Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

UZASADNIENIE

Powodowie S. S. i R. S. pozwem złożonym w dniu 22 lipca 2020 r. wnieśli o:

1. ustalenie, że umowa o kredyt konsolidacyjny nr (...) (...) z dnia 27 grudnia 2007 r., zmieniona aneksem nr (...) z dnia 23 kwietnia 2012 r., zawarta pomiędzy powodami a pozwanym Bank (...) S.A. z siedzibą w W. (dalej zwanym Bankiem), jest nieważna w całości od momentu jej zawarcia,

2. zasądzenie solidarnie na ich rzecz od pozwanego:

- kwoty 35.635,76 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty,

- kwoty 37.712,63 franków szwajcarskich ( (...)) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty,

ewentualnie o:

3. ustalenie, że § 2 ust. 2 oraz § 7 ust. 1 umowy o kredyt konsolidacyjny nr (...) (...) z dnia 27 grudnia 2007 r., jak również § 1 aneksu do ww. umowy nr (...) z dnia 23 kwietnia 2012 r., są bezskuteczne w stosunku do powodów od momentu ich zawarcia,

4. zasądzenie solidarnie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 37.712,63 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty.

Ponadto wnieśli o zasądzenie solidarnie na ich rzecz od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych w wysokości dwukrotności stawki minimalnej wynikającej z odrębnych przepisów lub według spisu kosztów, o ile zostanie złożony.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że w dniu 27 grudnia 2007 r. zawarli z pozwanym Bankiem umowę o kredyt konsolidacyjny nr (...) (...). Celem kredytowania było spłacenie innych kredytów (konsumpcyjnych i mieszkaniowych), a także zaspokojenie innych potrzeb konsumpcyjnych. Umowa została zawarta na kwotę kredytu 209.599,54 zł, którą indeksowano do franka szwajcarskiego. Kwota ta miała zostać określona według kursu kupna (...) zgodnie z „Tabelą kursów walut obcych” obowiązującą w Banku w dniu uruchomienia kredytu lub transzy kredytu. Spłata rat kapitałowo–odsetkowych dokonywana miała być w złotych polskich po uprzednim przeliczeniu według kursu sprzedaży (...) zgodnie z „Tabelą kursów walut obcych” obowiązującą w Banku w dniu spłaty. Spłata miała następować przez bezpośrednie potrącenie przez pozwany Bank należnych mu kwot z rachunku powodów. W dniu 23 kwietnia 2012 r. powodowie zawarli z pozwanym aneks nr (...), a od 25 maja 2012 r. uiszczają na jego rzecz należności w walucie (...). W ocenie powodów przedmiotowa umowa jest nieważna, albowiem stosowany mechanizm indeksacji (przeliczeń) jest sprzecznym z prawem oraz właściwością i naturą stosunku kredytowego. Skutkiem takiego uznania jest konieczność rozliczenia wszystkich dokonywanych przez strony płatności w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Z ostrożności powodowie podnieśli, że przyjęty przez Bank sposób przeliczeń stanowi niedozwolone postanowienia umowne, jako nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem oraz narzucone wzorcem umownym. Poza tym, ani umowa kredytu, ani regulamin nie zawierają definicji „Tabeli kursów walut obcych”, do której umowa i regulamin odwołuje się wielokrotnie. Treść tych postanowień kształtuje ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Ponadto, pozwany Bank, stosując ww. klauzulę waloryzacyjną w żaden sposób nie określił procedury ustalania kursu waluty stosowanego przy uruchomieniu kredytu i potrącaniu rat przy jego spłacie (k. 4-41).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na swoją rzecz od powodów solidarnie zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, że zawarta pomiędzy stronami umowa kredytowa czyniła zadość wszystkim wyszczególnionym w art. 69 ustawy Prawo bankowe wymaganiom. Ponadto podniósł, że umowa nie jest sprzeczna z naturą stosunku prawnego ani z zasadami współżycia społecznego, stosownie do treści art. 353 ¹ k.c. Z kolei odnosząc się do klauzuli indeksacyjnej w jego ocenie nie można uznać jej za klauzulę waloryzacyjną w rozumieniu art. 358 ¹ § 2 k.c., bowiem skutki wyrażenia kwoty kredytu w walucie obcej bezpośrednio oddziałują na określenie wysokości głównych świadczeń stron, a nie tylko na ich podwyższenie. Nie zgodził się również, że powodowie nie zostali prawidłowo poinformowani o całkowitym koszcie udzielonego kredytu, jak również o ryzyku związanym z wahaniem kursu walut. Ponadto pozwany zaprzeczył: aby ustalał kurs waluty dowolnie, bez żadnych ograniczeń, wysokość świadczenia kredytobiorców nie została precyzyjnie określona, że postanowienia kształtują ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, naruszając równorzędność stron umowy oraz, że postanowienia umowne były nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem oraz narzucone wzorcem umownym i regulamin kredytu nie został przedstawiony powodom przez zawarciem umowy. Podniósł zarzut przedawnienia roszczenia (k. 78-118).

Wyrokiem wstępnym z dnia 11.02.2021 r. Sąd w punkcie I oddalił powództwo o ustalenie nieważności umowy o kredyt konsolidacyjny nr (...) (...), zawartej dnia 27.12.2007 r. pomiędzy Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W., z powodami. W punkcie II wyroku Sąd uznał żądanie zapłaty za usprawiedliwione co do zasady (wyrok k. 362).

Strony wywiodły apelację od ww. wyroku (apelacja powodów – k. 386-398, apelacja pozwanego – k. 402-417). Sąd Apelacyjny w B. w sprawie (...) wyrokiem z dnia 18 sierpnia 2022 r. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I i ustalił, że umowa o kredyt konsolidacyjny nr (...) (...), zawarta w dniu 27.12.2007 r. pomiędzy powodami, a pozwanym zmieniona aneksem nr (...) zwartym w dniu 23.04.2012 r. jest nieważna w całości od momentu jej zawarcia. Sąd oddalił apelację pozwanego (pkt II wyroku) i rozstrzygniecie o kosztach postępowania apelacyjnego pozostawił sądowi I instancji w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie (pkt III wyroku) (wyrok k. 459).

Pozwany wniósł do Sądu Najwyższego skargę kasacyjną o wyżej opisanego wyroku (k.497-515). Postanowieniem z dnia 14.07.2023 r. Sąd najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania i zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia orzeczenia zobowiązanej do dnia zapłaty (k. 547).

Pozwany w piśmie z dnia 08.07.2024 r. wskazał, że na wypadek uznania przez Sąd, iż umowa kredytu będąca przedmiotem niniejszego postępowania jest nieważna, a złożone przez powoda oświadczenie o potrąceniu jest ważne i skuteczne, wniósł o:

- oddalenie dochodzonego przez powodów w niniejszej sprawie żądania zapłaty kwoty objętej oświadczeniem o potrąceniu,

- zasądzenie solidarnie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty (k. 610-612).

Powodowie pismem z dnia 31.07.2024 r. cofnęli powództwo:

- co do kwoty 35.635,76 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 01.04.2020 r. do dnia 16.06.2022 r.

- co do kwoty 5.534,05 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.04.2020 r. do dnia zapłaty.

(pismo powodów – k. 619-622)

Pozwany wyraził zgodę na cofnięcie pozwu w części. Ponadto, wniósł o przyznanie mu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia prawomocności orzeczenia do dnia zapłaty, także w zakresie objętym cofniętym roszczeniem.

(protokół rozprawy – k. 635, pismo pozwanego – k. 626)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie S. S. i R. S. w dniu 30 listopada 2007 r. podpisali wniosek kredytowy o kredyt w kwocie 209.600 zł, jako walutę kredytu oznaczyli (...).

W dniu 14 grudnia 2007 r. powodowie złożyli oświadczenie, że zapoznali się z informacją dla wnioskodawców ubiegających się o produkty hipoteczne indeksowane kursem waluty obcej, oparte na zmiennej stopie procentowej. W informacji wskazano, że wybierając zadłużenia w walucie obcej, kredytobiorcy korzystają aktualnie z oprocentowania niższego w porównaniu z kredytem złotowym i spłacają miesięcznie niższą ratę kredytu. Podkreślono, że zaciągając zobowiązanie w walucie obcej, kredytobiorcy narażeni są na ryzyko zmiany kursów walutowych, co sprawia, że zarówno rata spłaty, jak i wysokość zadłużenia tytułem zaciągniętego kredytu przeliczona na PLN na dany dzień, podlega ciągłym wahaniom, w zależności od aktualnego kursu. Ryzyko kursowe jest znacznie mniejsze, jeżeli o kredyt walutowy ubiega się kredytobiorca osiągający dochody w tej samej walcie obcej. Wskazano, że warto rozważyć zaciągnięcie długoterminowego kredytu w PLN jako korzystną alternatywę w stosunku do kredytów walutowych, które mimo atrakcyjnych aktualnie warunków cenowych mogą okazać się droższe na skutek wzrostu kursów walutowych. Dodatkowo w informacji zawarto przykład wpływu zmiany stopy procentowej oraz kursu waluty na wysokość raty kredytu.

(dowód: wniosek kredytowy k. 160-162, informacja dla ubiegających się o produkty hipoteczne indeksowane k. 166-167)

W dniu 27 grudnia 2007 r. powodowie zawarli z pozwanym Bank (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. umowę kredytu konsolidacyjnego nr (...) (...) (umowa została sporządzona w dniu 21 grudnia 2007 r.). Kredyt przeznaczony był na: spłatę kredytu konsumpcyjnego (88.927,54 zł), spłatę innego kredytu mieszkaniowego (50.020,- zł), inne potrzeby konsumpcyjne (70.352,- zł) oraz na koszty wliczone w kredyt (300,- zł). Zgodnie z § 2 ust. 1 umowy Bank udzielił powodom kredytu w kwocie 209.599,54 zł. W § 2 ust. 2 wskazano, że kredyt jest indeksowany kursem (...) według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku w dniu uruchomienia kredytu lub transzy. Po uruchomieniu kredytu lub pierwszej transzy kredytu wypłacanego w transzach Bank miał wysłać do kredytobiorcy pismo, informujące o wysokości pierwszej raty kredytu, kwocie kredytu w (...) oraz jego równowartości w PLN zgodnie z kursem kupna (...) według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku, przy zaznaczeniu, iż zmiany kursów walut w trakcie okresu kredytowania mają wpływ na wysokość kwoty zaciągniętego kredytu oraz raty kapitałowo-odsetkowej. Spłata kredytu miała być dokonywana w 360 ratach miesięcznych (§ 2 ust. 6). Oprocentowanie kredytu było zmienne i wynosiło 5.7353 % w stosunku rocznym, co stanowiło sumę stopy referencyjnej LIBOR 3M ( (...)) obowiązującej w dniu sporządzenia umowy oraz marży w wysokości 2. (...).p., stałej w całym okresie kredytowania (§ 6 ust. 1 i 3). Całkowity koszt kredytu na dzień zawarcia umowy wynosił 262.252,05 zł, a rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 6,91 % w skali roku (§ 12 ust. 1).

Stosownie do § 7 ust. 1 umowy kredytu kredytobiorca zobowiązał się do spłaty kwoty kredytu w (...), ustalonej zgodnie z § 2 w złotych polskich z zastosowaniem kursu sprzedaży (...) obowiązującego w dniu płatności raty kredytu, zgodnie z tabelą kursów walut obcych Banku.

Spłata rat miała następować przez bezpośrednie potrącanie przez Bank należnych mu kwot z rachunku kredytobiorcy w Banku (...).

Kredytobiorcy mogli dokonać wcześniejszej spłaty kredytu, poprzez złożenie pisemnej dyspozycji spłaty, wskazując jednocześnie, czy spłata skróci okres spłaty kredytu z zachowaniem miesięcznych rat kapitałowo-odsetkowych czy też zmniejszy wysokość miesięcznych rat kapitałowo-odsetkowych z zachowaniem okresu spłaty kredytu. Wcześniejsza spłata kredytu nie mogła być dokonana w okresie, w którym kredyt uruchamiany w transzach nie został wypłacony w całości oraz w okresie karencji w spłacie kapitału kredytu. W § 9 strony, oprócz zabezpieczenia spłaty kredytu z odsetkami i innymi kosztami, hipoteką kaucyjną do sumy 356.319,22 zł, dokonały dodatkowego zabezpieczenia kredytu w postaci ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych oraz ubezpieczenia na życie kredytobiorców. W § 11 ust. 1 strony zastrzegły, że wszelkie zmiany umowy wymagają zawarcia aneksu do umowy pod rygorem nieważności, natomiast w zakresie nieuregulowanym umową zastosowanie mają postanowienia regulaminu.

(dowód: umowa kredytu – k. 44-46v, k. 174-176)

Kredyt został wypłacony w dwóch transzach. Pierwsza transza 25 stycznia 2008 r. – 50.319,99 zł , druga 21 marca 2008 r. – 159.279,54 zł.

(dowód: zaświadczenie o udzielenie kredytu k. 47)

Powodowie ponieśli następujące koszty w związku z zawartą umową kredytu:

- 8.600,44 zł tytułem ubezpieczenia na życie w okresie od 07.01.2008 r. do 30.04.2020 r.,

- 1.184 zł tytułem refinansowanie kosztów ubezpieczenia pomostowego,

- 300 zł tytułem wyceny/kontroli inwestycji,

łącznie 10.084,44 zł.

(dowód: zaświadczenie o poniesionych kosztach od kredytu hipotecznego – k. 48)

Aneksem do umowy kredytu konsolidacyjnego sporządzonym w dniu 20 kwietnia 2012 r., w § 2 umowy kredytowej dodano zapis w brzmieniu: „Kurs wymiany walut obcych, na podstawie którego przeliczane są na złote polskie zobowiązania kredytobiorcy wyrażone w walucie obcej, podawany jest w Tabeli Kursów Walut Obcych Banku. Podstawą do ustalenia kursów kupna i sprzedaży zawartych w Tabeli Kursów Walut Obcych Banku jest kurs bazowy, stanowiący średnią arytmetyczną z ofert kupna i ofert sprzedaży tej waluty oferowanych przez profesjonalnych uczestników rynku walutowego i podanych na stronie serwisu (...) w chwili tworzenia Tabeli Kursów Walut Obcych. Wartości kursu kupna i wartości kursu sprzedaży z Tabeli Kursów Walut Obcych mogą odbiegać od kursu bazowego o nie więcej niż 10%.

Tabela Kursów Walut Obcych Banku tworzona jest przynajmniej raz dziennie każdego dnia roboczego. Pierwsza Tabela Kursów Walut Obcych Banku tworzona jest pomiędzy godziną 8:00 a godziną 10:00 danego dnia. Tabela Kursów Walut Obcych publikowana jest każdorazowo na stronie www.bankmillennium.pl.

W przypadku, gdy Tabela Kursów Walut Obcych tworzona jest w danym dniu co najmniej dwukrotnie, do ustalenia wysokości zobowiązania wyrażonego w walucie obcej przyjmowany jest kurs sprzedaży dewiz dla danej waluty najkorzystniejszy dla Kredytobiorcy spośród kursów sprzedaży dewiz obowiązujących w Banku w dniu przeliczania zobowiązania na złote polskie. W przypadku wcześniejszej częściowej spłaty kredytu będzie to najkorzystniejszy kurs sprzedaży dewiz spośród kursów obowiązujących w Banku danego dnia do chwili złożenia dyspozycji wcześniejszej częściowej spłaty.”

Z kolei § 7 ust. 3 umowy uległ zmianie i otrzymał brzmienie: „Spłaty rat kredytu oraz przedterminowa spłata pełnej lub częściowej kwoty kredytu będzie dokonywana przez Kredytobiorcę w walucie obcej, do której kredyt jest indeksowany lub denominowany. Otwarcie i prowadzenie rachunku walutowego o numerze: (...), służącego do gromadzenia środków przeznaczonych na spłatę kredytu jest bezpłatne. Spłata kredytu następować będzie poprzez bezpośrednie potrącanie przez Bank należnych mu kwot z ww. rachunku. Bank nie pobiera opłaty za zmianę rachunku do obsługi kredytu.”

(dowód: aneks nr (...)– k. 57-57v)

Powodowie do 25 kwietnia 2012 r. spłacali raty kredytu w PLN, zaś od 25 maja 2012 r. dokonują spłat w walucie obcej. W walucie PLN od 25 kwietnia 2008 r. do 25 kwietnia 2012 r. powodowie spłacili kwotę 65.543,22 zł, zaś od 25 maja 2012 r. do 25 czerwca 2020 r. w walucie (...) kwotę 37.712,63 CHF.

(dowód: zaświadczenie k. 48-55)

Pozwany pismem z dnia 13.06.2023 r. wezwał powodów do zapłaty na jego rzecz kwoty 311.035,94 zł, na którą to kwotę składają się:

1.  kwota 209.035,94 zł odpowiadająca wysokości udostępnionego przez Bank w PLN kapitału na podstawie umowy,

2.  kwota 101.436,41 zł stanowiąca równowartość korzyści majątkowej uzyskanej przez powodów w związku z korzystaniem z kapitału udostępnionego przez Bank na podstawie umowy w okresie od dnia wypłaty kredytu do dnia 18.12.2022 r. włącznie.

Wezwanie zostało odebrane przez powodów w dniu 16.09.2023 r.

(dowód: wezwanie do spełnienia świadczenia z dnia 13.06.2023 r. – k. 623-624, pismo powodów z dnia 26.06.2023 r.- k. 615-617)

Powodowie pismem z dnia 26.06.2023 r. złożyli pozwanemu oświadczenie o potrąceniu wierzytelność przysługującej pozwanemu w kwocie 209.035,94 zł z wierzytelnością przysługującą powodom w następujących kwotach:

- 48.686,03 zł tytułem odsetek za opóźnienie od kwoty 35.635,76 zł i 37.712,63 CHF od dnia 15.10.2020 r. do dnia 16.06.2023 r. (kurs średni NBP z dnia 16.06.2023 r. doręczenie wezwania powodom),

- 84.278,05, tytułem należności nieobjętych pozwem w niniejszej sprawie zł, na którą to kwotę składają się:

-suma 8.969,01 CHF - uiszczona tytułem rat kapitałowo-odsetkowych po dniu 6 lipca 2020 r. objęta wezwaniem z dnia 18 lipca 2022 r., co według kursu średniego NBP z dnia 16 czerwca 2023 r. stanowi 40.988,38 PLN,

- suma 29.874,80 PLN - uiszczona tytułem rat kapitałowo-odsetkowych do dnia 25 lutego 2010 r.,

- suma 9.834,87 PLN - uiszczona tytułem składek ubezpieczenia na życie,

- kwota 2.096 PLN - uiszczona tytułem prowizji za udzielenie kredytu,

- kwota 1.184 PLN - uiszczona tytułem ubezpieczenia pomostowego,

- kwota 300 PLN - uiszczona tytułem wyceny/kontroli inwestycji.

- 13.261,12 zł tytułem odsetek, na którą to kwotę składają się:

- 966,81 CHF - jako suma odsetek od kwoty 8.969,01 CHF za okres od dnia 29 lipca 2022 r. do dnia 16 czerwca 2023 r. — co według kursu średniego NBP z dnia 16 czerwca 2023 r. stanowi 4.418,33 PLN,

- 6.998,04 PLN —jako suma odsetek od kwoty 29.874,80 PLN za okres od dnia 14 października 2020 r. do dnia 16 czerwca 2023 r.,

- 1.006,15 PLN - jako suma odsetek od kwoty 9.834,87 PLN za okres od dnia 29 lipca 2022 r. do dnia 16 czerwca 2023 r.,

- 490,98 PLN - jako suma odsetek od kwoty 2.096 PLN za okres od dnia 14 października 2020 r. do dnia 16 czerwca 2023 r.,

- 277,35 PLN - jako suma odsetek od kwoty 1.184 PLN za okres od dnia 14 października 2020 r. do dnia 16 czerwca 2023 r.,

- 70,27 PLN - jako suma odsetek od kwoty 1.184 PLN za okres od dnia 14 października 2020 r. do dnia 16 czerwca 2023 r.

- 1.883,48 zł, tytułem równowartości kwoty 377,08 CHF, z terminem zapłaty do dnia 12 września 2022 r. Suma ustawowych odsetek za opóźnienie w płatności od tej kwoty wyniosła na dzień 16 czerwca 2023 r. 35,06 CHF. Łącznie należność z tego tytułu wynosi 412,14 CHF po przeliczeniu według kursu średniego NBP z dnia 16 czerwca 2023 r., wyniosło właśnie 1.883,48 zł,

- 60.926,26 zł stanowiącą część należności objętej pozwem, na którą składa się kwota 35.635,76 zł oraz równowartość kwoty 5.534,05 CHF, co według kursu średniego NBP z dnia 16.06.2023 r. stanowi 25.290,60 zł.

(dowód: oświadczenie powodów o potrąceniu z dnia 26.06.2023 r.- k. 615-617)

Sąd zważył, co następuje:

W związku z prawomocnym rozstrzygnięciem o nieważności umowy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18.08.2022 r. na dalszym etapie postępowania sądowego konieczne stało się ustalenie czy wysokość dochodzonego przez powodów roszczenia znajduje uzasadnienie w zgromadzonym materiale dowodowym. Ponadto pozwany podniósł zarzut przedawnienia, który również podlegał rozpoznaniu w niniejszej sprawie.

Powodowie ostatecznie dochodzili zapłaty ma ich rzecz:

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 35.635,76 zł od dnia 17.06.2022 r. do dnia zapłaty tj. 16.06.2023 r.,

- kwoty 32.178,58 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.04.2020 r. do dnia zapłaty.

Do akt sprawy zostało złożone zestawienie spłat dokonanych przez powodów w okresie od 25.02.2008 r. do 25.04.2020 r. sporządzone przez pozwanego oraz potwierdzenie przelewu z dni 25.05.2020 r. i 25.06.2020 r. Autentyczność powyższych dokumentów nie była kwestionowana przez strony postępowania i to na ich podstawie została ustalona przez Sąd wysokość należnej powodom kwoty. Dokonanie zsumowania wpłat dokonanych przez powodów nie stanowiło skomplikowanego działania matematycznego. Z tego względu Sąd pominął wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny rachunkowości, finansów i bankowości jako nieistotny dla rozstrzygnięcia.

Powodowie w okresie od 25.05.2012 r. do 25.06.2020 r. wpłacili na rzecz pozwanego kwotę 37.712,63 CHF. Powodowie złożyli pozwanemu pismem z dnia 13.06.2023 r. oświadczenie o potrąceniu wzajemnie przysługujących wierzytelności m.in. co do kwoty 5.534,05 CHF. Z tego względu roszczenie powodów co do kwoty 5.534,05 CHF wygasło. Z tego względu powodom od pozwanego przysługuje kwota 32.178,58 CHF (37.712,63 CHF - 5.534,05 CHF – wg kursu średniego NBP z dnia 16.06.2023 r. tj. dnia doręczenia wezwania do zapłaty) i kwoty w takiej wysokości powodowie w toku niniejszego postępowania ostatecznie dochodzili.

Z uwagi na powyższe w oparciu o art. 410 § 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz na rzecz powodów kwotę 32.178,58 CHF, o czym orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku końcowego.

Zgodnie z poglądem przyjętym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7.05.2021 r. w sprawie (...), w przypadku następczej nieważności umowy kredytowej po obu jej stronach powstają odrębne roszczenia o zwrot świadczeń nienależnie spełnionych. Ostatecznie zatem świadczenia te podlegają zwrotowi niezależnie od siebie, bez konieczności badania z urzędu, czy ich wzajemna wysokość prowadzi do powstania stanu wzbogacenia, który byłby miarą zwrotu różnicy między tymi świadczeniami. Sąd Najwyższy nadał wskazanej uchwale moc zasady prawnej, co oznacza, że będzie ona stosowana przez ten sąd również w innych sprawach.

Bezzasadne jest powoływanie się na przez Bank na brak obowiązku zwrotu świadczenia z uwagi na przepisy art. 411 k.c., gdyż w pkt. 1 tej regulacji wyraźnie wskazano, że nie dotyczy on sytuacji, w której zwrot ma dotyczyć świadczenia spełnionego m.in. w wykonaniu nieważnej czynności prawnej – jak w sprawie niniejszej.

Strona powodowa spłacając kredyt nie spełniała również świadczeń z tytułu umowy przed nadejściem terminu ich wymagalności (art. 411 pkt 4 k.c.), skoro z uwagi na nieważność umowy nie była zobowiązana do takich spłat, a co najwyżej do zwrotu świadczenia nienależnego, jakim stała się wypłacona jej kwota kredytu.

Podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia o zapłatę nie zasługuje na podzielenie. Pobranie środków z rachunku bankowego powodów przez Bank następowało w wyniku nieważnej czynności prawnej, dlatego nie można tego określić jako świadczenia okresowego. Zastosowanie zatem znajdzie co do zasady w niniejszej sprawie dziesięcioletni termin przedawnienia, albowiem roszczenie powodów powstało przed zmianą przepisów wprowadzonych ustawą z 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 poz. 1104). Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 3 ww. ustawy do przysługujących konsumentowi roszczeń powstałych przed dniem wejścia jej w życie i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, których terminy przedawnienia są określone w art. 118 i art. 125 § 1 kodeksu cywilnego, stosuje się jego przepisy w brzmieniu dotychczasowym. Skoro zatem powodowie dochodzą roszczenia z tytułu pobranych im środków w okresie od 25.05.2012 r. do 25.06.2020 r. to w dacie wejścia w życie zmienianych przepisów – 9 lipca 2018 r. – dziesięcioletni termin przedawnienia nie upłynął, a zatem ma on zastosowanie w dalszym ciągu w zakresie roszczeń powodów z tytułu zapłaty. Należy odwołać się też do wyroków (...) z dnia 22.04.2021 r. w sprawie(...) i z dnia 10.06.2021 r. w sprawie(...)oraz w połączonych sprawach od (...)uznając w tej mierze zarzut za bezskuteczny. Zgodnie z wyrokami (...), przepisy dyrektywy (...)w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich sprzeciwiają się przedawnieniu roszczeń konsumenckich, mających na celu stwierdzenie, że dane postanowienia umowne mają charakter nieuczciwy, jednak nie sprzeciwiają się przedawnieniu roszczeń restytucyjnych będących następstwem takiego stwierdzenia. Co więcej, bieg terminu przedawnienia takich roszczeń nie może się skończyć przed datą powzięcia przez konsumenta wiedzy o niedozwolonym charakterze takiego postanowienia, względnie przed dniem, w którym przy zachowaniu przeciętnej staranności wiedzę taką mógł obiektywnie rzecz biorąc powziąć. „Należy zauważyć, że termin przedawnienia może być zgodny z zasadą skuteczności tylko wtedy, gdy konsument miał możliwość poznania swoich praw przed rozpoczęciem biegu lub upływem tego terminu.” (teza 46 do wyroku (...) (...)). Nie oznacza to jednak, że zdarzenie to nie może nastąpić później to jest pomiędzy dowiedzeniem się o wadach umowy np. od adwokata, a momentem złożenia pozwu w sądzie.

Wskazano tam również, że zasadę skuteczności ochrony praw konsumentów „…należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie krajowemu uregulowaniu przewidującemu, że wytoczone przez konsumenta powództwo o zwrot kwot nienależnie wypłaconych na podstawie nieuczciwych warunków umownych w rozumieniu dyrektywy (...) lub warunków sprzecznych z wymogami dyrektywy (...) podlega trzyletniemu terminowi przedawnienia rozpoczynającemu bieg w dniu, w którym nastąpiło bezpodstawne wzbogacenie.” (teza 66 do wyroku (...) z dnia 22.04.2021 r. w sprawie w sprawie (...)). Podnoszono jednak, ze z uwagi na tak krótki okres przedawnienia w prawie krajowym – 3 lata, nie można tego uznać za czas możliwy na podjęcie stosownej reakcji przez konsumenta. Podobnie wcześniej omawiany wyrok (...) dotyczy 5 letniego okresu przedawnienia liczonego w prawie francuskim od dnia zawarcia umowy. W prawie polskim okres przedawnienia tego typu roszczeń wynosił 10 lat tak więc jest w ocenie Sądu dostatecznym na pozyskanie stosownej wiedzy i podjęcie kroków procesowych przez konsumenta.

Podobne stanowisko do wyroku (...), w dniu 7 maja 2021 r zajął polski Sąd Najwyższy. Sąd uznał, iż rozpoczęcie biegu terminu przedawnienie rozpoczyna się w momencie zakwestionowania umowy frankowej - złożenia reklamacji, wystosowanie wezwania do zapłaty, złożenia pozwu w Sądzie.

Powodowie żądali zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 32.178,58 CHF od dnia 01.04.2020 r. do dnia zapłaty i to żądanie zostało uwzględnione jedynie w części – co do zasądzenia odsetek za opóźnienie jednakże od innej daty początkowej. Żądanie powodów w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie zostało uznane przez Sąd za zasadne od dnia 18.08.2022 r. tj. od dnia wydania wyroku przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku, który prawomocnie przesądził zasadę. Z uwagi na skomplikowany charakter sprawy, konieczność pouczenia powodów przez Sąd o skutkach uznania umowy za nieważną, mnogość zarzutów oraz rozbieżność orzecznictwa pozwany dopiero po przeprowadzeniu całego postępowania dowodowego miał dostateczną wiedzę, która pozwalała mu na ocenę zasadności roszczeń powodów. Z jednej strony pozwany bank mógł ocenić już w tym momencie zasadność roszczenia powodów, z drugiej jednak strony do tego czasu powodowie mogli zgodnie ze swoim rozumieniem podtrzymać wolę częściowego lub całkowitego kontynuowania umowy.

Należy tu podkreślić, iż rozwiązanie to nie statuuje powodów jako konsumentów w sytuacji gorszej niż innych uczestników obrotu. Jest ono właśnie konsekwencją wynikającą z uprzywilejowania ich pozycji, w wyniku którego jednostronnym oświadczeniem mogą spowodować rozerwanie węzła prawnego albo też utrzymanie zobowiązania.

W związku z tym, Sąd na podstawie art. 481 § 1 k.c. zasądził odsetki za opóźnienie od kwoty 32.178,58 CHF od dnia 18.08.2022 r. do dnia zapłaty, o czym orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku końcowego, zaś w pozostałym zakresie żądanie o zasądzenie odsetek oddalił, o czym orzekł w punkcie III sentencji wyroku końcowego.

Powodowie dochodzili również zapłaty ma ich rzecz odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 35.635,76 zł od dnia 17.06.2022 r. do dnia zapłaty. Dniem zapłaty jest dzień, którym wzajemne wierzytelności stron zostały potrącone i umorzone do wysokości niższej z nich tj. 16.06.2023 r. – doręczenia wezwania do zapłaty wystosowanego przez pozwanego powodom. Powodowie złożyli pismem z dnia 26.06.2023 r. pozwanemu oświadczenie o potrąceniu m.in. odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 35.635,76 zł od dnia 15.10.2020 r. do dnia 16.06.2023 r. (pkt 4 i 11 oświadczenia). W ocenie Sądu powodowie dokonali skutecznego potrącenia w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 35.635,76 zł od dnia 18.08.2022 r. tj. od dnia wydania wyroku przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku, który prawomocnie przesądził zasadę do dnia 16.06.2023 r. – czyli dnia potrącenia wzajemnych wierzytelności stron. Z uwagi na to, że wierzytelności stron w tym zakresie uległy umorzeniu, a powód nie cofnął pozwu w tym zakresie powództwo należało oddalić. Oddaleniu podlegały również odsetki od kwoty 35.635,76 zł od dnia 17.06.2022 r. do dnia 18.08.2022 r. z uwagi na to, że w ocenie Sądu mogą one zostać naliczone od dnia przesądzania zasady tj. wydania wyroku przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku. Argumentacja dotycząca daty początkowej naliczania odsetek jest tożsama jak w przypadku zasądzenia kwoty w walucie (...). Sąd wobec niespełnienia przesłanek z art. 481 § 1 k.c. oddalił żądanie zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 35.635,76 zł od dnia 17.06.2022 r. do dnia zapłaty tj. 16.06.2023 r., o czym orzekł w punkcie III sentencji wyroku końcowego.

Pismem z dnia 31.07.2024 r. powodowie ograniczyli powództwo cofając żądanie pozwu co do kwoty 35.635,76 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 01.04.2020 r. do dnia 16.06.2022 r. i co do kwoty 5.534,05 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.04.2020 r. do dnia zapłaty (pismo pozwanego – k. 619-622). Powodowie dokonali cofnięcia pozwu w części z uwagi na złożone oświadczenie o potrąceniu wzajemnych wierzytelności. W ocenie Sądu czynność powodów nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, z prawem ani nie zmierza do obejścia prawa, a więc dopuszczalna. Wobec skutecznego cofnięcia pozwu w części przez powodów, Sąd na podstawie art. 355 w zw. z art. 203 § 1 k.p.c. umorzył postępowania co do co do kwoty 35.635,76 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 01.04.2020 r. do dnia 16.06.2022 r. i co do kwoty 5.534,05 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.04.2020 r. do dnia zapłaty, o czym orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku końcowego.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. poprzez obciążanie pozwanego obowiązkiem ich zwrotu na rzecz powodów w całości. Powodowie ulegli swemu żądaniu w nieznacznym zakresie tj. odnośnie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 35.635,76 zł od dnia 17.06.2022 r. do dnia 16.06.2023 r. i od kwoty 32.178,58 CHF od dnia 01.04.2020 r. do dnia 17.08.2022 r. oraz w części w jakiej postępowanie zostało umorzone tj. co do kwoty 35.635,76 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.04.2020 r. do dnia 16.06.2022 r. i co do kwoty 5.534,05 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.04.2020 r. do dnia zapłaty. Powodów nie można traktować jako strony przegrywającej w zakresie roszczenia co do którego, postępowanie zostało umorzone. Na dzień wniesienia pozwu żądanie było zasadne, a pozew w tej części podlegał cofnięciu z uwagi na potrącenie wzajemnych wierzytelności stron.

Koszty procesu po stronie powodów przed Sądem I instancji obejmowały uiszczoną opłatę od pozwu (1.000 zł), opłatę za pełnomocnictwo (17 zł), wynagrodzenie pełnomocnika (radca prawny) w stawce wynikającej z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (5.400 zł). Koszty procesu po stronie powodów przed Sądem II instancji obejmowały wynagrodzenie pełnomocnika (radca prawny) w stawce wynikającej z § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (4.050 zł) oraz opłatę sądową od apelacji w kwocie (1.000 zł).

Sąd nie znalazł podstaw do zasądzenie na rzecz powoda zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w podwójnej wysokości, o co powodowie wnosili. Niniejsza sprawa nie wymagała ponad standardowego nakładu pracy ze strony pełnomocnika oraz licznej wymiany pism procesowych.

O odsetkach od zasądzonych kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Z tego względu Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 11.467 zł, o czym orzekł jak w punkcie IV sentencji wyroku.