I C 206/22 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Olsztynie z 2024-05-07
Sygn. akt: I C 206/22
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 7 maja 2024 r.
Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny
w składzie: Przewodniczący: sędzia Juliusz Ciejek
Protokolant: sekretarz sądowy Anna Kosowska
po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2024 r. w Olsztynie
na rozprawie
sprawy z powództwa K. O. (1), I. O., M. I. K. i K. O. (2)
przeciwko (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.
o ustalenie i zapłatę lub ustalenie i zapłatę
I. ustala, że umowa o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawarta 1 sierpnia 2008 r. przez T. O., K. O. (1) i I. O. z poprzednikiem prawnym pozwanego Banku – Bankiem (...) S. A. z siedziba we W. jest nieważna,
II. zasądza od pozwanego na rzecz powodów:
- K. O. (1) kwotę 237.207 zł 8 gr (dwieście trzydzieści siedem tysięcy dwieście siedem złotych osiem groszy),
- I. O. kwotę 209.185 zł 76 gr (dwieście dziewięć tysięcy sto osiemdziesiąt pięć złotych siedemdziesiąt sześć groszy),
- M. I. K. kwotę 20.484 zł 80 gr (dwadzieścia tysięcy czterysta osiemdziesiąt cztery złote osiemdziesiąt groszy),
- K. O. (2) kwotę 20.484 zł 80 gr (dwadzieścia tysięcy czterysta osiemdziesiąt cztery złote osiemdziesiąt groszy),
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 7 maja 2024 r. do dnia zapłaty,
III. w pozostałym zakresie powództwo oddala,
IV. zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 11.868 (jedenaście tysięcy osiemset sześćdziesiąt osiem) zł tytułem zwrotu kosztów procesu w tym kwotę 10.868 (dziesięć tysięcy osiemset sześćdziesiąt osiem) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.
Sygn. akt I C 206/22
UZASADNIENIE
W pozwie wniesionym w dniu 11.02.2022 r. przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. powodowie K. O. (1), M. K., I. O., K. O. (2) wnieśli o:
a) ustalenie, że umowa o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawarta 1 sierpnia 2008 r. przez T. O., K. O. (1) i I. O. z poprzednikiem prawnym pozwanego Banku – Bank (...) S.A. z siedzibą we W. jest nieważna,
b) zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 64.111,57 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od 20.03.2021 r. do dnia zapłaty – wobec uznania, że spełnione przez kredytobiorców świadczenie w postaci zapłaty ww. kwoty na rzecz pozwanego stanowiło świadczenie nienależne zrealizowane w oparciu o nieważną umowę o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawartą w dniu 1 sierpnia 2008 r.
ewentualnie,
c) ustalenie, że następujące postanowienia umowy o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawartej w dniu 1 sierpnia 2008 r. przez T. O., K. O. (1) i I. O. z poprzednikiem prawnym pozwanego Banku – Bank (...) S.A. z siedzibą we W. tj. art. 3.07 ust. 6 pkt 6.1, art. 3.08. ust. 4, art. 3.10. ust. 5, art. 3.12. ust. 3 są bezskuteczne wobec powodów,
d) zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 64.111,57 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od 20.03.2021 r. do dnia zapłaty – wobec uznania, że ww. kwota stanowi nadpłatę w spłacie zobowiązania wynikającego z umowy o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawartej 01.08.2008 r. przez T. O., K. O. (1) i I. O. z poprzednikiem prawnym pozwanego Banku – Bank (...) S.A. z siedzibą we W. powstałą na skutek wyeliminowania z umowy niedozwolonych postanowień, a mianowicie art. 3.07 ust. 6 pkt 6.1, art. 3.08. ust. 4, art. 3.10. ust. 5, art. 3.12. ust. 3 umowy.
Nadto wnieśli o zasądzenie od pozwanego solidarnie na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, na podstawie art. 98 § 1 1 k.p.c.
W uzasadnieniu powodowie wskazali, że T. O., K. O. (1) i I. O. jako konsumenci zawarli z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. umowę o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...). Przedmiotem umowy było udzielenie powodom kredytu w kwocie 146.214 CHF na sfinansowanie zakupu domu na rynku wtórnym. Umowa ani regulamin udzielenia kredytów nie wyjaśniał, w jaki sposób bank ustala bieżący kurs kupna i sprzedaży dewiz dla waluty (...). Zawierając umowę powodowie nie otrzymali informacji, w jaki sposób Bank ustala kurs waluty, ani jaki jest mechanizm chroniący przed ich wzrostem. Powodowie nie mieli wpływu na wysokość kursu walut, ani sposób ich ustalania. Umowa kredytu nie była negocjowana z powodami, otrzymali oni gotowy dokument umowy do podpisu. W ocenie powodów umowa jest nieważna ponieważ w umowie brak jest określenia wysokości świadczenia, do spełnienia którego zobowiązani byli zarówno kredytodawca jak i kredytobiorca. Treść umowy jest sprzeczna z art. 69 prawa bankowego. Podnieśli, że postanowienia umowy w zakresie mechanizmu obliczania wzajemnych zobowiązań w części odnoszącej się do sposobu ustalania kursu waluty mają charakter niedozwolony. Eliminacja wskazanych postanowień skutkuje obiektywnym brakiem możliwości wykonania umowy przez obie strony zgodnie z jej istotą. Ponadto, wskazali, że umowa jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, rażąco narusza interesy konsumentów, a jej postanowienia są sformułowane w sposób niejednoznaczny. Wobec powyższego kwestionowane przez powodów postanowienia stanowią klauzule abuzywne w rozumieniu art. 385 1 § 1 k.c.
(pozew k. 4-15v)
W odpowiedzi na pozew pozwany (...) Bank (...) S.A. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, według norm przepisanych. Jednocześnie pozwany sformułował następujące zarzuty:
- na wypadek „odfrankowania” umowy kredytu, zarzut przedawnienia roszczenia powodów w zakresie obejmującym odsetkową część rat kapitałowo-odsetkowych, powstałych w okresie od dnia zawarcia umowy kredytu do dnia 11.02.2019 r. z uwagi na fakt, że roszczenia te powstały nie więcej niż 3 lata przed wniesieniem pozwu, oraz w zakresie obejmującym raty kapitałowo-odsetkowe uiszczone oraz rzekome nadpłaty powstałe w okresie od dnia zawarcia umowy kredytu do dnia 11.02.2012 r., z uwagi na fakt, że roszczenia te powstały na więcej niż 10 lat przed wniesieniem pozwu, a więc są przedawnione zgodnie z art. 118 k.c.,
- na wypadek unieważnienia przez Sąd umowy kredytu zarzut potrącenia wierzytelności powodów o zapłatę dochodzonej w niniejszej sprawie kwoty z wzajemną wierzytelnością pozwanego o zwrot kwoty udzielonego kredytu tj. kwoty 312.972,58 zł oraz wynagrodzenia z tytułu korzystania z kapitału tj. kwoty 95.888,18 zł,
- na wypadek unieważnienia przez Sąd umowy kredytu praz nieuwzględnienie przez Sąd zarzutu potrącenia, zarzut zatrzymania kwoty 312.972,58 zł stanowiącej roszczenie pozwanego w stosunku do powodów o zwrot udzielonego kredytu oraz kwoty 95.888,18 zł stanowiącej roszczenie pozwanego o zwrot tzw. wynagrodzenia z tytułu korzystania z kapitału.
W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, że kwestionuje roszczenie objęte pozwem zarówno co do zasady jak i wysokości. Wskazał, że przedmiotem sporu jest umowa o kredyt dewizowy (walutowy), co oznacza, że wszelkie przeliczenia walutowe miały charakter fakultatywny – uzależniony wyłącznie od woli kredytobiorcy, a nie banku. Przy uruchomieniu kredytu został zastosowany kurs indywidualnie negocjowany, a nie kurs tabelaryczny banku.
Pozwany zaprzeczył m.in. temu, że:
- umowa jest nieważna,
- zawarte w umowie kredytu klauzule waloryzujące oraz odwołujące się do tabel kursowych miałyby mieć charakter abuzywny,
- kredytobiorcy nie zostali odpowiednio poinformowani przez bank przed zawarciem umowy kredytu, zwłaszcza o zasadach funkcjonowania udzielonego im kredytu i ryzyku kursowym, zasadach ustalania kursu walut,
- kredytobiorcy nie mieli wpływu na wybór rodzaju kredytu oraz treść umowy kredytu,
- kredytobiorcy nie mieli wpływu na wybór waluty wypłaty i spłaty kredytu,
- pozwany jest zobowiązany do zapłaty względem powoda jakichkolwiek kwot z tytułu świadczenia nienależnego, w tym w szczególności jakichkolwiek należności dochodzonych pozwem.
(odpowiedź na pozew k. 78-111)
Powodowie pismem z dnia 15.01.2024 r. dokonali modyfikacji powództwa w ten sposób, że w związku ze spłatą przez powodów rat kapitałowo-odsetkowych w okresie od 21.03.2021 r. do 27.12.2023 r. rozszerzyli powództwo dochodzone w niniejszej sprawie o dalszą kwotę 110.278,29 zł na rzecz powodów.
Wobec powyższego zmodyfikowali stanowisko wyrażone w punkcie b i d pozwu w ten sposób, że wnieśli o:
- zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 174.389,86 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 64.111,57 zł za okres od 20.03.2021 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 110.278,29 zł od dnia następującego po dniu doręczenia pozwanemu pisma zawierającego rozszerzenie powództwa do dnia zapłaty – wobec uznania, że spełnione przez kredytobiorców świadczenie w postaci zapłaty ww. kwoty na rzecz pozwanego stanowiło świadczenie nienależne zrealizowane w oparciu o nieważną umowę o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawartą w dniu 1 sierpnia 2008 r.,
- zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 174.389,86 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 64.111,57 zł za okres od 20.03.2021 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 110.278,29 zł od dnia następującego po dniu doręczenia pozwanemu pisma zawierającego rozszerzenie powództwa do dnia zapłat– wobec uznania, że ww. kwota stanowi nadpłatę w spłacie zobowiązania wynikającego z umowy o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawartej 01.08.2008 r. przez T. O., K. O. (1) i I. O. z poprzednikiem prawnym pozwanego Banku – Bank (...) S.A. z siedzibą we W. powstałą na skutek wyeliminowania z umowy niedozwolonych postanowień, a mianowicie art. 3.07 ust. 6 pkt 6.1, art. 3.08. ust. 4, art. 3.10. ust. 5, art. 3.12. ust. 3 umowy.
(dowód: pismo powodów – k. 234-235v)
Pozwany podtrzymał w całości dotychczasowe stanowisko w sprawie, w tym wszystkie twierdzenia, zarzuty i wnioski oraz wniósł o oddalenie powództwa w całości.
(pismo pozwanego – k. 241-245)
Powodowie pismem z dnia 26.02.2024 r. zmodyfikowali stanowisko wyrażone w punkcie b i d pozwu w ten sposób, że wnieśli o:
- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda K. O. (1) kwoty 237.207,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od:
a) kwoty 64.111,57 zł za okres od 20.03.2021 r. do dnia zapłaty,
b) kwoty 110.278,29 zł od następującego po dniu doręczenia pozwanemu pisma z dnia 15.01.2024. do dnia zapłaty,
c) kwoty 62.817,22 zł od dnia następującego po dniu doręczenia pozwanemu pisma zawierającego rozszerzenie powództwa do dnia zapłaty
wobec uznania, że spełnione przez kredytobiorców świadczenie w postaci zapłaty ww. kwoty na rzecz pozwanego stanowiło świadczenie nienależne zrealizowane w oparciu o nieważną umowę o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawartą w dniu 1 sierpnia 2008 r.,
- zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki I. O. kwoty 209.185,76 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od:
a) kwoty 64.111,57 zł za okres od 20.03.2021 r. do dnia zapłaty,
b) kwoty 110.278,29 zł od następującego po dniu doręczenia pozwanemu pisma z dnia 15.01.2024. do dnia zapłaty,
c) kwoty 34.797,89 zł od dnia następującego po dniu doręczenia pozwanemu pisma zawierającego rozszerzenie powództwa do dnia zapłaty
wobec uznania, że spełnione przez kredytobiorców świadczenie w postaci zapłaty ww. kwoty na rzecz pozwanego stanowiło świadczenie nienależne zrealizowane w oparciu o nieważną umowę o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawartą w dniu 1 sierpnia 2008 r.,
- zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki M. I. K. kwoty 20.484,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od 20.03.2021 r. do dnia zapłaty,
wobec uznania, że spełnione przez kredytobiorców świadczenie w postaci zapłaty ww. kwoty na rzecz pozwanego stanowiło świadczenie nienależne zrealizowane w oparciu o nieważną umowę o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawartą w dniu 1 sierpnia 2008 r.,
- zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki K. O. (2) kwoty 20.484,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od 20.03.2021 r. do dnia zapłaty,
wobec uznania, że spełnione przez kredytobiorców świadczenie w postaci zapłaty ww. kwoty na rzecz pozwanego stanowiło świadczenie nienależne zrealizowane w oparciu o nieważną umowę o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawartą w dniu 1 sierpnia 2008 r.,
- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda K. O. (1) kwoty 237.207,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od:
a) kwoty 64.111,57 zł za okres od 20.03.2021 r. do dnia zapłaty,
b) kwoty 110.278,29 zł od następującego po dniu doręczenia pozwanemu pisma z dnia 15.01.2024. do dnia zapłaty,
c) kwoty 62.817,22 zł od dnia następującego po dniu doręczenia pozwanemu pisma zawierającego rozszerzenie powództwa do dnia zapłaty,
wobec uznania, że ww. kwota stanowi nadpłatę w spłacie zobowiązania wynikającego z umowy o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawartej 01.08.2008 r. przez T. O., K. O. (1) i I. O. z poprzednikiem prawnym pozwanego Banku – Bank (...) S.A. z siedzibą we W. powstałą na skutek wyeliminowania z umowy niedozwolonych postanowień, a mianowicie art. 3.07 ust. 6 pkt 6.1, art. 3.08. ust. 4, art. 3.10. ust. 5, art. 3.12. ust. 3 umowy,
- zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki I. O. kwoty 209.185,76 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od:
a) kwoty 64.111,57 zł za okres od 20.03.2021 r. do dnia zapłaty,
b) kwoty 110.278,29 zł od następującego po dniu doręczenia pozwanemu pisma z dnia 15.01.2024. do dnia zapłaty,
c) kwoty 34.797,89 zł od dnia następującego po dniu doręczenia pozwanemu pisma zawierającego rozszerzenie powództwa do dnia zapłaty
wobec uznania, że ww. kwota stanowi nadpłatę w spłacie zobowiązania wynikającego z umowy o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawartej 01.08.2008 r. przez T. O., K. O. (1) i I. O. z poprzednikiem prawnym pozwanego Banku – Bank (...) S.A. z siedzibą we W. powstałą na skutek wyeliminowania z umowy niedozwolonych postanowień, a mianowicie art. 3.07 ust. 6 pkt 6.1, art. 3.08. ust. 4, art. 3.10. ust. 5, art. 3.12. ust. 3 umowy,
- zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki M. I. K. kwoty 20.484,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od 20.03.2021 r. do dnia zapłaty,
wobec uznania, że ww. kwota stanowi nadpłatę w spłacie zobowiązania wynikającego z umowy o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawartej 01.08.2008 r. przez T. O., K. O. (1) i I. O. z poprzednikiem prawnym pozwanego Banku – Bank (...) S.A. z siedzibą we W. powstałą na skutek wyeliminowania z umowy niedozwolonych postanowień, a mianowicie art. 3.07 ust. 6 pkt 6.1, art. 3.08. ust. 4, art. 3.10. ust. 5, art. 3.12. ust. 3 umowy,
- zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki K. O. (2) kwoty 20.484,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od 20.03.2021 r. do dnia zapłaty,
wobec uznania, że ww. kwota stanowi nadpłatę w spłacie zobowiązania wynikającego z umowy o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawartej 01.08.2008 r. przez T. O., K. O. (1) i I. O. z poprzednikiem prawnym pozwanego Banku – Bank (...) S.A. z siedzibą we W. powstałą na skutek wyeliminowania z umowy niedozwolonych postanowień, a mianowicie art. 3.07 ust. 6 pkt 6.1, art. 3.08. ust. 4, art. 3.10. ust. 5, art. 3.12. ust. 3 umowy.
(dowód: pismo powodów – k. 253-255)
Pozwany podtrzymał w całości dotychczasowe stanowisko w sprawie, w tym wszystkie twierdzenia, zarzuty i wnioski oraz wniósł o oddalenie powództwa w całości.
(pismo pozwanego – k. 257-261v)
Sąd Rejonowy wO. III Wydział Rodzinny i Nieletnich wydał w dniu 15.05.2023r. postanowienie, którym zezwolił I. O. na podjęcie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniej K. O. (2), a polegającej na wytoczeniu w jej imieniu niniejszego powództwa.
(dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w O. z dnia 15.05.2023 r. – k. 238)
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Pozwany jest następcą prawnym Banku (...) S.A. z siedzibą we W..
(okoliczność bezsporna, wydruk KRS – k. 54-71 oraz k. 115-144)
T. i I. O. chcieli przeprowadzić się do miasta w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Z uwagi na to, że nie mieli wystarczającej zdolności kredytowej do umowy przystąpił również ich syn K. O. (1).
W dniu 24.06.2008 r. T. O., K. O. (1) i I. O. złożyli wniosek o udzielenie kredytu w kwocie 280.000 zł wskazując jako walutę kredytu (...).
(dowód: wniosek o udzielenie kredytu – k. 151, przesłuchanie stron – k. 251v-252)
W dniu 1 sierpnia 2008 r. T. O., K. O. (1) i I. O. działając jako konsumenci, zawarli z Bankiem (...) S.A. (poprzednikiem prawnym pozwanego) „umowę o dewizowy kredyt mieszkaniowy / inwestorski nr (...)”.
Kredyt przeznaczony był na zakup domu na rynku wtórnym i dokończenie jego budowy położonego w D. (art. 3.02 umowy). Zgodnie z umową, bank udzielił powodom kredytu w wysokości 146.214 CHF na okres 240 miesięcy (art. 3.01 i 3.03 umowy).
Wykorzystana kwota kredytu została oprocentowana według zmiennej stopy oprocentowania obliczanej jako suma stawki LIBOR dla trzymiesięcznych depozytów międzybankowych w (...) i marży banku w wysokości 1,5000 punktu procentowego. Stopa procentowa miała zostać obniżona o 0,1 p.p. w przypadku przystąpienia przez kredytobiorcę do ubezpieczenia wskazanego w art. 3.05. ust. 11 (art. 3.05 umowy).
W art. 3.07 ust. 3 wskazano, że środki z tytułu kredytu zostaną przelane przez bank:
- z tytułu transzy 1 w kwocie nie wyższej niż 200.000 zł na rachunek zbywcy nieruchomości. W przypadku gdy kwota kredytu będzie niższa niż 200.000 zł, różnicę kredytobiorca pokryje ze środków własnych. W przepadku kiedy równowartość kwoty kredytu będzie wyższa niż 200.000 zł na rachunek bankowy kredytobiorczyni.
- z tytułu transzy 2-4 na rachunek kredytobiorczyni prowadzony w walucie PLN.
Uruchomienie kredytu miało nastąpić na rachunek wskazany w ust. 3, w zależności od waluty rachunku:
- w złotych polskich przy wykorzystaniu bieżącego/negocjowanego kursu kupna dewiz dla (...) obowiązującego w banku w dniu płatności, lub (art. 3.07. ust. 6.1 umowy)
- w walucie kredytu (art. 3.07. ust. 6.2 umowy).
Kredytobiorca miał zapłacić bankowi prowizję z tytułu udzielenia kredytu w wysokości 1,0000% kwoty udzielonego kredytu, w tym prowizja z tytułu rozpatrzenia wniosku o kredyt (prowizja przygotowawcza) (art. 3.08. ust. 1 umowy). Kwota prowizji w złotych polskich zostaje ustalona przy wykorzystaniu bieżącego kursu kupna dewiz dla (...) obowiązującego w Banku w dniu podjęcia decyzji (art. 3.08. ust. 4 umowy).
W okresie karencji spłata odsetek od wykorzystanego kredytu miała następować w drodze obciążenia w dniu płatności odsetek konta do obsługi kredytu. Kredytobiorca zobowiązał się do zapewnienia środków na pokrycie wymagalnej raty odsetek w dniu poprzedzającym dzień spłaty. W przypadku gdy dzień spłaty przypada na dzień wolny od pracy kredytobiorca zobowiązał się do zapewnienia środków w ostatnim dniu roboczym przed dniem wolnym (art. 3.10 ust. 1 umowy). Jako walutę spłaty wskazano (...). W przypadku spłaty kredytu w złotych polskich realizacja płatności nastąpić miała przy wykorzystaniu bieżącego kursu sprzedaży dewiz dla (...) obowiązującego w banku w dniu realizacji należności banku (art. 3.12 ust. 3 umowy).
Po okresie karencji spłata kredytu miała następować w równych ratach, których wysokość i terminy płatności zostały określone w harmonogramie doręczanym niezwłocznie po uruchomieniu kredytu. Spłata następowała poprzez obciążenie w dniu płatności kwotą raty kredytu konta do obsługi kredytu. Kredytobiorca zobowiązał się do zapewnienia środków na pokrycie wymagalnej raty w dniu poprzedzającym dzień spłaty. W przypadku gdy dzień spłaty przypada na dzień wolny od pracy kredytobiorca zobowiązał się do zapewnienia środków w ostatnim dniu roboczym przed dniem wolnym (art. 3.12 ust. 1-2 umowy). Jako walutę spłaty wskazano (...). W przypadku spłaty kredytu w złotych polskich realizacja płatności nastąpić miała przy wykorzystaniu bieżącego kursu sprzedaży dewiz dla (...) obowiązującego w banku w dniu realizacji należności banku (art. 3.12 ust. 3 umowy).
Zabezpieczeniem wierzytelności banku było między innymi: ustanowienie na kredytowanej nieruchomości: hipoteki zwykłej w kwocie 146.214 CHF na zabezpieczenie spłaty kapitału oraz hipoteki kaucyjnej do kwoty 12.096,81 CHF na zabezpieczenie spłaty odsetek (art. 4.01 umowy).
Ani w umowie, ani w regulaminie nie został wskazany sposób ustalania przez Bank kursów walut wykorzystywanych do przeliczeń kursowych.
(dowód: umowa kredytu – k. 20-24, regulamin udzielenia przez Bank (...) S.A. kredytów hipotecznych dla ludności – k. 25-26)
Z zaświadczenia wystawionego przez pozwany bank wynika, że wypłata kredytu nastąpiła w następujących transzach:
- w dniu 12.08.2008 r. w kwocie 205.963,44 zł, co stanowiło równowartość 104.438,64 CHF,
- w dniu 02.12.2008 r. w kwocie 39.384,17 zł, co stanowiło równowartość 16.031,33 CHF,
- w dniu 23.12.2008 r. w kwocie 46.628,35 zł, co stanowiło równowartość 17.775,37 CHF,
- w dniu 06.01.2009 r. w kwocie 20.996,62 zł, co stanowiło równowartość 7.968,66 CHF.
(dowód: zaświadczenie – k. 27-31)
Kredytobiorcy nie mieli wpływu na wysokość kursów walut, ani sposób ich ustalania. Umowa została zawarta na wzorcu umownym, do którego kredytobiorcy nie mogli wprowadzić istotnych zmian.
(dowód: przesłuchanie stron – k. 251v-252)
Kredytobiorca T. O. zmarł w dniu 19.10.2017 r., a spadek nabyli po nim na podstawie ustawy:
- wprost żona I. O. w jednej czwartej części,
- z dobrodziejstwem inwentarza córka K. O. (2) w jednej czwartej części,
- wprost córka M. K. w jednej czwartej części,
- wprost syn K. O. (1) w jednej czwartej części.
(dowód: protokół dziedziczenia ustawowego z oświadczeniem o przyjęciu spadku – k. 32, akt notarialny repertorium A nr 2005/2018 – k. 32v-34v, akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego – k. 35-36)
W okresie od 12.08.2008 r. do 27.12.2023 r. przez powodów na rzecz pozwanego została uiszczona łącznie kwota 487.362,44 zł.
Powódka I. O. wraz z mężem T. O. przez okres pierwszych dwóch lat dokonali spłaty w łącznej kwocie 53.917,88 zł.
Następnie kredyt był spłacany przez I. O. i T. O. w wysokości ½ wartości rat oraz K. O. (1) w wysokości ½ rat. Do dnia 19.10.2017 r. tj. dnia śmierci T. O. została na rzecz banku spłacona kwota przez I. O. i T. O. w wysokości 109.960,52 zł oraz przez K. O. (1) kwota 109.960,52 zł.
Po śmierci T. O. kredyt był spłacony przez I. O. i K. O. (1) – każdy spłacał kwotę w wysokości 1/2 raty kredytu. Od dnia 19.10.2017 r. do dnia 15.12.2023 r. powódka I. O. uiściła kwotę 106.761,76 zł oraz powód K. O. (1) kwotę 106.761,76 zł.
Powódka M. K. oraz K. O. (2) nie dokonywały spłat tytułem rat kredytu.
(dowód: zaświadczenie – k. 27-31, k. 236-237 , przesłuchanie stron – k. 251v-252)
Pismem z dnia 22.02.2021 r. powodowie złożyli reklamację dotycząca umowy kredytu wzywając do zawarcia porozumienia. Wskazali, że umowa jest nieważna. Pozwany nie uznał roszczeń powodów.
(dowód: reklamacja z dnia 22.02.2021 r. wraz z potwierdzeniem nadania – k. 37-39, pismo pozwanego z dnia 19.03.2021 r. – k. 40-42)
Sąd zważył, co następuje:
Żądanie ustalenia, że umowa o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawarta 1 sierpnia 2008 r. przez T. O., K. O. (1) i I. O. z poprzednikiem prawnym pozwanego Banku – Bank (...) S.A. z siedzibą we W. jest nieważna uznano za zasadne. W konsekwencji, roszczenie powodów o zapłatę na rzecz K. O. (1) kwoty 237.208,08 zł, I. O. kwoty 209.185,76 zł, M. O. kwoty 20.484,80 zł, K. O. (2) kwoty 20.484,80 zł tytułem świadczenia nienależnego zrealizowane w oparciu o nieważną umowę o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zostało uwzględnione w całości. Oddaleniu podlegało roszczenie o zapłatę w nieznacznym zakresie tj. w zakresie żądania części odsetek od zasądzonych kwot. W ocenie Sądu, mimo, że sama konstrukcja umowy nie jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego, to jednak zawiera ona postanowienia niedozwolone, których eliminacja skutkuje obiektywnym brakiem możliwości jej wykonania przez obie strony zgodnie z jej istotą.
Sąd dokonał ustaleń faktycznych w sprawie w oparciu o załączone do akt i niekwestionowane przez strony dokumenty oraz zeznania świadka i powodów nie stwierdzając podstaw do podważenia ich wiarygodności.
Świadkowie K. D. (k. 210-223) nie uczestniczył przy zawieraniu umowy kredytu przez powodów, a jego zeznania dotyczyły ogólnej procedury udzielenia kredytów i ustalania kursów walut w u poprzednika prawnego pozwanego banku.
Powodowie ostatecznie domagali się ustalenia, że umowa o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawarta 1 sierpnia 2008 r. jest nieważna. Wnieśli również o zasądzenie z tego tytułu na rzecz K. O. (1) kwoty 237.208,08 zł, I. O. kwoty 209.185,76 zł, M. O. kwoty 20.484,80 zł, K. O. (2) kwoty 20.484,80 zł. Tytułem żądania ewentualnego powodowie domagali się ustalenia, że postanowienia umowy o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...). art. 3.07 ust. 6 pkt 6.1, art. 3.08. ust. 4, art. 3.10. ust. 5, art. 3.12. ust. 3 są bezskuteczne wobec powodów oraz zapłaty nadpłaty w związku z zawarciem w umowie klauzul abuzywnych.
W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd Rejonowy w O., III Wydział Rodzinny i Nieletnich wydał w dniu 15.05.2023 r. postanowienie, którym zezwolił I. O. na podjęcie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniej K. O. (2), a polegającej na wytoczeniu w jej imieniu niniejszego powództwa.
Powodowie mieli interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności umowy kredytu czy bezskuteczności poszczególnych postanowień umowy na podstawie art. 189 k.p.c. Zgodnie z art. 189 k.p.c. można domagać się stwierdzenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, jeżeli strona ma w tym interes prawny, rozumiany jako obiektywną potrzebę usunięcia wątpliwości lub niepewności co do istnienia lub charakteru stosunku łączącego ją z inną stroną. Przyjmuje się również, że interesu w wytoczeniu powództwa o ustalenie nie ma, jeżeli swój cel strona może osiągnąć formułując dalej idące żądanie, które będzie czynić zadość jej potrzebom, np. w formie żądania zwrotu świadczeń spełnionych na podstawie nieistniejącego lub nieważnego stosunku prawnego.
W ocenie Sądu powodowie mają interes prawny w wystąpieniu z żądaniem pozwu, a polega on na tym, że w istocie domagają się definitywnego usunięcia niepewności prawnej co do istnienia nawiązanego na podstawie umowy stosunku prawnego lub jego treści w przypadku wyeliminowania niektórych ich postanowień z uwagi na ich niedozwolony charakter. Zgodnie z art. 385 1 k.c. skutkiem eliminacji takich postanowień nie zawsze musi być upadek całej umowy, gdyż co do zasady powinna ona obowiązywać dalej w zmienionej treści. W przypadku umowy długoterminowej, jakim jest objęta pozwem umowa kredytu, żądanie zwrotu kwot wypłaconych lub wpłaconych może wynikać z różnych przyczyn, zatem samo rozstrzygnięcie o uwzględnieniu lub oddaleniu żądania zapłaty na tle takiej umowy nie zawsze wyeliminuje wątpliwości co do jej istnienia lub treści. Taką możliwość daje natomiast rozstrzygnięcie o żądaniu ustalenia nieważności lub nieistnienia stosunku prawnego, jakim jest umowa kredytu wskutek jej upadku spowodowanego następczym powołaniem się przez kredytobiorcę – konsumenta – na niedozwolony charakter niektórych jej zapisów, względnie ustalenie, że te zapisy nie są dla niego wiążące (są bezskuteczne).
Dla rozstrzygnięcia o żądaniach stron w pierwszej kolejności rozważyć należało, jaki jest charakter umowy podpisanej przez strony i czy wskazywane przez powodów postanowienia miały charakter niedozwolony.
Zasadnicze postanowienia umowy w ocenie Sądu spełniają przesłanki z art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (w brzmieniu obowiązującym w dacie jej zawarcia – dalej pr. bank.) i pozwalają na uznanie jej za umowę kredytu bankowego. Znane są bowiem strony umowy, kwota i waluta kredytu (146.214 CHF), cel, na jaki został udzielony (zakup domu na rynku wtórnym i dokończenie jego budowy), zasady i termin jego spłaty (ratalnie), wysokość oprocentowania i zasady jego zmiany (suma umownej marży i zmiennej stopy referencyjnej) oraz inne niezbędne warunki wynikające z art. 69 ust. 2 powołanej ustawy.
Oceny postanowień ww. umowy nie zmienia okoliczność, że kwota udzielonego kredytu została określona i poddana oprocentowaniu w walucie szwajcarskiej, a miała być wypłacona i spłacana w walucie polskiej. Zgodnie z art. 358 § 1 k.c., w jego brzmieniu w dacie zawierania umowy, zobowiązania pieniężne na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mogły być wyrażone tylko w pieniądzu polskim z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie. Już w tej dacie art. 69 ust. 2 pkt 2 pr. bank. przewidywał możliwość zawierania umów kredytu ze wskazaniem waluty obcej, zaś wyjątek dopuszczający tego typu umowy z udziałem banków wynikał z obowiązujących wówczas przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. – Prawo dewizowe (pr. dewiz.). Zgodnie z art. 3 ust. 1 i 3 pr. dewiz. oraz art. 1 i 2 pkt 18 pr. dewiz. dokonywanie obrotu dewizowego przez banki było dozwolone m.in. wówczas, gdy dotyczyło zawarcia umowy lub dokonania innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować dokonywanie w kraju między rezydentami lub między nierezydentami rozliczeń w walutach obcych albo przeniesienie w kraju między rezydentami lub między nierezydentami własności wartości dewizowych, a także wykonywania takich umów lub czynności.
Nie ulega wątpliwości, że postanowienia umowy zawartej przez strony przewidywały rozliczenia kredytu w walucie szwajcarskiej, wypłatę kredytu w PLN na finansowanie zobowiązań w kraju i spłatę w PLN. Tym samym umowa stron mogła powodować rozliczenia w walutach obcych i przenoszenie własności wartości dewizowych, a zatem mieściła się w ramach ustawowego zezwolenia, stanowiącego jednocześnie wyjątek od zasady wyrażonej w art. 358 § 1 k.c.
Jak już wskazano, w umowie wyraźnie określono, że wypłata kredytu nastąpi w PLN na zakup i dokończenie budowy domu mieszkalnego w Polsce. Umowa przewidywała możliwość wypłaty kwoty kredytu w walucie (...) jednak ze względu na cel przedmiotowej umowy wypłata musiała nastąpić w PLN. Spłata kredytu wyrażonego w (...) następowała w złotych. Oznaczałoby to, że walutą zobowiązania kredytowego był frank szwajcarski ( (...)), jednak walutą jego wykonania – zgodnie z treścią umowy – miała być waluta polska (PLN).
Istota umowy sprowadzała się zatem do zobowiązania Banku, że postawi do dyspozycji kredytobiorców pewną kwotę w PLN, która w dacie wypłaty stanowić miała równowartość kwoty wyrażonej dokładnie w (...), zaś powodowie zobowiązali się spłacać w PLN równowartość rat kredytu wyrażonych w (...) według wartości takiej raty na dzień spłaty.
Umowa stron zawiera zatem elementy przedmiotowo istotne, które mieszczą się w konstrukcji umowy kredytu bankowego i jako takie stanowią jej w pełni dopuszczalny oraz akceptowany przez ustawodawcę wariant. O akceptacji takiej świadczy nadto wyraźne wskazanie tego rodzaju kredytów (denominowanych) w treści art. 69 ust. 2 pkt 4a i ust. 3 prawa bankowego oraz wprowadzenie art. 75b prawa bankowego, na podstawie nowelizacji tej ustawy, które to zmiany weszły w życie z dniem 26 sierpnia 2011 r. Umowa taka jest nadto dopuszczalna na podstawie art. 353 1 k.c., zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Istota umowy stron polegała bowiem na stworzeniu przez Bank możliwości wykorzystania przez powodów równowartości określonej kwoty pieniędzy z obowiązkiem zwrotu w określonym czasie takiej równowartości, przy czym miernikiem tych wartości pozostawać miał kurs waluty szwajcarskiej do waluty polskiej. Zauważyć trzeba, że ryzyko zmiany kursu waluty przyjętej jako miernik wartości świadczenia z zasady może wywoływać konsekwencje dla obu stron – w przypadku podwyższenia kursu podwyższając wartość kredytu w PLN, którą miał oddać do dyspozycji Bank, a nadto podwyższając jego wartość, którą miał spłacać kredytobiorca, a w przypadku obniżenia kursu - obniżając wysokość tych świadczeń. W konsekwencji trudno uznać, aby konstrukcja umowy kredytu denominowanego w walucie obcej, a realizowanego w walucie polskiej, była w swej zasadzie sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Ryzyko takiego ukształtowania stosunku prawnego obciąża bowiem obie strony.
Niemniej, wskazany mechanizm obliczania wzajemnych zobowiązań w sposób określony w umowie stron wymaga oceny w aspekcie sposobu ustalania kursu waluty niezbędnego do tych operacji, gdyż powodowie podnieśli zarzut, że postanowienia umowy w tym zakresie mają charakter niedozwolony.
Zgodnie z art. 385 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszając jego interesy, nie są wiążące, jeżeli nie zostały uzgodnione indywidualnie. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, co w szczególności odnosi się do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem „wszelkie klauzule sporządzone z wyprzedzeniem będą klauzulami pozbawionymi cechy indywidualnego uzgodnienia i okoliczności tej nie niweczy fakt, że konsument mógł znać ich treść”, przy czym uznanie, że treść danego postanowienia umownego została indywidualnie uzgodniona wymagałoby wykazania, że „konsument miał realny wpływ na konstrukcję niedozwolonego (abuzywnego) postanowienia wzorca umownego”, a „konkretny zapis był z nim negocjowany” (wyrok SA w Warszawie z 14 czerwca 2013 r. w sprawie VI ACa 1649/12 ; wyrok SA Warszawa z dnia 15 maja 2012 r. w sprawie VI ACa 1276/11, wyrok SA w Poznaniu z 6 kwietnia 2011 r. w sprawie I ACa 232/11).
W związku ze stanowiskiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ( (...)), zajętym w wyroku z dnia 3 października 2019 r. w sprawie (...) na tle wykładni dyrektywy (...), i podtrzymanym tam poglądem dotyczącym natury klauzul wymiany (czyli dotyczących kursów walutowych stosowanych do rozliczeń umów kredytowych), które wprowadzając do umów kredytowych ryzyko kursowe, określają faktycznie główny przedmiot umowy (pkt 44 powołanego wyroku), należy przyjąć, że postanowienia umowy stron w tym zakresie, jeżeli nie zostały sformułowane jednoznacznie, podlegają kontroli w celu stwierdzenia, czy nie mają charakteru niedozwolonego (art. 385 ( 1 )§ 1 zd. drugie k.c.). W przypadku uznania ich za niedozwolone, a tym samym za niewiążące kredytobiorcę, który zawiera umowę jako konsument, konieczne staje się również rozważenie skutków tego stanu rzeczy.
Nie ulega wątpliwości, że kredytobiorcy zawarli umowę jako konsumenci w rozumieniu art. 22 1 k.c. Okoliczność ta nie była kwestionowana przez pozwanego, jak również zgromadzony w sprawie materiał dowody nie prowadzi do odmiennego wniosku.
W konsekwencji należy dokonać oceny postanowień dotyczących kursów używanych do przeliczenia zobowiązań stron w ramach umowy. Ich istota sprowadza się do wskazania, że wysokość zobowiązań wynikających z umowy będzie wielokrotnie przeliczana z zastosowaniem dwóch rodzajów kursu waluty. Bezspornie mechanizm (konkretny sposób) ustalania kursu nie został opisany w żaden sposób, gdyż umowa w tym względzie odsyła tylko do bieżącego kursu sprzedaży/kupna dewiz dla (...) obowiązującego w Banku. Oznacza to, że zgodnie z umową Bank miał całkowitą swobodę w zakresie ustalania kursu waluty. Ponadto nie ulega wątpliwości, umowa stron stanowiła wzorzec stosowany w Banku. Układ umowy wskazuje, że kredytobiorcy mogli określić potrzebną im kwotę w wybranej przez siebie walucie, określić przeznaczenie kredytu, uzgodnić okres kredytowania, sposób zabezpieczenia, wskazać rachunki do wypłaty i spłaty kredytu. Nie ma jednak podstaw do przyjęcia, że pozostałe postanowienia i oświadczenia były możliwe do wynegocjowania. Do tego byłoby bowiem konieczne wykazanie, że kredytobiorcy mieli realny wpływ na kształt każdego z tych postanowień, czyli przedstawiono im możliwość jego zmiany, z której zrezygnowali.
Powódka I. O. zeznała, że „ Nie mogliśmy nic negocjować w zapisach tej umowy. (…) pracownik banku nie wskazywał nic na temat negocjacji zapisów. Nie byliśmy informowani w jaki sposób kurs będzie przeliczany dla potrzeb spłaty i wypłaty.” (k. 251v-252).
W tym stanie rzeczy nie ma podstaw do przyjęcia, że postanowienia umowy w zakresie mechanizmu ustalania kursu waluty, wyznaczającego wysokość zobowiązania powodów względem pozwanego, zostały w przypadku umowy stron uzgodnione indywidualnie. Nie zostało wykazane aby powodowie mogli cokolwiek istotnego dla konstrukcji tej umowy negocjować.
Oznacza to, że te postanowienia nie były uzgodnione indywidualnie z kredytobiorcami w rozumieniu art. 385 1 § 1 i 3 k.c.
Powodowie wskazywali, że zawarte w umowie rozwiązania są niedozwolone. Należało zatem rozważyć, czy – skoro dotyczą głównego przedmiotu umowy – są wystarczająco jednoznaczne i czy wynikające z nich prawa lub obowiązki stron zostały ukształtowane sprzecznie z dobrymi obyczajami lub w sposób rażąco naruszający interesy powodów jako konsumentów. Odwołują się one do bieżącego kursu sprzedaży/kupna dewiz dla (...) obowiązującego w Banku jednak nie wskazano, w jaki sposób Bank dokonuje ustalenia kursu stosowanego do tych przeliczeń. To zaś nie pozwala na jednoznaczne określenie zakresu tych postanowień i konsekwencji płynących dla kredytobiorcy. Nie można uznać, aby tak sformułowane postanowienia były wystarczające jednoznaczne. Kwestionowane postanowienia umowy wskazywały na dwa rodzaje kursów – kurs kupna do ustalenia wysokości kredytu, którą należy wypłacić w PLN (art. 3.07 ust. 6.1. umowy) oraz kurs sprzedaży do ustalenia wysokości rat spłaty (art. 3.10. ust. 5 oraz art. 3.12. ust. 3 umowy). Zważywszy, że sposób ustalania tych kursów nie został określony w umowie, oznacza to, że mógł on być wyznaczony jednostronnie przez Bank, czego nie zmienia okoliczność, że w pewnym zakresie mógł też doznawać ograniczeń ze strony regulatora rynku, czy z uwagi na sytuację gospodarczą, gdyż kredytobiorca nie miał na to żadnego wpływu. Na tle tak ukształtowanych postanowień dotyczących kursu waluty, która ma być miernikiem waloryzacji (przeliczania) zobowiązań wynikających z umów kredytu bankowego utrwalony jest już pogląd, że mają one charakter niedozwolony, gdyż są „ nietransparentne, pozostawiają pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarczają kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz naruszają równorzędność stron” (uzasadnienie wyroku SN w sprawie V CSK 382/18). Wysokość kredytu wyrażonego w walucie obcej do wypłaty w walucie polskiej, a następnie wysokość, w jakiej spłaty w walucie polskiej, będą zaliczane na spłatę kredytu wyrażonego w walucie obcej, zależą bowiem wyłącznie od jednej ze stron umowy. Powyższe oznacza, że po zawarciu umowy kredytobiorcy mieli ograniczoną możliwość przewidzenia wysokości kwoty, jaka zostanie im wypłacona (Bank miał na to kilka dni roboczych w przypadku wypłaty pierwszej transzy kredytu oraz kilka miesięcy co do kolejnych transz, w trakcie których mógł zmienić swój kurs), a następnie wysokości zadłużenia w PLN, skoro kursy wymiany w toku dalszego wykonywania umowy określić miał Bank. Pozwany mógł zatem w sposób dowolny kształtować wysokość swojego zobowiązania do wypłaty kwoty kredytu, jak również wysokość zobowiązania kredytowego w toku spłaty kredytu. Tym samym uzyskał też narzędzie do potencjalnego zminimalizowania niekorzystnych dla siebie skutków zmiany kursów na rynku międzybankowym lub zmian w zakresie oprocentowania (obniżka stopy bazowej), gdyż teoretycznie mógł je rekompensować zmianami kursu przyjętego do rozliczenia kredytu.
W ocenie Sądu przyznanie sobie przez pozwanego we wskazanych postanowieniach jednostronnej kompetencji do swobodnego ustalania kursów przyjmowanych do wykonania umowy prowadzi do wniosku, że była ona sprzeczna z dobrymi obyczajami i naruszała rażąco interesy kredytobiorców w rozumieniu art. 385 1 § 1 k.c., oceniane na datę zawarcia umowy (art. 385 2 k.p.c. –uchwała SN z 20 czerwca 2018 r. w sprawie (...)). Takie rozwiązania dawały Bankowi, czyli tylko jednej ze stron stosunku prawnego, możliwość przerzucenia na kredytobiorców całego ryzyka wynikającego ze zmiany kursów waluty i pozostawiały mu całkowitą swobodę w zakresie ustalania wysokości ich zadłużenia przez dowolną i pozbawioną jakichkolwiek czytelnych i obiektywnych kryteriów możliwość ustalania kursu przyjmowanego do rozliczenia spłaty kredytu. Dodatkowo wskazać należy, że swobodę ustalania kursu przez Bank eliminować by mogła jedynie możliwość wypłaty kredytu w walucie kredytu oraz spłaty w tej walucie, gdyż do wszystkich pozostałych walut Bank miał prawo stosować własny kurs. Umowa przewidywała możliwość wypłaty kwoty kredytu w walucie (...) jednak ze względu na cel przedmiotowej umowy wypłata musiała nastąpić w PLN. Wobec powyższego zawarta w art. 3.07 ust. 6.2 umowy możliwość wypłaty kredytu w walucie nie mogła mieć praktycznego zastosowania w sytuacji kredytobiorców.
W świetle powyższych okoliczności przyjąć należy, że postanowienia uprawniające Bank do jednostronnego i nieskrępowanego ustalania kursu przyjmowanego do rozliczenia umowy stron należy uznać za niedozwolone w rozumieniu art. 385 1 k.c. Nie ma znaczenia, czy z możliwości dowolnego kształtowania kursu Bank korzystał. Dla uznania postanowienia umownego za niedozwolone wystarczy bowiem taka jego konstrukcja, która prowadzi do obiektywnej możliwości rażącego naruszenia interesów konsumenta, przy czym zgodnie z art. 385 2 k.c. ewentualna abuzywność postanowień umowy podlega badaniu na datę jej zawarcia z uwzględnieniem towarzyszących temu okoliczności i innych umów pozostających w związku z umową objętą badaniem (uchwała SN z 20 czerwca 2018 r. w sprawie III CZP 29/17).
Skoro zatem dla oceny abuzywności zapisów umów istotny jest stan z daty ich zawarcia, to bez znaczenia dla tej oceny pozostaje, w jaki sposób pozwany wykonywał lub wykonuje umowę, w szczególności to, w jaki sposób ustalał, czy też ustala swoje kursy, czy odpowiadały one kursom rynkowym, w jaki sposób pozyskiwał środki na prowadzenie akcji kredytowej i w jaki sposób księgował, czy też rozliczał te środki oraz środki pobrane od kredytobiorców.
Podsumowując, w ocenie Sądu wskazane wyżej postanowienia umowy dotyczące stosowania dwóch różnych rodzajów kursów, które mogły być swobodnie ustalane przez jedną ze stron umowy (Bank) nie zostały uzgodnione indywidualnie i kształtowały zobowiązania kredytobiorców w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, a zatem miały charakter niedozwolony w rozumieniu art. 385 1 k.c., a w związku z tym nie wiążą powodów. Wyeliminowanie wskazanych zapisów przy zachowaniu postanowień dotyczących określenia kwoty kredytu w (...) oznaczałoby, że kwota kredytu powinna zostać przeliczona na PLN, a kredytobiorcy w terminach płatności kolejnych rat powinni spłacać raty w PLN, przy czym żadne postanowienie nie precyzowałoby kursu, według którego miałyby nastąpić takie rozliczenia. Nie ma przy tym możliwości zastosowania w miejsce wyeliminowanych postanowień żadnego innego kursu waluty.
Zgodnie z wiążącą wszystkie sądy Unii Europejskiej wykładnią dyrektywy (...) dokonaną przez (...) w powołanym już wyżej wyroku z dnia 3 października 2019 r. w sprawie (...):
a) w przypadku ustalenia, że w umowie zostało zawarte postanowienie niedozwolone w rozumieniu dyrektywy (którą implementowały do polskiego porządku prawnego przepisy art. 385 1 i nast. k.c.), skutkiem tego jest wyłącznie wyeliminowanie tego postanowienia z umowy, chyba że konsument następczo je zaakceptuje,
b) w drodze wyjątku możliwe jest zastosowanie w miejsce postanowienia niedozwolonego przepisu prawa o charakterze dyspozytywnym albo przepisem, który można by zastosować za zgodą stron, o ile brak takiego zastąpienia skutkowałby upadkiem umowy i niekorzystnymi następstwami dla konsumenta, który na takie niekorzystne rozwiązanie się nie godzi (pkt 48, 58 i nast. wyroku (...)),
c) nie jest możliwe zastąpienie postanowienia niedozwolonego przez odwołanie się do norm ogólnych prawa cywilnego, nie mających charakteru dyspozytywnego, gdyż spowodowałoby to twórczą interwencję, mogącą wpłynąć na równowagę interesów zamierzoną przez strony, powodując nadmierne ograniczenie swobody zawierania umów (dotyczy m.in. art. 56 k.c., art. 65 k.c. i art. 354 k.c. - por. w szczególności pkt 57-62 wyroku (...)),
d) w przypadku ustalenia, że wyeliminowanie postanowień niedozwolonych powoduje zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy, nie ma przeszkód, aby przyjąć, zgodnie z prawem krajowym, że umowa taka nie może dalej obowiązywać (por. w szczególności pkt 41-45 wyroku (...)),
e) nawet jeżeli skutkiem wyeliminowania niedozwolonych postanowień miałoby być unieważnienie umowy i potencjalnie niekorzystne dla konsumenta następstwa, decyzja co do tego, czy niedozwolone postanowienia mają obowiązywać, czy też nie, zależy od konsumenta, który przed podjęciem ostatecznej decyzji winien być poinformowany o takich skutkach (por. w szczególności pkt 66-68 wyroku (...)).
Wskazać przy tym trzeba, że ani prawo unijne, ani prawo polskie nie wymaga, aby w związku z zastrzeżeniem klauzuli abuzywnej konsument bezwzględnie uzyskał możliwość powołania się na nieważność całej umowy (wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 marca 2012 r. w sprawie (...), J. P. i V. P. przeciwko SOS financ spol. sr.o., (...)-144, pkt 33).
Brak możliwości stosowania norm o charakterze ogólnym nie pozwala jednak na sięgnięcie do domniemanej woli stron lub utrwalonych zwyczajów (art. 65 k.c. i art. 56 k.c.), które w odniesieniu do innych stosunków prawnych pozwalałyby na ustalenie wartości świadczenia określonego w walucie obcej np. przez odniesienie się do tej waluty według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski lub innych kursów wskazywanych przez strony w umowie. Nie ma zwłaszcza możliwości sięgnięcia po przepis art. 358 § 2 k.c., który posługuje się kursem średnim NBP w przypadku możliwości spełnienia świadczenia wyrażonego w walucie obcej. Po pierwsze, świadczenie obu stron było wyrażone w walucie polskiej (wypłata kredytu i jego spłata następowały bowiem w PLN, a (...) był tylko walutą denominacyjną). Po drugie, wspomniany przepis nie obowiązywał w dacie zawarcia umowy (wszedł w życie z dniem 24 stycznia 2009 r.), zaś uznanie pewnych postanowień umownych za niedozwolone skutkuje ich wyeliminowaniem z umowy już od daty jej zawarcia, co czyni niemożliwym zastosowanie przepisu, który wówczas nie obowiązywał. Nawet gdyby uznać, że art. 358 § 2 k.c. mógłby być stosowany do skutków, które nastąpiły po dacie jego wejścia w życie, to nadal brak byłoby możliwości ustalenia kursu, według którego należałoby przeliczać zobowiązania stron sprzed tej daty, czyli przede wszystkim ustalić wysokości zadłużenia w (...) po wypłacie kredytu.
W ocenie Sądu eliminacja postanowień określających kurs wymiany i brak możliwości uzupełnienia umowy w tym zakresie skutkuje obiektywnym brakiem możliwości jej wykonania przez obie strony zgodnie z jej istotą, tj. jako umowy kredytu bankowego.
Zgodnie z art. 69 ust. 1 pr. bank. umowa kredytu polega bowiem na tym, że Bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Po wyeliminowaniu z umowy stron postanowień dotyczących kursów wymiany, wiadomo jedynie, że Bank zobowiązuje się postawić do dyspozycji kredytobiorcy równowartość określonej kwoty franków szwajcarskich w złotych polskich, lecz nie wiadomo, jak ma być ustalona ta równowartość (według jakiego miernika). Podobnie nie wiadomo, jaką kwotę powinni zwrócić kredytobiorcy, która miałaby być równowartością rat określonych w (...). Nie eliminuje tego możliwość spłaty w (...), gdyż nie w takiej walucie nastąpiła wypłata kredytu, a co więcej, nie wiadomo, czy Bank wywiązał się ze swojego zobowiązania, gdyż nie wiadomo, na podstawie jakiego kursu przeliczył równowartość kredytu określonego w (...) na wypłatę w PLN. W konsekwencji nie da się ustalić kwoty kredytu w walucie wykonania zobowiązania, a brak jednoznacznego określenia kwoty kredytu udostępnianego i podlegającego zwrotowi (czy to w postaci ściśle określonej kwoty, czy to przez ścisłe i jednoznaczne określenie parametrów do jej ustalenia – np. kursu wymiany) oznacza brak jednego z przedmiotowo istotnych elementów umowy kredytu wskazanych w art. 69 pr. bank. Brak jednego z takich elementów oznacza, że umowa jest niezgodna z art. 69 pr. bank. i tym samym sprzeczna z prawem i z tego względu nieważna (art. 58 k.c.). Nieważność umowy oznacza, że nie istnieje stosunek zobowiązaniowy między stronami, jaki miałby powstać w wyniku jej zawarcia.
Z podanych przyczyn, na podstawie art. 189 k.p.c. w związku z art. 58 § 1 k.c. i art. 69 pr. Bank., powództwo o ustalenie, że umowa o kredyt dewizowy mieszkaniowy/inwestorski nr (...) zawarta 1 sierpnia 2008 r. przez T. O., K. O. (1) i I. O. z poprzednikiem prawnym pozwanego Banku – Bank (...) S.A. z siedzibą we W. jest nieważna należało uwzględnić, o czym Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.
Z uwagi na powyższe w oparciu o art. 410 § 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów K. O. (1) kwotę 237.208,08 zł, I. O. kwotę 209.185,76 zł, M. O. kwotę 20.484,80 zł, K. O. (2) kwotę 20.484,80 zł , o czym orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.
W okresie od 12.08.2008 r. do 27.12.2023 r. na rzecz pozwanego została uiszczona łącznie kwota 487.362,44 zł. Powyższa kwota wynika wprost z dwóch zaświadczeń przedłożonych przez powodów do akt sprawy. Zaświadczenia te zostały wydane przez pozwanego, który nie kwestionował ich autentyczności. Ponadto, Sąd zobowiązał pozwanego na rozprawie w dniu 20.02.2024 r. do wskazania czy przyznaje, że została uiszczona na jego rzecz kwota wskazana przez powodów, pod rygorem uznania, że nie zaprzecza wyliczeniom strony powodowej. Pozwany w zakreślonym terminie nie wykonał zobowiązania. Wobec powyższego uznać należy, że wysokość kwot wpłaconych na rzecz banku została przyznana. Zsumowanie kwot wpłat wynikających z dwóch zaświadczeń jest prostym działaniem matematycznym, z tego względu Sąd pominął wniosek o dopuszczenie opinii biegłego jako nieistotny dla rozstrzygnięcia. Powódka I. O. wraz z mężem T. O. przez okres pierwszych dwóch lat dokonali spłaty w łącznej kwocie 53.917,88 zł. Następnie kredyt był spłacany przez I. O. i T. O. w wysokości ½ wartości rat oraz K. O. (1) w wysokości ½ rat. Do dnia 19.10.2017 r. tj. dnia śmierci T. O. została na rzecz banku spłacona kwota przez I. O. i T. O. w wysokości 109.960,52 zł oraz przez K. O. (1) kwota 109.960,52 zł. Po śmierci T. O. kredyt był spłacony przez I. O. i K. O. (1) – każdy spłacał kwotę w wysokości 1/2 raty kredytu. Od dnia 19.10.2017 r. do dnia 15.12.2023 r. powódka I. O. uiściła kwotę 106.761,76 zł oraz powód K. O. (1) kwotę 106.761,76 zł.
Kredytobiorca T. O. zmarł w dniu 19.10.2017 r., a spadek nabyli po nim na podstawie ustawy I. O., K. O. (2), M. K. oraz K. O. (1) każdy w jednej czwartej części. Z tytułu spłat rat kredytu przez T. O. do masy spadkowej weszła wierzytelność w kwocie 26.958,94 zł (1/2 spłaty dokonanej wraz z żoną) oraz kwota 54.980,26 zł (1/4 spłaty dokonywanej wraz z żoną i synem – syn dokonywał spłat w wysokości 1/2 raty) czyli łącznie kwota 81.939,20 zł. Wobec powyższego każdemu z spadkobierców przysługuje kwota 20.484,80 zł w związku z jego udziałem w spadku (1/4 z 81.939,20 zł) .
Powódka M. K. i K. O. (3) nie dokonywały spłat z tytułu zawartej umowy, z tego względu przysługuje im wyłącznie cześć przypadając im w ramach dziedziczenia po T. O.. Sąd zasądził na rzecz każdej powódki kwotę 20.484,80 zł, o czym orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.
Powódka I. O. dokonywała spłat z tytułu rat kredytu w kwocie 26.958,94 zł (1/2 spłaty dokonanej wraz z mężem), 54.980,26 zł (1/4 spłaty dokonywanej wraz z mężem i synem – syn dokonywał spłat w wysokości 1/2 raty) oraz w kwocie 106.761,76 zł (1/2 spłaty dokonywanej wraz z synem), łącznie 188.700,96 zł. Ponadto, powódce przysługuje kwota 20.484,80 zł z tytułu dziedziczenia. Wobec powyższego Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 209.185,76 zł jako sumę dokonanych przez nią wpłat oraz przysługującego jej spadku po mężu (188.700,96 zł+20.484,80 zł), o czym Sąd orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.
Powód K. O. (1) dokonywała spłat z tytułu rat kredytu w kwocie 109.960,52 zł (1/2 spłaty dokonywanej wraz z rodzicami) oraz w kwocie 106.761,76 zł (1/2 spłaty dokonywanej wraz z matką), łącznie 216.722,28 zł. Ponadto, powodowi przysługuje kwota 20.484,80 zł z tytułu dziedziczenia. Wobec powyższego Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 237.208,08 zł jako sumę dokonanych przez niego wpłat oraz przysługującego mu spadku po ojcu (216.722,28 zł+20.484,80 zł), o czym Sąd orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.
Bezzasadne jest powoływanie się na przez Bank na brak obowiązku zwrotu świadczenia z uwagi na przepisy art. 411 k.c., gdyż w pkt. 1 tej regulacji wyraźnie wskazano, że nie dotyczy on sytuacji, w której zwrot ma dotyczyć świadczenia spełnionego m.in. w wykonaniu nieważnej czynności prawnej – jak w sprawie niniejszej.
Strona powodowa spłacając kredyt nie spełniała również świadczeń z tytułu umowy przed nadejściem terminu ich wymagalności (art. 411 pkt 4 k.c.), skoro z uwagi na nieważność umowy nie była zobowiązana do takich spłat, a co najwyżej do zwrotu świadczenia nienależnego, jakim stała się wypłacona jej kwota kredytu.
Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczeń co do wszystkich dochodzonych kwot zapłaconych przez powodów. Podniesiony przez pozwanego zarzut nie zasługuje na podzielenie. Pobranie środków z rachunku bankowego powodów przez Bank następowało w wyniku nieważnej czynności prawnej nie można tego określić jako świadczenia okresowego. Zastosowanie zatem znajdzie co do zasady w niniejszej sprawie dziesięcioletni termin przedawnienia, albowiem roszczenie powodów powstało przed zmianą przepisów wprowadzonych ustawą z 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 poz. 1104). Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 3 ww. ustawy do przysługujących konsumentowi roszczeń powstałych przed dniem wejścia jej w życie i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, których terminy przedawnienia są określone w art. 118 i art. 125 § 1 kodeksu cywilnego, stosuje się jego przepisy w brzmieniu dotychczasowym. Skoro zatem powodowie dochodzą roszczenia z tytułu pobranych im środków w okresie pomiędzy 12.08.2008 r. do 27.12.2023 r. to w dacie wejścia w życie zmienianych przepisów – 9 lipca 2018 r. – dziesięcioletni termin przedawnienia nie upłynął, a zatem ma on zastosowanie w dalszym ciągu w zakresie roszczeń powodów z tytułu zapłaty. Należy odwołać się też do wyroków (...) z dnia 22.04.2021 r. w sprawie (...) i z dnia 10.06.2021 r. w sprawie (...)oraz w połączonych sprawach od (...) uznając w tej mierze zarzut za bezskuteczny. Zgodnie z wyrokami (...), przepisy dyrektywy (...) w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich sprzeciwiają się przedawnieniu roszczeń konsumenckich, mających na celu stwierdzenie, że dane postanowienia umowne mają charakter nieuczciwy, jednak nie sprzeciwiają się przedawnieniu roszczeń restytucyjnych będących następstwem takiego stwierdzenia. Co więcej, bieg terminu przedawnienia takich roszczeń nie może się skończyć przed datą powzięcia przez konsumenta wiedzy o niedozwolonym charakterze takiego postanowienia, względnie przed dniem, w którym przy zachowaniu przeciętnej staranności wiedzę taka mógł obiektywnie rzecz biorąc powziąć. „Należy zauważyć, że termin przedawnienia może być zgodny z zasadą skuteczności tylko wtedy, gdy konsument miał możliwość poznania swoich praw przed rozpoczęciem biegu lub upływem tego terminu.”(teza 46 do wyroku (...) (...)). Nie oznacza to jednak, że zdarzenie to nie może nastąpić później to jest pomiędzy dowiedzeniem się o wadach umowy np. od adwokata, a momentem złożenia pozwu w sądzie. Wskazano tam również, że zasadę skuteczności ochrony praw konsumentów „…należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie krajowemu uregulowaniu przewidującemu, że wytoczone przez konsumenta powództwo o zwrot kwot nienależnie wypłaconych na podstawie nieuczciwych warunków umownych w rozumieniu dyrektywy(...) lub warunków sprzecznych z wymogami dyrektywy (...) podlega trzyletniemu terminowi przedawnienia rozpoczynającemu bieg w dniu, w którym nastąpiło bezpodstawne wzbogacenie.” (teza 66 do wyroku (...) z dnia 22.04.2021 r. w sprawie w sprawie (...)). Podnoszono jednak, ze z uwagi na tak krótki okres przedawnienia w prawie krajowym – 3 lata, nie można tego uznać za czas możliwy na podjęcie stosownej reakcji przez konsumenta. Podobnie wcześniej omawiany wyrok (...) dotyczy 5 letniego okresu przedawnienia liczonego w prawie francuskim od dnia zawarcia umowy. W prawie polskim okres przedawnienia tego typu roszczeń wynosił 10 lat tak więc jest w ocenie Sądu dostatecznym na pozyskanie stosownej wiedzy i podjęcie kroków procesowych przez konsumenta.
Podobne stanowisko do wyroku (...), w dniu 7 maja 2021 r zajął polski Sąd Najwyższy. Sąd uznał, iż rozpoczęcie biegu terminu przedawnienie rozpoczyna się w momencie zakwestionowania umowy frankowej - złożenia reklamacji, wystosowanie wezwania do zapłaty, złożenia pozwu w Sądzie.
Ponadto, Sąd nie uwzględnił zarzutu potrącenia łącznie kwoty 408.860,76 zł zgłoszonego przez pozwanego. Zgodnie z art. 498 § 1 k.c. „Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.”. Jak wynika z powyższego przepisu mogą zostać potrącone wierzytelności jeżeli przedmiotem ich są pieniądze – warunek spełniony w niniejszym stanie faktycznym. Jednakże nie został spełniony warunek dotyczący wymagalności wierzytelności. Roszczenie pozwanego o zapłatę kwoty 408.860,76 zł nie było wymagalne w chwili złożenia zarzutu o potrąceniu tej wierzytelności, w szczególności że pozwany do wydania wyroku kwestionował fakt nieważności umowy kredytu. W związku z tym na dzień wyrokowania roszczenie pozwanego nie było wymagalne, a więc nie podlegało ono potrąceniu, z tego względu zarzut potrącenia zgłoszony przez pozwanego nie został uznany za zasadny.
Pozwany podniósł również zarzut zatrzymania świadczeń spełnionych przez powodów na rzecz Banku, które miałyby podlegać zwrotowi na wypadek stwierdzenia przez Sąd, że umowa kredytu jest nieważna– do czasu zwrotu świadczenia spełnionego przez Bank na rzecz powodów w postaci zapłaty kwoty 408.860,76 zł tj. wartości kapitału udostępnionego powodowi na podstawie umowy kredytu oraz wynagrodzenia z tytułu korzystania z kapitału. Powyższy zarzut nie został uwzględniony przez Sąd. Zgodnie z wyrokiem (...) z dnia 14.12.2023 r. w sprawie (...), przepisy dyrektywy (...) w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich „ stoją na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą w sytuacji gdy umowa kredytu hipotecznego zawarta przez przedsiębiorcę z konsumentem nie może już pozostać wiążąca po usunięciu nieuczciwych warunków zawartych w tej umowie, przedsiębiorca ten może powołać się na prawo zatrzymania umożliwiające mu uzależnienie zwrotu świadczeń otrzymanych od tego konsumenta od przedstawienia przez niego oferty zwrotu świadczeń, które sam otrzymał od tego przedsiębiorcy, lub gwarancji zwrotu tych ostatnich świadczeń, jeżeli wykonanie przez tego samego przedsiębiorcę tego prawa zatrzymania powoduje utratę przez rzeczonego konsumenta prawa do uzyskania odsetek za opóźnienie od momentu upływu terminu nałożonego na danego przedsiębiorcę do wykonania świadczenia po tym, jak przedsiębiorca ten otrzyma wezwanie do zwrotu świadczeń zapłaconych mu w wykonaniu tej umowy.”. Wobec orzeczenia (...) Sąd będąc związanym orzeczeniem (...) odstąpił od dotychczasowego poglądu uznającego za skuteczny zarzut zatrzymania. Tym samym w niniejszej sprawie Sąd nie uwzględnił już podniesionego przez pozwanego zarzutu zatrzymania.
Powodowie żądali zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od dochodzonych kwot w zakresie pierwotnie żądanej kwoty od dnia 20.03.2021 r. do dnia zapłaty, a w zakresie kwot, o których nastąpiło rozszerzenie powództwa od dnia następnego od dnia doręczenia pozwanemu pism rozszerzających powództwo. Żądanie zostało uwzględnione jedynie w części – co do zasądzenie odsetek za opóźnienie jednakże od innej daty początkowej. Żądanie powodów zostało uznane przez Sąd za zasadne od dnia 07.05.2024 r. tj. od dnia wydania wyroku. Z uwagi na skomplikowany charakter sprawy, konieczność pouczenia powodów przez Sąd o skutkach uznania umowy za nieważną, mnogość zarzutów oraz rozbieżność orzecznictwa pozwany dopiero po przeprowadzeniu całego postępowania dowodowego miał dostateczną wiedzę, która pozwalała mu na ocenę zasadności roszczeń powodów.
Należy tu podkreślić, iż rozwiązanie to nie statuuje powodów jako konsumentów w sytuacji gorszej niż innych uczestników obrotu. Jest ono właśnie konsekwencją wynikającą z uprzywilejowania ich pozycji, w wyniku której jednostronnym oświadczeniem mogą spowodować rozerwanie węzła prawnego albo też utrzymanie zobowiązania.
W związku z tym, Sąd na podstawie art. 481 § 1 k.c. zasądził odsetki za opóźnienie od zasądzonych kwot od dnia 07.05.2024 r. do dnia zapłaty, o czym orzekł w punkcie II sentencji wyroku, zaś w pozostałym zakresie żądanie o zasądzenie odsetek oddalił, o czym orzekł w punkcie III sentencji wyroku.
Uwzględnienie żądania głównego dezaktualizuje potrzebę odnoszenia się do żądania ewentualnego.
O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. poprzez obciążanie pozwanego obowiązkiem ich zwrotu na rzecz powodów całości. Powodowie ulegli swemu żądaniu w nieznacznym zakresie tj. odnośnie odsetek ustawowych za opóźnienie od zasądzonych kwot od określonej przez nich daty początkowej do dnia 06.05.2024 r.
Koszty procesu po stronie powodowej obejmowały uiszczoną opłatę od pozwu (1.000 zł), opłatę za pełnomocnictwa (68 zł), wynagrodzenie pełnomocnika (adwokata) w stawce wynikającej z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (10.800 zł) łącznie 11.868 zł.
O odsetkach od zasądzonych kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 1 k.p.c.
Z tego względu Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 11.868 zł, o czym orzekł jak w punkcie IV sentencji wyroku.
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Olsztynie
Data wytworzenia informacji: