Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2022 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

sędzia del. Dorota Scott-Sienkiel Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Szczepanek

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2022 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. na rzecz powoda K. K. kwotę 117.000,00 zł (sto siedemnaście tysięcy 00/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24.08.2019r. do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. na rzecz powoda K. K. kwotę 11.267,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu- z ustawowymi odsetkami za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

sędzia del. Dorota Scott-Sienkiel

Sygn. akt IC 267/21

UZASADNIENIE

Powód K. K. w pozwie wniesionym przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. wniósł o zasądzenie od pozwanej kwoty 117.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24.08.2019r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu poniósł, że strony zawarły umowę pożyczki. Pozwana wykonywała umowę z opóźnieniem, na co powód wyrażał zgodę, jednak w dniu 23.08.2019r. Spółka zaprzestała spłaty pożyczki całkowicie. Powód jest legitymowany do tego, by dochodzić zwrotu pożyczki samodzielnie, gdyż pożyczka dotyczy majątku wspólnego małżonków, a w takiej sytuacji każdy z nich może dochodzić praw związanych z ochroną tego majątku.

(pozew, k. 27-29, pismo, k. 43).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 23.12.2020r. Sąd Okręgowy w Olsztynie (sygn. akt I Nc(...)) uwzględnił powództwo w całości i zasądził roszczenie powoda zgodnie z żądaniem pozwu łącznie z kosztami procesu (k. 49).

W ustawowym terminie, sprzeciw od nakazu zapłaty wniosła pozwana. Wniosła o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podniosła, że po stronie powodowej zachodzą braki w zakresie legitymacji czynnej, w szczególności brak jest podstaw do przyjęcia, że w sprawie zachodzi przypadek solidarności czynnej małżonków. Zresztą M. K. zmarła kilka lat temu, a powód nie wykazał, aby był jej spadkobiercą, a tym samym, że przysługuje mu roszczenie objęte pozwem w części objętej spadkiem po M. K.. W dalszej kolejności pozwana podniosła, że mimo formalnej treści umowy, pożyczkobiorcą nie była pozwana spółka, a G. G.. Środki z pożyczki nigdy nie zostały przekazane pozwanej spółce, zaś wypłacone zostały do rąk G. G., który następnie połowę środków przekazał na rzecz K. D.. Mężczyźni planowali przeznaczyć pieniądze na budowę domu, w którym ostatecznie zamieszkać miał G. G. wraz z byłą synową pożyczkodawców oraz ich wnuczką lub wnukiem oraz K. D. ze swoją rodziną. K. D. mając wiedzę o pochodzeniu środków czuł się zobowiązany do zwrotu pożyczki, dlatego oddał należność w łącznej kwocie 107.000 zł. Pozwana powołała się na art. 65§2 k.c. nakazujący badać zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Jej zdaniem, jedyną osobą zobowiązaną do zwrotu środków pochodzących z pożyczki winien być były członek zarządu pozwanej Spółki, tj. G. G.. Dokonał on bowiem czynności prawnej w sposób bezprawny wskazując, że stroną umowy nie jest on sam a pozwana Spółka. Nadto nie wprowadził do pozwanej Spółki środków pochodzących z umowy pożyczki, rozdysponował je według własnego uznania nie poczuwając się do spłaty zaciągniętego zobowiązania w jakimkolwiek zakresie.

(sprzeciw, k. 54-58).

W odpowiedzi na sprzeciw, powód wskazał, że jego legitymacja czynna znajduje oparcie w art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1035 k.c. i art. 209 k.c.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 12 czerwca 2014r. w Kancelarii Notarialnej w M. przy ul. (...) strony zawarły umowę pożyczki kwoty 200.000 zł na okres od dnia 12 czerwca 2014r. do dnia 30 września 2015r. za odpłatnością 6.000 zł za cały okres trwania pożyczki. Strony ustaliły, że koszty za udzielenie pożyczki wraz z kwotą pożyczki będą płatne jednorazowo w terminie do 30 września 2015r. poprzez dokonanie przelewu na wskazany rachunek bankowy pożyczkodawcy (§1 i 2 umowy). Pożyczkodawcami byli powód K. K. i jego żona M. K.. W imieniu pożyczkobiorcy- Spółki (...) umowę podpisał uprawiony do jej reprezentacji, ówczesny Prezes Zarządu G. G.. Własnoręczność podpisów, tożsamość stawających, jak również prawo do reprezentacji Spółki w dniu podpisania umowy, w oparciu o pobraną w dniu 12 czerwca 2014r. o godzinie 11.44.24 informację odpowiadającą odpisowi aktualnemu z Rejestru Przedsiębiorców, potwierdził notariusz T. S..

Z informacji odpowiadającej odpisowi pełnemu z Rejestru Przedsiębiorców wynika, że na dzień podpisania umowy pożyczki, Prezesem Zarządu Spółki (...) był G. G., który w okresie od 4.01.2013r. do 18.09.2014r. był jednocześnie upoważniony do jednoosobowej reprezentacji. Prezesem Spółki w okresie od 19.11.2018r. do 22.01.2020r. był K. D., zaś w pozostałych okresach albo jego córka – M. D., albo jego żona J. D..

W dniu 29.09.2015r. został zawarty aneks do umowy. W imieniu Spółki, powołując się na upoważnienie, aneks podpisał K. D.. Strony umowy przedłużyły spłatę pożyczki do dnia 30.09.2016r. Jednocześnie K. D. na poczet spłaty pożyczki uiścił kwoty 30.000 zł tytułem kapitału i 300 zł tytułem odsetek. Zobowiązał się do spłaty 170.000 zł i 6.000 zł do dnia 30.09.2016r. bez możliwości przedłużenia.

W dniu 23.09.2016r. strony podpisały kolejny aneks przedłużający spłatę pożyczki do 31.07.2017r. I tym razem powołując się na upoważnienie do reprezentacji Spółki (...), aneks podpisał K. D.. Tego dnia wpłacił kwotę 6.000 zł tytułem kosztów pożyczki. Potwierdził, że do zapłaty pozostała kwota 170.000 zł tytułem kapitału pożyczki. Zobowiązał się zapłacić kwotę 20.000 zł do dnia 31.12.2016r., zaś pozostałą kwotę 150.000 zł wraz z odsetkami za opóźnienie w wysokości 6.000 zł, bez możliwości dalszego przedłużenia, do dnia 31.07.2017r.

W dniu 18.08.2017r. strony odnotowały na dokumencie pożyczki, że w tym samym dniu została oddana kwota 10.000 zł oraz należne odsetki w kwocie 6.000 zł, do oddania pozostało 140.000 zł plus odsetki. K. D. pozostałą należność zobowiązał się zwrócić do 31.12.2017r.

Z kolejnych adnotacji na dokumencie pożyczki, podpisywanych w imieniu pożyczkobiorcy przez K. D., wynika, że:

- w dniu 5.06.2018r. nastąpiła wpłata kwoty 1.000 zł tytułem odsetek,

- w dniu 23.07.2018r. nastąpiła wpłata kwoty 4.000 zł tytułem odsetek i, że na ten dzień pozostała zaległość w wysokości 140.000 zł tytułem kapitału zaliczki oraz 1.000 zł tytułem odsetek,

- w dniu 17.08.2018 nastąpiła spłata 1.000 zł tytułem odsetek oraz 5.000 zł tytułem kapitału pożyczki i, że na ten dzień zaległość wynosiła 135.000 zł,

- w dniu 30.11.2018r. oddano 5.000 zł, do spłaty pozostało kwota 130.000 zł,

- w dniu 23.07.2019r. oddano 3.000 zł, do zapłaty pozostała kwota 127.000 zł,

- w dniu 9.08.2019r. oddano 5.000 zł, do zapłaty pozostała kwota 122.000 zł,

- w dniu 23.08.2019r. oddano 5.000 zł, do zapłaty pozostała kwota 117.000 zł.

(dowód umowa pożyczki, k. 15-18, wydruk z (...), k. 60-62).

M. K. zmarła w dniu 10.10.2019r. Spadek po niej na podstawie ustawy nabyli mąż K. K., córka B. Z. oraz wnuczka P. K. po 1.3 części każde z nich.

(odpis postanowienia Sądu Rejonowego wM. z dnia 5.10.2021r. sygn.. akt (...), k. 96).

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o nie kwestionowane dokumenty. Okolicznością sporną była kwestia, kto był stroną umowy.

W pierwszym jednak rzędzie należało odnieść się do zarzutu pozwanego o braku legitymacji czynnej powoda, wskazać trzeba, że zgodnie z zasadą sukcesji uniwersalnej, wyrażoną w art. 922 § 1 k.c., prawa i obowiązki majątkowe spadkodawcy przechodzą z chwilą śmierci spadkodawcy na jego spadkobierców. Jeżeli jest kilku spadkobierców, dziedziczą spadek w częściach ułamkowych określonych w testamencie, a w braku testamentu - w częściach określonych w przepisach o dziedziczeniu ustawowym. Przepisy tytułu VIII księgi kodeksu cywilnego regulują w sposób wyraźny rozporządzenie przez spadkobiercę udziałem w przedmiocie spadkowym (art. 1036), przepis ten jednak nie rozwiązuje występującej w niniejszej sprawie kwestii dopuszczalności dochodzenia przez spadkobiercę przed działem spadku całości wierzytelności pieniężnej wchodzącej w skład spadku. Jak już wspomniano, przepisy tytułu VIII nie regulują tej kwestii w sposób bezpośredni, natomiast w art. 1035 k.c. nakazują do wspólności majątku spadkowego stosować odpowiednie przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Otóż przepisy o współwłasności dotyczą sytuacji, gdy własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Przepisy te nie mają zastosowania do wypadku, gdy kilku osobom przysługuje uprawnienie nie do jednej rzeczy, lecz do jednej wierzytelności. Ostatnio wymienione stosunki dotyczące przysługującej kilku osobom wierzytelności regulują przepisy tytułu II księgi trzeciej k.c. o wielości dłużników albo wierzycieli. Spośród przepisów o współwłasności w związku z treścią art. 1035 k.c. wymaga jednak rozważenia art. 209 k.c., a który stanowi, że każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa. Zdaniem Sądu, przepis ten znajduje w niniejszej sprawie zastosowanie. Dochodzenie od dłużnika w całości zobowiązania pozwala przykładowo na zapobieżenie upływowi terminu przedawnienia. Przyjęcie poglądu o konieczności stosowania do wierzytelności pieniężnych przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych nie oznacza zatem, że dłużnik ma prawo odmówić spełnienia świadczenia do rąk jednego ze współspadkobierców. Ponadto, dopuszczenie możliwości stosowania przepisu art. 209 k.c. zakłada, że współspadkobierca może dochodzić od dłużnika całej wierzytelności. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmowano, że ani przepisy dotyczące spadku, ani stosowane odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych nie pozbawiają spadkobiercy uprawnienia do dochodzenia od dłużnika udziału w wierzytelności przysługującej spadkobiercy z tytułu dziedziczenia, jeżeli przypadające od dłużnika świadczenie jest podzielne. Na podstawie przepisów o zobowiązaniach podzielnych spadkobierca również przed działem spadku może w zasadzie dochodzić przysługującego mu z tytułu dziedziczenia udziału w wierzytelności, której dłużnik obowiązany jest do spełnienia świadczenia podzielnego. Sąd Rejonowy przychylił się do stanowiska zgodnie, z którym, spadkobierca - przed działem spadku - na podstawie przepisu art. 209 k.c., ma legitymację do żądania od dłużnika, zapłaty nawet całej wierzytelności wchodzącej w skład masy spadkowej. Przepis art. 1035 k.c. i wyrażona w nim zasada, zgodnie z którą do wspólności majątku spadkowego stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności, odnosi się do całego majątku spadkowego, bez żadnych wyjątków. Gdyby wierzytelność spadkowa z mocy prawa miała ulec podziałowi, wówczas część przypadająca danemu spadkobiercy weszłaby do jego majątku osobistego, w konsekwencji jego wierzyciel osobisty mógłby z niej się zaspokoić bez potrzeby uzyskania tytułu egzekucyjnego przeciwko wszystkim spadkobiercom, to zaś pozostawałoby w sprzeczności z art. 779 § 1 k.p.c. Ponadto w sytuacji, gdy spadek stanowią wyłącznie wierzytelności, zbędny byłby dział spadku i nie wiadomo jak wówczas miałaby przedstawiać się odpowiedzialność współspadkobierców za długi spadkowe, której charakter zmienia się z działem spadku. Przeciwko tezie o podzielności z mocy prawa wierzytelności spadkowych przemawiają przepisy dotyczące zarządcy i wykonawcy testamentu, zakładające funkcjonowanie spadku, jako pewnej wyodrębnionej całości. Powyższe argumenty przemawiają za stosowaniem przepisu art. 209 k.c., przy dochodzeniu przez spadkobiercę wierzytelności wchodzących w skład spadku.

Przechodząc do kwestii legitymacji biernej, umowa pożyczki została zawarta w Kancelarii Notarialnej a notariusz potwierdził własnoręczność podpisów stron umowy, przy czym zbadał prawo G. G. do reprezentowania Spółki (...), która zawierała umowę jako pożyczkobiorca. Zauważyć należy, że poświadczenia notarialne, podobnie jak akty notarialne, posiadają charakter dokumentów urzędowych. (...) poświadczeń notarialnych ma jednak charakter ograniczony, dotyczy bowiem jedynie czynności poświadczeniowych dokonanych przez notariusza, a nie dokumentów, na których został poświadczony podpis lub które zostały opatrzone datą pewną. Jak przyjmuje się jednolicie w literaturze przedmiotu, urzędowy charakter posiada zatem jedynie klauzula poświadczeniowa sporządzana przez notariusza, lecz już nie dokument, którego autentyczność lub podpis notariusz stwierdza. Tym samym dokument, do którego dołączana jest klauzula poświadczeniowa, posiadać będzie niezmiennie charakter dokumentu prywatnego. Urzędowo potwierdzony jest jedynie fakt podpisania powyższej umowy przez określone osoby ( P. Marquardt [w:] Prawo o notariacie. Komentarz. Wzory aktów notarialnych i poświadczeń, red. W. Gonet, Warszawa 2022, art. 96).

Okoliczność, że notariusz badał kwestię reprezentacji Spółki, uwiarygadnia zeznania powoda oraz świadka G. G., że zgodną wolą stron umowy było udzielenie pożyczki Spółce (...), przy czym w tym zakresie nie działa zakaz dowodowy przeprowadzenia dowodów z zeznań świadków i przesłuchania stron przeciwko osnowie lub ponad osnowę dokumentu, gdyż przepis art. 247 k.p.c. nie wyklucza dopuszczenia i przeprowadzenia dowodów zmierzających do wykładni zawartych w dokumencie oświadczeń woli. Również kwestia tego, czy to, co strona oświadczyła w dokumencie, jest prawdą, stanowi zagadnienie, którego art. 247 k.p.c. w ogóle nie dotyczy (orzeczenie SN z 9.06.1962 r., IV CR 758/61, OSNCP 1963/6, poz. 136).

K. K. zeznał, że G. G. wraz z K. D. zwrócili się do niego i żony o pożyczkę kwoty 200.000 zł. Twierdzili, że w imieniu Spółki (...) planują zakup Ośrodka (...) i muszą wpłacić zadatek. Nie wspominali o innym przeznaczeniu środków (zeznania, k. 209). Logiczną konsekwencją informacji udzielonych powodowi na temat przeznaczenia środków z pożyczki było podpisanie umowy ze Spółką. Sąd dał wiarę zeznaniom powoda uznając go za osobę godną zaufania. Udzielając pożyczki w tak znacznej kwocie powód z małżonką wykazali się prostolinijnością, opierając się wyłącznie na zaufaniu do osób, które zwróciły się do nich o przysługę, przekazali pieniądze nie dbając nawet o zabezpieczenie wierzytelności, tolerowali kolejne odroczenia płatności i spłatę w ratach. Zeznania powoda potwierdził świadek G. G. (k. 172-173). Jednoznacznie stwierdził, że stroną umowy była Spółka. Okoliczność, że w dniu 8.08.2014r. Spółka (...) przystąpiła do podpisania notarialnej umowy przedwstępnej sprzedaży przedsiębiorstwa- Ośrodka (...) z siedzibą w M. (akt notarialny, k. 186-203) również uprawdopodabnia zeznania powoda, że prośbę o udzielenie pożyczki G. G. i K. D. uzasadnili potrzebą wpłacenia zadatku. Sąd nie dał wiary zeznaniom K. D., że powód z małżonką mieli świadomość, iż pożyczają pieniądze G. G. i K. D. jako osobom fizycznym, ale wyrazili zgodę, by stroną umowy została Spółka (zeznania K. D., k. 207-209). Taka wersja zdarzeń sprzeczna jest z wiarygodnymi zeznaniami powoda. W sprawie nie ma znaczenia, na jaki cel pieniądze z pożyczki zostały przeznaczone i, czy zostały przekazane do majątku Spółki. Jak wynika z postępowania dowodowego, zgodną wolą stron było udzielenie pożyczki pozwanej Spółce, w której imieniu działał upoważniony do jej reprezentowania Prezes Zarządu a to przesądza o zasadności żądania powoda.

Jeżeli biorącym pożyczkę zawartą na podstawie art. 720 § 1 k.c. jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, to umowa ta jest ważnie zawarta i skutecznie wykonana, jeżeli zgodnie z umową spółki reprezentował ją, zawierając umowę pożyczki i przyjmując pożyczone pieniądze od dającego pożyczkę, jednoosobowy prezes zarządu tej spółki (wyrok SN z 19.03.2014 r., I CSK 301/13, LEX nr 1523431). W związku z tym pozwana spółka powinna zwrócić powodowi pozostałą część udzielonej pożyczki. Jeśli Spółka uważa, że pieniądze nie zostały zużyte na potrzeby Spółki, lecz przywłaszczone przez byłego prezesa zarządu powinna skierować do niego roszczenie o zwrot.

Wysokość niespłaconej kwoty pożyczki wynika wprost z pisemnych oświadczeń składanych przez K. D. na dokumencie pożyczki. O odsetkach za opóźnienie Sąd orzekł w oparciu o art. 481§1 k.c. od dnia 24.08.2019r. do dnia zapłaty.

Powód wygrał proces w całości. Zgodnie z art. 98 k.p.c. strona, która przegrała proces, obowiązana jest do zwrotu jego uzasadnionych kosztów na rzecz strony wygrywającej. Na koszty procesu powoda składają się: opłata od pozwu (1.463 zł + 4.387zł= 5.850 zł), opłata za pełnomocnictwo (17 zł) i wynagrodzenie pełnomocnika w stawce wynikającej z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (5.400 zł).

Łącznie powód poniósł koszty w wysokości 11.267 zł i taką kwotę na jego rzecz należało zasądzić tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.