Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

sędzia Dorota Scott-Sienkiel Protokolant: st. sekr. sąd.A. S.

po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 2024 r. w Olsztynie na rozprawie

połączonych spraw

z powództwa W. S.

przeciwko A. B. (1)

o nakazanie i zapłatę

oraz z powództwa A. B. (1)

przeciwko W. S.

o zapłatę

z powództwa W. S. przeciwko A. B. (1)

I.  oddala powództwo,

II.  nakazuje zwrócić powodowi W. S. ze Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Olsztynie) tytułem niewykorzystanej części zaliczki kwotę 417,69 zł,

III.  oddala wniosek powoda o zwrot kosztów procesu.

z powództwa A. B. (1) przeciwko W. S.

I.  zasądza od pozwanego W. S. na rzecz powódki A. B. (1) kwotę 10.000,00 zł (dziesięć tysięcy 00/100) i w pozostałym zakresie oddala powództwo o zapłatę,

II.  przyznaje pełnomocnikowi powódki z urzędu –adw. M. W. wynagrodzenie w kwocie 5.400,00 zł, w tym kwotę 1.009,76 zł tytułem podatku VAT, które wypłacić ze Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Olsztynie),

III.  nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Olsztynie) z roszczenia zasądzonego na rzecz powódki A. B. (1) kwotę 7.325,47 zł tytułem kosztów sądowych, od których uiszczenia została zwolniona,

IV.  nakazuje ścignąć od pozwanego W. S. na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Olsztynie) kwotę 1.331,43 zł tytułem kosztów sądowych, od których powódka została zwolniona,

V.  znosi wzajemnie między stanami koszty procesu.

sędzia Dorota Scott-Sienkiel

Sygn. akt I C 224/23

UZASADNIENIE

Powód W. S. pozwem z dnia 13 lutego 2023 r. (data nadania), skierowanym przeciwko A. B. (1), wniósł o:

1.  nakazanie pozwanej usunięcia kamery monitoringu znad drzwi wejściowych do jej mieszkania, położonego w domu trzyrodzinnym, pod adresem: (...)/1, (...)-(...) S., na działce gruntu o numerze ewidencyjnym (...), dla której to nieruchomości w Wydziale V Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S.prowadzona jest księga wieczysta nr KW OLI (...),

2.  nakazanie pozwanej zaprzestania fotografowania i nagrywania powoda i jego gości, przy użyciu jakichkolwiek urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk w przyszłości,

3.  nakazanie pozwanej niepublikowania i nieudostępniania nikomu żadnych danych (obrazów ani dźwięku) obejmujących osobiście pozwanego i jego gości na obszarze ogrodzonego terenu sprzed jego wejścia do mieszkania, jak i z wszelkich innych miejsc na opisanej w punkcie 1. powyżej działce gruntu, w których znajduje się on lub jego goście, oraz wydania powodowi wszystkich dotychczas wykonanych i zapamiętanych przez nią w jakiejkolwiek formie obrazów i dźwięków z udziałem powoda i jego gości,

4.  nakazanie pozwanej wydania powodowi kompletnej listy osób i instytucji, którym udostępniła nagrania obrazu i dźwięku z udziałem powoda i jego gości,

5.  nakazanie pozwanej złożenia powodowi w terminie siedmiu dni od daty uprawomocnienia się wyroku w tej sprawie pisemnego oświadczenia o treści wskazanej w pozwie,

6.  nałożenie na pozwaną obowiązku zapłaty na rzecz powoda zadośćuczynienia w kwocie 5.000,00 zł w terminie siedmiu dni od daty uprawomocnienia się wyroku w tej sprawie,

7.  zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych, o ile nie zostanie złożony spis kosztów.

W uzasadnieniu powód wskazał, że jest sąsiadem pozwanej – mieszkają obok siebie, w jednym, trzyrodzinnym domu. Lokal zajmowany przez pozwaną jest własnością Gminy S., właścicielami dwóch pozostałych lokali są osoby prywatne, w tym powód. Po wprowadzeniu się pozwanej do sąsiedniego mieszkania, stosunki sąsiedzkie między stronami układały się poprawnie. Jednak od dłuższego czasu powód zauważył, że nastawienie pozwanej do niego zmieniło się na niekorzyść. Trudne do zniesienia i sprzeczne z zasadami współżycia społecznego zachowanie pozwanej przejawia się przede wszystkim w ten sposób, że pozwana od wielu miesięcy nieustannie nagrywa powoda. W tym celu zamontowała nad drzwiami wejściowymi do swojego lokalu kamerę z obrotową głowicą, która skierowana jest zawsze na wejście do mieszkania powoda a gdy on, lub jego goście przemieszczają się po wspólnej działce, kamera prawie zawsze przemieszcza się w ślad za nimi. Gdy pozwana stwierdzi, że do powoda ktoś przyszedł, lub przyjechał, wychodzi ze swojego mieszkania z telefonem komórkowym, podchodzi do powoda lub jego gości i nagrywa ich z bezpośredniej bliskości.

W ocenie powoda takie zachowanie pozwanej - permanentna rejestracja obrazu powoda i jego gości narusza dobra osobiste powoda, o których mowa w art. 23 k.c. w związku z czym przysługuje mu ochrona wynikająca z art. 24 k.c. Działanie pozwanej wywołuje u powoda nieustanny stres i poczucie bezzasadnego pokrzywdzenia. W tym kontekście można mówić wręcz o naruszeniu miru domowego powoda, która to wartość jest także zaliczana do kategorii dóbr osobistych.

Ponadto powód podniósł, że utrwalenie kamerą wizerunku danej osoby jest przetwarzaniem danych osobowych i musi następować zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych.

W świetle postawy po­zwanej, nierobiącej sobie nic z próśb i uwag powoda, naruszającej podstawowe zasady współżycia społecznego, uznać należy, że niezasądzenie wskazanej sumy zadośćuczynienia spowoduje, iż pozwana pozostanie w przekonaniu, że może w naganny sposób postępować wobec powoda (a także wobec innych osób) nadal. Powód jest przez po­zwaną nieustannie śledzony, co wywołuje u niego zasadne poczucie pokrzywdzenia. Musiał ograniczyć swą aktywność na przedmiotowej nieruchomości, zrezygnować ze swobodnych strojów, nieskrępowanego poruszania się, prowadzenia życia rodzinnego, podejmowania go­ści itp.

Swoim działaniem pozwana spowodowała, że zamieszkiwanie powoda we własnym mieszkaniu stało się dla niego i jego rodziny niezwykle uciążliwe, stresujące i wręcz niebezpieczne. Pozwana bez żadnej przyczyny, znienacka zaatakowała powoda przed wejściem do swojego mieszkania gazem łzawiącym, później próbowała oblać go wrzątkiem. Postawa pozwanej spowodowała, że powoda przestali odwiedzać znajomi, nawet ci najbliżsi wskazując, że nie chcą mieć nic wspólnego z Panią B. i z uwagi na jej postępowanie również czują się zagrożeni (pozew k. 4-10, replika odpowiedzi na pozew k. 122-127)

W odpowiedzi na pozew, pozwana A. B. (1) wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że nie naruszyła żadnego ze wskazanych przez powoda przepisów, zaś posiadany monitoring w pełni odpowiada prawu, w tym nie narusza dóbr osobistych powoda i innych osób. Pozwana wskazała, że po dwukrotnym „pobiciu i kopnięciu w tyłek i naruszeniu nietykalności cielesnej” była zmuszona do zainstalowania kamery ze względu na zagrożenie życia i zdrowia, dla bezpieczeństwa jej i jej syna. W jej ocenie dobra osobiste powoda w postaci dobrego imienia i czci nie zostały naruszone zachowaniem pozwanej. Monitoring tylko udokumentował zachowanie powoda, które stanowi dopuszczenie się przez niego przestępstwa wobec pozwanej. Dzięki temu powód został oskarżony w sprawie karnej przed Sądem Rejonowym w S.. Brak monitoringu spowodowałby brak odpowiedzialności oskarżonego W. S., gdyż w zajętym stanowisku do sądu zaprzecza, że dopuścił się pobicia i zniesławienia pozwanej. Przyczyną wniesienia powództwa w tej sprawie jest w ocenie pozwanej uniemożliwienie jej dowodowego wykorzystania monitoringu w sprawie karnej. Powód notorycznie zachowuje się siłowo i przemocowo, wyzywa, popycha, szarpie, stosuje groźby karalne, utrudnia wjazd i wyjazd z nieruchomości wspólnej. Grozi również, że zniszczy jej samochód. Pozwana wskazała, że tylko monitoring jest narzędziem pozwalającym powstrzymać powoda od dalszych ataków na nią i spowodować zapewnienie bezpieczeństwa. Dla kontrastu powód nie żąda usunięcia z części wspólnej monitoringu zamieszczonego przez drugiego sąsiada - Z. P..

Następnie pozwana wskazała, że urządzenie nagrywa tylko epizodycznie a zasadniczo jest wyłączone. Jest uruchamiane tylko w stanach zagrożenia dla pozwanej, gdy przebywa na posesji i występuje zagrożenie popełnienia licznych przestępstw przez powoda. Pozwana nie filmuje powoda a tylko zbiera dowody na to gdy powód ją atakował, szarpał, wyzywał, popychał, aż upadła na stertę desek i belek. Podała również, że nie wywołuje stresu u powoda, chyba że w sytuacji gdy dokonuje on czynów z kodeksu karnego i boi się, że zostanie na gorącym uczynku utrwalony, za co być może zostanie ukarany przez sąd.

Ponadto pozwana zaprzeczyła jakoby:

- właścicielem zajmowanego przez nią lokalu była Gmina S.,

- powód stworzył udogodnienie grodząc działkę - nieruchomość wspólną ze swoją dzierżawioną nieruchomością,

- nagrywała powoda od wielu miesięcy,

- nagrywała postronne osoby lub gości powoda,

- naruszała spokój psychiczny powoda i jego dobra osobiste,

- kiedykolwiek nagrywała wnętrze mieszkania powoda.

Według pozwanej żądanie przez powoda zadośćuczynienia jest nieuprawnione z uwagi na to, że nie zawiniła korzystając z monitoringu gdyż nagrała dopuszczanie się przestępstw przez powoda. Taka postawa pozwanej korzysta z ochrony prawa a zatem brak jest spełnienia przesłanek orzeczenia zadośćuczynienia. Powód nie wykazał ziszczenia się przesłanek koniecznych wg. k.c. do ubiegania się o zadośćuczynienie.

Wskazała również, że od ponad 6 lat jest świadkiem nielegalnego handlu papierosami i tytoniu bez akcyzy jak również sprzedaży rozlewanego spirytusu do butelek przez powoda, którą to sprawę pozwana skierowała do śledczych Wydziału Przestępstw Gospodarczych w S..

( odpowiedź na pozew k. 54-57, pismo procesowe z dn. 8.10.2023 r. k. 337-340, pismo procesowe z 1.02.2024r. k. 413-414).

Pozwem z dnia 2 lutego 2023 r. (data wypływu) wniesionym do Sądu Rejonowego w S., przekazanym do tut. Sądu postanowieniem z dnia 29 września 2023 r. (k. 328), powódka A. B. (1) wniosła o zasądzenie od pozwanego W. S. zadośćuczynienia w kwocie 65.000 zł. Wskazała, że przedmiotowego roszczenia dochodzi za uporczywe nękanie i znęcanie się psychiczne nad nią, za dwukrotne naruszenie nietykalności cielesnej, za stosowanie obelżywych, wulgarnych wyzwisk pod jej adresem, za zabranianie jej korzystania z części wspólnych nieruchomości, za stosowanie przemocy poprzez wyganianie, wypychanie z terenu posesji, za odebranie jej wolności i zagrożenie jej poczucia bezpieczeństwa oraz za krzywdę psychiczną. Ponadto wniosła o zasądzenie od Skarbu Państwa kosztów za pomoc prawną świadczoną z urzędu na rzecz ustanowionego z urzędu pełnomocnika adwokata M. W..

Powódka wskazała, że w/w zachowania pozwanego bardzo negatywnie wpłynęły i wpływają nadal na jej psychikę. Jest chora, ma zaburzenia depresyjne i stany lękowe, korzysta z (...) w S.. Ponadto cierpi na wysokie tętno i samoistne nadciśnienie tętnicze, cholesterol i zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego. Jest pod stałą opieką Poradni Kardiologicznej w S. i Poradni Endokrynologicznej w O.. Podniosła, że ostatnio nie radzi sobie w życiu codziennym, ma objawy depresji, nie może spać, ani jeść, schudła już 9 kg, czuje się zagrożona poprzez ciągły stres i brak poczucia bezpieczeństwa (pozew k. 176-177, pismo procesowe z 2.03.2023r. k. 206, pismo procesowe k. 321).

W odpowiedzi na pozew pozwany W. S. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, o ile nie zostanie złożony spis kosztów.

Pozwany zaprzeczył wszystkim zarzutom i jakimkolwiek twierdzeniom powódki. Wskazał, że od około jednego roku nie utrzymuje z powódką żadnych kontaktów, w tym także nie rozmawiał z nią w tym okresie osobiście, poza jedynie kilkoma przypadkami tj. prośby, by nie niszczyła nadmiernie, przez zbędne przejeżdżanie samochodem zasianej przez niego trawy i innych nasadzeń, by przestawiła swój samochód tak, by mogła przejechać ciężarówka z węglem oraz wtedy, gdy chciał na swój koszt - dla dobra wszystkich mieszkańców tej nieruchomości - rozgraniczyć nieruchomość wspólną.

Wcześniej relacje między stronami były poprawne, jednak z biegiem czasu z różnych przyczyn powód doszedł do wniosku, że nie chce dalej utrzymywać tak ścisłych relacji z powódką. Stwierdził, że jest ona osobą szczególnie konfliktową i dla swojego dobra i dla dobra swojej rodziny rozluźnił kontakty do niezbędnego minimum. Od tego czasu powódka mści się na nim, realizując swoją obietnicę wyrażoną słowami: „zniszczę ciebie". Ponadto pozwany podniósł okoliczności wskazane w treści pozwu złożonego przez niego w sprawie przeciwko powódce.

W zakresie dochodzonego roszczenia wskazał, że powódka nie wykazała, by doznała jakiejkolwiek krzywdy, gdyż jak wynika z okoliczności faktycznych tej sprawy, to właśnie powódka a nie pozwany, od dłuższego czasu krzywdzi pozwanego. Ponieważ twierdzenia powódki nie są prawdziwe, a zdarzenia przez nią przywoływanie nie miały miejsca, to nie jest możliwe wykazanie jakiegokolwiek adekwatnego związku przyczynowego między opisywanym stanem powódki a działaniem pozwanego ( odpowiedź na pozew k.212-217).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Bezsporne jest, że strony mieszkają w miejscowości K. w domu pod numerem (...), w którym wydzielone są trzy lokale mieszkalne stanowiące własność W. S., A. B. (1) oraz Z. P.. Każdemu ze współwłaścicieli przysługuje udział w części wspólnej gruntu, na którym znajduje się jest budynek mieszkalny. Powód W. S. ponadto dzierżawi od Gminy S. działkę przylegającą z dwóch stron do przedmiotowej nieruchomości.

Pozwana A. B. (1) zamieszkała pod w/w adresem w 2016 r. natomiast na własność mieszkanie wykupiła w dniu 8 grudnia 2022 r. Początkowo stosunki sąsiedzkie pomiędzy stronami układały się poprawnie. Przez około 4 lata wszyscy współwłaściciele zgodnie użytkowali teren wokół domu, przy czym obecnie poza sporem pozostaje Z. P., którego część nieruchomości również jest pomiędzy stronami bezsporna.

Od 2018 r. pozwana A. B. (1) jest zarejestrowana w (...) w S.. Rozpoznano u niej zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane.

W marcu 2022 r. stosunki pomiędzy stronami uległy pogorszeniu. Od tego czasu W. S. rozpoczął utrudnianie A. B. (1) korzystania z części wspólnej nieruchomości między innymi poprzez utrudnianie wjazdu na działkę oraz kierowanie w jej stronę wulgarnych i obraźliwych słów. A. B. (1) natomiast rozpoczęła nagrywanie sąsiada za pomocą telefonu. Ponadto pozwana fotografowała i nagrywała osoby, które podejrzewała o kupowanie od powoda papierosów oraz alkoholu, którymi ten miał nielegalnie handlować.

W dniu 19 sierpnia 2022 r. A. B. (1) zgłosiła na policję, że agresywny sąsiad grozi jej zabójstwem. Zgłaszająca oświadczyła przybyłym na miejsce policjantom, że tego dnia doszło pomiędzy nią a W. S. do sprzeczki słownej spowodowanej brakiem porozumienia odnośnie korzystania ze wspólnej działki. A. B. (1) wskazała, że podczas wymiany zdań W. S. miał ją obraził słowami obraźliwymi i wulgarnymi. Funkcjonariusze poinformowali ją o możliwości kontaktu z dzielnicowym K. S. oraz o trybie prywatnoskargowym w związku z wyzwiskami kierowanymi w stronę A. B. (1).

Z uwagi na postępujący pomiędzy stronami konflikt sąsiedzki spowodowany brakiem wygrodzenia części nieruchomości gruntowej przynależnej każdemu właścicieli co doprowadziło do wzajemnych zarzutów o nieuprawnione korzystanie z gruntu sąsiedniego, w dniu 8 września 2022 r. na wspólną posesję przyjechał pracownik gminy – K. S., który dokonał pomiarów działki. Tego samego dnia, po opuszczeniu nieruchomości przez pracownika gminy W. S. uderzył oraz kopnął w pośladek A. B. (1). Pozwana uciekła wówczas do mieszkania i wezwała policję. Zgłaszając podała, że została zaatakowana przez sąsiada, który ją pobił. Wskazała, że nie potrzebuje pomocy medycznej. Sprzeczka wedle zgłoszenia zaczęła się od tego, że pozwana nie posadziła pietruszki w ogrodzie. Natomiast według W. S., A. B. (2) zdenerwowała się, że ten wezwał gminnego geodetę i to pozwana go zaatakowała grabiami, ale nic mu nie zrobiła.

Po tym wydarzeniu pozwana odczuwała stany lękowe, depresję, straciła apetyt, miała problemy ze snem oraz zauważyła skoki ciśnienia. A. B. (1) udała się do lekarza, od którego otrzymała skierowanie do poradni kardiologicznej oraz zostały jej przepisane leki, które przyjmuje do dziś. Z konsultacji lekarskiej z dnia 12 września 2022 r. u lekarza psychiatry wynika, że A. B. (1) złożyła doniesienie do prokuratury na zachowanie sąsiada tj. znęcanie się, wyzwiska, agresję czynną. Rozpoznano u niej zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane.

A. B. (1) zdecydowała się wówczas na montaż kamery zewnętrznej monitorującej teren przed budynkiem. Zamontowane urządzenie posiada obrotowy obiektyw pozwalający śledzić wykryty ruch. Urządzenie połączone jest z aplikacją na telefonie pozwalającą zdalne włączenie nagrywania. Mimo iż obiektyw urządzenia podąża za wykrytym ruchem to nie nagrywa nieustannie obserwowanego obrazu. W celu zapisania nagrania konieczne jest każdorazowe włączenie tej funkcji w aplikacji.

Dnia 2 listopada 2022 r. na wspólnej nieruchomości W. S. razem z W. K. rozpoczął prace polegające na wkopywaniu słupków do rozgrodzenia nieruchomości. A. B. (1) była przeciwna podejmowanym przez sąsiada czynnościom i nie godziła się by wchodził on na jej część nieruchomości. Widząc przez okno zaistniałą sytuację A. B. (1) wyszła z domu trzymając w ręku telefon, którym rozpoczęła nagrywanie. Na nagraniu widać, jak pozwana idzie przez podwórze. Po chwili w kadrze nagrania widać dwóch mężczyzn. Jeden z nich trzyma w rękach łopatę i kopie w ziemi (W. K.). Obok niego stoi mężczyzna (W. S.). Pozwana zwróciła uwagę mężczyznom, że prowadzą prace ziemne samowolnie. A. B. (1) nazwała W. S. ,,damskim bokserem". Początkowo powód bądź to ignorował pozwaną bądź kazał jej odejść. W dalszej części nagrania kobieta nagrywa mężczyzn. W. S. polecił W. K., by ten kontynuował kopanie dołu, w czym A. B. (1) postanowiła mu przeszkodzić. Wówczas W. S. zaczął szarpać A. B. (1). Następnie wymieniona odeszła od mężczyzn i chwyciła za sznurek, który miał wyznaczać granicę między działkami. Wtedy to W. S. podszedł do A. B. (1) i rozkazał jej zaprzestanie przeszkadzania im pod groźbą użycia przemocy fizycznej, przy czym użył w stosunku do kobiety słów wulgarnych. A. B. (1) odchodząc ponownie szarpnęła za sznurek. Wtedy to W. S. podbiegł do niej i odepchnął ją w wyniku czego upadła na ziemię. Kadr kamery tego nie obejmuje, jednak widać na nagraniu jak kobieta wstaje z ziemi. Po tym zajściu W. S. wyjął telefon i po chwili ponownie odepchnął kobietę. Tego czynu kadr kamery również nie objął.

Następnego dnia tj. 3 listopada 2022 r. A. B. (1) udała się do poradni urazowo-ortopedycznej. W wywiadzie stwierdzono stan po pobiciu – uraz przedramienia lewego bez obrzęku, ruchomość prawidłowa. Rozpoznano powierzchowne urazy obejmujące inne kombinacje okolic ciała.

W dniu 28 listopada 2022 r. A. B. (1) wezwała policję podając w zgłoszeniu, że W. S. ponownie przystępuje do samowolnego grodzenia działki i wchodzi na jej teren – na co ona nie wyraża zgody. Podała również, że jest w konflikcie z powodem oraz boi się sama wyjść by zwrócić mu uwagę.

W dniu 1 grudnia 2022 r. A. B. (1) złożyła w Sądzie Rejonowym w S. prywatny akt oskarżenia przeciwko W. S., którego oskarżyła o to, że dopuścił się:

1. naruszenia nietykalności cielesnej - art. 217 k.k. w dniu 08.09.2022r. poprzez kilkukrotne uderzenia rękoma i kopnięcie w tyłek w skutek czego doznała zasinienia na ciele (sygn. akt SR w S. II (...) przekazane do Prokuratury Rejonowej w (...)),

2. drugie, powtórne naruszenie nietykalności cielesnej - art. 217 kk. w dniu 02.11.2022r. w Dzień Zaduszny poprzez szarpanie jej i popchnięcie z dużą siłą, aż upadła na stertę desek i belek, wskutek czego doznała urazu przedramienia lewego, otarcia na lewej ręce i zasinienia na lewym biodrze,

3. przestępstwa zniewagi - art. 216 kk. poprzez wielokrotne znieważenie jej poprzez używanie obelżywych wyzwisk pod jej adresem.

4. przestępstwa spowodowania lekkiego uszczerbku na jej zdrowiu - art. 157 k.k.

W uzasadnieniu wskazała, między innymi, że konflikt trwa od marca 2022r. Od tamtej pory boi się wychodzić z domu, bo gdy wychodzi to W. S. zaczyna ją wyzywać słowami wulgarnymi. Wskazała, że za każdym razem ucieka do domu, bo się go boi i wzywa policję. Strach i lęk towarzyszą jej teraz w codziennym życiu. Jego wyzwiska bardzo ją ranią, a po już dwukrotnym naruszeniu nietykalności cielesnej - art. 217 k.k. w dniu 02.11.2022r nie może dojść do siebie. Podała, że przeżywa strach, lęk, panicznie się go boi. Już od 8 miesięcy żyje w stresie, w strachu, lęku, że W. S. może jej zrobić krzywdę włącznie z utratą życia. Wskazała, że jej stan psychiczny i fizyczny się pogorszył. Jest poobijana, obolała, posiniaczona z otarciem na lewej ręce. Nie radzi sobie z codziennymi obowiązkami, które sprawiają jej trudność nie do pokonania. Zrobienie obiadu, sprzątanie czy pranie jest dla niej wielkim wyzwaniem. Boi się wyjść z lokalu. Po drugim pobiciu panicznie boi się swojego sąsiada. Ma objawy depresji, schudła już 7 kg.

Tego samego dnia A. B. (1) złożyła w Komendzie Powiatowej Policji w S. pismo zatytułowane „uzupełnienie aktu oskarżenia – art. 193 k.k.”, wskazując, że wnosi oskarżenie przeciwko W. S., którego oskarża o to, że dopuścił się ponownego, drugiego wejścia na jej teren bez jej zgody w dniu 28.11.2022r. - naruszenie miru domowego art.193 kk. poprzez wtargnięcie na jej działkę za budynkiem wraz z drugim mężczyzną i zniszczenie jej, poprzez wkopanie słupków do ogrodzenia.

W uzasadnieniu wskazała, że zobaczyła przez swoje okno, że W. S. wraz z drugim mężczyzną ponownie wtargnęli na jej działkę i zaczęli samowolkę. Otworzyła okno i powiedziała stanowczo, żeby opuścili mój teren, bo są na mojej działce. Na zewnątrz już nie wychodziła, w obawie przed powtórzeniem sytuacji z dnia 02.11.2022r. W. S. nic sobie z tego nie robił, tylko kazał temu człowiekowi kopać dalej. Wskazała, że bardzo wszystko przeżywa emocjonalnie i chciałaby by ten koszmar się już skończył. Pragnie tylko spokoju i prywatności, czuć się swobodnie i bezpiecznie.

W dniu 5 grudnia 2022 r. A. B. (1) złożyła w Komendzie Powiatowej Policji w S. zawiadomienie o przestępstwie obejmujące między innymi zdarzenia z 08.09.2022 r., 02.11.2022 r. i 28.11.2022 r.. Postanowieniem z dnia 7 grudnia 2022 r. KPP w S. odmówiła wszczęcia dochodzenia.

W dniu 25 maja 2023 r. W. S. zgłosił na policję, że sąsiadka spryskała go gazem pieprzowym. A. B. (1) potwierdziła, że tego dnia, kiedy wróciła do domu mężczyzna wyzywał ją słowami wulgarnymi, a kiedy zbliżał się do niej trzymając zaciśnięte pięści w obawie przed własnym bezpieczeństwem użyła gazu pieprzowego o zawartości oc 10%, a następnie uciekła do domu. Zainstalowana kamera pozwanej nie objęła całego zdarzenia, jedynie wizerunek kobiety używającej gazu oraz wulgarne słowa mężczyzny. Przybyły na miejsce patrol poinformował strony o kontakcie z dzielnicowym oraz trybie prywatnoskargowym.

Na nagraniu z dnia 17 czerwca 2023 r. podczas kłótni W. S. groził A. B. (1) popełnieniem przestępstwa przeciwko życiu oraz zwrócił się do niej słowami wulgarnymi (nagranie od 00:00:54).

W dniu 28 sierpnia 2023 r. A. B. (1) złożyła w Sądzie Rejonowym w S. prywatny akt oskarżenia „rozszerzenie o dodatkowe czyny popełnione przez oskarżonego w okresie od kwietnia 2023r. do 15 sierpnia 2023r.”, w którym oskarżyła W. S. o to, że dopuścił się:

1. usiłowania naruszenia nietykalności cielesnej - art. 217 k.k. w dniu 21.05.2023r. W. S. biegł do niej z zaciśniętymi pięściami i zębami, żeby ją atakować, pobić, był już tak blisko, że czuła się bezpośrednio zagrożona atakiem z jego strony, więc była zmuszona do użycia gazu pieprzowego w obronie własnej,

2. trzecie naruszenie nietykalności cielesnej - art. 217 kk. w dniu 17.06.2023r. poprzez szarpanie i złapanie jej za lewy bark, popychanie, oraz kierowanie gróźb karalnych i znieważenie jej słowami wulgarnymi. Natomiast w dniu 25.06.2023r. W. S. groził jej użyciem w stosunku do niej przemocy fizycznej,

3. przestępstwa zniewagi - art. 216 kk. poprzez wielokrotne znieważenia jej poprzez używanie obelżywych wyzwisk pod jej adresem,

4. przestępstwa zniewagi - art. 216 k.k. poprzez wielokrotne znieważenia gestami, to jest: pokazywanie palcem na głowę i palcem środkowym u ręki, co ewidentnie świadczy o jego przestępstwie i nie jest to do zaakceptowania,

5. przestępstwa spowodowania lekkiego uszczerbku na jej zdrowiu - art. 157 k.k. poprzez paniczny lęk i strach każdego dnia przed wyjściem z domu i powrót do niego, co doprowadziło ją do nowej choroby, której wcześniej nie miała - samoistne nadciśnienie,

6. przestępstwa spowodowania lekkiego uszczerbku na jej zdrowiu - art. 157 k.k. poprzez paniczny lęk, strach i stres każdego dnia, który doprowadził jej stan zdrowia psychicznego i fizycznego do ruiny, czego skutkiem jest drętwienie twarzy oraz szczęki po prawej stronie (paraliż). Rozpoznanie: reakcja na ciężki stres.

Postanowieniem z dnia 3 października 2023 r Prokuratura Rejonowa w S., po zapoznaniu się z aktami w sprawie 4023- 0.Ds. (...).2023 o czyn określony w art. 190 § 1 kk i art. 193 kk, uwzględniła zażalenie A. B. (1) na postanowienie o umorzeniu dochodzenia z 31 lipca 2023 r. i podjęła na nowo dochodzenie w sprawie zaistniałego w dniu 19 grudnia 2022 roku kierowania gróźb karalnych pozbawienia życia i uszkodzenia ciała wobec A. B. (1), przy czym groźby te wzbudziły w pokrzywdzonej uzasadnioną obawę, że zostaną spełnione tj. o czyn z art. 190 §1 kk, zaistniałego w dniu 25 maja 2023 roku kierowania gróźb karalnych pozbawienia życia i uszkodzenia ciała wobec A. B. (1), przy czyni groźby te wzbudziły w pokrzywdzonej uzasadnioną obawę, że zostaną spełnione tj. o czyn z art. 190 §1 kk., zaistniałego w dniu 17 czerwca 2023 roku kierowania gróźb karalnych pozbawienia życia i uszkodzenia ciała wobec A. B. (1), przy czym groźby te wzbudziły w pokrzywdzonej uzasadnioną obawę, że zostaną spełnione tj. o czyn z art. 190 § 1 kk., zaistniałego w dniu 19 grudnia 2022 roku naruszenia miru domowego poprzez wejście na posesję nr (...) i na żądanie osoby uprawnionej miejsca tego nie opuszczając działając tym samym na szkodę A. B. (1) tj. o czyn z art. 193 kk.

Wyrokiem z dnia 18 stycznia 2024 r. Sąd Rejonowy w Szczytnie w sprawie z oskarżenia prywatnego A. B. (1) przeciwko W. S. oskarżonemu o to, że:

I.  w okresie od kwietnia 2022 roku do dnia 1 grudnia 2022 roku w msc. Kamionek wielokrotnie znieważył pokrzywdzoną A. B. (1) słowami powszechnie uznanymi za wulgarne i obraźliwe, tj. o czyn z art. 216 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1. k.k.;

II.  w dniu 8 września2022 roku w msc. Kamionek naruszył nietykalność cielesną pokrzywdzonej A. B. (1) w ten sposób, że uderzał ją rękoma i kopnął w pośladek powodując jego zasinienie, tj. o czyn z art. 157 §2 k.k.;

III.  w dniu 2 listopada 2022 roku w msc. Kamionek naruszył nietykalność cielesną pokrzywdzonej M. B. w ten sposób, że szarpał ją i pchnął wskutek czego upadła doznając zasinienia biodra po stronie lewej i otarcia Lewego przedramienia, tj. o czyn z art. 157 §2 k.k.

uznał, że W. S. dopuścił się zarzucanych mu czynów, przy czym czyn z pkt II zakwalifikował z art. 217 §1 k.k. oraz ustalił, że wina i społeczna szkodliwość popełnionego przez niego czynu nie są znaczne, wobec czego postępowanie karne wobec oskarżonego warunkowo umorzył na okres 1 roku tytułem próby. Orzekł wobec oskarżonego na rzecz pokrzywdzonej A. B. (1) nawiązkę w kwocie 1.000 zł oraz zobowiązał oskarżonego do powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzoną A. B. (1) w sposób wyrażający agresję fizyczną lub słowną.

( dowód: wydruk księgi wieczystej k. 11-17, wydruk mapy k. 18, umowa dzierżawy k. 21-23, prywatny akt oskarżenia z 30.11.2022 r. k. 67-69, uzupełnienie aktu oskarżenia k. 70, notatka urzędowa z 23.01.2023 r. k. 71, notatka urzędowa z przejrzenia nagrań A. B. (1) k. 71v., protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie k. 74—75, postanowienie KPP w S. k. 79-80, płyta DVD z nagraniem z 2.11.2022 r. autorstwa A. B. (1) k 81, wydruki z raportów działań KPP S. k. 128-139 w szczególności k. 131, 137,138, płyta DVD z nagraniem autorstwa W. S. k 142, płyta CD z nagraniem z dyktafonu z dn.17.06.2023 r. autorstwa A. B. (1) k 160, prywatny akt oskarżenia z 28.08.2023 r. k. 341-343, postanowienie Prokuratury Rejonowej w S. k. 347, pismo Prokuratury Rejonowej w S. k.370, płyta DVD z nagraniem autorstwa W. S. k 400,wyrok w sprawie II K (...) SR w S. k. 415-416, dokumentacja fotograficzna k. 19-20, 81, 140, 348, zaświadczenia lekarskie i historia chrobry A. B. (1) k. 64a-65, 157-158, 184-195 w szczególności k. 189; 224-225, 273-274, 322-324, zeznania świadków: Z. M. k. 161v., A. G. k. 162, Z. P. k. 241v.-242, A. N. k. 242-242v., E. M. k. 242v., G. B. k. 242v.-243, D. D. k. 243, K. G. (1) k. 243v. i 390v., B. J. k. 283-383v., I. N. k. 284, K. G. (2) k. 390-390v., W. K. k. 391, zeznania W. S. k. 422-423v., zeznania A. B. (1) k. 423v.-425)

Rozważania prawne:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów wskazanych w toku dotychczasowych ustaleń, dokumentów zawartych w aktach niniejszej sprawy oraz zeznań stron i zawnioskowanych świadków. Sąd uznał wszystkie dowody za wiarygodne, przywołując powyżej te, które miały najistotniejsze znaczenie dla sprawy.

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego powództwo W. S. z dnia 13 lutego 2023 r. (data nadania) podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

Natomiast powództwo A. B. (1) z dnia 2 lutego 2023 r. (data wypływu) wniesione do Sądu Rejonowego w Szczytnie, przekazane do tut. Sądu postanowieniem z dnia 29 września 2023 r. podlegało uwzględnieniu w części.

Punktem wyjścia do odniesienia się do zasadności roszczenia W. S. winno być w pierwszej kolejności odniesienie się do roszczenia powódki o zasądzenie na jej rzecz dochodzonej kwoty tytułem zadośćuczynienia. Obydwie sprawy niewątpliwie pozostają ze sobą w ścisłym związku przy czym sprawa z powództwa A. B. (1) stanowi tło sprawy pierwotnie wniesionej przed tut. Sąd przez W. S.. Rozpoznanie sprawy w przedstawionej kolejności pozwoli zachować chronologię wydarzeń i w pełni ustalić stan faktyczny niezbędny do zapadłego rozstrzygnięcia.

W sprawie z powództwa A. B. (1) przeciwko W. S. Sąd zważył, co następuje:

Powódka wniosła o zasądzenie na jej rzecz kwoty 65.000 zł tytułem zadośćuczynienia za uporczywe nękanie i znęcanie się psychiczne nad nią, za dwukrotne naruszenie nietykalności cielesnej, za stosowanie obelżywych, wulgarnych wyzwisk pod jej adresem, za zabranianie jej korzystania z części wspólnych nieruchomości, za stosowanie przemocy poprzez wyganianie, wypychanie z terenu posesji, za odebranie jej wolności, i zagrożenie jej poczucia bezpieczeństwa oraz za krzywdę psychiczną.

Stosownie do art. 444 § 1 z zw. z 445 § 1 k.c., w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Zgodnie z art. 448 k.c. (w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia powództwa), w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje się.

Relację pomiędzy art. 448 a art. 445 należy rozpatrywać w ten sposób, art. 445 stanowi wyłączną podstawę domagania się i zasądzenia zadośćuczynienia w razie naruszenia dóbr osobistych wymienionych w tym przepisie, z kolei art. 448 stanowi podstawę prawną zasądzenia zadośćuczynienia w przypadku naruszenia innych dóbr osobistych niż wymienione w art. 445, przy uwzględnieniu, że katalog dóbr osobistych chronionych prawnie jest otwarty (art. 23 k.c.), a praktyka orzecznicza odzwierciedla dynamiczny rozwój definiowania nowego rodzaju dóbr osobistych podlegających ochronie. Nie zachodzi jednak kumulacja roszczeń z art. 445 i 448, chyba że na skutek jednego czynu niedozwolonego doszło do naruszenia dóbr osobistych chronionych również przez art. 445. W takiej sytuacji podstawą prawną dochodzenia zadośćuczynienia jest art. 445 § 1 w zw. z art. 448 k.c. (por. L. Jantowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, Warszawa 2022, art. 448.).

Zważywszy na aksjologię przypisywaną ustawodawcy, wykładnia funkcjonalna powinna zmierzać do zapewnienia możliwie najpełniejszej ochrony pokrzywdzonemu. Stąd należy przyjąć dla regulacji prawnej zawartej w przepisach art. 445 i 448 k.c. koncepcję istnienia jednej podstawy majątkowej ochrony dóbr osobistych, umożliwiającej także w przypadku naruszenia dóbr osobistych ujętych w art. 445 k.c. stosowanie obu majątkowych środków ochrony. W konsekwencji, jeżeli przepis art. 445 k.c. znajdzie zastosowanie i na określonej przez ustawodawcę zasadzie zostanie przypisana podmiotowi odpowiedzialność za naruszenie dobra osobistego, pokrzywdzony może żądać zadośćuczynienia pieniężnego dla siebie lub zapłaty odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny (zob. A. Olejniczak [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, wyd. II, red. A. Kidyba, Warszawa 2014, art. 448.).

Zgromadzony materiał dowodowy nie budzi wątpliwości Sądu, iż pozwany W. S. wielokrotnie znieważał powódkę słowami powszechnie uznanymi za wulgarne i obraźliwe, naruszył jej nietykalność cielesną w ten sposób, że uderzał ją rękoma i kopnął w pośladek powodując jego zasinienie a nadto szarpał ją i pchnął wskutek czego upadła doznając zasinienia biodra po stronie lewej i otarcia lewego przedramienia, czym wypełnił znamiona zawarte zarówno w art. 445 § 1 jak i w art. 448 k.c.

Przedmiotowe zdarzenie z całą pewnością wywarło negatywne skutki na sferę psychiczną powódki, która od lat zmaga się z problemami zdrowia psychicznego korzystając w tym celu z pomocy między innymi (...) w S., gdzie rozpoznano u niej zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane. Powódka korzysta z cotygodniowej pomocy psychologicznej oraz jest w trakcie farmakoterapii.

W myśl przyjętego w doktrynie i ugruntowanego w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądu, zadośćuczynienie określane na podstawie art. 444 §1 k.c. w zw. z art. 445 §1 k.c. (ale również na podstawie art. 448 k.c.), winno mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny. Jego wysokość nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać wartość ekonomicznie odczuwalną. Zadośćuczynienie powinno być środkiem pomocy dla poszkodowanego i pozostawać w odpowiednim stosunku do rozmiaru krzywdy i szkody niemajątkowej. Na krzywdę poszkodowanego składają się z kolei cierpienia fizyczne w postaci bólu i innych dolegliwości oraz cierpienia psychiczne polegające na ujemnych uczuciach przeżywanych bądź w związku z cierpieniami fizycznymi, bądź w związku z następstwami uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, zwłaszcza trwałymi i nieodwracalnymi. Kwota zadośćuczynienia nie może być jednak nadmierna, winna być należycie wyważona i utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (wyrok Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1985 r., II CR 94/85).

Tak więc z jednej strony zadośćuczynienie musi przedstawiać wartość ekonomicznie odczuwalną, z drugiej zaś powinno być utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej. Pogląd ten, zapoczątkowany wyrokiem Sądu Najwyższego z 24 czerwca 1965 r., I PR 203/65, podtrzymywany w późniejszym orzecznictwie, zachował aktualność również w obecnych warunkach społeczno-ekonomicznych. Zasada umiarkowanej wysokości zadośćuczynienia trafnie łączy wysokość zadośćuczynienia z wysokością stopy życiowej społeczeństwa, gdyż zarówno ocena, czy jest ono realne, jak i czy nie jest nadmierne, pozostawać musi w związku z poziomem życia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2002 r., IV CKN 1266/00).

W doktrynie i orzecznictwie podkreśla się przy tym, że stopa życiowa ma uzupełniający charakter w stosunku do kwestii zasadniczej, jaką jest rozmiar szkody niemajątkowej. Powołanie się na nią przez Sąd przy ustalaniu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, nie może prowadzić do podważenia kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia (wyrok Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03). Zasada umiarkowanej wysokości zadośćuczynienia nie może również oznaczać przyzwolenia na lekceważenie takich bezcennych wartości, jak zdrowie czy integralność cielesna, a okoliczności wpływające na określenie tej wysokości, jak i kryteria ich oceny, muszą być rozważane indywidualnie w związku z konkretną osobą poszkodowanego i sytuacją życiową, w której się znalazł (wyrok Sądu Najwyższego z 13.12.2007 r., I CSK 384/07).

Ustalając wysokość należnego powódce A. B. (1) zadośćuczynienia, Sąd miał na uwadze zarówno rodzaj doznanych przez nią obrażeń, nasilenie i czas trwania cierpienia jak też skutki w zakresie ogólnej zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie a także wpływ na jej zdrowie psychiczne.

Kwestia istnienia uszczerbku na zdrowiu wprawdzie warunkuje istnienie odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 445 §1 k.c., lecz głównym kryterium wysokości przyznanego zadośćuczynienia jest miara doznanej przez stronę krzywdy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 12 października 2004 r., I ACa 530/04). Krzywda zaś jest kategorią niewymierną, niepozwalającą się skatalogować za pomocą procentowych tabel. Na brak możliwości szeregowania przyznawanych zadośćuczynień w oparciu jedynie o procentowy uszczerbek na zdrowiu ustalony w myśl ww. rozporządzenia wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy oraz sądy powszechne (por np. wyrok SN dnia 9 listopada 2007 r., V CSK 245/07; wyrok SA w Katowicach z 2 kwietnia 2015 r., I ACa 909/1).

Jako przesłankę ustalenia wysokości dochodzonego przez powódkę zadośćuczynienia Sąd miał również - poza samym uszczerbkiem i jego konsekwencjami w życiu prywatnym, szereg innych okoliczności, m.in. intensywność i czas trwania niedogodności. Jak już wspomniano przedmiotowe zdarzenie z całą pewnością były dla powódki doznaniem wiążącym się z dolegliwościami głównie psychicznymi. Z jednej strony powodującymi zintensyfikowanie stanów lękowych i depresji a z drugiej brakiem poczucia bezpieczeństwa i spokoju we przed własnym domem.

Niemniej jednak, powyższe okoliczności choć niewątpliwie trudne do zaakceptowania, to jednak ostatecznie nie pozbawiły powódki normalnego funkcjonowania. Przez normalne funkcjonowanie należy rozumieć stan jej kondycji fizycznej i psychicznej umożliwiającej w pełni samodzielne funkcjonowanie na co dzień.

Dlatego, mając na uwadze całokształt wyżej wskazanych okoliczności, Sąd uznał, iż kwotą która winna w pełni zaspokoić uzasadnione roszczenie powódki z tytułu należnego jej zadośćuczynienia, jest kwota 10.000 zł. która winna zrekompensować powódce doznane następstwa konfliktu z sąsiadem. Powyższą kwotę zasądzono jak w pkt I wyroku z powództwa A. B. (1) przeciwko W. S. tytułem zadośćuczynienia na podstawie art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. w zw. z art. art. 448 k.c. W pozostałym zakresie powództwo o zadośćuczynienie na tych samych podstawach podlegało oddaleniu.

Mając na względzie wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2020 r. (SK 66/19) oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2021 r. (I CSK 598/20), o kosztach Sąd orzekł w punkcie II sentencji wyroku przyznając adw. M. W. ze Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Olsztynie) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu kwotę 5.400 zł. Powyższą kwotę zasądzono z uwzględnieniem podatku VAT 23 % wynoszącego 1.009,76 zł. Wartość przedmiotu sporu w tej sprawie wynosi 65.000 zł, zatem minimalna stawka wynagrodzenia radcowskiego wg norm przepisanych dla sprawy o zapłatę wynosi 5.400 zł.

O kosztach sądowych orzeczono na mocy art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nakazując ściągnięcie ich w nieuiszczonym zakresie
w takim stosunku od każdej ze stron, w jakim przegrała ona proces (powódka 84,62%, pozwany 15,38%).

Skarb Państwa (w związku ze zwolnieniem powódki od kosztów sądowych w całości) poniósł tymczasowo koszty sądowe w postaci: wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu (5.400 zł), opłaty od pozwu (3.250 zł) oraz wydatki związane ze stawiennictwem świadka (6,50 zł), łącznie 8.325,47 zł. Koszty te na podstawie art. 113 ust 1 ww. ustawy Sąd nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od pozwanego – w stosunku jakim przegrał sprawę (15,38%) tj. kwotę 1.331,43 zł. (pkt IV wyroku), zaś od powódki w stosunku jakim przegrała sprawę (84,62%) kwotę 7.325,47 zł przy czym koszty te Sąd nakazał ściągnąć z roszczenia zasądzonego powódce jak w punkcie I wyroku (pkt III wyroku).

Orzeczenie o kosztach procesu jak w punkcie V wyroku Sąd oparł na treści przepisu art. 100 k.p.c. W oparciu o powyższy przepis, mając na uwadze, że żądanie powódki zostało uwzględnione tylko częściowo (15,38 %), koszty zostały wzajemnie zniesione między stronami. Wzajemne zniesienie kosztów procesu było uzasadnione ze względu na stosunek wygranej i przegranej i jednocześnie proporcję poniesionych w sprawie przez strony kosztów procesu.

W sprawie z powództwa W. S. przeciwko A. B. (1) Sąd zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie powód domagał się ochrony dóbr osobistych, wskazując, że permanentna rejestracja obrazu powoda i jego gości narusza jego dobra osobiste. Wskazywał, że działanie pozwanej wywołuje u niego nieustanny stres i poczucie bezzasadnego pokrzywdzenia. W tym kontekście podnosił naruszenie jego miru domowego, która to wartość jest także zaliczana do kategorii dóbr osobistych. Roszczenie oparte było na art. 24 w zw. z art. 23 k.c. W zakresie, w jakim powód żądał zapłaty przez pozwaną określonej kwoty, podstawą tak sformułowanego roszczenia był art. 448 k.c.

Na rozkład ciężaru dowodu w niniejszym procesie (art. 6 k.c.) rzutował art. 24 k.c., gdyż jak powszechnie przyjmuje się w orzecznictwie i doktrynie - przepis ten wprowadza domniemanie bezprawności osoby naruszającej czyjeś dobra osobiste. W związku z tym na powodzie spoczywał obowiązek wykazania, że jego dobra osobiste zostały naruszone oraz w jaki sposób do tego doszło. Powód musi więc wykazać zarówno fakt, że dana osoba podjęła określone działanie (czy zaniechała działania) oraz, że działanie to narusza jej dobra osobiste, bądź zagraża takim naruszeniem. Pozwany powinien zaś obalić domniemanie swojego bezprawnego działania, wykazując, że było one zgodne z szeroko rozumianym na gruncie prawa cywilnego porządkiem prawnym.

Zgodnie z art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Katalog dóbr osobistych wymienionych w art. 23 k.c. nie jest wyczerpujący.

Powód występując z żądaniem udzielenia mu ochrony naruszonych dóbr osobistych powinien w pierwszej kolejności wymienić, jakie konkretnie dobra osobiste zostały naruszone zachowaniem pozwanych. Wskazane przez powoda dobra osobiste należą do katalogu dóbr osobistych człowieka, które zgodnie z przepisem art. 23 KC, pozostają pod ochroną prawa cywilnego, niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Już samo utrwalenie wizerunku osoby bez jej zgody, jest już naruszeniem na płaszczyźnie art. 23 i 24 k.c. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30.10.2019 r. sygn. akt V ACa 440/19).

Prawo do prywatności jest nie tylko dobrem osobistym, chronionym
w krajowym porządku prawnym, ale również prawem chronionym konstytucyjnie (art. 47 Konstytucji RP) i w porządku międzynarodowym (art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r.). Sąd Okręgowy zasadnie uznał, w okolicznościach sprawy, że prawo powoda do szeroko rozumianej prywatności życia zostało naruszone działaniami pozwanego, polegającymi na stałym monitorowaniu części wspólnych nieruchomości, przy braku istnienia przesłanek wyłączających bezprawność tych działań.” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 7.02.2017 r. sygn. akt V ACa 283/16).

Niewątpliwie pozwany jako właściciel nieruchomości ma prawo zamontowania kamer (art. 140 KC.), a celowość takiego działania nie budzi zastrzeżeń, jeżeli czyni tak z zamiarem ochrony swojej posesji i własnego bezpieczeństwa. Wykorzystanie kamer, zlokalizowanych na posesji właściciela, lecz celem obserwacji sąsiadów, ich inwigilowanie w ten sposób, stanowi naruszenie prawa do prywatności osób poddanych takiej obserwacji. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23.09. 2019 r. sygn.. akt I ACa 1270/17).

W świetle art. 24 § 1 k.c. ten czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty na wskazany cel społeczny.

Przesłanką odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych jest – stosownie do art. 24 k.c. – bezprawność działania sprawcy, czyli działanie sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego, bez względu na winę sprawcy.

Odnosząc się do żądań powoda, wskazać należy, że w niniejszym procesie nie musi on wykazywać bezprawności naruszenia dóbr osobistych wobec domniemania ustanowionego w art. 24 § 1 k.c. To na pozwanej spoczywa obowiązek udowodnienia okoliczności przeciwnej, a mianowicie, że działania pozwanej nie doprowadziły do naruszenia dóbr osobistych powoda, bądź jeśli naruszały te dobra – że zachowanie pozwanego mieściło się w ramach obowiązującego porządku prawnego. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego, za bezprawne uważa się każde działanie naruszające dobro osobiste, jeżeli nie zachodzi żadna ze szczególnych okoliczności usprawiedliwiających je, do których zalicza się: działanie w ramach porządku prawnego, wykonywanie prawa podmiotowego, zgodę pokrzywdzonego, działanie w obronie uzasadnionego interesu społecznego (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19 października 1989 roku, II CR 419/89, OSP 11-12/1990, poz. 377).

W doktrynie i orzecznictwie bezprawność jest pojmowana dosyć szeroko, bowiem za działanie lub zaniechanie bezprawne uznaje się takie zachowanie, które pozostaje w sprzeczności nie tylko z obowiązującymi przepisami ale także z zasadami współżycia społecznego. Kwestia rozumienia przesłanki bezprawności przy naruszeniu dóbr osobistych ma swoje liczne odniesienia w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego. Przyjmuje się w nim, że bezprawność oznacza ujemną ocenę zachowania opartą na sprzeczności tego zachowania z szeroko pojętym porządkiem prawnym. Bezprawność stanowi kwalifikację przedmiotową zachowania, w której ujmuje się je jako obiektywnie nieprawidłowe. Przy ustaleniu bezprawności rozważeniu podlega stosunek, w jakim pozostaje dane zachowanie względem obowiązujących reguł postępowania. Ponadto w orzecznictwie Sądu Najwyższego zaznacza się, że wynikające z art. 24 § 1 k.c. domniemanie bezprawności działania osoby naruszającej cudze dobra osobiste polegającej na sprzeczności tego zachowania z prawem lub zasadami współżycia społecznego ma charakter domniemania wzruszalnego. W konsekwencji osoba, której zarzucono naruszenie dobra osobistego, może wykazać, że jej zachowanie nie nosiło znamion bezprawności, gdyż realizowane było w ramach porządku prawnego, stanowiło przejaw wykonywania prawa podmiotowego, wynikało ze zgody pokrzywdzonego (z zastrzeżeniem uchylenia jej skuteczności w niektórych przypadkach) lub wiązało się z działaniem w ochronie uzasadnionego interesu. Jednocześnie zaznacza się, że w świetle art. 24 k.c. istotna jest wyłącznie bezprawność naruszenia rozumiana obiektywnie. Ochrona polegająca na usunięciu skutków naruszenia dobra osobistego nie zależy bowiem od świadomości ani winy naruszającego (zob. np. wyroki Sądu Najwyższego: z 11 września 1981 r. II CR 297/81, nie publ., z 19 października 1989 r., II CR 419/89, OSPiKA 1990, nr 11-12, poz. 377, z 10 września 1999 r. III CKN 939/98, OSNC 2000, nr 3, poz. 56, z 14 maja 2003 r., I CKN 463/01, OSP 2004, nr 2, poz. 22, z 11 października 2005 r., V CK 259/05, nie publ., z 17 lutego 2016 r., III CSK 84/15, OSNC-ZD 2017, nr C, poz. 51., z 6 lutego 2015 r., II CSK 317/14, nie publ., z 25 maja 2013 r., IV CSK 664/2013, nie publ., z 11 grudnia 2020 r., V CSK 34/19, nie publ. i z 6 października 2020 r., I PK 55/19, nie publ. oraz postanowienie Sądu Najwyższego z 29 października 2020 r., V CSK 304/20, nie publ., postanowienie Sądu Najwyższego, Izba Cywilna, z dnia 28 grudnia 2022 r. I CSK 2594/22, legalis nr 2926372).

Za niecechujące się bezprawnym charakterem uznawane jest takie działanie strony polegające na dochodzeniu swoich praw lub ich obronie w postępowaniu przed sądem lub innymi uprawnionymi organami. Wskazuje się bowiem, że pojęcie bezprawności oznacza ujemną ocenę zachowania naruszyciela, opartą na sprzeczności tego zachowania z porządkiem prawnym, tj. z obowiązującymi przepisami ustawy lub zasadami współżycia społecznego. Tymczasem nie jest sprzeczne z porządkiem prawnym przedstawianie swoich racji w ramach toczącego się postępowania organowi uprawnionemu do rozstrzygania sporów (wyrok SA w Białymstoku z 26.08.2016 r., I ACa 260/16, LEX nr 2115456).

W rozpoznawanej sprawie brak bezprawności działania pozwanej wynikał, w ocenie Sądu, przede wszystkim z działania przez nią w ochronie uzasadnionego interesu – zarówno społecznego jak też prywatnego. Pozwana nie wykroczyła poza niezbędny zakres ochrony swoich praw, który wyłącza bezprawność zachowania. Ochrona uzasadnionego interesu pozwanej (przyznanego jej na gruncie sprawy karnej nieprawomocnym wyrokiem) mogła w realiach niniejszej sprawy nastąpić jedynie poprzez objęcie monitoringiem terenu wspólnej posesji. Incydenty związane z naruszaniem nietykalności cielesnej pozwanej oraz z kierowanymi w stosunku do niej zniewagami i groźbami karalnymi usprawiedliwiały w ocenie Sądu nagrywanie części wspólnych nieruchomości.

W przypadku stron postępowania sądowego akceptowany jest szerszy zakres swobody wypowiedzi oraz używanie w pismach procesowych bardziej wyrazistych sformułowań, jednak treść pism i wypowiedzi powinna być związana z przedmiotem i potrzebami danego postępowania (zob. G. J. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, cz. 1 (art. 1–55(4)). Realizując swoje uprawnienia, strony mogą wskazywać na określone fakty czy też formułować wobec przeciwnika opinie i oceny negatywne, których treści strona przeciwna nie akceptuje. O ile działania takie służą wykazaniu słuszności stanowiska strony w procesie, nie mogą być uznane za działania bezprawne, nawet jeśli naruszają dobra osobiste przeciwnika (wyrok SA w Warszawie z 25.11.2016 r., VI ACa 946/15, LEX nr 2369736).

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy, należy stwierdzić przez analogię, że pozwana działała w granicach prawa, w ramach przysługującego jej uprawnienia do gromadzenia materiałów niezbędnych do udowodnienia w procesie karnym popełnienia przez powoda czynów zabronionych. Działania pozwanej nie były bezprawne. Ustalony w sprawie stan faktyczny nie wykazał by pozwana dokonywała rozpowszechniania nagrania. Znajdujący się na wspólnej działce monitoring zainstalowany został przez pozwaną wyłącznie w celu zebrania dowodów mających dać potwierdzenie oskarżeniom podnoszonym na gruncie spraw karnych przeciwko powodowi – i cel ten został osiągnięty. Ponadto pozwana wskazywała, że monitoring tylko udokumentował zachowanie powoda wobec pozwanej, które stanowiło dopuszczenie się przestępstwa. Dzięki temu powód został oskarżony w sprawie karnej przed Sądem Rejonowym wS.. Brak monitoringu spowodowałby brak odpowiedzialności oskarżonego W. S., gdyż w zajętym stanowisku do sądu powód nie przyznawał się do zarzucanych czynów, a wobec skonfliktowania stron – wobec braku obiektywnego dowodu- nie byłoby możliwe wykazanie rzeczywistego przebiegu zdarzeń.

Pozwana słusznie podniosła, że przyczyną wniesienia powództwa w tej sprawie zdaje się być uniemożliwienie jej dowodowego wykorzystania monitoringu w sprawie karnej. Podając przy tym, że jednocześnie powód nie żąda usunięcia z części wspólnej monitoringu zamieszczonego przez drugiego sąsiada - Z. P..

Ponadto przedmiotowa kamera nagrywa tylko epizodycznie – po manualnym włączeniu tej funkcji w aplikacji. Wbrew wywodom pozwanego nie jest on zatem permanentnie nagrywany.

Powód siłą i przez fakty dokonane starał się doprowadzić do podziału wspólnej nieruchomości do używania, choć wiedział, że nie ma na to zgody sąsiadki. Na każdą próbę podjętą przez pozwaną zmierzającą do powstrzymania go od tego, reagował złością, agresją słowną i fizyczną. Celem zamontowania kamer czy rejestrowania zachowania powoda telefonem była zatem niewątpliwie obawa o życie i zdrowie własne i rodziny oraz ochrona mienia pozwanej i jednocześnie udokumentowanie przebiegu zdarzeń na potrzeby postępowań karnych. Z okoliczności sprawy wynika, że istniało realne zagrożenie życia i zdrowia pozwanej. Wnioski takie płyną wprost z załączonych do akt niniejszej sprawy nagrań z kamery czy dyktafonu. Ponadto nie ulega wątpliwości, że stan zdrowia (w szczególności zdrowia psychicznego) pozwanej uległ znacznemu pogorszeniu od czasu trwania konfliktu sąsiedzkiego a zwłaszcza od września 2022 r., kiedy to zarzucane powodowi zachowania nieprzystające w stosunkach sąsiedzkich zintensyfikowały się do tego stopnia, że wizyty policji stały się na nieruchomości stron rutyną.

Niezaprzeczalne jest także, że pomiędzy stronami dochodziło do uszkodzeń mienia lub jego utraty - czego jednak kamery nie zdołały ująć. Wywody powoda idące w kierunku publikowania i udostępniania przez pozwaną nagrań z kamery osobom trzecim nie znalazły potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym. Nie budzi więc wątpliwości Sądu, że zainstalowana kamera nie miała na celu ograniczanie swobody powoda – o ile swoboda jego działań nie powodowała zagrożenia dla życia lub zdrowia pozwanej. Ponadto wskazówkę o nagrywaniu konfliktowych sytuacji pozwana otrzymała od policjantów przyjeżdzających na wezwania, gdyż bez konkretnego dowodu postępowania karne czy wykroczeniowe mogłyby okazać się nieskuteczne do osiągnięcia ich celu – co z resztą początkowo miało miejsce w niniejszej sprawie i uwidoczniło się w odmowach wszczęcia dochodzenia.

Niewątpliwie dobrem osobistym jest prawo do ochrony intymności życia prywatnego, którego częścią jest m.in. prawo do swobodnego poruszania się po częściach wspólnych nieruchomości. Istotne jednak dla przedmiotowego rozstrzygnięcia tj. uznania braku bezprawności w działaniu pozwanej jest wspomniane wcześniej działanie w obronie uzasadnionego interesu społecznego. Pozwana wskazała, że od lat jest świadkiem nielegalnego handlu papierosami i tytoniu bez akcyzy jak również sprzedaży rozlewanego spirytusu do butelek przez powoda, którą to sprawę pozwana skierowała do śledczych Wydziału Przestępstw Gospodarczych w S.. Uzasadniony interes społeczny przejawia się nie tylko w naruszaniu fiskalnego interesu państwa, ale przede wszystkim w potencjalnym zagrożeniu dla zdrowia osób nabywających alkohol z miejsca bez odpowiednich warunków sanitarnych i bez wymaganego zezwolenia. W konsekwencji, działania pozwanej nie generują odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych.

Choć obiektywnie rzecz biorąc działanie pozwanej naruszyło dobra osobiste powoda, to i tak nie została spełniona druga przesłanka odpowiedzialności pozwanej – wspominana już wcześniej bezprawność. Zebrany materiał dowodowy wykazał okoliczności, które pozwalają uznać zachowanie pozwanej za mieszczące się w ramach porządku prawnego oraz podyktowane obroną uzasadnionego interesu prywatnego i społecznego.

W przypadku stwierdzenia, że doszło do naruszenia dobra osobistego, skuteczna obrona naruszającego nakazuje mu, stosownie do art. 24 § 1 k.c., wykazanie, że jego zachowanie nie nosiło cech bezprawności. Do okoliczności wyłączających bezprawność naruszenia dóbr osobistych zalicza się: działanie w ramach porządku prawnego, to jest działanie dozwolone przez obowiązujące przepisy prawa; wykonywanie prawa podmiotowego; zgodę pokrzywdzonego oraz działania w ochronie uzasadnionego interesu (por. Wyrok SA w Krakowie z 27.10.2023 r., I ACa 117/22, LEX nr 3669561).

Dlatego też, wobec braku dopatrzenia się w działaniach pozwanej cechy bezprawności, powództwo jako pozbawione podstaw prawnych na mocy art. 23, 24 i 448 k.c. należało oddalić, o czym orzeczono w pkt I wyroku.

W pkt II wyroku Sąd zawarł rozstrzygnięcie w przedmiocie uiszczonej przez powoda W. S. zaliczki. Wskazać w tym miejscu należy, iż stosownie do treści art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych sąd z urzędu zwraca stronie wszelkie należności z tytułu wydatków, stanowiące różnicę między kosztami pobranymi od strony, a kosztami należnymi. Wobec faktu, iż z uiszczonej przez powoda zaliczki pozostała niewykorzystana kwota w wysokości 417,69 zł, na podstawie cytowanego art. 84 ust. 1 ustawy, należało zwrócić ją powodowi.

Na podstawie art. 98§1 k.p.c. Sąd oddalił wniosek powoda o zwrot kosztów procesu, gdyż przegrał on sprawę. Jednocześnie pozwana nie wykazała, by poniosła jakiekolwiek koszty procesu.

sędzia Dorota Scott-Sienkiel