Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 października 2025 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Ewa Tokarzewska

po rozpoznaniu w dniu 13 października 2025 r. w Olsztynie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa D. C., P. C.

przeciwko Bankowi S. w S.

o ustalenie i zapłatę

w przedmiocie wniosku strony powodowej o uzupełnienie wyroku

uzupełnia wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 18 sierpnia 2025 r., w następujący sposób:

1.  w pkt. II. ustala, że w stosunku prawnym łączącym strony na podstawie umowy kredytu mieszkaniowego (...) nr (...) (...) udzielonego w ramach promocji (...) z dnia 22.07.2021 r., powodów nie wiążą postanowienia § 6 ust. 1 pkt 1) ust. 3 zdanie pierwsze, ust. 5 i 8, § 19 ust. 1 pkt 1) lit. a) umowy kredytu oraz § 2 pkt 47, § 9 ust. 4-6 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach kredytów hipotecznych w Banku S. w S.;

2.  zmienia numerację rozstrzygnięcia wyroku z dnia 18 sierpnia 2025 r. z pkt. II na pkt. III oraz pkt. III na pkt. IV.

sędzia Ewa Tokarzewska

Sygn. akt I C 207/25

UZASADNIENIE

WYROKU UZUPEŁNIAJĄCEGO

Pozwem z dnia 31.01.2025 r. (data nadania) skierowanym wobec pozwanego Banku S. w S., powodowie D. C. i P. C., wnieśli o:

1.  zasądzenie od pozwanej łącznie na rzecz powodów kwoty 154.284,34 zł tytułem zwrotu nienależnego świadczenia stanowiącego sumę nadpłaconych przez powodów rat odsetkowych wskutek spełnienia w okresie od 29.07.2021 r. do 16.01.2024 r. świadczeń nienależnych na podstawie niedozwolonych klauzul zawartych w umowie kredytu mieszkaniowego (...) nr (...) (...) udzielonego w ramach promocji (...) z dnia 22.07.2021 r., z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19.10.2024 r. do dnia zapłaty;

2.  ustalenie, że w stosunku prawnym łączącym strony na podstawie umowy kredytu mieszkaniowego (...) nr (...) (...) udzielonego w ramach promocji (...) z dnia 22.07.2021 r., od dnia złożenia pozwu na przyszłość, powodów nie wiążą następujące postanowienia umowne w zakresie, w jakim odnoszą się do stopy referencyjnej WIBOR 3M:

a.  § 6 ust. 1 pkt 1), ust. 3 zd. pierwsze, ust. 5 i 8 umowy kredytu,

b.  § 19 ust. 1 pkt 1) lit, a) umowy kredytu,

c.  § 2 pkt 47 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach kredytów hipotecznych w Banku S. w S.;

2.  zasądzenie od pozwanej łącznie na rzecz powodów zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego na zasadzie art. 98 § 11 k.p.c.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że chcieli ubiegać się o kredyt złotowy ze stalą stopą oprocentowania, jednak pracownik Banku poinformował, że brak takiej opcji w ofercie Banku. Jako jedyny sposób uzyskania środków dla sfinansowania planowanej inwestycji wskazano kredyt hipoteczny w złotych ze zmiennym oprocentowaniem, opartym na stopie referencyjnej WIBOR 3M. Sama umowa nie podlegała negocjacji - powodom przekazano gotowy wzór umowy do podpisu, bez możliwości ingerowania w jej treść. Ostatecznie w dniu 22.07.2021 r. powodowie zawarli z pozwaną umowę kredytu mieszkaniowego (...) nr (...) (...) udzielonego w ramach promocji (...) w kształcie zaproponowanym przez Bank, który jednostronnie ustalił istotne parametry Umowy, w tym wskaźnik referencyjny oprocentowania – WIBOR 3M. Zawarcie Umowy kredytu sprowadzało się do podpisania pliku przedłożonych powodom gotowych dokumentów - wzoru umowy, oświadczeń oraz załączników.

Powodowie podnieśli, że pracownik Banku nie przedstawił im pełnej i rzetelnej informacji na temat ryzyka związanego z zawarciem umowy kredytu hipotecznego ze zmienną stopą procentową opartą o wskaźnik WIBOR. W zakresie samej konstrukcji tego rodzaju umowy, jej znaczenia i możliwych konsekwencji dla kredytobiorcy udzielono powodom tylko ogólnych informacji. Nie poinformowano kredytobiorców o skali ryzyka z tym związanego, w tym choćby, że raty faktycznie mogą być znacznie wyższe niż te na dzień zawarcia Umowy i że ryzyko z tym związane jest w zasadzie nieograniczone.

W ocenie strony powodowej postanowienia umowne zawarte w § 6 ust. 1 pkt 1), ust. 3 zd. pierwsze, ust. 5 i 8, § 19 ust. 1 pkt 1) lit. a) Umowy oraz § 2 pkt 47), § 9 ust. 4 - 6 Regulaminu odnoszące się do wskaźnika referencyjnego WIBOR są klauzulami niedozwolonymi i nie wiążą powodów, z następujących przyczyn:



brak określenia transparentnych i obiektywnych zasad ustalania wskaźnika WIBOR,



brak reprezentatywności i transparentności wskaźnika WIBOR,



brak rzetelnego spełnienia przez Bank obowiązku informacyjnego związanego z ryzykiem zmiennej stopy procentowej.

Powodowie podnieśli, że po eliminacji z zawartej przez strony Umowy niedozwolonych klauzul umownych odnoszących się do wskaźnika WIBOR, należałoby uznać, że powodów od początku wiązała umowa kredytu udzielonego w walucie polskiej, oprocentowanego według stałej stopy procentowej o wysokości równej marży Banku, przy zachowaniu pozostałych postanowień i zasad określonych w Umowie. Przy takim założeniu przyjąć należałoby, że powodowie spłacając zadłużenie kredytowe na podstawie niedozwolonych klauzul w kwotach wynikających z Umowy dokonywali faktycznie regularnych nadpłat pomiędzy ratami faktycznie uiszczonymi a wyliczonymi z pominięciem abuzywnych klauzul umownych - tj. nadpłat odpowiadających wartości wskaźnika WIBOR.

Wskazali, że według danych zawartych w zaświadczeniu z dnia 6.02.2024 r. sporządzonym przez pozwaną, suma nadpłaconych rat odsetkowych za okres od 29.07.2021 r. do dnia 16.01.2024 r. wynosi 154.284,34 zł.

Obok żądania zasądzenia sumy nadpłat za okres od 29.07.2021 r. do dnia 16.01.2024 r., powodowie wnoszą o ustalenie na przyszłość, że od dnia złożenia pozwu powodowie nie są związani niedozwolonymi klauzulami zawartymi w § 6 ust. 1 pkt 1), ust. 3 zd. pierwsze, ust. 5 i 8 umowy kredytu, § 19 ust. 1 pkt 1) lit, a) umowy kredytu, jak również § 2 pkt 47 oraz § 9 ust. 4-6 Regulaminu.

(pozew k. 4-16v.)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie solidarnie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania wg norm przepisanych.

Pozwany przyznał, że:



zawarł z Powodami w dniu 22 lipca 2021r. Umowę kredytu mieszkaniowego (...) nr (...)/(...) udzielonego w ramach (...). Umowa kredytu została zmieniona aneksem nr (...) z dnia 7 kwietnia 2022 r., aneksem nr (...) z dnia 1 lutego 2023 r., aneksem nr (...) z 15 marca 2023 r. i aneksem nr (...) z 25 września 2023 r.,



kredyt Powodów oprocentowany jest według zmiennej stopy procentowej stanowiącej sumę stopy referencyjnej, którą jest stawka WIBOR 3 M i marży Banku,



kredyt został Powodom wypłacony i został przez nich wykorzystany.

W pozostałym zakresie Pozwany zaprzeczył wszystkim innym faktom i twierdzeniom podanym przez stronę powodową w szczególności zaprzeczył, że:



Umowa kredytu zawiera postanowienia niedozwolone,



Powód nie posiadał należytej wiedzy i świadomości dotyczącej znaczenia postanowień Umowy kredytu w zakresie zasad oprocentowania kredytu,



Bank nie wypełnił ciążącego na nim obowiązku w zakresie udzielania Powodowi rzetelnej informacji o ryzyku zmiany stopy procentowej,



Powód nie miał możliwości negocjowania warunków umowy kredytu,



interesy Powoda zostały w jakimkolwiek stopniu naruszone,



Powód interesował się ofertą Banku inną niż oferta kredytu o zmiennej stopie procentowej, opartej o stawce referencyjnej WIBOR,



wskaźnik WIBOR 3M był i jest ustalany w sposób nietransparentny i nieobiektywny,



możliwe jest przekształcenie Umowy kredytu w kredyt o stałym oprocentowaniu, ograniczonym do wysokości marży,



Pozwany jest zobowiązany do zwrotu Powodowi jakichkolwiek kwot,



Regulamin stawek referencyjnych WIBID i WIBOR jest wzorcem umownym.

(odpowiedź na pozew k. 85-96)

Wyrokiem z dnia 18.08.2025 r. Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny w pkt. II. zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 154.284,34 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19.10.2024 r. do dnia zapłaty, w pkt. III. zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 6.417 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

(wyrok z 18.08.2025 r. k. 327)

Pismem z dnia 25.08.2025 r. powodowie wnieśli o uzupełnienie powyższego wyroku poprzez wydanie wyroku rozstrzygającego o żądaniu ujętym w pkt. II. pozwu poprzez ustalenie, że w stosunku prawnym łączącym strony na podstawie umowy kredytu mieszkaniowego (...) nr (...) (...) udzielonego w ramach promocji (...) z dnia 22.07.2021 r., od dnia złożenia pozwu na przyszłość, powodów nie wiążą następujące postanowienia umowne w zakresie, w jakim odnoszą się do stopy referencyjnej WIBOR 3M:



§ 6 ust. 1 pkt 1), ust. 3 zd. pierwsze, ust. 5 i 8 umowy kredytu,



§ 19 ust. 1 pkt 1) lit, a) umowy kredytu,



§ 2 pkt 47 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach kredytów hipotecznych w Banku S. w S..

(wniosek powodów o uzupełnienie wyroku k. 335-340v.)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskiem z dnia 2.09.2021 r. powodowie zwrócili się do pozwanego banku z wnioskiem o udzielenie kredytu mieszkaniowego (...) w wysokości 1.699.000,00 zł z okresem kredytowania 360 miesięcy. Jako cel kredytowania wskazano budowę domu jednorodzinnego.

(dowód: wniosek o udzielenie kredytu mieszkaniowego k. 127-130)

Powodowie podpisali informację dla kredytobiorcy o ryzykach związanych z kredytem zabezpieczonym hipoteką, w której podano, że kredyt obciążony jest ryzykiem stopy procentowej. Wskazano, że zmiany stopy procentowej będą powodować zmiany wysokości rat kredytu oprocentowanego wg zmiennej stopy procentowej. Przedstawiono symulację kosztów obsługi ekspozycji kredytowej dla poziomów stóp procentowych: 3%, 5%, 10% wraz z symulacją kosztów i wysokości rat spłaty kredytu w formie harmonogramu.

(dowód: informacja k. 27-27v.)

W dniu 22.07.2021 r. powodowie zawarli z pozwanym bankiem umowę kredytu mieszkaniowego (...) nr (...) (...) udzielonego w ramach promocji (...).

Bank udzielił powodom kredytu w kwocie 1.699.000,00 zł na budowę domu jednorodzinnego systemem gospodarczym oraz refinansowanie zakupu działki budowlanej nr (...) (§ 2 ust. 1 i 2 umowy). Okres kredytowania określono na 360 miesięcy, w tym okres karencji 24 miesięcy, licząc od dnia uruchomienia pierwszej transzy kredytu (§2 ust. 5 Umowy). Wypłata kredytu miała nastąpić w transzach, po spełnieniu warunków wskazanych w § 3 ust. 2 umowy (§ 3 ust. 1 umowy).

W umowie zawarto najistotniejsze postanowienia:

– § 4.1. „Za czynności związane z obsługą kredytu Bank pobiera prowizje i opłaty zgodne z „Taryfą opłat i prowizji bankowych Banku S. w S. dla klientów indywidualnych” zwaną dalej Taryfą. Wyciąg z Taryfy stanowi załącznik do Umowy kredytu.”

– § 4.2. „Opłaty i prowizje, o których mowa w ust. 1 na dzień zawarcia Umowy kredytu wynoszą: 2) udzielenie kredytu (jednorazowo) – 8 495,00 PLN.”

– § 6.1. „Kredyt oprocentowany jest według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej sumę stopy referencyjnej Banku i marży Banku, ustalanej na okresy 3-miesięczne przy zastosowaniu następujących zasad:

1) stopą referencyjną Banku jest stawka WIBOR 3M, obliczona, jako średnia arytmetyczna z miesiąca poprzedzającego okres jej obowiązywania;

2) wysokość marży Banku określona w ust. 3, ustalana jest odrębnie dla okresów kredytowania obejmujących: a) pierwsze 24 miesiące od dnia zawarcia Umowy; b) kolejne miesiące po upływie 24 miesięcy do czasu zakończenia okresu kredytowania

Wysokość marży we wskazanych okresach jest stała.

3) okresy 3-miesięczne, w których obowiązuje ustalona wysokość stopy procentowej, odpowiadają kwartałom kalendarzowym; pierwszy okres obowiązywania ustalonej stopy oprocentowania rozpoczyna się z dniem uruchomienia kredytu, a kończy z ostatnim dniem kwartału kalendarzowego, w którym nastąpiło uruchomienie kredytu; kolejne okresy obowiązywania nowych stóp procentowych rozpoczynają się pierwszego dnia kolejnego kwartału kalendarzowego (odsetki po zmianie oprocentowania naliczane są od pierwszego dnia miesiąca); ostatni okres obowiązywania ustalonej stopy oprocentowania rozpoczyna się z pierwszym dniem kwartału kalendarzowego, w którym przypada ostateczny termin spłaty kredytu, a kończy z dniem poprzedzającym ostateczny termin spłaty tego kredytu.”

– § 6.3. „Oprocentowanie kredytu w okresie pierwszych 24 miesięcy od dnia zawarcia Umowy wynosi 1,70% w stosunku rocznym, co stanowi sumę stopy referencyjnej WIBOR 3M dla PLN obowiązującej w dniu sporządzenia Umowy kredytu 0,21% oraz marży w wysokości 1,49 p.p., stałej w tym okresie kredytowania, a po okresie 24 m-cy do końca okresu kredytowania wynosi 2,70% w stosunku rocznym, co stanowi sumę stopy referencyjnej WIBOR 3M dla PLN obowiązującej w dniu sporządzenia Umowy kredytu (0,21%) oraz marży w wysokości 2,49 p.p., stałej w tym okresie kredytowania, z zastrzeżeniem § 5 ust. 4 i 5 oraz §11 ust. 4 i 5. (...).”

– § 6.5. „Zmiana stopy procentowej na skutek zmiany stawki WIBOR 3M nie powoduje konieczności sporządzania aneksu do Umowy kredytu. W przypadku braku notowań stawki WIBOR 3M, stanowiącej podstawę oprocentowania udzielonego kredytu, Bank, zastosuje w jej miejsce inny wskaźnik referencyjny zgodnie z postanowieniami Regulaminu.”

– § 6.8. „kredytobiorca ponosi ryzyko zmian stóp procentowych, co oznacza, iż w przypadku zmiany stawki WIBOR 3M zmieni się oprocentowanie kredytu i wówczas zmieni się wysokość miesięcznej raty odsetkowej/kapitałowo-odsetkowej.”

Zgodnie § 19 ust. 2 w zw. z § 1 Umowy, w sprawach nieuregulowanych w Umowie kredytu mają zastosowanie m. in. postanowienia Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach kredytów hipotecznych w Banku S. w S..

Stosownie do § 2 pkt 47 Regulaminu:

– „47. stopa referencyjna - stawka WIBOR (ang. W. I. R.) określająca koszt pozyskania pieniądza przez bank na rynku międzybankowym, wyznaczana jako średnia arytmetyczna na podstawie kwotowań uczestników fixingu stawek referencyjnych; stawka WIBOR jest ustalana zgodnie z Regulaminem Stawek Referencyjnych WIBID i WIBOR, o godzinie 11:00 w dni robocze, przez administratora stawek referencyjnych, którym jest (...) S.A. z siedzibą w W. i publikowana m.in. na stronie (...)”

W myśl § 9 ust. 4 - 6 Regulaminu:

– „4. W przypadku zmiennej stopy procentowej zmiana oprocentowania kredytu następuje według zasad określonych w Umowie kredytu. W przypadku braku notowań stopy referencyjnej wymienionej w § 2 ust 47), stanowiącej podstawę oprocentowania udzielonego kredytu, Bank w terminie 14 dni od daty jej zawieszenia lub likwidacji zastosuje w miejsce stopy referencyjnej inny wskaźnik referencyjny, który łącznie spełnia następujące warunki:

1) jest ustalany przez administratora w rozumieniu Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011,

2) jest stosowany na rynku międzybankowym lub finansowym do ustalania oprocentowania depozytów w odnośnej walucie na okres 3 miesięcy (przy czym okres ten powinien odpowiadać okresowi przyjętemu dla ustalenia stopy referencyjnej), a w przypadku braku stosowania wskaźnika referencyjnego dla okresu wskazanego wcześniej bierze się pod uwagę wskaźnik ustalany dla okresu najbardziej zbliżonego do dotychczas stosowanej stopy referencyjnej, oraz

3) jest najbardziej zbliżony do stopy referencyjnej w okresie ostatnich 3 lat spośród innych wskaźników referencyjnych spełniających warunki wskazane w punkcie (1) i (2), a jeżeli dany wskaźnik referencyjny ustalany był w okresie krótszym - bierze się pod uwagę cały okres jego ustalania.”

– „5. Jeżeli żaden wskaźnik referencyjny spełniający wymagania wymienione w ust 4 nie będzie dostępny, Bank zastosuje w miejsce stopy referencyjnej wymienionej w § 2 ust 47) stawkę procentową odpowiadającą w stosunku rocznym kosztom finansowania udostępnionych przez Bank klientowi środków pieniężnych z dowolnego dostępnego źródła, jakie Bank może rozsądnie wybrać.”

– „6. Nowy wskaźnik, o którym mowa w ust. 4 i 5, obowiązywać będzie od 1-go dnia kwartału następującego po kwartale, w którym stawka WIBOR ulegnie zawieszeniu lub likwidacji.”

W umowie ani regulaminie nie określono zasad ustalania wskaźnika WIBOR 3M.

(dowód: umowa kredytu k. 20-26, regulamin k. 28-32v.)

Aneksem z dnia 7.04.2022 r. dokonano podwyższenia wysokości udzielonego kredytu do kwoty 2.087.800,00 zł.

(dowód: aneks nr (...) k. 35-36)

Kolejne aneksy zawarto w dniach: 1.02.2023 r.,15.03.2023 r. oraz 25.09.2023 r.

(dowód: aneks nr (...) k. 37-37v., aneks nr (...) k. 38-28v., aneks nr (...) k. 39-41)

Kredyt w łącznej wysokości 2.087.800,00 zł wypłacono powodom w 6 transzach:

1.  kwotę 121.000,00 zł w dniu 29.07.2021 r.,

2.  kwotę 528.000,00 zł w dniu 30.07.2021 r.,

3.  kwotę 310.000,00 zł w dniu 15.10.2021 r.,

4.  kwotę 425.000,00 zł w dniu 09.12.2021 r.,

5.  kwotę 315.000,00 zł w dniu 01.02.2022 r.,

6.  kwotę 388.800,00 zł w dniu 15.04.2022 r.

W okresie od dnia 29.07.2021 r. do dnia 16.01.2024 r. powodowie uiścili na rzecz pozwanego raty odsetkowe w wysokości 207.639,41 zł, w tym 154.284,34 zł tytułem części rat odsetkowych odpowiadających wartości stopy referencyjnej WIBOR 3M.

(dowód: zaświadczenie k. 59-60v.)

Pismem z dnia 17.09.2024 r. powodowie zareklamowali przedmiotową umowę kredytu, wskazując na zawarcie w jej treści klauzul niedozwolonych, odnoszących się do stawki referencyjnej WIBOR. Jednocześnie wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 154.284,34 zł tytułem zwrotu nienależnego świadczenia stanowiącego sumę nadpłaconych rat odsetkowych wskutek spełnienia w okresie od 29.07.2021 r. do 1.01.2024 r. świadczeń nienależnych stanowiących sumę równowartości wskaźnika WIBOR uiszczoną na podstawie niedozwolonych klauzul umownych. Pozwany odebrał wezwanie do zapłaty w dniu 18.09.2024 r.

W odpowiedzi na powyższe, bank w piśmie z dnia 18.10.2024 r. poinformował powodów, że nie widzi podstaw do uwzględnienia reklamacji, a wezwanie do zapłaty uznał za całkowicie nieuzasadnione.

(dowód: reklamacja wraz z wezwaniem do zapłaty k. 61-62, potwierdzenie nadania k. 63, potwierdzenie odbioru k. 64-64v., odpowiedź banku na reklamację k. 65-66)

Środki z kredytu powodowie przeznaczyli na zakup domu do zamieszkania. W kredytowanej nieruchomości nie była prowadzona ani zarejestrowana działalność gospodarcza. Powodowie nie mieli możliwości zawarcia umowy kredytu oprocentowanego stałą stopą procentową. W ofercie banku, w chwili zawierania przedmiotowej umowy kredytu, znajdowały się wyłącznie kredyty mieszkaniowe oprocentowane według zmiennej stopy procentowej. Nie informowano kredytobiorców gdzie publikowany jest wskaźnik WIBOR. Nie okazywano regulaminu dotyczącego wskaźnika WIBOR. Rata kredytu powodów wzrosła dwukrotnie. Z chwilą zawierania aneksu nr (...) do umowy kredytu istniała możliwość przejścia na stałe oprocentowanie, jednakże było to w tamtym momencie nieopłacalne. Podczas procesu kredytowania nie przekazywano powodom ustnie informacji na temat ryzyka związanego z zawarciem umowy kredytu hipotecznego ze zmienną stopą procentową ani informacji na temat sposobu i zasad ustalenia wskaźnika referencyjnego WIBOR.

(dowód: zeznania powodów k. 291v., zeznania świadka A. B. k. 307-312)

Sąd zważył, co następuje:

Odnosząc się w pierwszej kolejności do kwestii zasadności wniosku o uzupełnienie wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 18 sierpnia 2025 r., sygn. akt I C 207/25, należy go uznać za zasadny.

Mając na uwadze, iż pierwotne żądanie pozwu w zakresie żądania głównego obejmowało także żądanie ustalenia, że w stosunku prawnym łączącym strony na podstawie umowy kredytu mieszkaniowego (...) nr (...) (...) udzielonego w ramach promocji (...) z dnia 22.07.2021 r., od dnia złożenia pozwu na przyszłość, powodów nie wiążą następujące postanowienia umowne w zakresie, w jakim odnoszą się do stopy referencyjnej WIBOR 3M: § 6 ust. 1 pkt 1), ust. 3 zd. pierwsze, ust. 5 i 8, § 19 ust. 1 pkt 1) lit, a) umowy kredytu oraz § 2 pkt 47 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach kredytów hipotecznych w Banku S. w S., nie ulega wątpliwości, że Sąd Okręgowy, orzekając w wyroku co do żądania zapłaty opartego na stwierdzeniu o bezskuteczności kwestionowanych postanowień umownych, nie orzekł o całości żądania strony powodowej w tym zakresie, tj. nie objął rozstrzygnięciem żądania ustalenia, zgłoszonego w punkcie II pozwu. Orzeczenie sądu, zawarte w pkt II wyroku odnosiło się tylko do żądania pieniężnego.

Wniosek o uzupełnienie został wniesiony do Sądu w dniu 25.08.2025 r. (data stempla pocztowego – koperta k. 341), tj. z zachowaniem terminu określonego w art. 351 § 1 k.p.c.

Tym samym w świetle art. 351 § 1 k.p.c. wniosek powodów należało uznać za uzasadniony i podlegający merytorycznemu rozpoznaniu.

W następnej kolejności, dokonując merytorycznej oceny zgłoszonego powództwa o ustalenie bezskuteczności kwestionowanych postanowień umownych należy wziąć pod uwagę, iż w wyroku z dnia 18.08.2025 r. Sąd zasądził dochodzone pozwem kwoty na podstawie uznania, iż kwestionowane w pozwie postanowienia umowne są niedozwolone. Ustalono, iż po usunięciu z umowy stron niedozwolonych postanowień dotyczących wskaźnika WIBOR, należałoby uznać, że powodów początkowo wiązała umowa kredytowa w polskiej walucie, oprocentowana stałą stopą procentową równą marży banku, z zachowaniem innych postanowień i zasad określonych w umowie. W takim przypadku, należałoby przyjąć, że powodowie dokonując spłat kredytu na podstawie niedozwolonych klauzul, faktycznie realizowali regularne nadpłaty, ponieważ kwoty zapłaconych rat różniły się od tych, które byłyby należne przy zastosowaniu umowy po usunięciu abuzywnych postanowień, tj. nadpłat odpowiadających wartości wskaźnika WIBOR.

W sprawie niniejszej, uznane przez Sąd za niedozwolone klauzule mają brzmienie:

-§ 6 ust. 1 pkt 1), ust. 3 zd. pierwsze, ust. 5 i 8 umowy kredytu:

„1. Kredyt oprocentowany jest według zmiennej stopy procentowej stanowiącej sumę stopy referencyjnej Banku i marży Banku, ustalanej na okresy 3-miesięczne przy zastosowaniu następujących zasad:

1)  stopą referencyjną Banku jest stawka WIBOR 3M, obliczona, jako średnia arytmetyczna z miesiąca poprzedzającego okres jej obowiązywania;

(…)

3. Oprocentowanie kredytu w okresie pierwszych 24 miesięcy od dnia zawarcia Umowy wynosi 1,70% w stosunku rocznym, co stanowi sumę stopy referencyjnej WIBOR 3M dla PLN obowiązującej w dniu sporządzenia Umowy kredytu 0,21% oraz marży w wysokości 1,49 p.p., stałej w tym okresie kredytowania, a po okresie 24-miesiący do końca okresu kredytowania wynosi 2,70% w stosunku rocznym, co stanowi sumę stopy referencyjnej WIBOR 3M dla PLN obowiązującej w dniu sporządzenia Umowy kredytu (0,21%) oraz marży w wysokości 2,49 p.p., stałej w tym okresie kredytowania, z zastrzeżeniem § 5 ust. 4 i 5 oraz §11 ust. 4 i 5.

(…)

5. Zmiana stopy procentowej na skutek zmiany stawki WIBOR 3M nie powoduje konieczności sporządzania aneksu do Umowy kredytu. W przypadku braku notowań stawki WIBOR 3M, stanowiącej podstawę oprocentowania udzielonego kredytu, Bank, zastosuje w jej miejsce inny wskaźnik referencyjny zgodnie z postanowieniami Regulaminu.

(…)

8. Kredytobiorca ponosi ryzyko zmian stóp procentowych, co oznacza, iż w przypadku zmiany stawki WIBOR 3M zmieni się oprocentowanie kredytu i wówczas zmieni się wysokość miesięcznej raty odsetkowej/kapitałowo-odsetkowej.”

- § 19 ust. 1 pkt 1) lit. a) umowy kredytu:

„1. Wszelkie zmiany Umowy kredytu wymagają formy aneksu, za wyjątkiem zmiany:

1) Harmonogramu spłat kredytu, dokonywanej na warunkach określonych w Umowie

kredytu, a wynikającej z:

a) zmiany stawki WIBOR 3M”

- § 2 pkt 47 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach kredytów hipotecznych w Banku S. w S.:

„47. stopa referencyjna – stawka WIBOR (ang. W. I. R.) określająca koszt pozyskania pieniądza przez bank na rynku międzybankowym, wyznaczana jako średnia arytmetyczna na podstawie kwotowań uczestników fixingu stawek referencyjnych; stawka WIBOR jest ustalana zgodnie z Regulaminem Stawek Referencyjnych WIBID i WIBOR, o godzinie 11:00 w dni robocze, przez administratora stawek referencyjnych, którym jest (...) S.A. z siedzibą w W. I publikowana m.in. na stronie (...)”

- § 9 ust. 4-6 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach kredytów hipotecznych w Banku S. w S.:

„4. W przypadku zmiennej stopy procentowej zmiana oprocentowania kredytu następuje według zasad określonych w Umowie kredytu. W przypadku braku notowań stopy referencyjnej wymienionej w § 2 ust. 47), stanowiącej podstawę oprocentowania udzielonego kredytu, Bank w terminie 14 dni od daty jej zawieszenia lub likwidacji zastosuje w miejsce stopy referencyjnej inny wskaźnik referencyjny, który łącznie spełnia następujące warunki:

1) jest ustalany przez administratora w rozumieniu Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011,

2) jest stosowany na rynku międzybankowym lub finansowym do ustalania oprocentowania depozytów w odnośnej walucie na okres 3 miesięcy (przy czym okres ten powinien odpowiadać okresowi przyjętemu dla ustalenia stopy referencyjnej), a w przypadku braku stosowania wskaźnika referencyjnego dla okresu wskazanego wcześniej bierze się pod uwagę wskaźnik ustalany dla okresu najbardziej zbliżonego do dotychczas stosowanej stopy referencyjnej, oraz

3) jest najbardziej zbliżony do stopy referencyjnej w okresie ostatnich 3 lat spośród innych wskaźników referencyjnych spełniających warunki wskazane w punkcie (1) 1(2), a jeżeli dany wskaźnik referencyjny ustalany był w okresie krótszym - bierze się pod uwagę cały okres jego ustalania.

5. Jeżeli żaden wskaźnik referencyjny spełniający wymagania wymienione w ust. 4 nie będzie dostępny, Bank zastosuje w miejsce stopy referencyjnej wymienionej w § 2 ust 47) stawkę procentową odpowiadającą w stosunku rocznym kosztom finansowania udostępnionych przez Bank klientowi środków pieniężnych z dowolnego dostępnego źródła, jakie Bank może rozsądnie wybrać.

6. Nowy wskaźnik, o którym mowa w ust 4 i 5, obowiązywać będzie od 1-go dnia kwartału następującego po kwartale, w którym stawka WIBOR ulegnie zawieszeniu lub likwidacji.”.

Sąd zważył, czy w przypadku uznania klauzuli zmiennego oprocentowania za abuzywną, możliwe jest wyeliminowanie jedynie części tej klauzuli odnoszącej się do wskaźnika WIBOR 3M, przy jednoczesnym pozostawieniu w mocy części dotyczącej stałej marży banku. W tym kontekście pomocne okazuje się orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 29 kwietnia 2021 roku w sprawie C-19/20 (tzw. test błękitnego ołówka). Choć wyrok ten dotyczy kredytu indeksowanego walutą obcą, jego rozważania mogą być użyteczne, ponieważ odnosi się do sytuacji, w której część klauzuli umowy jest oparta na obiektywnych i sprawdzalnych miernikach (np. kurs NBP), podczas gdy inna część jest oparta na miernikach subiektywnych, które mogą być uznane za abuzywne (np. zmienna marża banku). Podobnie, w przypadku niniejszej sprawy mamy do czynienia z klauzulą zmiennego oprocentowania, w której część opiera się na wskaźniku WIBOR 3M (co może budzić wątpliwości co do jej rzetelności), a druga część, dotycząca stałej marży banku, może być uznana za nieabuzywną i pozostawić umowę w mocy.

Test błękitnego ołówka zakłada, że jeśli możliwe jest wyeliminowanie abuzywnego fragmentu umowy, a reszta umowy może funkcjonować samodzielnie, to umowa powinna pozostać w mocy w zakresie, w jakim nie została naruszona równowaga kontraktowa między stronami. W niniejszym przypadku, usunięcie tylko fragmentu dotyczącego wskaźnika WIBOR 3M, przy zachowaniu stałej marży banku, mogłoby umożliwić kontynuowanie umowy, jednak wymaga to oceny, czy taka modyfikacja nie zaburzyłaby równowagi interesów stron.

Zgodnie z pkt 71-73 wspomnianego wyroku, Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że tylko wtedy, gdy część klauzuli indeksacyjnej odnosząca się do zmiennej marży banku (uznanej za abuzywną) stanowi odrębne zobowiązanie umowne, niezależne od pozostałych postanowień umowy, sąd krajowy może usunąć tę część klauzuli, pozostawiając w mocy resztę zapisów tej klauzuli. W opinii Sądu, stanowisko Trybunału w sprawie C-19/20 należy rozumieć tak, że sąd krajowy w tej sytuacji powinien najpierw ocenić, czy ta część klauzuli, która ma zostać usunięta (w niniejszej sprawie wskaźnik WIBOR 3M w ramach zmiennego oprocentowania), jest odrębnym zobowiązaniem umownym. Ponadto, sąd musi sprawdzić, czy po jej usunięciu pozostała część warunku (w tej sprawie stała marża banku) wciąż będzie miała sens i będzie mogła funkcjonować samodzielnie. Obie te przesłanki muszą być spełnione łącznie. Kluczowe jest więc to, czy poszczególne elementy klauzuli stanowią odrębne zobowiązania, które mogą istnieć niezależnie od siebie.

Analizując treść postanowień § 6 ust. 3 umowy łączącej strony, należy stwierdzić, że część warunku umownego dotycząca stałej marży banku w wysokości 1,49 p.p. może funkcjonować niezależnie.

Podnieść należy, że zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG należy dążyć do osiągniecia stanu niezwiązania konsumenta nieuczciwymi postanowieniami umownymi, przy jednoczesnym utrzymaniu w mocy umowy. Zatem po wyeliminowaniu wskazanych postanowień umowa stron nadal może być wykonywana bez zmiany charakteru jej głównego przedmiotu. Głównym przedmiotem umowy kredytu jest bowiem zobowiązanie banku do udostępnienia kredytobiorcy na czas oznaczony kwoty środków pieniężnych na ustalony cel i zobowiązanie kredytobiorcy do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu (art. 69 pr. bank.).

W niniejszej sprawie powodowie nie dochodzili ustalenia nieważności umowy kredytu bądź też nieistnienia pomiędzy stronami stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu, a żądali ustalenia, że bezskuteczne w stosunku do nich są klauzule zawarte w § 6 ust. 1 pkt 1, ust. 3 zd. 1, ust. 5 i ust. 8 oraz § 19 ust. 1 pkt 1 lit. a umowy a także § 2 pkt 47 i § 9 ust. 4-6 regulaminu.

Sąd był związany żądaniem powodów w tym zakresie i nie mógł wyjść poza żądania strony powodowej ustalając nieważność umowy kredytu.

Mając na uwadze powyższe zasadnym było uzupełnienie wyroku z dnia 18.08.2025 r. poprzez ustalenie, że w stosunku prawnym łączącym strony na podstawie umowy kredytu nie powodów nie wiążą postanowienia § 6 ust. 1 pkt 1, ust. 3 zd. 1, ust. 5 i ust. 8 oraz § 19 ust. 1 pkt 1 lit. a umowy a także § 2 pkt 47 i § 9 ust. 4-6 regulaminu – pkt 1 sentencji wyroku.

Na koniec wskazać jedynie należy, iż w uzasadnieniu wyroku z dnia 18.08.2025 r. Sąd szczegółowo odniósł się do kwestii abuzywności kwestionowanych w pozwie postanowień, które to uzasadnienie zostało stronom doręczone. Nie ma zatem potrzeby powielania tych samych rozważań w niniejszym uzasadnieniu. Zwłaszcza, iż brak rozstrzygnięcia w wyroku pierwotnym był oczywistą omyłką Sądu niewpływającą na merytoryczne rozważania.

sędzia Ewa Tokarzewska