Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 czerwca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Tomasz Cichocki
Protokolant:	sekretarz sądowy Krystian Kuciński

po rozpoznaniu w dniu 21 czerwca 2022 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K.

przeciwko A. Z.

o zapłatę,

I.  zasądza od pozwanego A. Z. na rzecz powoda (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. kwotę 151 679, 61 zł ( słownie: sto pięćdziesiąt jeden tysięcy sześćset siedemdziesiąt dziewięć złotych i sześćdziesiąt jeden groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 141 431, 26 zł (słownie: sto czterdzieści jeden tysięcy czterysta trzydzieści jeden złotych i dwadzieścia sześć groszy) za okres od dnia 26 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 13 001, 00 zł (słownie: trzynaście tysięcy jeden złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, w tym 5417 zł (słownie: pięć tysięcy siedemnaście złotych) zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt. I C 311/21

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w K. pozwem złożonym w dniu 18 marca 2021r. (k. 4) wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 151 679,61 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 141 431,26 zł od dnia 27.08.2020r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

Podniósł, że zawarł z pozwanym w dniu 14.08.2018r. umowę o pożyczkę nr (...), na podstawie, której bank udzielił pozwanemu pożyczki w kwocie 160 000,00 zł. Oprocentowanie pożyczki było zmienne i wynosiło na dzień zawarcia umowy 6,54% w stosunku rocznym. Składnikami oprocentowania była stopa referencyjna NBP wynosząca na dzień zawarcia umowy 1,50% oraz stała marża banku w wysokości 5,04%. W razie nieterminowej spłaty zobowiązania strona powodowa miała prawo naliczać odsetki, które obliczane były wg zmiennej stopy procentowej w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie.

Pozwany zobowiązał się do spłaty pożyczki w 96 miesięcznych ratach płatnych do 10 dnia każdego miesiąca. Począwszy od 10.09.2018r. pozwany nie wywiązał się z tego obowiązku. Powód wezwał pozwanego do dobrowolnego uregulowania zadłużenia, pozwany nie zareagował na próbę rozwiązania sporu, wskutek czego powód wypowiedział umowę.

Na należność dochodzoną pozwem składają się:

- niespłacony kapitał pożyczki w kwocie 141 431,26 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 27.08.2020r.,

- kwota 4981,41 zł tytułem odsetek umownych kapitałowych naliczonych do dnia 05.05.2020r.,

- kwota 5 266,94 zł tytułem odsetek karnych umownych naliczonych od dnia 06.05.2020r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia pozwu w sprawie VI Nc-e (...), tj. 26.08.2020r.

Pozwany A. Z. wniósł o oddalenie powództwa w całości i obciążenie powoda kosztami procesu według norm przepisanych.

Podniósł, że roszczenie powoda jest bezzasadne, zakwestionował je co do zasady i co do wysokości. Przyznał fakt zawarcia z powodem umowy pożyczki, wskazał jednak, że jego zdaniem powód nie wypełnił warunków wypowiedzenia pożyczki, a pozwany nie miał świadomości skutecznego jej wypowiedzenia przez powoda. Podejmował przy tym próby restrukturyzacji swojego zadłużenia i pozostawał w przekonaniu, że umowa pożyczki w dalszym ciągu jest dla stron wiążąca. Stąd wytoczone powództwo jest bezpodstawne, albowiem roszczenie powoda nie jest jeszcze wymagalne a okres spłaty pożyczki nie upłynął.

Podniósł także, iż na brak regularnych spłat pożyczki miały wpływ sytuacje od pozwanego niezależne. Podniósł, że od dłuższego czasu prowadził działalność gospodarczą w zakresie transportu towarów. W 2018r. , niedługo po zawarciu umowy z powodem znacznemu uszkodzeniu uległ pojazd pozwanego wykorzystywany do prowadzenia tej działalności. Spór z ubezpieczycielem sprawcy szkody trwa do chwili obecnej, a pozwany nie uzyskał należnego odszkodowania. W 2019r. pozwany znacznie odczuł zapaść na rynku transportu drogowego. Wielu jego kontrahentów nie regulowało należności na jego rzecz, co znacznie odbiło się na jego kondycji finansowej. Dodatkowo w 2020r. sytuacja ta pogłębiła się z uwagi na panującą pandemię. Od chwili zniesienia obostrzeń pozwany kontynuuje prowadzoną działalność, stara się odzyskiwać należne mu świadczenia od dłużników oraz negocjować warunki spłaty zobowiązań z wierzycielami i regulować zobowiązania. Podniósł, że do momentu pierwszego monitu podejmował próbę restrukturyzacji zadłużenia. W trakcie rozmów telefonicznych proponował odroczenie terminów spłaty pożyczki, co najmniej poczynając od 2021r. przy czym powód na tę propozycję przystał, a pozwany uznał ustalenia za wiążące. Stąd powództwo jest przedwczesne. Podniósł także, iż niezasadne jest domaganie się przez powoda równowartości kwoty odsetek umownych, odsetek umownych karnych oraz bliżej nieokreślonych kosztów, albowiem wskutek wypowiedzenia umowa wygasła a postanowienia umowne przestały wiązać strony stosunku obligacyjnego. Ponadto w ocenie pozwanego po wypowiedzeniu umowy bank nie może żądać odsetek za opóźnienie od kwoty, której termin spłaty jeszcze nie nastał. W takim przypadku pożyczkobiorca jest zobowiązany do zwrotu pozostałej części pożyczki, ale nie można przyjmować, iż jest co do tej kwoty w opóźnieniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14.08.2018r. pozwany A. Z. i powód (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w K. zawarli umowę o pożyczkę nr (...). Całkowita kwota pożyczki została ustalona na kwotę 160 000,00 zł. Umowa została zawarta na czas od 14.08.2018r. do 10.08.2026r. Spłata pożyczki miała nastąpić w 96 miesięcznych ratach w kwotach po 2 143,86 zł płatnych do 10 dnia każdego miesiąca począwszy od 10.09.2018r., przy czym wysokość ostatniej raty płatnej 10.08.2026r. miała wynosić 2 144,23 zł. Spłata miała nastąpić na wskazany w umowie rachunek do spłaty rat pożyczki, wskazany został także oddzielny rachunek do przedterminowej spłaty. Oprocentowanie pożyczki zostało ustalone jako zmienne, wynoszące w dacie zawarcia umowy 6,54% w stosunku rocznym, na co składała się stała marża banku w wysokości 5,04% oraz stopa referencyjna NBP w wysokości 1,50%. Łączna kwota odsetek została ustalona na kwotę 45 810,93 zł, całkowity koszt pożyczki na kwotę 45 810,93 zł. Prowizja za udzielenie pożyczki i opłata za prowadzenie rachunku oszczędnościowo - rozliczeniowego zostały określone na 0,00 zł. Całkowita kwota do zapłaty została ustalona na kwotę 205 810,93 zł, a rzeczywista roczna stopa oprocentowania na 6,74%.

Strony postanowiły także, że do dyspozycji pożyczkobiorcy zostanie postawiona całkowita kwota pożyczki, która w dniu 14.08.2018r. zostanie wypłacona na rachunek do spłaty rat.

Strony ustaliły także (pkt 12 umowy), że niespłacenie raty pożyczki w terminie ustalonym w umowie lub spłacenie tylko jej części powoduje, że niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym, od którego pobierane są odsetki podwyższone. W razie udzielenia pożyczki na okres dłuższy niż 36 miesięcy odsetki pobierane są także od niespłaconych w terminie odsetek należnych bankowi z tytułu udzielenia pożyczki. Odsetki podwyższone miały być obliczane wg zmiennej stopy procentowej i wynosić dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie, przy czym zmiana wysokości odsetek ustawowych powoduje zmianę odsetek podwyższonych bez wymogu powiadamiania o tym przez bank (pkt 13 umowy).

Przewidziano możliwość wypowiedzenia umowy za 30 dniowym wypowiedzeniem dla obydwu stron umowy (pkt 32 i 33 umowy), przy czym bank miał prawo wypowiedzieć umowę m.in. w przypadku, gdy pożyczkobiorca nie spłaca terminowo swoich zobowiązań wobec Banku, wynikających z umowy pomimo uprzedniego wezwania do zapłaty lub dopuszcza do powstania zadłużenia przeterminowanego i nie reguluje go w terminie określonym w wezwaniu Banku, który nie będzie krótszy niż 14 dni roboczych (pkt 33c umowy). W tej sytuacji bank miał także obowiązek poinformować w wezwaniu do zapłaty o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od daty otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia z tytułu umowy poprzez zmianę warunków lub terminów spłaty zadłużenia. Bank miał umożliwić taką restrukturyzację, jeżeli będzie ona uzasadniona dokonaną oceną sytuacji finansowej pożyczkobiorcy. W przypadku odrzucenia wniosku bez zbędnej zwłoki miał przekazać pisemne wyjaśnienie dotyczące przyczyn odrzucenia wniosku (pkt 33 umowy).

W przypadku wypowiedzenia umowy pożyczkobiorca zobowiązany był spłacić pozostałą do spłaty kwotę pożyczki oraz należne odsetki, prowizje i opłaty najpóźniej w ostatnim dniu okresu wypowiedzenia umowy pod rygorem m.in. naliczania odsetek podwyższonych od niespłaconej części kwoty pożyczki od pierwszego dnia po zakończeniu okresu wypowiedzenia (pkt 34 i 35 umowy).

(dowód: umowa pożyczki – k.26-31v )

Pożyczka została udostępniona pozwanemu dnia 14.08.2018r.

(bezsporne, potwierdzenie przelewu – k. 32)

Pozwany nie dokonywał terminowej spłaty rat pożyczki.

(bezsporne)

W terminie i w pełnej wysokości zostały zapłacone przez niego raty za październik, listopad, grudzień 2018r. i styczeń 2019r. ostatniej wpłaty z tytułu umowy dokonał 11.12.2019r. w kwocie 4 400,00 zł.

(dowód: rozliczenie rachunku kredytowego – k. 72)

Pismem z dnia 15.01.2020r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 6 448,88 zł w terminie 14 dni od otrzymania pisma i poinformował pozwanego o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację. Pismo zostało doręczone pozwanemu przesyłką poleconą dnia 24.01.2020r.

(bezsporne, pismo – k. 33, potwierdzenie doręczenia – k. 34)

W zakreślonym terminie pozwany nie dokonał spłaty zadłużenia.

(bezsporne)

Pismem z dnia 12.03.2020r. powód wypowiedział umowę pożyczki, wskazując iż okres wypowiedzenia wynosi 30 dni od daty doręczenia pisma, a kwota do zapłaty wnosi 145 407,34 zł, z czego kwota 10 845,27 zł stanowiła zadłużenie przeterminowane. Pismo zostało doręczone pozwanemu dnia 06.04.2020r.

(dowód: wypowiedzenie umowy pożyczki – k. 36, potwierdzenie doręczenia – k. 37)

W dniu 27.08.2020r. powód wystąpił przeciwko pozwanemu z pozwem o zapłatę w postępowaniu elektronicznym. Postępowanie zostało umorzone wskutek wniesienia sprzeciwu przez pozwanego od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 28.09.2020r. w sprawie (...) (...) Sądu Rejonowego(...)

(bezsporne, elektroniczne postępowanie upominawcze – k. 40-52)

Na dzień 27.08.2020 r. zadłużenie pozwanego z tytułu niespłaconego kapitału pożyczki wynosiło kwotę 141 431,26 zł, kwotę 4 981,41 zł z tytułu odsetek umownych kapitałowych naliczonych do dnia 05.05.2020r., tj. końca okresu wypowiedzenia i z tytułu odsetek karnych umownych naliczonych od dnia 06.05.2020r. do 26.07.2020r., tj. od upływu okresu wypowiedzenia do dnia poprzedzającego wystąpienie z pozwem w postępowaniu elektronicznym – kwota 5 266,94 zł.

(dowód: rozliczenie rachunku – k. 71, naliczenie odsetek umownych – k. 73, naliczenie odsetek za opóźnienie – k. 74)

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W świetle przedstawionych przez powoda dokumentów należało uznać za dostatecznie dowiedzione, że powoda i pozwanego łączyła zawarta w dniu 14.08.2018r. umowa o pożyczkę, z której powód wywodził swoje roszczenie. Pozwany nie kwestionował tej okoliczności, ani przedłożonych przez powoda dokumentów, w szczególności dokumentów dotyczących terminów, wysokości i sposobu rozliczenia dokonanych przez pozwanego wpłat na poczet spłaty zadłużenia (k. 71), sposobu naliczenia odsetek umownych (k. 73) oraz sposobu naliczenia odsetek za opóźnienie czy li umownych karnych (k. 74). Pozwany nie kwestionował także tego, że dokonywał spłat pożyczki nieterminowo oraz nie w wysokości uzgodnionych rat spłaty oraz, że po 11.12.2019r. zaprzestał dokonywania płatności na poczet spłaty pożyczki.

Nie budzi także wątpliwości postawienie umówionej kwoty pożyczki do dyspozycji pozwanego. Pozwany tej okoliczności nie kwestionował, wynika ona także z przedłożonych przez powoda dokumentów (k. 32 – potwierdzenie przelewu) oraz faktu przystąpienia przez pozwanego do spłaty pożyczki.

Umowa pożyczki pieniężnej nie została odrębnie uregulowana w przepisach rozdziału piątego – Kredyty i pożyczki pieniężne oraz zasady koncentracji wierzytelności ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2439 z późn. zm.). W sposób szczegółowy unormowano umowę o kredyt. Z uwagi na to, że umowa pożyczki została uregulowana w Kodeksie cywilnym, w Prawie bankowym poprzestano jedynie na odesłaniu do regulacji właściwych dla umowy o kredyt, stosownie do art. 78 pr. bank. Stanowi on, że do umów pożyczek pieniężnych zawieranych przez bank stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zabezpieczenia spłaty i oprocentowania kredytu. W literaturze i orzecznictwie nie zostały wypracowane jednolite i wyraźne kryteria pozwalające na odróżnienie umowy o kredyt bankowy od umowy pożyczki pieniężnej. Do umowy stron odnoszą się, przewidziane w przepisach Prawa bankowego i Kodeksu cywilnego prawa i obowiązki stron związane z udzielaniem pożyczki oraz kredytu, jak też zasad waloryzowania pożyczonej sumy, jej zabezpieczenia oraz spłaty. W odniesieniu do procesu kontraktowania zastosowanie mają także przepisy tytułu trzeciego Kodeksu cywilnego – przepisy ogólne o zobowiązaniach umownych (tak SN w wyroku z 1.03.2017 r., IV CSK 285/16, LEX nr 2308321). Zgodnie natomiast z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Jednocześnie wykonanie „swojej części” zobowiązania przez pożyczkodawcę, czyli w okolicznościach sprawy udostępnienie (bezsporne) umówionej kwoty pożyczki pozwanemu, aktualizuje obowiązek pożyczkobiorcy zwrotu pożyczki wraz z umówionym wynagrodzeniem.

Należy przy tym wskazać, iż w spornej w sprawie umowie świadczenia główne stron, tj. zobowiązanie powoda do wypłaty pożyczki pozwanemu oraz obowiązek jej spłaty, zostały określone jednoznacznie. To samo dotyczy sposobu określenia wysokości wypłaconego świadczenia, jak też wysokości rat, którymi miało ono być spłacone oraz wysokości oprocentowania i sposobu jego ustalenia, w tym na wypadek wypowiedzenia umowy i opóźnienia w płatności rat. W sposób jasny, precyzyjny i przejrzysty dla obu stron zostały także wskazane warunki zmiany wysokości oprocentowania. Umowa stron spełnia także wymogi określone w art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 246).

W związku z bezspornym faktem, iż pozwany zaprzestał regulowania rat pożyczki, doprowadził do powstania zadłużenia przeterminowanego, którego nie spłacił w wyznaczonym terminie, powód był uprawniony stosownie do wypowiedzenia umowy pożyczki stosownie do pkt 33c umowy i art. 75ust. 1 ustawy prawo bankowe. Wypowiedzenie zostało poprzedzone wezwaniem do spłaty zadłużenia przeterminowanego oraz informacją o możliwości wystąpienia z wnioskiem o restrukturyzację kredytu.

W ocenie Sądu, brak przesłanek do przyjęcia, iż pozwany istotnie wystąpił z wnioskiem o restrukturyzację z zakreślonym terminie. Okoliczność ta została zaprzeczona przez powoda, a pozwany nie odniósł się do tego zaprzeczenia ani w żaden sposób nie uprawdopodobnił wystąpienia z wnioskiem restrukturyzacyjnym. Zgodzić należy się przy tym z powodem, że nawet wystąpienie z wnioskiem o restrukturyzację zadłużenia nie skutkowałoby jego automatycznym zaakceptowaniem przez powoda. W szczególności przepis art. 75c prawa bankowego pełni dla kredytobiorców funkcję gwarantującą dochowanie minimalnego standardu w zakresie spełnienia opóźnionego świadczenia oraz informacji o istnieniu procedury umożliwiającej restrukturyzację zadłużenia. Przepis art. 75c prawa bankowego nie nakłada na bank bezwzględnego obowiązku restrukturyzacji zadłużenia, o czym przekonuje ustęp 3 tego artykułu, który uprawnia bank do uprzedniego dokonania oceny sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy (wyrok SN z 27.11.2019 r., II CSK 723/18, LEX nr 2763432). Poza sporem jest przy tym, iż pozwany od grudnia 2019r. nie dokonał żadnej wpłaty w ramach umowy, co również zaprzecza jego twierdzeniom o uzyskaniu zgody powoda na restrukturyzację zadłużenia.

Wbrew stanowisku pozwanego zostały mu także doręczone pisma banku zawierające wezwanie do spłaty zadłużenia przeterminowanego oraz zawierające wypowiedzenie umowy pożyczki. Stąd twierdzenie pozwanego o braku świadomości wypowiedzenia umowy nie ma żadnego uzasadnienia w okolicznościach sprawy. Wobec tego, w ocenie Sądu, należało przyjąć, iż wypowiedzenie umowy dokonane zostało w sposób skuteczny i ważny.

Odnosząc się do wysokości dochodzonego roszczenia, powód przedłożył rozliczenie wpłat dokonanych przez powoda wraz ze wskazaniem sposobu naliczenia odsetek dochodzonych pozwem oraz ich wysokości, które nie było kwestionowane przez pozwanego. Podkreślenia wymaga, że roszczenie powoda z tego tytułu znajduje uzasadnienie w treści zawartej przez strony umowy w szczególności postanowień pkt 13, 34 i 35 umowy. Jednocześnie rozwiązanie umowy na skutek wypowiedzenie nie pozbawiło powoda możliwości dochodzenia dalszych odsetek od kwoty niespłaconego kapitału. Podstawę roszczenia powoda w tym zakresie stanowi art. 481§1 i 2 k.c. Z umowy pożyczki wynika przy tym, że strony w umowie uzgodniły (pkt 35 umowy), iż w razie wypowiedzenia umowy, od niespłaconej części kwoty pożyczki bank będzie naliczał odsetki podwyższone (tj. określone w pkt 13 umowy).

Odnosząc się w tym zakresie do powołanej przez pozwanego tezy z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z 7.03.2017 r., II CSK 281/16, LEX nr 2294390, należy wskazać, iż przywołana została jedynie część tezy. W wyroku tym Sąd Najwyższy wskazał, że „Umowa kredytu ma charakter terminowy, gdyż zawsze zawiera się ją na czas określony. Wypowiedzenie umowy przez bank w wyniku jej naruszenia przez kredytobiorcę, m.in. poprzez zaniechanie lub nieterminowe dokonywanie spłaty kredytu, ma charakter sankcyjny. Uprawnienie to realizowane jest przez dokonanie jednostronnej czynności prawnej prawo-kształtującej i powoduje, z upływem terminu wypowiedzenia, nie tylko następcze wygaśnięcie zobowiązania w zakresie praw i obowiązków kontraktowych ciążących na obu stronach (skutek ex nunc) ale i ukształtowanie dalszych stosunków prawnych. Ich przedmiot i zakres wyznaczają zasady ogólne prawa zobowiązań oraz, w oznaczonym zakresie, treść dotychczasowej umowy.” Wskazał także, że „w judykaturze i piśmiennictwie utrwalone jest stanowisko, że pomimo ustania stosunku umownego oznaczone postanowienia umowy, dotyczące takich zagadnień jak zasady dalszych rozliczeń czy kary umowne na wypadek odstąpienia od umowy mogą wiązać nadal, jeżeli strony tak wyraźnie postanowiły. Zastrzeżenia takie mogą dotyczyć również następczych skutków wypowiedzenia umowy kredytu.” Taka sytuacja występuje natomiast w rozpoznawanej sprawie, ponieważ strony w zawartej umowie wyraźnie postanowiły w pkt 35, że bank będzie naliczał odsetki podwyższone od niespłaconej części kwoty pożyczki od pierwszego dnia po zakończeniu okresu wypowiedzenia. Sposób ustalenia wysokości odsetek podwyższonych została natomiast wskazany w pkt 13 umowy.

Mając zatem na uwadze powyższe, Sąd uwzględnił powództwo w całości.

O kosztach procesu orzeczono w myśl art. 98§1, §1 ¹ i §3 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca proces jest zobowiązana do zwrotu kosztów stronie wygrywającej. Stosownie do art. 505 ³⁷§2 k.p.c. Sąd uwzględnił także koszty poniesione przez powoda w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Powód poniósł koszty: opłaty od pozwu – 7 584,00 zł, opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł oraz 5400,00 zł wynagrodzenia pełnomocnika w stawce wynikającej z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265 z późn. zm.).

SSO Tomasz Cichocki