Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: sędzia Juliusz Ciejek

Protokolant: sekretarz sądowy Anna Kosowska

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2024 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa D. M.

przeciwko Raiffeisen Bank (...) (Spółce Akcyjnej) Oddziałowi w Polsce

o zapłatę i ustalenie lub ustalenie i zapłatę

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 119.385 zł 83 gr (sto dziewiętnaście tysięcy trzysta osiemdziesiąt pięć złotych osiemdziesiąt trzy grosze) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty:

- 70.488 zł 84 gr od dnia 6 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty,

- 27.529 zł 34 gr od dnia 2 lutego 2024 r. do dnia zapłaty,

- 21.367 zł 65 gr od dnia 29 października 2024 r. do dnia zapłaty,

II.  ustala bezskuteczność wobec powoda postanowień § 2 ust. 1 zd. 2 umowy o kredyt hipoteczny nr (...) sporządzonej w dniu 3 kwietnia 2008 r., podpisanej w dniu 8 kwietnia 2008 r. pomiędzy powodem, a (...) S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce oraz § 7 ust. 4, § 9 ust. 2 pkt 1 i 2, § 13 ust. 7, § 14 ust. 8, § 15 ust. 3 pkt 3 ppkt b, § 15 ust. 3 pkt 7 ppkt b, § 21 ust. 3, § 23 ust. 1 Regulaminu kredytu hipotecznego udzielanego przez (...),

III.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

IV.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 10.692 zł 17 gr (dziesięć tysięcy sześćset dziewięćdziesiąt dwa złote siedemnaście groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu w tym kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 371/22

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do Sądu Rejonowego w O. w dniu 09.03.2022 r. przeciwko Raiffeisen Bank (...) (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce, D. M. wniósł o:

1)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 70.488,84 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zwrotu nienależnych świadczeń spełnionych przez powoda na rzecz pozwanego w okresie od 09.03.2012 r. do 22.10.2021 r. w związku z zastosowaniem w umowie o kredyt hipoteczny nr (...) sporządzonej w dniu 03.04.2008 r. podpisanej w dniu 08.04.2008 r. pomiędzy powodem, a (...) S.A. Oddział w Polsce, niedozwolonych postanowień umownych,

2)  ustalenie bezskuteczności wobec powoda postanowień § 2 ust. 1 zd. 2 umowy o kredyt hipoteczny nr (...) sporządzonej w dniu 03.04.2008 r. podpisanej w dniu 08.04.2008 r. pomiędzy powodem, a (...) S.A. Oddział w Polsce oraz § 7 ust. 4, § 9 ust. 2 pkt 1 i 2, § 13 ust. 7, § 23 ust. 1 Regulaminu kredytu hipotecznego udzielonego przez (...),

ewentualnie,

3)  ustalenie nieważności umowy o kredyt hipoteczny nr (...) sporządzonej w dniu 03.04.2008 r. podpisanej w dniu 08.04.2008 r. pomiędzy powodem, a (...) S.A. Oddział w Polsce,

4)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 225.793,29 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, według norm przepisanych, o ile na rozprawie nie zostanie złożony spis kosztów.

W uzasadnieniu powód wskazał, że jako konsument z poprzednikiem prawnym pozwanego zawarł umowę kredytu indeksowanego do (...). W jego ocenie postanowienia zawarte w łączącej strony umowie kredytu są abuzywne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. – zapisy odnoszące się do wypłaty oraz spłaty kredytu odbywające się w złotych w oparciu o kurs waluty obcej do złotych według Tabeli obowiązującej w pozwanym banku. Pozwany przyznał sobie prawo do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu indeksowanego kursem (...) poprzez wyznaczanie w tabelach kursowych kursu sprzedaży/kupna (...) oraz wartości spread walutowego. Kwestionowane postanowienia nie były sformułowane w sposób jednoznaczny, nie zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem. Powód wskazał, że umowa po eliminacji niedozwolonych postanowień nadal może być wykonywana. Jednakże zgłosił roszczenie ewentualne na wypadek gdyby Sąd uznał, że umowa nie może dalej obowiązywać.

Podstawę prawną żądania zapłaty stanowi przepis art. 410 § 2 k.c. zw. z art. 405 k.c.

(pozew k. 3-11)

Postanowieniem z dnia 21.03.2022 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie przekazał sprawę do rozpoznania i rozstrzygnięcia Sądowi Okręgowemu w O..

(postanowienie z dnia 21.03.2022 r. – k. 65)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od strony powodowej na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, według norm przepisanych.

Pozwany przyznał, że strony niniejszego postępowania łączy umowa o kredyt hipoteczny indeksowany do waluty obcej i na podstawie przedmiotowej umowy pozwany oddał do dyspozycji kredytobiorcy wskazaną w niej kwotę na określony w niej cel. Pozwany natomiast zaprzeczył następującym okolicznością:

- braku możliwości negocjowania przez stronę powodową warunków umowy w trakcie trwania procedury kredytowej czy też wpływania na jej treść,

- rzekomemu niewypełnieniu obowiązków informacyjnych przez pozwanego zarówno w toku czynności poprzedzających zawarcie umowy kredytu jak i w trakcie jej zawierania w zakresie dotyczącym ryzyka związanego z zaciągnięciem kredytu indeksowanego, zmian kursu walutowego i związaną z tym zmianą wysokości kwoty zaciągniętego zobowiązania i rat kapitałowo-odsetkowych,

- braku indywidualnego uzgodnienia między stronami postanowień umownych dotyczących klauzul indeksacyjnych,

- braku możliwości zapoznania się z umową i regulaminem w trakcie trwania procedury kredytowej,

- ukształtowania treści umowy w sposób niejednoznaczny a także sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszający interesy strony powodowej,

- dowolności pozwanego w kształtowaniu tabeli kursowej.

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia oraz braku interesu prawnego w żądaniu ustalenia.

(odpowiedź na pozew k. 75-104)

Powód pismem z dnia 23.01.2024 r. rozszerzył powództwo o zapłatę o kwotę 27.529,34 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia rozszerzenia powództwa do dnia zapłaty oraz w zakresie roszczenia o ustalenie bezskuteczności postanowień o uznanie dodatkowo za bezskuteczne § 14 ust. 8, § 15 ust. 3 pkt 3 ppkt b, § 15 ust. 3 pkt 7 ppkt b, § 21 ust. 3 Regulaminu kredytu hipotecznego udzielanego przez (...). W konsekwencji roszczenie główne zostało sformułowane w następujący sposób:

1)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 98.018,18 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, w tym od kwoty 70.488,84 zł od dnia wniesienia pozwu tj. od 09.03.2022 r. do dnia zapłaty, od kwoty 27.529,34 zł od dnia rozszerzenia powództwa tj. 23.01.2024 r. do dnia zapłaty,

2)  ustalenie bezskuteczności wobec powoda postanowień § 2 ust. 1 zd. 2 umowy o kredyt hipoteczny nr (...) sporządzonej w dniu 03.04.2008 r. podpisanej w dniu 08.04.2008 r. pomiędzy powodem, a (...) S.A. Oddział w Polsce oraz § 7 ust. 4, § 9 ust. 2 pkt 1 i 2, § 13 ust. 7, § 14 ust. 8, § 15 ust. 3 pkt 3 ppkt b, § 15 ust. 3 pkt 7 ppkt b, § 21 ust. 3, § 23 ust. 1 Regulaminu kredytu hipotecznego udzielonego przez (...).

(pismo powoda – k. 200-206)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, w tym również w zakresie wynikającym z pism z dnia 23.01.2024 r. zawierającego modyfikację powództwa. Podniósł zarzut braku statusu konsumenta po stronie powodowej.

(pismo powodów – k. 216-221)

Powód pismem z dnia 23.01.2024 r. rozszerzył powództwo o zapłatę o kwotę 21.367,65 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia rozszerzenia powództwa do dnia zapłaty. W konsekwencji roszczenie główne zostało sformułowane w następujący sposób:

1)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 119.385,83 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty:

- 70.488,84 zł od dnia wniesienia pozwu tj. od 09.03.2022 r. do dnia zapłaty,

- 27.529,34 zł od dnia rozszerzenia powództwa tj. 23.01.2024 r. do dnia zapłaty,

- 21.367,65 zł od dnia rozszerzenia powództwa tj. 08.10.2024 r. do dnia zapłaty,

tytułem nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych za okres od 22.06.2008 r. do 19.01.2024 r. w związku z zastosowaniem w umowie o kredyt hipoteczny nr (...) sporządzonej w dniu 03.04.2008 r. podpisanej w dniu 08.04.2008 r. pomiędzy powodem, a (...) S.A. Oddział w Polsce, niedozwolonych postanowień umownych dot. mechanizmu indeksacji,

2)  ustalenie bezskuteczności wobec powoda postanowień § 2 ust. 1 zd. 2 umowy o kredyt hipoteczny nr (...) sporządzonej w dniu 03.04.2008 r. podpisanej w dniu 08.04.2008 r. pomiędzy powodem, a (...) S.A. Oddział w Polsce oraz § 7 ust. 4, § 9 ust. 2 pkt 1 i 2, § 13 ust. 7, § 14 ust. 8, § 15 ust. 3 pkt 3 ppkt b, § 15 ust. 3 pkt 7 ppkt b, § 21 ust. 3, § 23 ust. 1 Regulaminu kredytu hipotecznego udzielonego przez (...).

(pismo powoda – k. 301-302)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, w tym również w zakresie wynikającym z modyfikacji powództwa. Jednocześnie podtrzymał w całości dotychczasowe stanowisko w sprawie oraz wszelkie twierdzenia, wnioski i zarzuty.

(pismo powodów – k. 316-318)

Pełnomocnik pozwanego na rozprawie w dniu 09.04.2024 r. złożył oświadczenie o skorzystaniu z prawa zatrzymania. Na podstawie at. 496 k.c. w zw. z art. 497 k.c. pozwany korzysta z prawa zatrzymania świadczenia, które w razie uwzględnienia roszczenia ujętego w powództwie ew. przysługiwało będzie stronie powodowej od pozwanego do czasu zaofiarowania pozwanemu zwrotu świadczenia w postaci kwoty kredytu tj. 310.000 zł wypłaconego stronie powodowej albo zabezpieczenie roszczenia o jego zwrot.

(protokół rozprawy – k. 244)

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 8 kwietnia 2008 r. powód jako konsument zawarł z poprzednikiem prawnym pozwanego banku (...) S.A. Spółką Akcyjną Oddział w Polsce – umowę o kredyt hipoteczny nr (...). Jego celem było uzyskanie środków na zakup lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym i jego modernizację w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych.

W dacie złożenia wniosku powód był zatrudniony na podstawie umowy o pracę i osiągał dochód w PLN. Powód pracował wówczas jako przedstawiciel handlowy.

(dowód: umowa kredytu k. 14-18 oraz k. 128-130, wydruk KRS dot. pozwanego – k. 110-118, wniosek o kredyt hipoteczny k. 120-122, świadectwo pracy – k. 230-233, przesłuchanie stron - k. 243-244)

Umowa została podpisana na podstawie wniosku o kredyt hipoteczny, w którym wnioskowaną kwotę kredytu kredytobiorca oznaczył w walucie polskiej (310 000 PLN) oraz wskazując jako walutę wnioskowanego kredytu walutę szwajcarską ( (...)).

Powód składając wniosek o kredyt podpisał oświadczenia, że:

- będąc w pełni świadomy ryzyka kursowego, rezygnuje z możliwości zaciągnięcia kredytu w złotych i dokonuje wyboru zaciągnięcia kredytu indeksowanego do waluty obcej,

- znane są mu postanowienia „Regulaminu kredytu hipotecznego udzielanego przez poprzednika prawnego pozwanego w odniesieniu do kredytów indeksowanych do waluty obcej,

- został poinformowany, że aktualna wysokość kursów waluty obcej dostępna jest w placówkach banku,

- jest świadomy, że ponosi ryzyko kursowe związane z wahaniem kursów waluty, do której indeksowany jest kredyt i ma ono wpływ na wysokość zobowiązania względem banku wynikającego z umowy oraz na wysokość rat spłaty kredytu,

- jest świadomy, że kredyt zostanie wypłacony w złotych na zasadach opisanych w regulaminie, zaś saldo zadłużenia kredytu będzie wyrażone w walucie obcej, a ponadto, że raty kredytu wyrażone będą w walucie obcej i podlegają spłacie w złotych na zasadach opisanych w regulaminie; prowizja od udzielonego kredytu, obliczana na podstawie kwoty kredytu w walucie obcej na zasadach opisanych w regulaminie, wyrażona jest docelowo w złotych,

Pozwany wydał pozytywną decyzję kredytową.

(dowód: wniosek o kredyt hipoteczny k. 120-122, oświadczenie wnioskodawcy związane z ubieganiem się o kredyt hipoteczny indeksowany do waluty obcej – k. 124, decyzja kredytowa – k. 126)

Zgodnie z umową Bank udzielił powodowi kredytu w kwocie 310.000 zł (PLN) na zakup lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym, refinansowanie poniesionych wydatków na cele mieszkaniowe, modernizację (§ 2 ust. 1 i ust. 2 umowy).

W § 2 ust. 1 zdanie drugie umowy wskazano, że „Kredyt jest indeksowany do waluty obcej (...).”

Okres kredytowania ustalono na 480 miesięcy (§ 2 ust. 3 i § 6 ust. 4 umowy). Raty spłaty określono jako równe, miesięczne, obejmujące kapitał i odsetki (§ 6 ust. 1 i ust. 2 umowy).

Oprocentowanie kredytu ustalono jako zmienne i stanowiące sumę stałej marży 1,20 punktów procentowych oraz stopy referencyjnej LIBOR 3M ( (...)). Na dzień sporządzenia umowy oprocentowanie wynosiło 4,09833 % w stosunku rocznym. Zasady naliczania odsetek, ustalania wysokości oprocentowania oraz zasady zmiany oprocentowania zostały określone w regulaminie (§ 3 umowy). Zgodnie z § 2 pkt 17 ppkt b) regulaminu LIBOR to stopa procentowa, według której banki gotowe są udzielać pożyczek w walutach wymienialnych innym bankom na londyńskim rynku bankowym, przy czym indeks przy nazwie stopy oznacza okres jakiego dotyczy stopa. Stopa LIBOR ustalana jest w dniu robocze na podstawie stóp zgłaszanych przez uczestników fixingu organizowanego przez (...) Stowarzyszenie (...) ( (...)) i podawane jest ok. godz. 11 czasu londyńskiego przez serwis (...).

Raty kredytu oraz inne należności związane z kredytem miały być pobierane z rachunku wskazanego przez kredytobiorcę w pełnomocnictwie, stanowiącym załącznik do umowy. Kredytobiorca zobowiązany był na podstawie umowy do utrzymywania wystarczających środków na ww. rachunku uwzględniając możliwe wahania kursowe w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej (§ 6 ust. 6 umowy).

Wypłata kredytu zgodnie z umową miała odbyć się jednorazowo na podstawie pisemnej dyspozycji kredytobiorcy na rachunek bankowy w niej wskazany, po spełnieniu przez kredytobiorcę warunków uruchomienia kredytu (§ 5 ust. 1-4 umowy). Szczegółowe zasady wypłaty kredytu zostały określone w „Regulaminie kredytu hipotecznego udzielanego przez (...), stanowiącego integralną część umowy (§ 1 ust. 2 umowy).

Zgodnie z treścią ww. regulaminu w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej:

a)  kredyt był udzielany w złotych. Na wniosek wnioskodawcy Bank udziela kredytu indeksowanego do waluty obcej. W przypadku kredytu indeksowanego do waluty obcej wnioskodawca wnioskuje o kwotę kredytu wyrażoną w złotych, z zaznaczeniem iż wniosek dotyczy kredytu indeksowanego do waluty obcej (§ 4 ust. 1 regulaminu),

b)  wypłata kredytu miała następować w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu; w przypadku wypłaty kredytu w transzach stosuje się kurs nie niższy niż kurs kupna zgodnie z tabelą obowiązującą w momencie wypłaty poszczególnych transz (§ 7 ust. 4. zdanie pierwsze i drugie regulaminu),

c)  saldo zadłużenia z tytułu kredytu miało być wyrażone w walucie obcej i obliczone według kursu stosowanego przy uruchomieniu kredytu; w przypadku wypłaty kredytu w transzach saldo zadłużenia z tytułu kredytu obliczane jest według kursów stosowanych przy wypłacie poszczególnych transz (§ 7 ust. 4 zdanie trzecie i czwarte regulaminu),

d)  raty kredytu podlegające spłacie miały być wyrażone w walucie obcej i w dniu wymagalności raty kredytu pobierane z rachunku bankowego kredytobiorcy prowadzonego w PLN, według kursu sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w Banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu (§ 9 ust. 2 pkt 1 regulaminu),

e)  jeśli dzień wymagalności raty kredytu przypada na dzień wolny od pracy, stosuje się kurs sprzedaży zgodnie z tabelą obowiązującą w banku na koniec ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu (§ 9 ust. 2 pkt 2 regulaminu),

f)  wcześniejsza spłata dokonywana jest w oparciu o kurs sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w banku w momencie realizacji dyspozycji (§ 13 ust. 7 regulaminu),

g)  Tabelę zdefiniowano jako Tabelę kursów walut obcych obowiązującą w Banku (§ 2 pkt 12 regulaminu),

h)  kredyt indeksowany do waluty obcej zdefiniowano jako kredyt oprocentowany według stopy procentowej, opartej na stopie referencyjnej, dotyczącej waluty innej niż złote, którego wypłata oraz spłata odbywa się w złotych w oparciu o kurs waluty obcej do złotych, według Tabeli (§ 2 pkt 2 regulaminu),

i)  Bank na wniosek kredytobiorcy mógł wyrazić zgodę na zmianę waluty kredytu, natomiast szczegółowe warunki zmiany zostały określone w § 14 regulaminu (§ 14 ust. 1 regulaminu),

j)  obliczenie kwoty kapitału po zmianie waluty kredytu miało następować w następujący sposób: - w przypadku zmiany waluty kredytu z waluty obcej na złote, według kursu sprzedaży waluty obcej do złotych, - w przypadku zmiany waluty kredytu ze złotych na walutę obcą, według kursu kupna waluty obcej do złotych, - w przypadku zmiany waluty kredytu z waluty obcej na inną walutę obcą, według ilorazu sprzedaży dotychczasowej waluty kredytu do złotych oraz kursy kupna nowej waluty kredytu do złotego, w każdym z ww. przypadków zgodnie z Tabelą obowiązującą na 2 dni robocze przed dniem realizacji zmiany waluty kredytu (§ 14 ust. 8 pkt 1-3 regulaminu),

k)  prowizja od zmiany waluty kredytu jest obliczana na podstawie kwoty kapitału kredytu będącej przedmiotem zmiany waluty kredytu, w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wysokość prowizji obliczana jest w oparciu o kurs sprzedaży według Tabeli obowiązującej w dniu realizacji dyspozycji zmiany waluty kredytu (§ 15 ust. 3 pkt 3 ppkt b)

l)  opłaty związane z kosztami ustanowienia zabezpieczenia przejściowego, w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej kwota kredytu obliczana jest w oparciu o kurs sprzedaży według Tabeli obowiązującej w dniu sporządzania umowy (§ 15 ust. 3 pkt 7 ppkt b regulaminu),

m)  w przypadku postawienia kredytu indeksowanego do waluty obcej w stan wymagalności, Bank dokonuje zmiany waluty kredytu na złote według kursu sprzedaży zgodnie z aktualną Tabelą obowiązującą w Banku (§ 21 ust. 3 regulaminu),

n)  Bank zastrzegł sobie prawo do zmiany regulaminu; w przypadku zmiany Bank przesyła kredytobiorcy tekst zmian, a zmieniony regulamin zaczyna obowiązywać po upływie 14 dni od doręczenia tekstu zmian, chyba że kredytobiorca złoży w tym terminie pisemne wypowiedzenie umowy (§ 23 ust. 1 i 2 regulaminu).

Żadne postanowienie umowy ani regulaminu nie wskazywało, w jaki sposób Bank ustala kursy walut w ramach wskazanej (...).

Wszelkie zmiany umowy wymagały formy pisemnej pod rygorem nieważności za wyjątkiem zmian w Regulaminie, zmian w Taryfie, zmian oprocentowania oraz innych przypadków przewidzianych w umowie lub Regulaminie (§ 14 umowy). Kredytobiorca wszystkie informacje dotyczące zmiany stopy procentowej, wysokości rat spłaty oraz terminów spłaty miał otrzymywać w wyciągu bankowym dotyczącym kredytu (§ 6 ust. 7 umowy).

(dowód: umowa kredytu k. 14-18 oraz k. 128-130, regulamin kredytu hipotecznego k. 24-32 oraz k. 131-135, pełnomocnictwo – k. 22-23, oświadczenie kredytobiorcy o ustanowieniu hipoteki – k. 20)

Kredytobiorca w dniu podpisania umowy kredytu złożył oświadczenie, dotyczące oprocentowania kredytu zmienną stopą procentową oraz ryzyka związanego z kredytem indeksowanym do waluty obcej.

Powód oświadczył m.in., że:

- został zapoznany przez pracownika Banku z kwestią ryzyka kursowego w przypadku udzielenia kredytu indeksowanego do waluty obcej,

- będąc w pełni świadomi ryzyka kursowego, rezygnuje z możliwości zaciągnięcia kredytu w złotych i dokonuje wyboru zaciągnięcia kredytu indeksowanego do waluty obcej,

- znane są mu postanowienia Umowy o kredyt hipoteczny oraz „Regulaminu kredytu hipotecznego udzielanego przez poprzednika prawnego pozwanego w odniesieniu do kredytów indeksowanych do waluty obcej,

- został poinformowany, że aktualna wysokość kursów waluty obcej dostępna jest w placówkach banku,

- jest świadomy, że ponosi ryzyko kursowe związane z wahaniem kursów waluty, do której indeksowany jest kredyt i ma ono wpływ na wysokość zobowiązania względem banku wynikającego z umowy oraz na wysokość rat spłaty kredytu,

- jest świadomy, że kredyt zostanie wypłacony w złotych na zasadach opisanych w regulaminie,

- jest świadomy, że saldo zadłużenia kredytu będzie wyrażone w walucie obcej, a ponadto, że raty kredytu wyrażone będą w walucie obcej i podlegają spłacie w złotych na zasadach opisanych w regulaminie.

(dowód: oświadczenie kredytobiorcy zw. z zaciągnięciem kredytu zabezpieczonego hipoteką – k. 21 oraz k. 137)

Umowa nie była indywidulnie negocjowana przez strony.

(dowód: przesłuchanie stron – k. 243-244)

Kredyt został wypłacony kredytobiorcy zgodnie z złożoną dyspozycją wypłaty. Wypłata nastąpiła w dniu 22.04.2008 r. w kwocie 310.000 zł co stanowiło równowartość 149.917,79 CHF po kursie 2, (...).

(dowód: zaświadczenie – k. 38-43)

Strony zawarły w dniu 27.11.2015 r. aneks nr (...) do umowy kredytu hipotecznego umożliwiający powodowi skorzystania z uprawnienia elastycznego kredytu domowego.

(dowód: aneks nr (...) – k. 33-36)

Powód w okresie od 22.05.2008 r. do dnia 19.01.2024 r. uiścił łącznie na rzecz pozwanego z tytułu spłaty rat umowy kredytu kwotę 266.800,59 zł.

Różnica pomiędzy ustaloną sumą wpłat w okresie od 22.05.2008 r. do dnia 19.01.2024 r., a kwotą która byłaby należna we wskazanym okresie przy przyjęciu, że z umowy usunięto by mechanizm indeksacji, a powód byłby zobowiązany do spłaty kredytu w PLN według zasad określonych w umowie z oprocentowaniem stanowiącym sumę stałej marży w wysokości 1,20 p.p. i L. 3M dla (...), zgodnie z zasadami przewidzianymi w § 3 umowy, doprecyzowanymi w § 5 regulaminu, wynosi 119.385,83 zł.

(dowód: zaświadczenie – k. 38-43, potwierdzenie przelewów – k. 56-59, zestawienie operacji – k. 207-208, opinia biegłego sądowego M. H. – k. 272-293)

Powód w dniu 13.02.2009 r. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie stolarki budowlanej. Działalność prowadził do 10.08.2015 r. Przez ten okres firma była zarejestrowana pod adresem kredytowanej nieruchomości. Powód w ramach prowadzonej działalności zajmował się montażem drzwi i okien.

(dowód: wydruk z (...) dot. powoda – k. 224-225, przesłuchanie stron – k. 243-244)

Powód pismem z dnia 04.02.2021 r. złożył pozwanemu reklamację jednocześnie wzywając do rozliczenia wzajemnych roszczeń stron. W piśmie powołał się na nieważność umowy i zawarcie w niej klauzul abuzywnych. Pozwany nie uznał roszczeń powoda.

(dowód: reklamacja – k. 47-50, pismo pozwanego – k. 55)

Powód pismem z dnia 24.11.2021 r. został poinformowany przez pozwanego, że od 01.01.2022 r. stawka referencyjna (...) nie będzie publikowana. Wobec powyższego oprocentowanie miało składać się z stawki referencyjnej (...) i spread korygujący oraz stałej marży banku (określonej w umowie).

(dowód: pismo pozwanego – k. 37)

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda o zapłatę z tytułu nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych za okres od 22.06.2008 r. do 19.01.2024 r. w związku z zastosowaniem w umowie o kredyt hipoteczny niedozwolonych postanowień umownych dot. mechanizmu indeksacji zostało uwzględnione w całości. Sąd ustalił też, że bezskuteczne wobec powoda są postanowienia § 2 ust. 1 zd. 2 umowy o kredyt hipoteczny nr (...) sporządzonej w dniu 03.04.2008 r. podpisanej w dniu 08.04.2008 r. pomiędzy powodem, a (...) S.A. Oddział w Polsce oraz § 7 ust. 4, § 9 ust. 2 pkt 1 i 2, § 13 ust. 7, § 14 ust. 8, § 15 ust. 3 pkt 3 ppkt b, § 15 ust. 3 pkt 7 ppkt b, § 21 ust. 3, § 23 ust. 1 Regulaminu kredytu hipotecznego udzielonego przez (...). Oddaleniu podlegało w części żądanie odsetkowe.

Sąd dokonał ustaleń faktycznych w sprawie w oparciu o załączone do akt i niekwestionowane przez strony dokumenty i opinię biegłego sądowego oraz zeznania świadka i powoda nie stwierdzając podstaw do podważenia ich wiarygodności.

Świadek A. S. (k. 166-168, 191-194) wskazał, że nie zna powoda i nie uczestniczył w procedurze zawierania z nim umowy kredytu. Zeznał na temat ogólnych kwestii związanych z funkcjonowaniem kredytów i finansowaniem banku oraz konstrukcji umów.

Powód ma interes prawny w wystąpieniu z żądaniem pozwu, a polega on na tym, że w istocie domaga się definitywnego usunięcia niepewności prawnej co do istnienia nawiązanego na podstawie umowy stosunku prawnego lub jego treści w przypadku wyeliminowania niektórych ich postanowień z uwagi na ich niedozwolony charakter. W przypadku umowy długoterminowej, jakim jest objęta pozwem umowa kredytu, żądanie zwrotu kwot wypłaconych lub wpłaconych może wynikać z różnych przyczyn, zatem samo rozstrzygnięcie o uwzględnieniu lub oddaleniu żądania zapłaty na tle takiej umowy nie zawsze wyeliminuje wątpliwości co do jej istnienia lub treści. W świetle aktualnego orzecznictwa Sądu Apelacyjnego w Białymstoku jak i Sądu Najwyższego powyższa kwestia nie budzi wątpliwości.

Zasadnicze postanowienia umowy w ocenie Sądu spełniają przesłanki z art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (w brzmieniu obowiązującym w dacie jej zawarcia) i pozwalają na uznanie jej za umowę kredytu bankowego. Znane są bowiem strony umowy, kwota i waluta kredytu, cel, na jaki został udzielony, zasady i termin jego spłaty (ratalnie), wysokość oprocentowania i zasady jego zmiany (suma stałej marża i zmiennej stopy referencyjnej) oraz inne niezbędne warunki wynikające z art. 69 ust. 2 powołanej ustawy.

Oceny postanowień ww. umowy nie zmienia fakt, że kwota udzielonego kredytu miała być indeksowana kursem waluty obcej przez przeliczenie wysokości sumy kredytowej wypłaconej w walucie polskiej na walutę obcą, ustalenie rat spłaty w walucie obcej i następnie przeliczanie wartości konkretnych spłat dokonywanych w walucie polskiej na walutę obcą i odpowiednie do tego określanie wysokości pozostałego do spłaty zadłużenia w tej właśnie walucie ( (...)).

Art. 358 ¹ § 2 k.c. wprost przewiduje możliwość zastrzeżenia w umowie, że wysokość zobowiązania, którego przedmiotem od początku jest suma pieniężna, zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. W orzecznictwie sądowym zgodnie przyjmuje się przy tym, że w omawianym przepisie chodzi o pieniądz polski, a innym miernikiem wartości może być również waluta obca (vide: wyroki SN w sprawie I CSK 4/07, I CSK 139/17, uzasadnienie wyroku SN w sprawie V CSK 339/06).

Umowa stron zawiera zatem elementy przedmiotowo istotne, które mieszczą się w konstrukcji umowy kredytu bankowego i stanowią jej w pełni dopuszczalny oraz akceptowany przez ustawodawcę wariant, o czym świadczy nadto wyraźne wskazanie tego rodzaju kredytów (indeksowanych i denominowanych) w treści art. 69 ust. 2 pkt 4a i ust. 3 prawa bankowego oraz wprowadzenie art. 75b prawa bankowego, na podstawie nowelizacji tej ustawy, które to zmiany weszły w życie z dniem 26 sierpnia 2011 r.

Nadto umowa stron jest dopuszczalna w świetle treści art. 353 ¹ k.c., zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Ryzyko zmiany kursu waluty obcej przyjętej jako miernik wartości świadczenia w walucie polskiej z zasady może wywoływać konsekwencje dla obu stron – w przypadku podwyższenia kursu podwyższając wartość zobowiązania kredytobiorcy w stosunku do pierwotnej kwoty wyrażonej w walucie wypłaty, a w przypadku obniżenia kursu - obniżając wysokość jego zadłużenia w tej walucie, a tym samym obniżając wysokość wierzytelności Banku z tytułu spłaty kapitału kredytu w stosunku do kwoty wypłaconej.

Trudno zatem uznać, aby konstrukcja umowy kredytu indeksowanego kursem waluty obcej była sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego, skoro ryzyko takiego ukształtowania stosunku prawnego obciąża co do zasady obie strony. Nie ma również przeszkód, by strony w umowie określiły sposób ustalania kursu dla uniknięcia wątpliwości na tym tle w toku wykonywania umowy. Zamieszczenie postanowień w tym zakresie samo w sobie nie narusza zatem przepisów prawa, zasad współżycia społecznego, ani nie jest sprzeczne z naturą zobowiązania kredytowego.

Ustalony w umowie z konsumentem sposób ustalania kursu waluty indeksacyjnej przyjmowanego do rozliczeń umowy może natomiast być przedmiotem oceny, czy nie stanowi postanowienia niedozwolonego. W związku ze stanowiskiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ( (...)), zajętym w wyroku z dnia 3 października 2019 r. w sprawie (...)na tle wykładni dyrektywy (...), i podtrzymanym tam poglądem dotyczącym natury klauzul wymiany (indeksacyjnych), które wprowadzając do umów kredytowych ryzyko kursowe, określają faktycznie główny przedmiot umowy (pkt 44 powołanego wyroku), postanowienia w tym zakresie podlegają kontroli w celu stwierdzenia, czy nie mają charakteru niedozwolonego, jeżeli nie zostały sformułowane jednoznacznie (art. 385 ^{( 1)} § 1 zd. drugie k.c.). W przypadku uznania ich za niedozwolone konieczne staje się również rozważenie skutków tego stanu rzeczy.

Nie ulega wątpliwości, że powód zawarł umowę jako konsument w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. Z umowy i wniosku kredytowego wynika, że powód zaciągnął kredyt na cele mieszkaniowe. W dacie zawarcia umowy powód nie prowadził żadnej działalności gospodarczej, lecz pozostawał w stosunku pracy. Dopiero po zawarciu umowy kredytu powód rozpoczął prowadzenie działalności. Firma została zarejestrowana pod adresem kredytowanej nieruchomości – jednakże wyłącznie w celach administracyjnych. Powód zajmował się montażem okien i drzwi, a więc oczywistym jest to, że czynności te wykonywał w nieruchomościach klientów, a nie w kredytowanym mieszkaniu. Powód zeznał „Nadal mieszkam w tym mieszkaniu. Nigdy go nie wynajmowałem. W mieszkaniu nie była prowadzona działalność, była w nim zarejestrowana w 2009 r. W dniu zawarcia umowy nie planowałem założyć działalności. Zajmowałem się montażem drzwi i okien.” (protokół rozprawy – k. 243v-244). Pozwanemu nie podważył skutecznie statusu konsumenta po stronie powodowej w niniejszej sprawie.

Powód wskazał, że postanowienia zawarte w § 2 ust. 1 zd. 2 umowy oraz § 7 ust. 4, § 9 ust. 2 pkt 1 i 2, § 13 ust. 7, § 14 ust. 8, § 15 ust. 3 pkt 3 ppkt b, § 15 ust. 3 pkt 7 ppkt b, § 21 ust. 3, § 23 ust. 1 Regulaminu stanowią klauzulę waloryzacyjną. Powyższe zapisy dotyczyły kursów waluty obcej stosowanych do przeliczeń na potrzeby ustalenia wzajemnych zobowiązań stron. Wskazane zapisy przewidywały, że wysokość zobowiązania stron będzie wielokrotnie przeliczana z zastosowaniem dwóch rodzajów kursu waluty indeksacyjnej.

Bezspornie mechanizm (konkretny sposób) ustalania kursu nie został opisany w żaden sposób ani w umowie, ani w regulaminie. W żaden bowiem sposób nie zdefiniowano, jak powstaje tabela zawierająca te kursy, co oznacza, że pozwany miał swobodę w zakresie ustalania kursu waluty indeksacyjnej.

W ocenie Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, że umowa stron została zawarta na podstawie wzoru opracowanego i stosowanego przez Bank. Kredytobiorca mógł wybrać rodzaj kredytu, który najbardziej mu odpowiadał, uzgodnić kwotę kredytu w walucie polskiej, natomiast nie uzgadniano z nim wszystkich pozostałych postanowień, w szczególności nie uzgadniano tego, czy może skorzystać z innego kursu waluty niż przyjmowany przez pozwanego. Oznacza to, że te pozostałe postanowienia, podobnie jak postanowienia regulaminu (stanowiącego wszak integralną część umowy), nie były uzgodnione indywidualnie z kredytobiorcą w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 i 3 k.c.

Z zeznań powoda wynika, że nie informowano kredytobiorcy o możliwości negocjacji umowy „ Nie byłem informowany w jaki sposób bank ustalał kurs dla potrzeb wypłaty i spłaty kredytu. (…) Nie miałem możliwości wcześniejszego zapoznania się z nią, bądź negocjacji. Nie zadawałem pytań, czy mogę coś negocjować, nie wiedziałem czy jest taka możliwość. (…) Nie wiedziałem w jaki sposób bank ustala tabele kursów. Nie przedstawiono mi możliwości spłaty w (...).” (protokół k. 243-244).

W tym stanie rzeczy nie ma podstaw do przyjęcia, że postanowienia umowy w zakresie mechanizmu ustalania kursu waluty, wyznaczającego wysokość zobowiązania strony powodowej względem pozwanego, zostały w przypadku umowy stron uzgodnione indywidualnie.

Z uwagi na to, że powód wskazywał, że ww. postanowienia są niedozwolone, należało rozważyć, czy – skoro dotyczą głównego przedmiotu umowy – są wystarczająco jednoznaczne i czy wynikające z nich prawa lub obowiązki stron zostały ukształtowane sprzecznie z dobrymi obyczajami lub w sposób rażąco naruszający interesy powoda jako konsumenta. Kwestionowane postanowienia przewidują indeksację kredytu kursem waluty obcej i odwołują się do tabeli, co do której wskazano jedynie, że chodzi o tabelę obowiązującą w banku, bez wskazania, w jaki konkretnie sposób jest ona ustalana i jak ustalane są umieszczone tam kursy walut. To zaś nie pozwala na jednoznaczne określenie zakresu tych postanowień i konsekwencji płynących dla kredytobiorcy. Trudno uznać, aby tak sformułowane postanowienia były wystarczająco jednoznaczne. Podkreślenia wymaga, że kwestionowane postanowienia wskazywały na dwa rodzaje kursów – kurs kupna do ustalenia wysokości kredytu w tej walucie po jego wypłacie w walucie polskiej oraz kurs sprzedaży do ustalenia wysokości kolejnych rat spłaty w PLN i wcześniejszej spłaty. Zważywszy, że sposób ustalania tych kursów nie został określony w umowie, oznacza to, że mogły być one wyznaczane jednostronnie przez Bank. Nie zmienia tego okoliczność, że w pewnym zakresie Bank mógł doznawać pewnych ograniczeń dotyczących wyznaczania kursu z uwagi na działania regulatora rynku, czy z uwagi na sytuację gospodarczą, gdyż nadal były to czynniki niezależne od kredytobiorcy, na które kredytobiorca nie miał żadnego wpływu. Na tle tak ukształtowanych postanowień dotyczących kursu waluty, która ma być miernikiem waloryzacji (przeliczania) zobowiązań wynikających z umowy kredytu bankowego utrwalony jest pogląd, że mają one charakter niedozwolony, gdyż są „nietransparentne, pozostawiają pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarczają kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz naruszają równorzędność stron” (vide uzasadnienie wyroku SN w sprawie V CSK 382/18 i przywołane tam orzecznictwo).

W ocenie Sądu przyznanie sobie przez pozwanego we wskazanych postanowieniach jednostronnej kompetencji do swobodnego ustalania kursów przyjmowanych do wykonania umowy prowadzi do wniosku, że były one sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszały rażąco interesy powoda w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., oceniane na datę zawarcia umowy (art. 385 ² k.p.c. – por. uchwała SN z 20.06.2018 r. w sprawie III CZP 29/17). Takie rozwiązania dawały bowiem Bankowi, czyli tylko jednej ze stron stosunku prawnego, możliwość przerzucenia na powodów całego ryzyka wynikającego ze zmiany kursów waluty indeksacyjnej i pozostawiały mu całkowitą swobodę w zakresie ustalania wysokości ich zadłużenia przez dowolną i pozbawioną jakichkolwiek czytelnych i obiektywnych kryteriów możliwość ustalania kursu przyjmowanego do rozliczenia spłaty kredytu. Nie ma zaś znaczenia, czy z możliwości tej Bank korzystał, ani to, czy w toku wykonywania umowy zmienił swoje zasady na bardziej transparentne. Dla uznania postanowienia umownego za niedozwolone wystarczy bowiem taka jego konstrukcja, która prowadzi do obiektywnej możliwości rażącego naruszenia interesów konsumenta, przy czym zgodnie z art. 385 ² k.c. ewentualna abuzywność postanowień umowy podlega badaniu na datę jej zawarcia z uwzględnieniem towarzyszących temu okoliczności i innych umów pozostających w związku z umową objętą badaniem (vide uchwała SN z 20.06.2018 r. w sprawie III CZP 29/17).

W świetle powyższych okoliczności w ocenie Sądu wskazane wyżej postanowienia umowy dotyczące stosowania dwóch różnych rodzajów kursów, które mogły być swobodnie ustalane przez jedną ze stron umowy (Bank) nie zostały uzgodnione indywidualnie z kredytobiorcą i kształtowały zobowiązania powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, a zatem miały charakter niedozwolony w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. i w związku z tym nie wiążą powoda.

Wyeliminowanie wskazanych zapisów i związanie stron umową w pozostałym zakresie, czyli przy zachowaniu postanowień dotyczących indeksacji kredytu oznaczałoby, że kwota kredytu wypłaconego powodowi powinna zostać przeliczona na walutę szwajcarską, a powodowie w terminach płatności kolejnych rat powinien je spłacać w walucie polskiej, przy czym żadne postanowienie nie precyzowałoby kursu, według którego miałyby nastąpić takie rozliczenia. Nie ma przy tym możliwości zastosowania w miejsce wyeliminowanych postanowień żadnego innego kursu waluty.

Zgodnie z wiążącą wszystkie sądy Unii Europejskiej wykładnią dyrektywy (...) dokonaną przez (...) w powołanym już wyżej wyroku z dnia 3.10.2019 r. w sprawie(...) w przypadku ustalenia, że w umowie zostało zawarte postanowienie niedozwolone w rozumieniu dyrektywy, skutkiem tego jest wyłącznie wyeliminowanie tego postanowienia z umowy, chyba że konsument następczo je zaakceptuje. Jedynie w drodze wyjątku możliwe jest zastosowanie w miejsce postanowienia niedozwolonego przepisu prawa o charakterze dyspozytywnym lub takiego, który można zastosować za zgodą obu stron – wyłącznie wtedy gdy brak takiego zastąpienia skutkowałby upadkiem umowy i niekorzystnymi następstwami dla konsumenta, który na takie niekorzystne rozwiązanie się nie godzi. W wyroku tym (...) wskazał, że nie jest możliwe zastąpienie postanowienia niedozwolonego przez odwołanie się do norm ogólnych prawa cywilnego, nie mających charakteru dyspozytywnego.

Przenosząc powyższe uwagi na stan faktyczny niniejszej sprawy należy wskazać, że brak możliwości stosowania norm o charakterze ogólnym nie pozwala na sięgnięcie do domniemanej woli stron lub utrwalonych zwyczajów (art. 65 k.c. i art. 56 k.c.), które w odniesieniu do innych stosunków prawnych pozwalałyby na ustalenie wartości świadczenia określonego w walucie obcej np. przez odniesienie się do tej waluty według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski lub innych kursów wskazywanych przez strony w umowie. Nie ma zwłaszcza możliwości sięgnięcia po przepis art. 358 § 2 k.c., który posługuje się takim właśnie kursem w przypadku możliwości spełnienia świadczenia wyrażonego w walucie obcej. Po pierwsze, świadczenie obu stron było wyrażone w walucie polskiej (wypłata kredytu i jego spłata następowały bowiem w PLN, a (...) był tylko walutą indeksacyjną). Po drugie, wspomniany przepis nie obowiązywał w dacie zawarcia umowy (wszedł w życie z dniem 24 stycznia 2009 r.), zaś uznanie pewnych postanowień umownych za niedozwolone skutkuje ich wyeliminowaniem z umowy już od daty jej zawarcia, co czyni niemożliwym zastosowanie przepisu, który wówczas nie obowiązywał. Nawet gdyby uznać, że art. 358 § 2 k.c. mógłby być stosowany do skutków, które nastąpiły po dacie jego wejścia w życie, to nadal brak byłoby możliwości ustalenia kursu, według którego należałoby przeliczać zobowiązania stron sprzed tej daty, czyli przede wszystkim ustalić wysokości zadłużenia w (...) po wypłacie kredytu.

W ocenie Sądu brak określenia kursów wymiany i możliwości uzupełnienia umowy w tym zakresie skutkuje koniecznością wyeliminowania z umowy całego mechanizmu indeksacji, który - określony przy pomocy niedozwolonych postanowień dotyczących kursu wymiany - jawi się w całości jako sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający interesy kredytobiorcy - konsumenta.

W konsekwencji, uznać należy za niedozwolone postanowienia zawarte § 2 ust. 1 zd. 2 umowy oraz § 7 ust. 4, § 9 ust. 2 pkt 1 i 2, § 13 ust. 7, § 14 ust. 8, § 15 ust. 3 pkt 3 ppkt b, § 15 ust. 3 pkt 7 ppkt b, § 21 ust. 3, § 23 ust. 1 regulaminu.

Przypomnieć w tym miejscu należy ponownie stanowisko (...) w powołanym już wyżej wyroku z dnia 3.10.2019 r. w sprawie (...) że konsument może wyrazić zgodę na kontynuowanie umowy, która mogłaby zostać uznana za nieważną. Sąd będąc związanym zasadniczym żądaniem powoda uznał, że umowa wiąże strony w pozostałym zakresie pomimo eliminacji z niej klauzul abuzywnych. Dalszą możliwość wykonywania umowy sporządzonej przez (...) w postaci „odfrankowionej” potwierdza też opinia biegłej, która wyliczyła wysokość należności w oparciu o pozostałe po redukcji regulacje. W sposób jednoznaczny obala to więc tezę o niemożliwości dalszego wykonywania umowy.

Dodać należy, że wobec pierwotnej wady przedmiotowej umowy, aneks sporządzony do umowy nie wprowadził w niej skutecznych istotnych zmian. Dotyczył on jedynie umożliwienia elastycznej spłaty kredytu. Mechanizm indeksacji został w praktyce od początku uznany za bezskuteczny. Treść aneksów nie miała sanować go.

Wobec powyższego Sąd ustalił bezskuteczność wobec powoda postanowień § 2 ust. 1 zd. 2 umowy o kredyt hipoteczny nr (...) sporządzonej w dniu 3 kwietnia 2008 r., podpisanej w dniu 8 kwietnia 2008 r. pomiędzy powodem, a (...) S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce oraz § 7 ust. 4, § 9 ust. 2 pkt 1 i 2, § 13 ust. 7, § 14 ust. 8, § 15 ust. 3 pkt 3 ppkt b, § 15 ust. 3 pkt 7 ppkt b, § 21 ust. 3, § 23 ust. 1 Regulaminu kredytu hipotecznego udzielanego przez (...),, o czym orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku na podstawie art. 189 k.p.c. w zw. z art. art. 385 ¹ k.c.

Z uwagi na powyższe w oparciu o art. 410 § 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 119.385,83 zł, o czym orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

Przeprowadzona w niniejszej sprawie analiza doprowadziła do wniosku, że umowa zawiera postanowienia abuzywne wobec czego zasadne jest żądanie zapłaty zgłoszone przez powoda. Z uwagi na kwestionowanie przez pozwanego wysokości żądanej przez powoda kwoty jak i skomplikowany charakter wyliczenia związanego z ustaleniem wysokości przysługującego powodowi roszczenia za okres od dnia od 22.05.2008 r. do dnia 19.01.2024 r., r. konieczne stało się dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości. Opinia została sporządzona przez biegłą sądową M. H. (2). W ocenie Sądu przedmiotowa opinia jest jasna, pełna oraz koresponduje z zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, a wnioski w niej zawarte są logiczne oraz zgodne z doświadczeniem życiowym. Powód w okresie od 22.05.2008 r. do dnia 19.01.2024 r. uiścił łącznie na rzecz pozwanego z tytułu spłaty rat umowy kredytu kwotę 266.800,59 zł. Różnica pomiędzy ustaloną sumą wpłat w okresie od 22.05.2008 r. do dnia 19.01.2024 r., a kwotą która byłaby należna we wskazanym okresie przy przyjęciu, że z umowy usunięto by mechanizm indeksacji, a powód byłby zobowiązany do spłaty kredytu w PLN według zasad określonych w umowie z oprocentowaniem stanowiącym sumę stałej marży w wysokości 1,20 p.p. i L. 3M dla (...), zgodnie z zasadami przewidzianymi w § 3 umowy, doprecyzowanymi w § 5 regulaminu, wynosi 119.385,83 zł. W związku z powyższym, powód w okresie od 22.05.2008 r. do dnia 19.01.2024 r. świadczył nienależnie na rzecz pozwanego kwotę 119.385,83 zł z uwagi na usunięcie mechanizmu indeksacji.

Bezzasadne jest powoływanie się na przez Bank na brak obowiązku zwrotu świadczenia z uwagi na przepisy art. 411 k.c., gdyż w pkt. 1 tej regulacji wyraźnie wskazano, że nie dotyczy on sytuacji, w której zwrot ma dotyczyć świadczenia spełnionego m.in. w wykonaniu nieważnej czynności prawnej. Powód dokonywał spłaty rat kredytu na podstawie abuzywnych postanowień. Eliminacja z umowy niedozwolonych postanowień skutkuje tym, że świadczenia na ich podstawie spełnione stanowią nienależne świadczenie.

Strona powodowa spłacając kredyt nie spełniała również świadczeń z tytułu umowy przed nadejściem terminu ich wymagalności (art. 411 pkt 4 k.c.), skoro z uwagi na abuzywność postanowień umownych nie była zobowiązana do spłat w takiej wysokości.

Ponadto, wskazać należy że dochodzone przez powoda roszczenie nie jest przedawnione. Zastosowanie zatem znajdzie co do zasady w niniejszej sprawie dziesięcioletni termin przedawnienia, albowiem roszczenie powoda powstało przed zmianą przepisów wprowadzonych ustawą z 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 poz. 1104).

Bieg terminu przedawnienia takich roszczeń nie może się skończyć przed datą powzięcia przez konsumenta wiedzy o niedozwolonym charakterze takiego postanowienia, względnie przed dniem, w którym przy zachowaniu przeciętnej staranności wiedzę taka mógł obiektywnie rzecz biorąc powziąć. „Należy zauważyć, że termin przedawnienia może być zgodny z zasadą skuteczności tylko wtedy, gdy konsument miał możliwość poznania swoich praw przed rozpoczęciem biegu lub upływem tego terminu.” (teza 46 do wyroku (...) (...). Stanowisko takie zostało wyrażone w wyrokach (...) z dnia 22.04.2021 r. w sprawie (...) i z dnia 10.06.2021 r. w sprawie (...) oraz w połączonych sprawach od (...). Podobne stanowisko do wyroku (...), w dniu 7 maja 2021 r zajął polski Sąd Najwyższy. Sąd uznał, iż rozpoczęcie biegu terminu przedawnienie rozpoczyna się w momencie zakwestionowania umowy frankowej - złożenia reklamacji, wystosowanie wezwania do zapłaty, złożenia pozwu w Sądzie.

Powód żądał zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 119.385,83 zł liczonymi w następujący sposób:

- od kwoty 70.488,84 zł od dnia wniesienia pozwu tj. od 09.03.2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 27.529,34 zł od dnia rozszerzenia powództwa tj. 23.01.2024 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 21.367,65 zł od dnia rozszerzenia powództwa tj. 08.10.2024 r. do dnia zapłaty,

- i to żądanie zostało uwzględnione w części tj. od innych dat początkowych.

Powód przed złożeniem pozwu nie sformułował roszczenia o zapłatę w stosunku do pozwanego. Wobec tego, pozwany dopiero z dniem otrzymania pozwu, a następnie pism zawierających rozszerzenie pozwu miał wiedzę o dochodzonym przez powoda roszczeniu. Pozew został doręczony pozwanemu w dniu 05.04.2022 r., a więc od dnia 06.04.2022 r. pozostaje w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia tam określonego – i od tego dnia Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 70.488,84 zł. Pismo zawierające rozszerzenie powództwa o kwotę 27.529,34 zł zostało doręczone pełnomocnikowi pozwanego w dniu 01.02.2024 r., a więc w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia pozostaje od dnia 02.02.2024 r. – od tego dnia Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 27.529,34 zł. Pismo zawierające rozszerzenie powództwa o kwotę 21.367,65 zł zostało doręczone pełnomocnikowi pozwanego w dniu 28.10.2024 r., a więc w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia pozostaje od dnia 29.10.2024 r. – od tego dnia Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 21.367,65 zł.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie, z uwagi na aktualne orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Białymstoku odstąpił od dotychczasowego poglądu, że odsetki za opóźnienie od nienależnego świadczenia z tytułu uiszczonych rat kapitałowo-odsetkowych należą się od dnia wydania wyroku. Wobec powyższego odsetki należą się od dnia, w którym pozwany bank został w sposób jednoznaczny poinformowany przez kredytobiorcę o tym, że w jego ocenie umowa jest nieważna bądź zawiera klauzule niedozwolone i zostało prawidłowo sformułowane żądanie zapłaty.

W związku z tym, Sąd na podstawie art. 481 § 1 k.c. zasądził odsetki za opóźnienie na rzecz powoda:

- od kwoty 70.488,84 zł od dnia 06.04.2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 27.529,34 zł od dnia 02.02.2024 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 21.367,65 zł od dnia 29.10.2024 r. do dnia zapłaty,

o czym orzekł w punkcie I sentencji wyroku.

W pozostałym zakresie żądanie odsetkowe Sąd oddalił, o czym orzekł jak w punkcie III sentencji wyroku.

Pozwany podniósł również zarzut zatrzymania świadczeń spełnionych przez powodów na rzecz Banku, które miałyby podlegać zwrotowi na wypadek stwierdzenia przez Sąd, że umowa kredytu jest nieważna. Powyższy zarzut jest bezprzedmiotowy. Umowa nadal wiąże strony z wyłączeniem klauzul abuzywnych.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. poprzez obciążanie pozwanego obowiązkiem ich zwrotu na rzecz powoda w całości. Powód uległ swemu żądaniu w nieznacznym zakresie tj. odnośnie części odsetek ustawowych za opóźnienie od żądanej kwoty.

Koszty procesu po stronie powodów obejmowały uiszczoną opłatę od pozwu (1.000 zł), opłatę za pełnomocnictwo (17 zł), wynagrodzenie pełnomocnika (radcy prawnego) w stawce wynikającej z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (5.400 zł) oraz wynagrodzenie biegłego sądowego w związku z sporządzoną opinią (4.292,17 zł).

O odsetkach od zasądzonych kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Z tego względu Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 10.692,17 zł, o czym orzekł jak w punkcie IV sentencji wyroku.