Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: sędzia Juliusz Ciejek

Protokolant: sekretarz sądowy Anna Kosowska

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2025 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko D. B.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 34.672,93 CHF (trzydzieści cztery tysiące sześćset siedemdziesiąt dwa franki szwajcarskie dziewięćdziesiąt trzy centymy) z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, z tym, że nie więcej niż wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, od dnia 22 marca 2022 r. do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 13.572,89 CHF (trzynaście tysięcy pięćset siedemdziesiąt dwa franki szwajcarskie osiemdziesiąt dziewięć centymów),

III.  przyznaje pozwanemu prawo do powoływania się w toku egzekucji zasądzonego od niego w pkt I i II wyroku świadczenia pieniężnego na ograniczenie odpowiedzialności do wartości nieruchomości położonej w miejscowości R., ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w G. prowadzi księgę wieczystą nr KW (...),

IV.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7.451 zł 38 gr (siedem tysięcy czterysta pięćdziesiąt jeden złotych trzydzieści osiem groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 5.417 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 428/22

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 28.03.2022 r. powód (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, aby pozwany D. B. zapłacił powodowi następujące kwoty:

- 34.672,93 CHF wraz z dalszymi odsetkami umownymi od dnia 22.03.2022 r. do dnia zapłaty naliczanymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, aktualna wysokość stopy wg której naliczane są odsetki wynosi 16% w stosunku rocznym, jednak nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie wynikających z powszechnie obowiązujących przepisów prawa tj. dwukrotności sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych,

- 13.572,89 CHF odsetek umownych naliczonych od dnia 15.09.2016 r. do 21.03.2022 r., które nie zostały skapitalizowane i zgodnie z art. 20 k.p.c. są dochodzone obok roszczenia głównego, zatem nie wliczono ich do wartości przedmiotu sporu,

- kosztów postępowania sądowego według norm przepisanych wraz z kosztami opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł oraz kosztami odpisu księgi wieczystej w wysokości 20,19 zł,

w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia tego nakazu. Z zastrzeżeniem w nakazie zapłaty prawa pozwanego do powoływania się w toku egzekucji na ograniczenie jego odpowiedzialności jedynie do nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w G. VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o nr (...) gdzie na rzecz powoda ustanowiona jest hipoteka umowna zwykła w kwocie 50.767,20 CHF i hipoteka umowna kaucyjna w wysokości 15.230,16 CHF.

W przypadku wniesienia zarzutów powód wniósł o:

- wydanie wyroku utrzymującego nakaz zapłaty w całości,

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów poniesionych z tytułu uiszczenia opłaty skarbowej do pełnomocnictwa i kosztów odpisu księgi wieczystej.

W uzasadnieniu powód wskazał, że na podstawie umowy pożyczki hipotecznej nr (...) z dnia 29.08.2008 r. udzielił B. B. i M. B. pożyczki z przeznaczeniem na dowolny cel. Pożyczka została zabezpieczona hipoteką umowną w kwocie 50.767,20 CHF i hipoteką umowną kaucyjną w wysokości 15.230,16 CHF na nieruchomości dla której Sąd Rejonowy w G., VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o nr (...) będącej własnością pozwanego. Wobec dłużnik głównych Sąd Okręgowy wO.wyrokiem z dnia 24.02.2020 r. sygn. akt (...) zasądził na rzecz powoda spłatę zobowiązań, które nie zostało zaspokojone. Wobec braku spłaty kredytu w celu realizacji hipoteki wypowiedział pozwanemu niebędącemu dłużnikiem osobistym powoda wierzytelność hipoteczną. Wymagalna wierzytelność powoda z tytułu w/w umowy na dzień 21.03.2022 r. wynosi:

- 34.672,93 CHF należność główna,

- 13.572,89 CHF odsetki za okres od 15.09.2016 r. do 21.03.2022 r.

Powód wskazał, że pozwany jest dłużnikiem rzeczowym.

(pozew k. 4-5)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Jednocześnie wniósł o zawieszenie postępowania do czasu rozpoznania skargi kasacyjnej (...)od wyroku Sądu Apelacyjnego w B., Wydział I Cywilny z dnia 09.02.2021 r. sygn. akt (...).

W uzasadnieniu wskazał, że kwestionuje powództwo w całości. W ocenie pozwanego pomiędzy treścią hipoteki, a dochodzonym roszczeniem o zwrot udzielonej pożyczki istnieje rozbieżność. Ustanowienie hipoteki na rzecz powoda zabezpieczają pożyczkę udzieloną w walucie obcej (...), tymczasem dłużnikom osobistym powód udzielił pożyczki w walucie polskiej. Brak jest związku pomiędzy dochodzonym obecnie roszczeniem, a treścią hipoteki. Ponadto, wskazał, że art. 35 (...) umowy powinien zostać uznany za niedozwolone postanowienie umowne. Eliminacja abuzywnych postanowień skutkuje brakiem zapisów umożliwiających dochodzenie zapłaty w walucie (...). Z ostrożności pozwany podniósł zarzut ustalenia niewłaściwej wysokości roszczenia w zakresie odsetek. Ponadto, wskazał, że w treści wyroku powinno zostać uwzględnione zastrzeżenie ograniczenia odpowiedzialności zgodnie z art. 319 k.p.c.

(odpowiedź na pozew – k. 50-60)

Powód wniósł o nieuwzględnienie wniosku o zawieszenie postępowania.

(pismo powoda – k. 74v-75)

Postanowieniem z dnia 02.04.2024 r. Sąd zawiesił na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. postępowanie w sprawie do czasu rozpoznania skargi kasacyjnej w sprawie (...).

(postanowienie z dnia 02.04.2024 r. – k. 131)

Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 09.05.2024 r. oddalił skargę kasacyjną.

(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09.05.2024 r. – k. 134-137)

Postanowieniem z dnia 30.07.2024 r. Sąd podjął postępowanie w sprawie.

(postanowienie z dnia 30.07.2024 r. – k. 139)

Pozwany w piśmie z dnia 04.09.2024 r. wskazał, że dłużnikom osobistym nie została udzielona pożyczka walutowa. Ponadto, bank nie poinformował pożyczkobiorców o ryzyku walutowym i zarzut ten nie był podnoszony w toku postępowania o zapłatę przeciwko dłużnikom osobistym. Zarzucił, że w świetle treści umowy bank nie miał prawa domagać się spłaty zadłużenia przeterminowanego w walucie obcej, gdyż był zobowiązany do przeliczenia go na PLN. Pozwany podniósł również zarzut przedawnienia roszczeń ubocznych. W jego ocenie, nie może odpowiadać za odsetki przedawnione, których bieg rozpoczął się w 2017 r.

(pismo pozwanego – k. 142- 147)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

B. B. i M. B. zawarli w dniu 29.08.2008 z powodem umowę pożyczki hipotecznej o numerze (...). Kwota udzielonego kredytu zgodnie z § 2 ust. 1 umowy wynosiła 50.767,20 CHF. W § 6 ust. 1 (...) wskazano, że bank pobiera odsetki od pożyczki według zmiennej stopy procentowej w stosunku rocznym, której wysokość jest ustalana w rozpoczynającym pierwszy i kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania stawki referencyjnej, jako suma stawki referencyjnej i stałej marży. Na dzień zawarcia umowy stawka referencyjna wynosiła 2, (...).p., marża 3,63 p.p., a oprocentowanie kredytu wynosiło 7, (...).p. w stosunku roczny (§ 2 (...)). Wypłat pożyczki mogła nastąpić w walucie polskiej lub walucie wymienialnej zgodnie z dyspozycja pożyczkobiorcy (§ 4 (...)).

Spłata pożyczki została zabezpieczona:

- hipoteką zwykłą na nieruchomości pożyczkobiorców położonej w R. przy ul. (...) dla której jest prowadzona księga wieczysta KW Nr (...) przez Sąd Rejonowy w G. w kwocie 50.767,20 CHF,

- hipoteka kaucyjna na nieruchomości położonej w R. przy ul. (...) dla której jest prowadzona księga wieczysta KW Nr (...) przez Sąd Rejonowy w G. w kwocie 15.230,16 CHF,

- przelew wierzytelności pieniężnej z umowy ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych potwierdzony przez ubezpieczyciela, przy czym suma ubezpieczenia nie może być niższa niż wartość zadłużenia z tytułu pożyczki udzielonej przez (...) S.A. (§ 4 umowy).

Pożyczka została udzielona na 240 miesięcy licząc od dnia zawarcia umowy (§ 2 ust. 2 umowy).

Zgodnie z § 32 ust. 1 (...) niespłacenie przez pożyczkobiorcę części albo całości raty spłaty pożyczki w terminie określonym w umowie, spowoduje, że należność z tytułu zaległej spłaty staje się zadłużeniem przeterminowanym i może zostać przez (...) S.A. przeliczona na walutę polską, przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz, obowiązującego w (...) S.A. w dniu 15 miesiąca, według aktualnej Tabeli kursów.

Za każdy dzień kalendarzowy w okresie utrzymywania się zadłużenia przeterminowanego z tytułu pożyczki (...) S.A. pobiera odsetki według obowiązującej w tym okresie zmiennej stopy procentowej dla kredytów przeterminowanych (§34 ust. 1 (...)). Stopa procentowa dla kredytów przeterminowanych w stosunku rocznym jest równa czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. Zmiana stopy procentowej jest uzależniona od zmiany stopy kredytu lombardowego NBP (§ 34 ust. 2 (...)).

Umowa przewidywała, że bank może wypowiedzieć umowę pożyczki w części dotyczącej warunków spłaty w przypadku niedokonania spłaty dwóch kolejnych rat w terminach określonych przez (...) S.A. w wysłanych do pożyczkobiorcy i poręczycieli dwóch kolejnych przypomnieniach (§ 44 pkt 1 (...)). Zgodnie z § 41 ust. 2 (...) wypowiedzenie wynosiło 30 dni licząc od dnia następnego po dniu doręczenia wypowiedzenia umowy.

W § 10 ust. 2 (...) zostało zawarte oświadczenie pożyczkobiorców, że ponoszą ryzyko:

- zmiany kursów waluty, polegające na wzroście wysokości zadłużenia z tytułu pożyczki oraz wysokości rat pożyczki, wyrażone w walucie polskiej, przy wzroście kursów waluty pożyczki,

- stopy procentowej polegające na wzroście raty spłaty przy wzroście stawki referencyjnej.

(dowód: wniosek o pożyczkę – k. 67 oraz k. 148, umowa pożyczki z dnia 29.08.2008 r. o numerze (...) – k. 9-15v)

Zabezpieczenie hipoteczne zostało ustanowione na nieruchomości położonej w R., przy ul. (...) o numerze księgi wieczystej (...), należącej do B. B. i M. B.. Wpis hipoteki zwykłej został ujawniony w księdze wieczystej w dniu 03.09.2008 r. Obecnie, pozwany jest właścicielem ww. nieruchomości – nabył ją na podstawie umowy darowizny z dnia 27.08.2013 r. Pozwany przyjmując darowiznę miał świadomość obciążenia hipotecznego darowanej nieruchomości.

(dowód: zeznania pozwanego – k. 160v, odpis zwykły księgi wieczystej (...) – k. 16-18)

Kredyt został uruchomiony w dniu 01.09.2008 r. w kwocie 50.767,20 CHF. Do dyspozycji pożyczkobiorców została przekazana kwota 101.028,22 zł, przelana zgodnie z ich dyspozycją na wskazany przez nich rachunek prowadzony w PLN. Pożyczkobiorcy w 2016 r. zaprzestali spłaty rat pożyczki.

(dowód: historia operacji na kontrakcie kredytowym – k. 19-23v, potwierdzenie przyjęcia przelewu – k. 64, potwierdzenie uruchomienia kredytu – k. 65, dyspozycja wypłaty kredytu – k. 66)

W dniu 13.02.2017 r. powodowy bank wypowiedział pożyczkobiorcą umowę kredytu w części dotyczącej warunków spłaty z powodu braku spłaty wymaganych rat. Oświadczenie o wypowiedzeniu zostało przesłane na adres pożyczkobiorców wskazany w umowie. Pożyczkobiorcy nie odebrali pisma pozwanego.

(dowód: wypowiedzenie umowy kredytu z dnia 13.02.2017 r. wraz z zwrotnym potwierdzeniem odbioru – k. 24-29v, historia operacji na kontrakcie kredytowym – k. 19-23v)

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 24.02.2020 r. zasądził solidarnie od pożyczkobiorców na rzecz powodowego banku kwotę 42.876,21 CHF z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, liczonymi od kwoty 34.672,94 CHF. Od powyższego wyroku obie strony wniosły apelacje, które Sąd Apelacyjny w Białymstoku w dniu 09.02.2021 r. oddalił.

Pożyczkobiorcy podnosili w sprawie, że umowa jest nieważna oraz zawiera postanowienia abuzywne dotyczące mechanizmu waloryzacji. We wniesionej apelacji zarzucili sądowi I Instancji naruszenie:

1) art. 207 § 6 k.p.c. poprzez pominięcie twierdzeń pozwanego dotyczących braku umocowania osoby podpisanej pod oświadczeniem o wypowiedzeniu umowy, podczas gdy już w odpowiedzi na pozew pozwany wskazywał na brak wymagalności roszczenia, podnosząc zarzut nieskutecznego wypowiedzenia umowy,

2) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 230 k.p.c. poprzez uznanie, że umową pożyczki została skutecznie wypowiedziana, mimo że brak jest jakichkolwiek dowodów pozwalających uznać, że osoba podpisana pod wypowiedzeniem umowy była umocowana do dokonania tej czynności, a ciężar dowodu w tym zakresie obciąża powoda,

3) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej i zgodnej z zasadami doświadczenia życiowego oceny materiału dowodowego, polegającej na uznaniu, że pozwani nie skorzystali z oferty pożyczki w walucie polskiej, podczas gdy nie mieli oni zdolności do zaciągnięcia takiego zobowiązania, co miało zostać wykazane zeznaniami pozwanego,

4) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak zgodnej z zasadami doświadczenia życiowego oceny materiału dowodowego, polegającej na uznaniu, że pozwani mieli świecowość
ryzyka związanego z możliwym wzrostem raty spłaty na skutek zmiany kursu waluty, podczas gdy z umowy nie wynika, w jaki sposób kształtowane są tabele banku, znajdujące zastosowanie do rozliczenia umowy,

5) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego, polegająca na uznaniu, że pozwani złożyli dyspozycję o wypłatę pożyczki w walucie polskiej, podczas gdy z ich wniosku o wypłatę wynika, że domagali się wypłaty w walucie obcej i nie mieli swobody w zakresie wykonania umowy,

6) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej i zgodnej z zasadami doświadczenia życiowego oceny materiału dowodowego, polegającej na uznaniu, że spłata pożyczki w walucie (...) nie nastręczała poważniejszych trudności,

7) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na uznaniu, że powód wykonał umowę pożyczki, podczas gdy zgodnie z umową i dyspozycją pozwanych powód zobowiązany był przekazać im wypłatę w walucie (...) a świadczył w walucie PLN, wobec czego nie doszło do udzielenia pożyczki o treści wskazanej przez powoda,

8) art. 58 k.c. w zw. z art. 720 k.c. w zw. z art. 358 k.c. (w brzmieniu obowiązującym do 24 stycznia 2009 r.) poprzez ich niezastosowanie, polegające na uznaniu, że umowa pożyczki jest ważna, podczas gdy kwota pożyczki została wyrażona w walucie obcej i przewidywała możliwość rozliczenia w tej walucie, co jest niezgodne z zasadą walutowości w brzmieniu obowiązującym do 24 stycznia 2009 r.,

9) art. 354 § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię i uznanie, że powód może domagać się zapłaty w walucie obcej, podczas gdy pożyczka została udzielona pozwanym w złotówkach, jej spłata następowała w złotówkach, zamiarem stron było rozliczenie umowy w walucie polskiej, zaś powodowi nie przysługiwało uprawnienie do wyboru waluty obcej, jako waluty spełnienia świadczenia,

10) art. 385 ¹ § 1 poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że pozostawienie pozwanym potencjalnej możliwości wyboru waluty spłaty pożyczki przywraca równowagę kontraktową stron i nie narusza ich interesu, pomimo uznania przez Sąd abuzywności postanowień umownych.

W ocenie obu Sądów umowa jest ważna i wiąże strony. Sądy nie podzieliły stanowiska pożyczkobiorców odnośnie braku pouczeń o ryzyku kursowym związanym z zawarciem umowy w walucie obcej.

Pożyczkobiorcy wnieśli skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego w B. z dnia 09.02.2021 r. Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 09.05.2024 r. oddalił skargę kasacyjną. Sąd ten podzielił stanowisko Sądu I i II instancji co do ważności umowy pożyczki łączącej strony.

(dowód: tytuł wykonawczy: wyrok SO O. z dnia 24.02.2020 r. i wyrok SA B. z dnia 09.02.2021 r. – k. 30, uzasadnienie wyroku SO O. z dnia 24.02.2020 r. – k. 78-85, wyrok SA B. wraz z uzasadnieniem – k. 86-94, skarga kasacyjna – k. 55-61, postanowienie SN z dnia 29.12.2022 r. – k. 126, wyrok SN z dnia 09.05.2024 r. – k. 134-137)

Powód pismem z dnia 23.12.2021 r. wypowiedział pozwanemu wierzytelność hipoteczną wynikającą z wymagalnej pożyczki hipotecznej nr (...) z dnia 29.08.2008 r. z terminem wypowiedzenia wynoszącym 30 dni od dnia doręczenia pisma. Jednocześnie powód wezwał pozwanego do zapłaty na jego rzecz kwoty 47.240,79 CHF na którą składały się kwoty:

- 34.672,93 CHF tytułem kapitału,

- 532,98 CHF tytułem odsetek zapadłych,

- 12.034,88 CHF tytułem odsetek karnych.

Pozwany odebrał wypowiedzenie w dniu 30.12.2021 r.

(dowód: wypowiedzenie wierzytelności hipotecznej wraz z zwrotnym potwierdzeniem odbioru – k. 31-34)

Na dzień 21.03.2022 r. wysokość wymagalnego zadłużenie wynikające z umowy pożyczki hipotecznej nr (...) wynosiło łącznie 48.245,82 CHF:

1.  należność główna w wysokości 34.672,93 CHF,

2.  odsetki zapadłe za okres od 15.09.2016 r. do 31.03.2017 r. w kwocie 532,98 CHF,

3.  odsetki karne za okres od 15.10.2016 r. do 21.03.2022 r. w kwocie 13.039,91 CHF. (dowód: wyciąg z ksiąg bankowych – k. 35-39, historia operacji na kontrakcie kredytowym – k. 19-23)

Wobec pożyczkobiorców toczy się postępowanie egzekucyjne w związku z wydanym przez Sąd Okręgowym wyrokiem z dnia 24.02.2020 r. Na dzień 27.08.2024 r. zaległość w sprawie wynosiła:

- 156.933,15 zł tytułem należności głównej,

- 37.128,87 zł tytułem odsetek,

- 2.186,58 zł tytułem kosztów procesu,

- 9.570,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego,

- 20.581,90 zł tytułem opłaty egzekucyjnej.

(dowód: zaświadczenie o dokonanych wpłatach – k. 149-150)

Sąd zważył, co następuje:

W świetle ustalonych okoliczności faktycznych powództwo podlegało uwzględnieniu w całości, bowiem powód wykazał zasadność roszczenia zarówno co do zasady jak i wysokości.

Stan faktyczny został ustalony w oparciu o dokumenty przedłożone do akt sprawy, których wiarygodności żadna ze stron nie kwestionowała oraz zeznania przesłuchanych świadków i pozwanego. Sąd dał wiarę zeznaniom zarówno świadków jak i strony pozwanej w zakresie w jakim korespondowały one z pozostałym materiałem dowodowym.

Przesłuchani w sprawie świadkowie M. B. (k. 109-112) i B. B. (k. 114-117) zeznali na temat okoliczności związanych z procesem udzielania pożyczki. Powyższe kwestie podlegały już rozstrzygnięciu przez Sąd Okręgowy w O., Sąd Apelacyjny w B. oraz Sąd Najwyższy w sprawie o zapłatę przeciwko świadkom. Ostatecznie, okazało się, że zeznania te nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Okoliczności przez nich wskazywane były ocenione przez Sąd w innym postępowaniu. Ponadto, Sąd pominął wniosek pozwanego o uzupełniające przesłuchanie wyżej wskazanych osób z uwagi na to, że był spóźniony.

Okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie było zawarcie umowy pożyczki przez powoda z M. B. i B. B. oraz to, że kredyt nie został spłacony. Również bezsporne pozostawało między stronami przejście prawa własności nieruchomości na pozwanego. Strony były również zgodne co do złożonego wypowiedzenia wierzytelności zarówno pożyczkobiorcom jak i pozwanemu.

Pozwany kwestionował skuteczność ustanowienia hipoteki dla zabezpieczenia zobowiązania w (...). Podnosił zarzuty dotyczące ważności umowy pożyczki oraz braku pouczenia pożyczkobiorców o ryzyku kursowym. Wskazał że roszczenie banku w zakresie odsetek jest nieuzasadnione co do wysokości, nadto przedawnione.

Zaznaczyć należy, że pozwany nie kwestionował wysokości należności głównej wynikającej z umowy pożyczki i co do tej części pozwu nie zgłosił zarzutu przedawnienia.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym o czym stanowi przepis art. 244 k.c. Do dokonania wpisu ograniczonego prawa rzeczowego do księgi wieczystej wystarczający jest dokument z podpisem notarialnie poświadczonym (chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej), obejmujący oświadczenie właściciela o ustanowieniu tego prawa – art. 31 ust. 1 oraz art. 32 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Wolą pożyczkobiorców było ustanowienie zabezpieczenia hipotecznego w walucie (...) i wynikała ona z treści zawartej przez strony umowy pożyczki. Powoływanie się przez pozwanego na rozbieżność miedzy treścią hipoteki, a treścią umowy jest niezasadne. Wierzytelność wynikająca z umowy została określona w walucie (...) i to ona podlega zabezpieczeniu. Wypłata i spłata rat pożyczki w walucie PLN dotyczy wyłącznie sposobu wykonania umowy. Wierzytelność nie ulegała zmianie – zobowiązanie pożyczkobiorców nadal wyrażone jest w walucie (...) (saldo pożyczki). Powyższe stanowisko znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W uzasadnieniu wyroku z dnia 29.04.2015 r. sygn. akt V CSK 445/14 Sąd Najwyższy wskazał „Jeżeli, tak jak w przedmiotowej umowie, kredyt był wyrażony w walucie obcej, to hipoteka zabezpieczająca jego spłatę powinna być wyrażona również w tej samej walucie obcej, co wynika z zasady akcesoryjności hipoteki wyrażonej w art. 65 KWU oraz z regulacji zawartej w art. 68 zd. 2 KWU, w dawnym brzmieniu. Nie zmienia tej zasady przyjęcie w umowie kredytu, że jego wypłata i spłata nastąpi w walucie polskiej, a zatem w tej walucie obowiązany jest spełnić swoje zobowiązanie dłużnik. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 marca 2001 r. IV CSK 377/10, takie ustalenie zasad spłaty kredytu dotyczy tylko sposobu spełnienia świadczenia, które następuje w złotych polskich, nie powoduje natomiast zmiany waluty wierzytelności, która wyrażona jest w walucie obcej. W takiej sytuacji nieprawidłowe byłoby ustanowienie hipoteki w walucie polskiej, gdyż wierzytelność z tytułu kredytu, zabezpieczona przez ustanowienie hipoteki, jest wyrażona w walucie obcej, a zatem zgodnie z zasadą akcesoryjności hipoteki, również hipoteka powinna być ustanowiona w walucie obcej, odpowiadającej walucie kredytu, bez względu na ustalony w umowie rodzaj waluty, w której kredyt ma być spłacany.” Mając na uwadze powyższe, zarzut pozwanego co do skutecznego ustanowienia zabezpieczenia hipotecznego nie podlegał uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka). Pozwany w dniu 27.08.2023 r. nabył nieruchomość o numerze księgi wieczystej nr (...) w drodze umowy darowizny od swoich rodziców – pożyczkobiorców. W dziale IV księgi wieczystej wpis hipoteki zwykłej został ujawniony w dniu 03.09.2008 r. W związku z czym pozwana przyjmując darowiznę miała wiedzę o ustanowionym ograniczonym prawie rzeczowym na nieruchomości. Jak wynika z cytowanego wyżej przepisu hipoteka ustanowiona na nieruchomości obciąża każdoczesnego właściciela nieruchomości – w tym wypadku pozwanego. Z tego względu pozwany jest dłużnikiem rzeczowym wobec powoda.

Zgodnie z przepisem art. 73 ustawy o księgach wieczystych i hipotece właściciel nieruchomości niebędący dłużnikiem osobistym może, niezależnie od zarzutów, które mu przysługują osobiście przeciwko wierzycielowi hipotecznemu, podnosić zarzuty przysługujące dłużnikowi oraz te, których dłużnik zrzekł się po ustanowieniu hipoteki. Pozwany podnosił szereg zarzutów dotyczących m.in. ważności umowy pożyczki, zawarcia w niej klauzul abuzywnych (postanowień odnoszących się do waloryzacji kursem (...)) oraz braku pouczenia pożyczkobiorców o ryzyku walutowym. Wszystkie powyższe kwestie podlegały ocenie w innym postępowaniu sądowym tj. w sprawie o zapłatę z powództwa powodowego banku przeciwko pożyczkobiorcą. Sąd zarówno I jak i II instancji uznał, że podniesione w toku postępowania zarzutu są niezasadne, a umowa łączy strony w brzmieniu jak z dnia jej zawarcia. Co więcej, również Sąd Najwyższy nie znalazł podstaw do uchylenia wyroku. W tym miejscu wskazać należy na uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21.11.2023 r. w sprawie o sygn. akt I ACa 593/13 dotyczącym cytowanego wyżej przepisu „ Przepis ten nie daje podstawy do uznania, że właściciel nieruchomości niebędący dłużnikiem osobistym może podnosić zarzuty, które przysługiwały dłużnikowi osobistemu i z których dłużnik ten skorzystał. Jeżeli zatem dłużnik osobisty we wcześniejszym procesie skorzystał z zarzutu nieistnienia wierzytelności, czy też istnienia jej w mniejszym rozmiarze niż wskazywana przez wierzyciela hipotecznego, to właściciel nieruchomości niebędący dłużnikiem osobistym nie może już podnosić tego zarzutu.” Sąd w niniejszej sprawie podziela powyższe stanowisko Sądu Apelacyjnego. Wskazywane przez pozwanego zarzuty dotyczące ważności i treści umowy pożyczki zostały podniesione w innym postępowaniu (zarzuty zgłoszone przez dłużników osobistych) i z tego względu nie mogą zostać rozpoznane ponownie w toku niniejszego postępowania. Umowa łącząca powoda z pożyczkobiorcami została prawomocnie uznana za ważną. Sąd orzekający w niniejszej sprawie jest związany tym stanowiskiem wyrażonym w wyroku Sądów zarówno I i II instancji, jak również Sądu Najwyższego. Z tego względu zarzuty pozwanego oparte na ważności umowy kredytu, treści jej poszczególnych postanowień umowy nie mogły zostać uwzględnione przez Sąd.

Pozwany podniósł również zarzut przedawnienia roszczeń odsetkowych wynikających z umowy pożyczki. Zgodnie z art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Przepisu tego nie stosuje się do roszczeń o świadczenia uboczne. Jednakże, w niniejszej sprawie dla zabezpieczenia spłaty odsetek została ustanowiona hipoteka kaucyjna. W obecnym stanie prawnym ustawodawca nie przewiduje takiej instytucji. Niemniej jednak w niniejszej sprawie znajdzie zastosowanie przepis art. 10 ust. 2 ustawy o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw. Wspomniana ustawa art. 10 ust. 1 przewidywała, że do hipotek kaucyjnych powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, z zastrzeżeniem ust. 2, stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z wyjątkiem przepisów o rozporządzaniu opróżnionym miejscem hipotecznym., i w ust. 2 do hipotek zwykłych powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w art. 1, w dotychczasowym brzmieniu, z wyjątkiem art. 76 ust. 1 i 4 tej ustawy, które stosuje się w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. To samo dotyczy hipotek kaucyjnych zabezpieczających roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną, lecz nieobjętych z mocy ustawy hipoteką zwykłą, powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Zgodnie z stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w uzasadnieniu wyroku z dnia 22.02.2023 r. w sprawie o sygn. akt II CSKP 402/22 „ Oznacza to, że do tzw. hipotek kaucyjnych niesamodzielnych, mają zastosowanie przepisy obowiązujące przed nowelizacją. Wierzytelność o zapłatę odsetek kapitałowych zbliża się charakterem do wierzytelności głównej, a znana zarówno wierzycielowi, jak i dłużnikowi rzeczowemu wysokość sumy hipoteki, będąca górną granicą odpowiedzialności z przedmiotu zabezpieczenia, może chronić wierzyciela przed skutkami przedawnienia tej wierzytelności, zwykle niemożliwej do zabezpieczenia hipoteką zwykłą w chwili jej powstawania. Przemawia to za stanowiskiem, że art. 77 zd. 2 KWU nie miał zastosowania do przedawnionego roszczenia o zapłatę odsetek kapitałowych, zabezpieczonego hipoteką kaucyjną niesamodzielną i mieszczących się w kwotowym zakresie tego zabezpieczenia”. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20.06.2022 r. w sprawie o sygn. akt II CSKP 247/22.

Mając na uwadze wyżej przywołane przepisy oraz stanowisko Sądu Najwyższego za niezasadny należy uznać zarzut pozwanego co do przedawnienia roszczenia odsetkowego. W niniejszej sprawie powód dochodził odsetek umownych, stąd w tej części art. 77 zd. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece nie miał w odniesieniu do niego zastosowania. Ponadto, powód dochodził z tytułu odsetek kwoty 13.572,89 CHF, zaś zabezpieczenie hipoteką kaucyjną w tym zakresie ustanowione zostało do kwoty 15.230,16 CHF. Tym samym kwota żądana przez powoda była niższa od kwoty możliwej do dochodzenia w ramach ustanowionej hipoteki kaucyjnej.

Wbrew twierdzeniom pozwanego powód miał prawo w świetle zawartej umowy dopomagać się od pozwanego spełnienia świadczenia w (...). Zgodnie z przywołanym § 32 ust. 1 (...) niespłacenie przez pożyczkobiorcę części albo całości raty spłaty pożyczki w terminie określonym w umowie, spowoduje, że należność z tytułu zaległej spłaty staje się zadłużeniem przeterminowanym i może zostać przez (...) S.A. przeliczona na walutę polską, przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz, obowiązującego w (...) S.A. w dniu 15 miesiąca, według aktualnej Tabeli kursów. Przewidziana w tym przepisie możliwość przeliczenia kwoty kredytu na PLN była uprawnieniem banku, a nie obowiązkiem. Wynika to z wyraźnie użytego w tym zapisie słowa „może”, zamiast bardziej kategorycznej formy. W tej sytuacji nic nie stało na przeszkodzie aby powód mógł się domagać od pozwanego zapłaty bezpośrednio w walucie zobowiązania.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece uwzględnił powództwo powoda w całości i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 34.672,93 CHF i 13.572,89 CHF. Jednocześnie na podstawie przepisu art. 319 k.p.c. Sąd zastrzegł pozwanemu prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do wartości nieruchomości położonej w miejscowości R. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy wG. prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). W ocenie Sądu powód wykazał, iż zadłużenie dochodzone niniejszym pozwem wynosi 34.672,93 CHF tytułem niespłaconego kapitału i tytułem odsetek 13.572,89 CHF jest rzeczywistym zadłużeniem obciążającym rzeczowo pozwanego, które nie zostało przez niego spłacone. O powyższym Sąd orzekł jak w pkt I, II i III sentencji wyroku.

Nadto, od wskazanej kwoty kapitału w kwocie 34.672,93 CHF należały się odsetki umowne w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP (§ 34 ust. 2 (...)), z tym, że nie więcej niż wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 22.03.2022 r. (dzień wniesienia pozwu) do dnia zapłaty zgodnie z art. 481 k.c. O powyższym Sąd orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. poprzez obciążanie pozwanego obowiązkiem ich zwrotu na rzecz powoda w całości, z uwagi na przegranie procesu.

Koszty procesu po stronie powoda obejmowały uiszczoną opłatę od pozwu (2.027 zł), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17zł), notarialnego poświadczenia odpisów dokumentów (7,38 zł), wynagrodzenie pełnomocnika (adwokata) w stawce wynikającej z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (5.400 zł).

Z tego względu Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7.451,38 zł, o czym orzekł jak w punkcie IV sentencji wyroku.

O odsetkach od zasądzonych kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.