Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

sędzia Ewa Tokarzewska

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2024 r. w Olsztynie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Krajowego Ośrodka (...) w W. Oddziału Terenowego w O.

przeciwko A. N. (1)

o nabycie własności nieruchomości

I.  zamyka rozprawę;

II.  orzeka, że powód, na podstawie art. 9 ust. 3 pkt. 2 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, nabył od pozwanego własność nieruchomości rolnej położonej w obrębie W., gmina G., powiat (...), woj. (...)- (...), oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka Nr (...) o powierzchni 4,0321 ha, dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą Nr (...) – za zapłatą kwoty 129.710 zł;

III.  na zasadzie art. 108 § 1 zd. drugie kpc rozstrzyga o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, uznając, że powód wygrał sprawę w całości, pozostawiając jednocześnie szczegółowe rozliczenie tych kosztów referendarzowi sądowemu do czasu po uprawomocnieniu się wyroku.

sędzia Ewa Tokarzewska

Sygn. akt I C 355/23

UZASADNIENIE

Powód Krajowy Ośrodek (...) w W. Oddział Terenowy w O. ( (...)) złożył pozew wobec pozwanego A. N. (1), w którym wniósł o orzeczenie, że powód nabył na podstawie przepisu art. 9 ust. 3 pkt 2 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (tj. Dz. U. 2018, poz. 1405) własności nieruchomości rolnej, położonej w obrębie W., gmina G., powiat (...), woj. (...)- (...), oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka Nr (...) – za zapłatą równowartości pieniężnej odpowiadającej wartości rynkowej ustalonej stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania i kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że pozwany na mocy decyzji Dyrektora Generalnego (...) nr (...) z 9.10.2018 r., uzyskał zgodę na nabycie ww. nieruchomości rolnej celem utworzenia gospodarstwa rodzinnego. Warunkiem uzyskania zgody było zobowiązanie się nabywcy do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego. Pozwany zobowiązał się do zamieszkiwania na terenie gminy G. na obszarze której położona jest działka nr (...). Powód podał, że wskutek przeprowadzonej kontroli ustalono, iż pozwany nie zamieszkuje na terenie gminy G.. Podniósł, iż pismem z dnia 16 kwietnia 2020 r. pozwany ponownie potwierdził, że nie zameldował się na terenie gminy G. z uwagi na brak możliwości nabycia nieruchomości sąsiedniej, sytuację rodzinną (powiększenie rodziny) oraz obecną sytuację epidemiologiczną, które w ocenie pozwanego uniemożliwiły mu możliwość rozpoczęcia budowy siedliska. W ocenie powoda opisany powyżej stan faktyczny nie uzasadnia stwierdzenia, że zaszły w niniejszej sytuacji po stronie pozwanego ważne względy ekonomiczne, społeczne lub losowe wskazane w przepisie art. 9 ust. 3 pkt 2 ww. ustawy (pozew k. 3-7).

W odpowiedzi na pozew, pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych lub wg spisu kosztów, jeżeli zostanie on złożony do akt.

Pozwany zakwestionował wszelkie twierdzenia powoda, których jednoznacznie nie przyznał w odpowiedzi na pozew. Pozwany podniósł, że wielokrotnie był ustnie zapewniany przez pracowników (...), że ośrodek nie będzie korzystał z przysługującego mu prawa nabycia własności nieruchomości. Wskazał, iż wystąpił już o wydanie warunków zabudowy na sporną nieruchomość do Wójta Gminy G.. Podjął zatem czynności zmierzające do osiedlenia się na przedmiotowej nieruchomości i budowy siedliska. Pozwany miał nabyć własność sąsiedniej działki, na której znajduje się wybudowany dom jednorodzinny, jednak do transakcji ostatecznie nie doszło. Dodatkowo urodziło mu się dziecko. Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, w ocenie pozwanego, nie miał on w ogóle jakiejkolwiek możliwości zamieszkania na terenie gminy G.. Kolejno, gdy chciał podjąć kroki, aby wybudować siedlisko rozpoczęła się pandemia koronawirusa, która uniemożliwiła mu uzyskanie jakichkolwiek zezwoleń. Pozwany podał, iż nie był pewien czy może czynić inwestycję na przedmiotowej nieruchomości, w związku z tym, że toczy się postępowanie (...), czy takich inwestycji czynić nie powinien. Zdaniem strony pozwanej powyższe okoliczności w sposób dostateczny uzasadniają twierdzenie pozwanego dotyczące zaistnienia w niniejszej sprawie ważnych względów gospodarczych, społecznych i losowych, które stoją na przeszkodzie orzeczeniu o nabycia własności nieruchomości przez (...). W ocenie pozwanego żądanie powoda jest przy tym niezgodne z zasadami współżycia społecznego i stanowi nadużycie przysługującego powodowi prawa, z uwagi na działania podejmowane przez pracowników (...) w kontaktach z pozwanym oraz z uwagi na długi okres i opieszałość tego organu w rozwiązywaniu sprawy, brak udzielenia pozwanemu rzetelnych informacji dotyczących jego sytuacji prawnej, co powodowało jego niepewność co do dalszego losu spornej nieruchomości i pośrednio opóźnienie wystąpienia przez pozwanego o warunki zabudowy i osiedlenia się na przedmiotowej nieruchomości (odpowiedź na pozew k. 79-89).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany, wnioskiem z dnia 13 września 2017 r., zwrócił się do Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w O. o wyrażenie zgody w formie decyzji administracyjnej na nabycie nieruchomości rolnej w celu utworzenia gospodarstwa rodzinnego. Przedmiotem nabycia miała być nieruchomość rolna położona na terenie wsi W., obrębu (...) W., gmina G., powiat (...), stanowiącą działkę nr (...), o pow. 4,0321 ha (użytki rolne).

W tym samym dniu pozwany złożył oświadczenia, w których wskazał, że daje rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej na planowanej do nabycia nieruchomości rolnej. Wskazał, iż na gruntach zamierza prowadzić działalność rolniczą polegającą m.in. na produkcji roślinnej i uprawie roślin. Oświadczył, iż obecnie nie posiada gruntów rolnych.

Pozwany zobowiązał się do zamieszkiwania, w okresie 5 lat od dnia nabycia ww. nieruchomości, na terenie gminy G., na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego.

(dowód: wniosek k. 8-10, oświadczenie k. 11, k. 13, k. 14)

Na mocy decyzji nr (...) z dnia 9 października 2017 r. wyrażono zgodę na nabycie przedmiotowej nieruchomości rolnej.

Oświadczeniem z dnia 12 października 2017 r. pozwany zrzekł się prawa do wniesienia odwołania od powyższej decyzji.

(dowód: decyzja nr (...) k. 15, oświadczenie k. 16)

W dniu 19 października 2017 r. przed notariuszem T. Z.,(...), pozwany A. N. (1) zawarł z B. W. i T. W. umowę sprzedaży przedmiotowej nieruchomości.

(dowód: akt notarialny k. 42-44v.)

Pismem z dnia 14 listopada 2018 r. Krajowy Ośrodek (...) w O. poinformował pozwanego, że w dniu 6 grudnia 2018 r., o godz. 12:00, zostanie przeprowadzona kontrola dotycząca realizacji zobowiązania, o którym mowa w art. 2a ust. 4 pkt 2 lit. c i w art. 2b ust. 1 i 2, dotyczącej nabycia nieruchomości rolnej.

Przeprowadzona kontrola wykazała, iż pozwany nie zamieszkuje na terenie gminy G.. Pozwany oświadczył, iż miał zakupić sąsiednią nieruchomość, która jednak została zbyta na rzecz innej osoby. Kontrolowany wskazał, iż poszukuje innej nieruchomości na terenie gminy.

Pismem z dnia 19 grudnia 2018 r. powód poinformował pozwanego, iż w związku z niewywiązywaniem się z obowiązku zamieszkiwania na terenie gminy G., podejmie on działania mające na celu nabycie przedmiotowej nieruchomości.

(dowód: pismo (...) k. 45-45v., protokół z kontroli k. 48-49, pismo powoda k. 50-50v.)

W rozmowie telefonicznej z dnia 7 lutego 2019 r. poinformowano A. N. (1) o możliwych konsekwencjach, jakie przewiduje ustawa (...) w przypadku braku spełnienia zobowiązania określonego w art. 2a ust. 4 pkt 2 lit. c tejże ustawy. Pozwany potwierdził fakt niezamieszkiwania na terenie gminy, na obszarze której położona jest posiadana nieruchomość rolna oraz brak możliwości takiegoż zameldowania na pobyt stały.

(dowód: notatka służbowa k. 51)

W piśmie z dnia 24 czerwca 2019 r. pozwany oświadczył, iż samodzielnie prowadzi gospodarstwo na zakupionej nieruchomości. Wskazał, iż jego sytuacja życiowa uległa zmianie, wstąpił w związek małżeński oraz urodziło mu się dziecko w związku z czym w najbliższym czasie planuje wnioskować do gminy G. o uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy.

(dowód: oświadczenie k. 52)

Pismem z dnia 9 stycznia 2020 r. powód zwrócił się do pozwanego o złożenie wyjaśnień dotyczących aktualnie podjętych przez niego czynności w zakresie wywiązywania się z zobowiązań, o których mowa w art. 2a ust. 4 pkt 2 lit. c i art. 2b ust. 1 i 2 UKUR.

W odpowiedzi na powyższe, pozwany w piśmie z dnia 16 kwietnia 2020 r. poinformował pozwanego, iż samodzielnie prowadzi gospodarstwo na nabytej nieruchomości rolnej oraz przypomniał okoliczności wskazujące na niemożność dokonania meldunku w gminie G..

(dowód: pismo powoda k. 53, oświadczenie k. 56)

Wartość rynkowa prawa własności do nieruchomości gruntowej niezabudowanej objętej księgą wieczystą KW Nr (...) wg stanu na dzień wizji terenowej i poziomu cen z dnia wyceny, tj. 2 marca 2022 r. wynosi 129.710 zł.

(dowód: opinia sądowa k. 224-257)

Pierwotnie pozwany miał zakupić dom sąsiadujący z nabytą działką. Kolejno podjął decyzję o zakupie spornej działki. Sprzedawca domu wycofał się ze sprzedaży i nie doszło do transakcji. Na nabytej nieruchomości rolnej pozwany zapewnił właściwą gospodarkę. Planował budowę domu. W trakcie przedstawiania wyjaśnień odnośnie niedokonania zameldowania A. N. (1) przedstawiał informacje dotyczące wystąpienia z wnioskiem o ustalenie warunków zabudowy. Pozwany składał pisemne wyjaśnienia bezpośrednio do (...). Aktualnie pozwany buduje dom w innej części Polski i nie zamierza zamieszkiwać w gminie gdzie położona jest sporna nieruchomość.

(dowód: przesłuchanie pozwanego k. 374v.-375, zeznania świadków: A. J. k. 393-395, A. N. (2) k. 396-397v.)

Sąd zważył, co następuje:

W świetle ustalonych okoliczności faktycznych sprawy powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd oparł na przedłożonych w sprawie dokumentach zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy, których wiarygodność nie została skutecznie podważona przez strony. Sąd uwzględnił zeznania strony powodowej oraz świadków A. J. (k. 393-394v.) i A. N. (2) (k. 396-397v.), w tym zakresie, w którym znajdują potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym. Wskazać przy tym należy, iż zeznania świadków nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Świadkowie potwierdzili brak wywiązywania się pozwanego z obowiązku zamieszkiwania na terenie gminy G..

Sąd dopuścił także dowód z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości w osobie P. S., który określił wartość rynkową prawa własności do nieruchomości gruntowej niezabudowanej objętej księgą wieczystą KW Nr (...) wg stanu na dzień wizji terenowej i poziomu cen z dnia wyceny, tj. dnia 2 marca 2022 r. na kwotę 129.710. W ocenie Sądu opinia jest jasna i przekonywująca, spójna i logiczna oraz wystarczająca do prawidłowego rozpoznania sprawy, dlatego też Sąd pominął wniosek dowodowy pozwanego zgłoszony na rozprawie głównej w dniu 27 listopada 2023 r. (k. 374) o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej, jako nieprzydatny do rozstrzygnięcia. Biegły dokonał określenia wartości rynkowej nieruchomości w podejściu porównawczym, metodą porównywania parami. Biegły w sposób wyczerpujący odniósł się do przyjętej przez siebie metodologii wyliczenia wartości. Co prawda strona powodowa kwestionowała wydaną opinię, jednakże w ocenie Sądu biegły odniósł się w sposób wyczerpujący do stawianych mu przez stronę powodową zarzutów, zatem nie było potrzeby zaciągania opinii innego biegłego, ani też zasięgania kolejnej opinii uzupełniającej.

Sąd pominął na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 6 k.p.c., jako nieodpowiadający wymogom formalnym z art. 235 ¹, a strona mimo wezwania nie usunęła tego braku, wniosek dowodowy pozwanego o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków A. B., K. O. oraz G. K.. W związku z takim stanem rzeczy, przeprowadzenie tego dowodu jawi się jako niemożliwe do przeprowadzenia. Sąd Okręgowy w Olsztynie, w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, podziela także stanowisko Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, ostatnio wyrażone w uzasadnieniu wyroku z dnia 31 maja 2023 r., w sprawie o sygn. akt (...), który wskazał, iż: „nie jest rolą Sądu poszukiwanie danych umożliwiających skuteczne wezwanie świadka; to pozwany winien w tym zakresie dostarczyć Sądowi odpowiednich informacji (…)”.

Na wstępie i dla porządku poczynionych rozważań wskazać należy, że zgodnie z art. 224 § 1 k.p.c. przewodniczący zamyka rozprawę po przeprowadzeniu dowodów i udzieleniu głosu stronom. Natomiast zgodnie z § 3 wskazanego przepisu jeżeli przyczyni się to do sprawniejszego rozpoznania sprawy, a wyznaczanie kolejnych posiedzeń jest zbędne, sąd może zamknąć rozprawę na posiedzeniu niejawnym. Strony należy uprzedzić o możliwości zamknięcia rozprawy i umożliwić im zabranie głosu w piśmie procesowym, w terminie nie krótszym niż 7 dni. Sąd zamyka rozprawę w terminie miesiąca od dnia, w którym upłynął termin do zabrania głosu przez strony. Postanowienie może być wydane jedynie przez sędziów, przed którymi odbyło się ostatnie posiedzenie jawne poprzedzające bezpośrednio zamknięcie rozprawy. Uregulowanie art. 224 § 3 k.p.c. dotyczy sytuacji, w której rozprawa została wyznaczona, ale po jej odroczeniu w celu zamknięcia rozprawy nie wyznacza się kolejnego posiedzenia z udziałem stron, lecz zamyka się rozprawę na posiedzeniu niejawnym.

Sąd postanowił zamknąć rozprawę – o czym postanowiono w pkt I wyroku.

Powód Krajowy Ośrodek (...) w W. Oddział Terenowy w O. dochodził w pozwie orzeczenia, że powód A. N. (1) nabył na podstawie przepisu art. 9 ust. 3 pkt 2 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (tj. Dz. U. 2018, poz. 1405) własności nieruchomości rolnej, położonej w obrębie W., gmina G., powiat (...), woj. (...)- (...), oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka Nr (...) – za zapłatą równowartości pieniężnej odpowiadającej wartości rynkowej ustalonej stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Głównym argumentem powoda był fakt niewywiązywania się przez pozwanego z obowiązku zamieszkiwania na terenie gminy, w której położona jest sporna nieruchomość. Obowiązek ten został nałożony na pozwanego na podstawie art. 2a ust. 4 pkt 2 lit. c ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

Wskazać przy tym należy, iż decyzja Dyrektora Generalnego (...) z dnia 9 października 2017 r. została wydana w oparciu o stan prawny obowiązujące przed zmianą ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego dokonaną ustawą z dnia 26 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2019, poz. 1080).

Ogólną zasadą w prawie cywilnym jest, że do oceny skutków prawnych zdarzeń prawotwórczych należy stosować przepisy w brzmieniu obowiązującym w dacie wystąpienia (zaistnienia) tych zdarzeń. W związku z tym, mimo że pozew w sprawie został wniesiony już pod rządami znowelizowanego art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, do oceny dochodzonego żądania przepis ten powinien mieć zastosowanie w brzmieniu sprzed nowelizacji, ponieważ wszystkie zdarzenia (okoliczności) mające wpływ na powstanie tego żądania miały miejsce przed dniem 26 czerwca 2019 roku.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 3 pkt 2 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (u.k.u.r.), w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania decyzji, jeżeli nabywca nieruchomości rolnej nie wykonuje zobowiązania, o którym mowa w art. 2a ust. 4 pkt 2 lit. c (pkt 2) – sąd, na wniosek Krajowego Ośrodka, orzeka o nabyciu własności tej nieruchomości przez Krajowy Ośrodek działający na rzecz Skarbu Państwa, za zapłatą równowartości pieniężnej odpowiadającej wartości rynkowej ustalonej stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami, chyba że ważne względy gospodarcze, społeczne lub losowe stoją temu na przeszkodzie. Przepis ten dotyczy więc stwierdzonych naruszeń zobowiązań określonych w art. 2b ust. 1 i art. 2a ust. 4 pkt 2 lit. c rzeczonej ustawy, tj. zobowiązań, które podlegają kontroli Agencji w trybie art. 8 u.k.u.r. Jeżeli więc zostanie stwierdzone, że nabywca nieruchomości rolnej nie podjął lub zaprzestał prowadzenia gospodarstwa rolnego, a w przypadku osoby fizycznej osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna lub jeżeli nabywca nie wykonuje zobowiązania, o którym mowa w art. 2a ust. 4 pkt 2 lit. c u.k.u.r., tj. nie zamieszkuje w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego, Agencja może złożyć wniosek do sądu o nabycie własności tej nieruchomości przez Agencję działającą na rzecz Skarbu Państwa, za zapłatą równowartości pieniężnej odpowiadającej wartości rynkowej ustalonej stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Sąd na wniosek Agencji orzeka nabycie własności nieruchomości przez Agencję, chyba że stwierdzi, że ważne względy gospodarcze, społeczne lub losowe stoją temu na przeszkodzie. Interpretując pojęcie ważnych względów gospodarczych, społecznych lub losowych, sąd powinien wziąć pod uwagę jako punkt wyjścia zasady współżycia społecznego, ze wskazaniem, w jaki sposób i w jakich sytuacjach nie powinno dochodzić do orzeczenia o nabyciu własności nieruchomości przez (...).

Na pozwanym ciążył obowiązek udowodnienia istnienia ważnych względów gospodarczych, społecznych lub losowych uzasadniających oddalenie powództwa. Z mającej zastosowanie w tej sprawie redakcji art. 9 ust. 3 u.k.u.r. (w brzmieniu sprzed 26 czerwca 2019 r.), tj. z posłużenia się zwrotem „chyba że”, wynika bowiem, że ciężar wykazania okoliczności stanowiących przeszkodę do uwzględnienia takiego żądania spoczywa na pozwanym, ponieważ takie sformułowanie jest używane przez ustawodawcę w sytuacjach, w których dochodzi do tzw. przerzucenia ciężaru dowodu z powoda na pozwanego. Przesłanki ewentualnego nieuwzględnienia żądania były określone wprost w mającym zastosowanie brzmieniu art. 9 ust. 3 u.k.u.r. – zatem to pozwany może powołać się na takie okoliczności i w konsekwencji to on powinien je również udowodnić.

Przenosząc powyższe rozważania na stan sprawy niniejszej wskazać należy, że pozwany nie zdołał sprostać obowiązkowi udowodnienia istnienia ważnych względów gospodarczych, społecznych lub losowych uzasadniających oddalenie powództwa. Co prawda pozwany wskazywał na okoliczności, które jego zdaniem winny skutkować oddaleniem powództwa, to w ocenie Sądu nie są to ważne względy gospodarcze, społeczne czy też losowe, które uniemożliwiałyby pozwanemu wywiązanie się z obowiązku nałożonego na niego na mocy art. 2a ust. 4 pkt 2 lit. c u.k.u.r. Jak podał pozwany, miał nabyć własność sąsiedniej działki, na której znajduje się wybudowany dom jednorodzinny, jednak do transakcji ostatecznie nie doszło. Dodatkowo mniej więcej w tym samym czasie pozwanemu urodziło się dziecko oraz wstąpił w związek małżeński. Następnie, gdy chciał podjąć kroki, aby wybudować siedlisko na ww. działce rozpoczęła się pandemia koronawirusa, która uniemożliwiła mu uzyskanie jakichkolwiek pozwoleń i zezwoleń z uwagi na zamknięcie właściwie całej gospodarki i wszelkich urzędów. Z całą pewnością wstąpienie w związek małżeński czy też urodzenie się dziecka nie są zdarzeniami nagłymi czy też losowymi. Nie sposób więc zakwalifikować tych okoliczności jako uzasadniających oddalenie powództwa. Nie są to zdarzenia, na które pozwany nie miał żadnego wpływu. Interpretując pojęcie ważnych względów gospodarczych, społecznych lub losowych, sąd powinien wziąć pod uwagę jako punkt wyjścia zasady współżycia społecznego. Jednakże trzeba mieć na uwadze, iż pojęcie ważnych względów jest z pewnością pojęciem szerszym niż zasady współżycia społecznego. W sytuacji gdy zachowanie osoby usprawiedliwione jest ważnymi względami, np. trwałą chorobą, sąd powinien odmówić stwierdzenia nabycia nieruchomości rolnej przez (...). Powoływane przez pozwanego okoliczności, w ocenie Sądu, nie przemawiają za oddaleniem powództwa. Pozwany nie zdołał także wykazać, jakoby pracownicy powoda zapewniali go, iż ośrodek nie będzie korzystał z przysługującego mu prawa nabycia własności nieruchomości i że pozwany może występować o wydanie warunków zabudowy na tym terenie. Żaden z przeprowadzonych dowodów nie wskazuje na powyższą okoliczność, przeczą temu także zeznania przesłuchanych w sprawie świadków. Nie sposób także przypisać powodowi działanie niezgodne z zasadami współżycia społecznego, a także nie stanowi ono nadużycia prawa. Powód wielokrotnie kierował do pozwanego pisma z zapytaniem o przyczyny niewypełniania nałożonego na niego obowiązku. Dokonał także kontroli, z której sporządził protokół. Decyzja o wyrażeniu zgody na nabycie nieruchomości rolnej zapadła w 2017 r., z kolei pozew został złożony w 2020 r. Pozwany dysponował zatem wystarczającym czasem, aby spełnić ciążący na nim obowiązek. Pozwany jednoznacznie, w oświadczeniu z dnia 13 września 2017 r., zobowiązał się do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), na terenie Gminy G., na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego, którego to zobowiązania nie wypełnił. Nadto zauważyć należy, iż pozwany korzysta z uprawnienia jakie daje mu art. 9 ust. 3 u.k.u.r. Nie można więc mówić w tym przypadku o nadużyciu prawa przez powoda, tym bardziej w sytuacji, że pozwany na rozprawie w dniu 27 listopada 2023 r. (k. 374v.), jednoznacznie wskazał, iż rozpoczął budowę domu w innej części kraju i nie planuje osiedlić się w gminie, gdzie położona jest sporna nieruchomość.

Nie ma przy tym racji pozwany podnosząc przedwczesność roszczenia z uwagi na brak wezwania go przez powoda do spełnienia świadczenia. Zauważyć należy, iż art. 9 ust. 3 u.k.u.r. nie nakłada na Agencję obowiązku wezwania do spełnienia świadczenia. Z przepisu tego wynika, iż Sąd orzeka na wniosek Agencji. Zatem to (...) przyznano uprawnienie do żądania ukształtowania przez sąd sytuacji prawnej stron odnośnie określonej nieruchomości rolnej. Należy mieć przy tym na uwadze, że zgodnie z art. 13 § 1 k.p.c., co do zasady sąd rozpoznaje sprawy w procesie, chyba że ustawa stanowi inaczej. Skoro zatem ustawa nie stanowi trybu postępowania w sprawie, o której mowa w art. 9 ust. 3 u.k.u.r., z całą pewnością należy rozpoznać sprawę w trybie procesowym. Trzeba mieć jednak na uwadze, iż skoro (...) może wystąpić do sądu z żądaniem nabycia, to tym bardziej na podstawie art. 9 ust. 3 u.k.u.r. może wystąpić do właściciela z propozycją zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości rolnej, w odniesieniu do której przysługuje (...) prawo żądania nabycia, za cenę odpowiadającą wartości rynkowej określonej stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Nie jest to jednak wymóg konieczny a jedynie uprawnienie Agencji, z którego korzystać nie musi. Na powodzie nie ciążył także, wbrew twierdzeniom pozwanego, obowiązek jednoznacznego zadeklarowania się, czy zamierza wystąpić do Sądu, czy też nie.

Na marginesie powyższych rozważań wskazać należy, że w 9 ust. 3 u.k.u.r. tylko ogólnie jest bowiem mowa, że nabycie nieruchomości rolnej przez (...), działający na rzecz Skarbu Państwa, następuje za zapłatą równowartości pieniężnej odpowiadającej wartości rynkowej ustalonej stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami, ale z przepisu tego nie wynika, w jaki sposób ma nastąpić rozstrzygnięcie w wyroku o tej zapłacie. Możliwe są w tym zakresie dwa rozwiązania: zasądzenie powyższej równowartości od powoda na rzecz pozwanego lub posłużenie się sformułowaniem „za jednoczesną zapłatą” tejże równowartości. Sąd Okręgowy w Olsztynie, w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, stoi na stanowisku, iż właściwym było określenie w wyroku ceny, która została określona w powołanej w tej sprawie opinii biegłego P. S.. Zaletą takiego rozwiązania jest wyraźne przyznanie pozwanemu możliwości uzyskania zapłaty równowartości nabytej od niego przez Krajowy Ośrodek (...) nieruchomości, ponieważ takie orzeczenie może stanowić tytuł egzekucyjny, umożliwiający ewentualne przymusowe uzyskanie świadczenia przez pozwanego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie powołanych powyżej przepisów, wobec niewywiązywania się przez pozwanego z obowiązku nałożonego na niego na mocy art. 2a ust. 4 pkt 2 lit. c u.k.u.r., orzekł w punkcie II sentencji wyroku, że powód, na podstawie art. 9 ust. 3 pkt. 2 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, nabył od pozwanego własność nieruchomości rolnej położonej w obrębie W., gmina G., powiat (...), woj. (...)- (...), oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka Nr (...) o powierzchni 4,0321 ha, dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą Nr (...) – za zapłatą kwoty 129.710 zł.

O kosztach procesu rozstrzygnięto w punkcie III sentencji wyroku, na zasadzie art. 108 § 1 zd. drugie k.p.c., uznając, że powód wygrał sprawę w całości, pozostawiając jednocześnie szczegółowe rozliczenie tych kosztów referendarzowi sądowemu do czasu po uprawomocnieniu się wyroku.

sędzia Ewa Tokarzewska