że brak jest podstaw do przyjęcia, że doszło do uzyskania korzyści majątkowej przez pozwanego poprzez jego wzbogacenie się o kwotę dochodzoną żądaniem pozwu. Jednocześnie pozwany zakwestionował konsumencki charakter zawartej umowy, z uwagi na fakt, że powód prowadzi działalność gospodarczą w lokalu, który został sfinansowany z środków z udzielonego kredytu (odpowiedź na pozew k. 129 - 232 ).

Powodowie pismem z dnia 28 stycznia 2021 r. dokonali modyfikacji powództwa w ten sposób że, obok żądania głównego pozwu zgłosili roszczenie ewentualne wnosząc o:

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów łącznie kwoty 93.880,01 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 14.05.2019 r. do dnia zapłaty, z tytułu wszystkich świadczeń otrzymanych od powodów przez pozwanego w okresie 17.02.2011 r. do dnia 18.03.2019 r. na podstawie umowy kredytu hipotecznego nr (...) (...) z dnia 12.03.2008 r. jako świadczeń nienależnych z uwagi na bezwzględną nieważność ww. umowy w całości,

- ustalenie nieistnienia pomiędzy stronami stosunku prawnego kredytu w związku z nieważnością umowy kredytu nr (...) (...) zawartej pomiędzy powodami, a Bankiem (...) S.A. ( modyfikacja powództwa k. 501-505).

Pozwany pismem z dnia 17.02.2021 r. wniósł o zwrócenie się przez Sąd do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, na podstawie art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej z wnioskiem o rozpatrzenie pytania prejudycjalnego i zawieszenie postępowania z tego powodu. Natomiast, w przypadku nieuwzględnienia tego wniosku, wniósł o zawieszenie postępowania do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej kwestii zawartych w pytaniach prejudycjalnych zadanych przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w W. sygn. akt (...)oraz Sądu Okręgowego w G. sygn. akt (...) pismo pozwanego – k. 547-578).

Postanowieniem z dnia 26 października 2021 r. Sąd ograniczył przedmiot rozprawy do badania kwestii zasady odpowiedzialności pozwanego (k. 617).

Wyrokiem wstępnym z dnia 26.11.2021 r. Sąd uznał roszczenie powodów o zapłatę kwoty 40.046,14 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie wywodzone z bezskuteczności wobec nich kwestionowanych zapisów umowy za usprawiedliwione co do zasady (wyrok k. 621).

Pozwany wywiódł apelację od ww. wyroku (k.648-667). Sąd Apelacyjny wB. w sprawie (...)wyrokiem z dnia 17 lutego 2023 r. oddalił apelację pozwanego. Sąd II instancji uznał roszczenie powodów o zwrot kwoty nadpłaty na skutek stosowania abuzywnych zapisów umowy za w pełni uzasadnione (wyrok k. 714, uzasadnienie k. 744).

Powodowie pismem z dnia 31 października 2023 r. dokonali modyfikacji powództwa w ten sposób że rozszerzyli dotychczasowe żądanie główne występując z dalszym żądaniem o zapłatę 24.444,83 zł. Wobec tego powodowie ostatecznie tytułem żądania głównego wnieśli o:

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów łącznie kwoty 64.490,97 zł tytułem zwrotu nienależnych świadczeń pobranych przez pozwaną od strony powodowej w okresie od dnia 17.04.2008 r. do dnia 17.01.2023 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi:
a) dla kwoty 40.046,14 zł od dnia 19.05.2019 r. do dnia zapłaty,

b) dla kwoty 24.448,83 zł od dnia następnego po dniu doręczenia pozwanemu odpisu pisma modyfikujące pozew do dnia zapłaty (modyfikacja powództwa k. 770-773).

Pozwany podtrzymał całe dotychczasowe stanowisko i wnioski w sprawie oraz wniósł o oddalenie powództwa w całości, również w zmodyfikowanym zakresie (pismo pozwanego – k. 798-802).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie A. C. (2) i A. C. (1) w dniu 25 lutego 2008 r. podpisali wniosek kredytowy nr (...) o kredyt w kwocie 183.900 zł, zaś jako walutę kredytu oznaczyli (...). Jako przeznaczenie kredytu wskazali spłatę kredytu mieszkaniowego. W dacie złożenia wniosku powódka był zatrudniona na podstawie umowy o pracę, zaś powód prowadził własną działalność gospodarczą w zakresie usług wykończeniowych.

(dowód: wniosek kredytowy k. 256-258, wydruk z (...) k. 282, zeznania powodów k. 591v-592)

Ponadto powodowie złożyli oświadczenie, że zapoznali się z informacją dla wnioskodawców ubiegających się o produkty hipoteczne indeksowane kursem waluty obcej, oparte na zmiennej stopie procentowej. W informacji wskazano, że wybierając zadłużenie w walucie obcej, kredytobiorcy korzystają aktualnie z oprocentowania niższego w porównaniu z kredytem złotowym i spłacają miesięcznie niższą ratę kredytu. Podkreślono, że zaciągając zobowiązanie w walucie obcej, kredytobiorcy narażeni są na ryzyko zmiany kursów walutowych, co sprawia, że zarówno rata spłaty, jak i wysokość zadłużenia tytułem zaciągniętego kredytu przeliczona na PLN na dany dzień, podlega ciągłym wahaniom, w zależności od aktualnego kursu. Ryzyko kursowe jest znacznie mniejsze, jeżeli o kredyt walutowy ubiega się kredytobiorca osiągający dochody w tej samej walcie obcej. Wskazano, że warto rozważyć zaciągnięcie długoterminowego kredytu w PLN jako korzystną alternatywę w stosunku do kredytów walutowych, które mimo atrakcyjnych aktualnie warunków cenowych w długim okresie mogą okazać się droższe na skutek wzrostu kursów walutowych. Dodatkowo w informacji zawarto przykład wpływu zmiany stopy procentowej oraz kursu waluty na wysokość raty kredytu wskazując sytuacje modelowe.

(dowód: informacja k. 295)

Po dokonaniu oceny zdolności kredytowej powodów, pozwany w dniu 12 marca 2008 r. wydał decyzję w przedmiocie udzielenia im kredytu zgodnie z treścią złożonego wniosku.

(dowód: wstępna ocena zdolności kredytowej k. 259-260, parametry wejściowe symulacji – k. 261-263, decyzja kredytowa k. 264-267 opinia departamentu obsługi produktów bankowości hipotecznej – k. 268-281)

W dniu 12 marca 2008 r. powodowie A. C. (2) i A. C. (1) zawarli z pozwanym Bank (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. umowę kredytu hipotecznego nr (...) (...). Kredyt przeznaczony był na spłatę innego kredytu mieszkaniowego w kwocie 182.500,00 zł. Zgodnie z § 2 ust. 1 umowy Bank udzielił powodom kredytu w kwocie 182.500 zł. W § 2 ust. 2 wskazano, że kredyt jest indeksowany kursem (...) według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku w dniu uruchomienia kredytu lub transzy. Po uruchomieniu kredytu lub pierwszej transzy kredytu wypłacanego w transzach Bank miał wysłać do kredytobiorcy pismo, informujące o wysokości pierwszej raty kredytu, kwocie kredytu w (...) oraz jego równowartości w PLN zgodnie z kursem kupna (...) według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku w dniu uruchomienia kredytu/transzy, przy zaznaczeniu, iż zmiany kursów walut w trakcie okresu kredytowania mają wpływ na wysokość kwoty zaciągniętego kredytu oraz raty kapitałowo-odsetkowej. Celem zabezpieczenia spłaty kredytu ustanowiona została hipoteka na rzecz Banku na nieruchomości położonej w B. przy ul. (...) (§ 2 ust. 5). Spłata kredytu miała być dokonywana w 360 ratach miesięcznych (§ 2 ust. 6).

Wypłata kredytu nastąpić miała jednorazowo bezpośrednio na spłatę zobowiązań stanowiących cel kredytu (§ 3 ust. 1 i 2).

Oprocentowanie kredytu było zmienne i wynosiło 3.7567 % w stosunku rocznym, co stanowiło sumę stopy referencyjnej LIBOR 3M ( (...)) obowiązującej w dniu sporządzenia umowy oraz marży w wysokości 1.0000 p.p., stałej w całym okresie kredytowania (§ 6 ust. 1 i 3).

Stosownie do § 7 ust. 1 umowy kredytu kredytobiorcy zobowiązali się do spłaty kwoty kredytu w (...), ustalonej zgodnie z § 2 w złotych polskich z zastosowaniem kursu sprzedaży (...) obowiązującego w dniu płatności raty kredytu, zgodnie z tabelą kursów walut obcych Banku.

Spłata rat miała następować przez bezpośrednie potrącanie przez Bank należnych mu kwot z rachunku kredytobiorcy w Banku (...).

W § 4 ust. 6 umowy wskazano, że zmiana waluty kredytu ma wpływ na wysokość kwoty kredytu oraz wysokość rat kapitałowo-odsetkowych. W przypadku zmiany waluty z PLN na walutę obcą stosowany jest kurs kupna dewiz z dnia złożenia wniosku o przewalutowanie na podstawie obowiązującej w Banku (...). W przypadku zmiany waluty z waluty obcej na PLN stosowany jest kurs sprzedaży dewiz z dnia złożenia wniosku o przewalutowanie na podstawie obowiązującej w Banku. Natomiast w przypadku zmiany waluty obcej na inną walutę obcą saldo kredytu oblicza się na podstawie obowiązujących w Banku w dniu złożenia wniosku o przewalutowanie kursów dewiz.

W § 18 ust. 1 regulaminu zastrzeżono, że wszelkie zmiany umowy wymagają zawarcia aneksu do umowy pod rygorem nieważności, za wyjątkiem zmiany oprocentowania kredytu w przypadku zmiany stopy referencyjnej, zmiany oprocentowania karnego w przypadku zmiany stopy lombardowej, zmiany regulaminu, zmiany długości okresu kredytowania w przypadku przedterminowej częściowej spłaty kredytu, zmiany cennika, zmiany dnia spłaty w miesiącu kalendarzowym, skrócenia okresu karencji, aktualizacji danych osobowych, zmiany rachunku do spłaty kredytu/pożyczki, zmiany terminu dostarczenia dokumentów.

Zgodnie z § 8 ust. 3 regulaminu w przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej kwota raty spłaty obliczona jest według kursu sprzedaży dewiz, obowiązującego w Banku na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia spłaty.

Z kolei zgodnie z § 8 ust. 4 regulaminu w przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej kredytobiorca może zastrzec w umowie kredytu, iż Bank będzie pobierał ratę spłaty z rachunku w walucie, do jakiej kredyt jest indeksowany, o ile ten rachunek jest dostępny w aktualnej ofercie Banku.

Zgodnie z § 9 ust. 4 regulaminu, w przypadku kredytu w walucie obcej, Bank w następnym dniu po upływie terminy wymagalności kredytu dokonuje przewalutowania całego wymagalnego zadłużenia w PLN, z zastosowaniem aktualnego kursu sprzedaży dewiz, określonego przez Bank w Tabeli Kursów Walut Obcych. Od wymagalnego kapitału, wyrażonego w PLN Bank nalicza dalsze odsetki w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych.

W przypadku wcześniejszej spłaty kredytu w walucie obcej, kwota wcześniejszej spłaty jest obliczana według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia realizacji dyspozycji kredytobiorcy o dokonanie wcześniejszej spłaty. Prowizja za wcześniejszą spłatę ustalana jest od kwoty wcześniejszej spłaty, przeliczanej według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia realizacji wcześniejszej spłaty ( § 10 ust. 4 i 5 regulaminu).

Kredyt mógł zostać przewalutowany na wniosek kredytobiorcy. Bank dokonywał przewalutowania według kursu kupna dewiz w przypadku zmiany waluty z PLN na walutę obcą oraz według kursu sprzedaży dewiz w przypadku zmiany waluty z waluty obcej na PLN, w obu przypadkach na podstawie Tabeli obowiązującej w Banku (...) obcych z dnia złożenia wniosku o przewalutowanie ( § 11 ust. 1 i 4 regulaminu).

W przypadku podwyższenia kwoty kredytu w walucie obcej prowizja ustalana jest od kwoty podwyższenia, przeliczonej według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia sporządzenia aneksu ( § 12 ust. 3 regulaminu).

Regulamin do umowy kredytu w § 13 ust. 4 regulaminu przewidywał, że w przypadku kredytu w walucie obcej dla odnawiania zabezpieczeń kredytu stosuje się kurs sprzedaży dewiz obowiązujący w dniu odnawiania zabezpieczenia na podstawie obowiązującej w Banku (...).

(dowód: umowa kredytu k. 23-28, pełnomocnictwo – 255, wydruk księgi wieczystej nr (...) – k. 96, regulamin k. 29-38 oraz 234- 252, cennik – k. 253-254, zestawienie transakcji – k. 283-288, wyciąg łączony – k. 289-294, dyspozycja wypłaty środków z kredytu – k. 296, symulacja kosztów kredytu – k. 297)

Powód w momencie zawierania umowy prowadził usługi budowlane na terenie całego kraju. Nieruchomość, na którą wzięli kredyt służyła im na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych. Jest to trzypokojowe mieszkanie na trzeciej kondygnacji. Nie ma tam warsztatów, obiektów przemysłowych i składowych. Powód ma tam zarejestrowaną działalność gospodarczą dla celów ewidencyjnych.

Nie ustalono z powodami w jaki sposób będzie ustalony kurs (...). Mogli jedynie negocjować marżę. Inne warunki nie były do negocjacji. Nie tłumaczono powodom, na czym polega różnica pomiędzy kursem kupna i sprzedaży i po co są one stosowane. O tym, że z umową jest coś nie tak powodowie dowiedzieli się z mediów ponad 2 lata temu.

(dowód: przesłuchanie stron k.591v-593)

Kredyt został uruchomiony zgodnie z wnioskiem powodów.

(dowód: zaświadczenie z dnia 04.01.2019 r. – k. 48, dyspozycja wypłaty – k. 296)

Powodowie spłacali kredyt wyłącznie w PLN. W okresie od 17.04.2008 r. do 17.01.2023 r. powodowie dokonali wpłat na rzecz pozwanego w łącznej wysokości 167.596,73 zł.

Różnica pomiędzy sumą wpłat dokonanych przez powodów w okresie od 17.04.2008 r. do 17.01.2023 r., a kwotą która byłaby należna we wskazanym okresie przy przyjęciu, że z umowy usunięto mechanizm indeksacji, a powodowie byliby zobowiązani do spłaty kredytu w PLN według zasad określonych w umowie z oprocentowaniem stanowiącym sumę stałej marży w wysokości 1 p.p. i (...) 3M dla (...), zgodnie z zasadami przewidzianymi w § 6 umowy kredytu, wynosi łącznie 64.291,11 zł.

(dowód: zaświadczenie z dnia 20.02.2023 r. – k. 774-778, potwierdzenie przelewu – k. 779, zaświadczenie z dnia 08.08.2023 r. – k. 780, zaświadczenie o poniesionych kosztach od kredytu hipotecznego – k. 48, zaświadczenie o wysokości odsetek od kredytu hipotecznego – k. 49-84, zestawienie transakcji – k. 283-288, wyciąg łączony – k. 289-294, opinia biegłego sądowego I. Ł. k. 817-833)

Powodowie pismem z dnia 26.04.2019 r. złożyli reklamację jednocześnie wzywając pozwanego do zapłaty kwoty 110.949,13 zł z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w związku z nieważnością umowy kredytu. Ewentualnie żądali zapłaty kwoty 41.868,32 zł z tytułu nienależenie pobranych świadczeń w związku z zastosowaniem w umowie niedozwolonych klauzul. Pozwany pismem z dnia 13.05.2019 r. nie uznał roszczeń powodów.

(dowód: pismo powódki – k. 40-43, pismo pozwanego – k. 44-47)

Sąd zważył, co następuje:

Prawomocnym wyrokiem wstępnym z dnia 26.11.2021 r., a następnie wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17.02.2023 r. przesądzono ostatecznie o tym, że umowa kredytu zawiera klauzule abuzywne, które nie wiążą powodów. Umowa kredytu po eliminacji z niej mechanizmu indeksacji (klauzul abuzywnych) nadaje się do dalszego wykonywania. W tej sytuacji wobec zakresu głównego żądania powodów, na dalszym etapie postępowania sądowego konieczne stało się ustalenie czy wysokość dochodzonego przez powodów roszczenia znajduje uzasadnienie w zgromadzonym materiale dowodowym. Ponadto pozwany podniósł zarzut przedawnienia, który również podlegał rozpoznaniu w niniejszej sprawie.

Powodowie ostatecznie dochodzili zapłaty kwoty 64.490,97 zł tytułem zwrotu nienależnie pobranych rat kapitałowo-odsetkowych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi:

a) dla kwoty 40.046,14 zł od dnia 19.05.2019 r. do dnia zapłaty,

b) dla kwoty 24.448,83 zł od dnia następnego po dniu doręczenia pozwanemu odpisu pisma modyfikujące pozew do dnia zapłaty.

Z uwagi na kwestionowanie przez pozwanego wysokości żądanej kwoty przez powodów oraz skomplikowany charakter wyliczeń konieczne stało się dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości. Opinia została sporządzona przez biegłego sądowego I. Ł.. W ocenie Sądu przedmiotowa opinia jest jasna, pełna oraz koresponduje z zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, a wnioski w niej zawarte są logiczne oraz zgodne z doświadczeniem życiowym. Biegła wskazała, że różnica pomiędzy sumą wpłat dokonanych przez powodów w okresie od 17.04.2008 r. do 17.01.2023 r., a kwotą która byłaby należna we wskazanym okresie przy przyjęciu, że z umowy usunięto mechanizm indeksacji, a powodowie byliby zobowiązani do spłaty kredytu w PLN według zasad określonych w umowie z oprocentowaniem stanowiącym sumę stałej marży w wysokości 1 p.p. i (...) 3M dla (...), zgodnie z zasadami przewidzianymi w § 6 umowy kredytu, wynosi łącznie 64.291,11 zł.

Z uwagi na powyższe w oparciu o art. 410 § 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 64.291,11 zł, o czym orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku końcowego. W pozostałym zakresie żądanie zapłaty tj. co do kwoty 199,86 zł (64.490,97 zł -64.291,11 zł) Sąd oddalił jako nieudowodnione, o czym orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku końcowego.

Zgodnie z poglądem przyjętym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7.05.2021 r. w sprawie III CZP 6/21, w przypadku następczej nieważności umowy kredytowej po obu jej stronach powstają odrębne roszczenia o zwrot świadczeń nienależnie spełnionych. Ostatecznie zatem świadczenia te podlegają zwrotowi niezależnie od siebie, bez konieczności badania z urzędu, czy ich wzajemna wysokość prowadzi do powstania stanu wzbogacenia, który byłby miarą zwrotu różnicy między tymi świadczeniami. Sąd Najwyższy nadał wskazanej uchwale moc zasady prawnej, co oznacza, że będzie ona stosowana przez ten sąd również w innych sprawach.

Bezzasadne jest powoływanie się na przez Bank na brak obowiązku zwrotu świadczenia z uwagi na przepisy art. 411 k.c., gdyż w pkt. 1 tej regulacji wyraźnie wskazano, że nie dotyczy on sytuacji, w której zwrot ma dotyczyć świadczenia spełnionego m.in. w wykonaniu nieważnej czynności prawnej – jak w sprawie niniejszej. Powodowie dokonywali spłaty rat kredytu na podstawie abuzywnych postanowień. Eliminacja z umowy niedozwolonych postanowień skutkuje tym, że świadczenia na ich podstawie spełnione stanowią nienależne świadczenie.

Strona powodowa spłacając kredyt nie spełniała również świadczeń z tytułu umowy przed nadejściem terminu ich wymagalności (art. 411 pkt 4 k.c.), skoro z uwagi na abuzywność postanowień umownych nie była zobowiązana do spłat w takiej wysokości.

Podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia o zapłatę nie zasługuje na podzielenie. Pobranie środków z rachunku bankowego powodów przez Bank następowało w wyniku nieważnej czynności prawnej, dlatego nie można tego określić jako świadczenia okresowego. Zastosowanie zatem znajdzie co do zasady w niniejszej sprawie dziesięcioletni termin przedawnienia, albowiem roszczenie powodów powstało przed zmianą przepisów wprowadzonych ustawą z 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 poz. 1104). Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 3 ww. ustawy do przysługujących konsumentowi roszczeń powstałych przed dniem wejścia jej w życie i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, których terminy przedawnienia są określone w art. 118 i art. 125 § 1 kodeksu cywilnego, stosuje się jego przepisy w brzmieniu dotychczasowym. Skoro zatem powódka dochodzi roszczenia z tytułu pobranych mu środków w okresie od 17.04.2008 r. do 17.01.2023 r. to w dacie wejścia w życie zmienianych przepisów – 9 lipca 2018 r. – dziesięcioletni termin przedawnienia nie upłynął, a zatem ma on zastosowanie w dalszym ciągu w zakresie roszczeń powodów z tytułu zapłaty. Należy odwołać się też do wyroków (...) z dnia 22.04.2021 r. w sprawie (...) i z dnia 10.06.2021 r. w sprawie(...)oraz w połączonych sprawach od (...) uznając w tej mierze zarzut za bezskuteczny. Zgodnie z wyrokami (...), przepisy dyrektywy (...)w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich sprzeciwiają się przedawnieniu roszczeń konsumenckich, mających na celu stwierdzenie, że dane postanowienia umowne mają charakter nieuczciwy, jednak nie sprzeciwiają się przedawnieniu roszczeń restytucyjnych będących następstwem takiego stwierdzenia. Co więcej, bieg terminu przedawnienia takich roszczeń nie może się skończyć przed datą powzięcia przez konsumenta wiedzy o niedozwolonym charakterze takiego postanowienia, względnie przed dniem, w którym przy zachowaniu przeciętnej staranności wiedzę taka mógł obiektywnie rzecz biorąc powziąć. „Należy zauważyć, że termin przedawnienia może być zgodny z zasadą skuteczności tylko wtedy, gdy konsument miał możliwość poznania swoich praw przed rozpoczęciem biegu lub upływem tego terminu.” (teza 46 do wyroku (...) (...)). Nie oznacza to jednak, że zdarzenie to nie może nastąpić później to jest pomiędzy dowiedzeniem się o wadach umowy np. od adwokata, a momentem złożenia pozwu w sądzie.

Wskazano tam również, że zasadę skuteczności ochrony praw konsumentów „…należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie krajowemu uregulowaniu przewidującemu, że wytoczone przez konsumenta powództwo o zwrot kwot nienależnie wypłaconych na podstawie nieuczciwych warunków umownych w rozumieniu dyrektywy(...) lub warunków sprzecznych z wymogami dyrektywy (...) podlega trzyletniemu terminowi przedawnienia rozpoczynającemu bieg w dniu, w którym nastąpiło bezpodstawne wzbogacenie.” (teza 66 do wyroku (...) z dnia 22.04.2021 r. w sprawie w sprawie (...)). Podnoszono jednak, ze z uwagi na tak krótki okres przedawnienia w prawie krajowym – 3 lata, nie można tego uznać za czas możliwy na podjęcie stosownej reakcji przez konsumenta. Podobnie wcześniej omawiany wyrok (...) dotyczy 5 letniego okresu przedawnienia liczonego w prawie francuskim od dnia zawarcia umowy. W prawie polskim okres przedawnienia tego typu roszczeń wynosił 10 lat tak więc jest w ocenie Sądu dostatecznym na pozyskanie stosownej wiedzy i podjęcie kroków procesowych przez konsumenta.

Podobne stanowisko do wyroku (...), w dniu 7 maja 2021 r zajął polski Sąd Najwyższy. Sąd uznał, iż rozpoczęcie biegu terminu przedawnienie rozpoczyna się w momencie zakwestionowania umowy frankowej - złożenia reklamacji, wystosowanie wezwania do zapłaty, złożenia pozwu w Sądzie.

Powodowie żądali zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od 64.291,11 zł liczonymi:
a) dla kwoty 40.046,14 zł od dnia 19.05.2019 r. do dnia zapłaty,

b) dla kwoty 24.244,97 zł od dnia 15.11.2023 r. do dnia zapłaty

i to żądanie zostało uwzględnione w całości.

W dniu 26.04.2019 r. powodowie złożyli pozwanemu reklamację, w której powołując się na zawarcie w umowie kredytu klauzul abuzywnych wezwali pozwanego do zapłaty na ich rzecz kwoty 41.868,32 zł. Pozwany pismem z dnia 13.05.2019 r. uznał roszczenie powodów za bezzasadne. Wobec powyższego pozwany pozostawał w opóźnieniu w spełnieniu wyżej wskazanego świadczenia od dnia 14.05.2019 r. Data wskazana przez powodów, od której domagają się zasądzenia odsetek ustawowych jest datą późniejszą. Wobec powyższego Sąd uwzględnił żądanie powodów o zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 40.046,14 zł od dnia 19.05.2019 r. do dnia zapłaty. Natomiast od kwoty 24.244,97 zł, powodowie żądali odsetek od dnia następnego po dniu doręczenia pisma zawierającego modyfikację powództwa. Sąd orzekł zgodnie z żądaniem powodów zasądzając odsetki w tym zakresie od 15.11.2023 r.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie, z uwagi na orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Białymstoku odstąpił od dotychczasowego poglądu, że odsetki za opóźnienie od nienależnego świadczenia z tytułu uiszczonych rat kapitałowo-odsetkowych należą się od dnia wydania wyroku. W ocenie Sądu odsetki należą się od dnia, w którym pozwany bank został w sposób jednoznaczny poinformowany przez kredytobiorców o tym, że w ich ocenie umowa jest nieważna bądź zawiera klauzule niedozwolone i zostało prawidłowo sformułowane żądanie zapłaty.

W związku z tym, Sąd na podstawie art. 481 § 1 k.c. zasądził odsetki za opóźnienie na rzecz powodów od kwoty 64.291,11 zł liczonymi:

a) dla kwoty 40.046,14 zł od dnia 19.05.2019 r. do dnia zapłaty,

b) dla kwoty 24.244,97 zł od dnia 15.11.2023 r. do dnia zapłaty,

o czym orzekł w punkcie I sentencji wyroku.

Uwzględnienie żądania głównego dezaktualizuje potrzebę odnoszenia się do żądań ewentualnych.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. poprzez obciążanie pozwanego obowiązkiem ich zwrotu na rzecz powodów w całości. Powodowie ulegli swemu żądaniu w nieznacznym zakresie tj. co do kwoty 199,86 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 15.11.2023 r. do dnia zapłaty.

Koszty procesu po stronie powodów przed Sądem I instancji obejmowały uiszczoną opłatę od pozwu (1.000 zł), opłatę za pełnomocnictwo (34 zł), wynagrodzenie biegłego sądowego za sporządzenie opinii sądowej (1.716.67 zł), wynagrodzenie pełnomocnika (adwokata) w stawce wynikającej z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (3.600 zł).

Koszty procesu po stronie powoda przed Sądem II instancji obejmowały wynagrodzenie pełnomocnika (adwokata) w stawce wynikającej z § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (2.700 zł).

Sąd nie znalazł podstaw do zasądzenie na rzecz powodów zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w podwójnej wysokości, o co powodowie wnosili. Niniejsza sprawa nie wymagała ponad standardowego nakładu pracy ze strony pełnomocnika oraz licznej wymiany pism procesowych.

O odsetkach od zasądzonych kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Z tego względu Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 9.050,67 zł, o czym orzekł jak w punkcie III sentencji wyroku.