Treść orzeczenia I C 544/23 - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

I C 544/23 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Olsztynie z 2024-12-30

Sygn. akt: I C 544/23

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: sędzia Juliusz Ciejek

Protokolant: sekretarz sądowy Anna Kosowska

po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2024 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa G. A. i R. T.

przeciwko (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę lub o ustalenie i zapłatę

I. ustala, że umowa o kordyt mieszkaniowy (...) nr (...) (...) (...) zawarta w dniu 23 lipca 2008 r. pomiędzy R. T. i G. A. a (...) Bank (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w G. (poprzednikiem prawnym pozwanego (...) S.A. w W.) jest nieważna,

II. ustala, że umowa o kordyt mieszkaniowy (...) nr (...) (...) (...) zawarta w dniu 18 grudnia 2008 r. pomiędzy R. T. i G. A. a (...) Bank (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w G. (poprzednikiem prawnym pozwanego (...) S.A. w W.) jest nieważna,

III. zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 225.825 zł 59 gr (dwieście dwadzieścia pięć tysięcy osiemset dwadzieścia pięć złotych pięćdziesiąt dziewięć groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 kwietnia 2023 r. do dnia zapłaty,

IV. zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 17.334 (siedemnaście tysięcy trzysta trzydzieści cztery) zł tytułem zwrotu kosztów procesu w tym kwotę 16.234 (szesnaście tysięcy trzysta trzydzieści cztery) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 544/23

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 17 kwietnia 2023 r. przeciwko (...) Bank (...) Spółka Akcyjna (dalej: Bank) powodowie R. T. i G. A. wnieśli o:

a) ustalenie, że umowa nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) zawarta w dniu 23.07.2008 r. pomiędzy powodami, a poprzednikiem prawnym pozwanego jest nieważna,

b) zasądzenie od pozwanego łącznie na rzecz powodów kwoty 142.786,23 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 15.04.2023 r. do dnia zapłaty,

c) ustalenie, że umowa nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) zawarta w dniu 18.12.2008 r. pomiędzy powodami, a poprzednikiem prawnym pozwanego jest nieważna,

d) zasądzenie od pozwanego łącznie na rzecz powodów kwoty 83.039,36 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 15.04.2023 r. do dnia zapłaty.

Nadto wnieśli o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazali, że jako konsumenci zawarli dwie umowy o kredyt mieszkaniowy denominowanych do waluty (...). W ocenie powodów umowy są nieważne. Zawarte w nich postanowienia określające sposoby wyliczenia kwoty kredytu w chwili uruchomienia poszczególnych transz oraz określające wysokość rat kredytu podlegające spłacie były nieważne jako sprzeczne z art. 353¹ k.c. oraz art. 69 ust. 1 prawa bankowego w zw. z art. 58 § 1 k.c. Ponadto wskazali, że w obu umowach zostały zawarte postanowienia niedozwolone w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c. W ich ocenie eliminacja klauzul abuzywnych prowadzi do upadku umowy. Jako podstawę prawną żądania zapłaty wskazali przepis art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c.

(pozew k. 4-17)

Pozwany Bank wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie solidarnie od powodów na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym zawrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany zaprzeczył m.in. temu, że:

- pozwany jest zobowiązany do zapłaty na rzecz powodów kwoty dochodzonej pozwem na którejkolwiek z podstaw prawnych wskazanych w pozwie,

- urnowa kredytu jest sprzeczna z jakimikolwiek przepisami prawa zasadami współżycia społecznego czy zasadą swobody umów,

- bank nie sprostał obowiązkowi informacyjnemu,

- strona powodowa udowodniła roszczenie dochodzone pozwem zarówno co do zasady jak i wysokości,

- zachodzą przesłanki do uznania umowy kredytu za nieważną bądź bezskuteczną względem powodów,

- umowa zawiera klauzule niedozwolone,

- umowa kredytu jest kredytem złotówkowym,

- warunki umowy nie były ustalone indywidualnie z powodami,

- kursy walut stosowane przez pozwanego były ustalone swobodnie, jednostronnie, w oderwaniu od realiów rynkowych.

Pozwany podniósł zarzut braku interesu prawnego powodów w żądaniu ustalenia.

(odpowiedź na pozew k. 73-96)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany (...) Bank (...) S.A. jest następcą prawnym (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G..

(okoliczność bezsporna)

Powodowie jako konsumenci w 2008 r. wystąpili dwukrotnie do poprzednika prawnego pozwanego Banku (...) S.A. z siedzibą w G. – z wnioskiem o udzielenie kredytu.

(dowód: wnioski o kredyt– k. 99-102, zeznania powodów – k. 279v-280)

Umowa nr (...)

Pierwszy wniosek został podpisany przez powodów w dniu 23.06.2008 r. Jako cel kredytu wskazali spłatę kredytu mieszkaniowego, refinansowanie poniesionych kosztów oraz dowolny cel. Powodowie wnioskowali o kredyt kwocie 93.000 zł. Jako walutę kredytu powodowie wskazali franka szwajcarskiego ( (...)).

Środki określone z przeznaczeniem na dowolny cel miały zostać wykorzystane przez powodów na remont mieszkania.

Powodowie wnioskując o kredyt byli zatrudnieni na podstawie umowy o pracę i osiągali dochód w PLN.

Powodowie składając wniosek o kredyt oświadczyli, że zostali poinformowani o ryzyku wynikającym ze stosowania przy spłacie kredytu zmiennej stropy procentowej i to ryzyko akceptują. Oświadczyli, że są świadomi ewentualny wzrost stopy procentowej spowoduje wzrost raty kapitałowo-odsetkowej kredytu.

Ponadto, powodowie oświadczyli, że zostali poinformowani o ponoszeniu ryzyka wynikającego ze zmiany kursu waluty, w przypadku zaciągnięcia kredytu mieszkaniowego denominowanego w walucie obcej oraz przyjmują do wiadomości i akceptują to ryzyko. Jednocześnie oświadczyli, że odrzucają ofertę (...) Bank (...) S.A. udzielenia kredytu w złotych.

(dowód: wniosek o kredyt – k. 107-115, oświadczenie o akceptacji ryzyka zmiennej stopy procentowej – k. 125-126, oświadczenia o akceptacji ryzyka kursowego – k. 127-128, zeznania powodów – k. 279v-280)

W dniu 23 lipca 2008 r. strony podpisały umowę o kredyt mieszkaniowy (...) nr (...) (...) (...), na mocy której Bank udzielił powodom kredytu w kwocie stanowiącej równowartość 11.806,38 CHF na spłatę kredytu mieszkaniowego zaciągniętego w Banku (...) S.A. i refinansowanie nakładów i kosztów poniesionych przez kredytobiorcę na remont i modernizację lokalu mieszkalnego (§ 1 ust. 1-3 (...)). Kredyt został udzielony na okres od dnia 23.07.2008 r. do 01.07.2028 r. (§1 ust. 4 (...)). Umowa składała się z części szczegółowej ( (...)) oraz z części ogólnej ( (...)).

Zgodnie z § 4 ust. 1 i 3 (...) wypłata kredytu miała nastąpić w transzach przelewem na wskazany rachunek po spełnianiu warunków określonych w § 4 ust. 5, według kursu kupna dla waluty (...), zgodnie z Tabelą kursów z dnia uruchomienia środków (§ 1 ust. 2 (...), § 11 ust. 3 (...)). Strony ustaliły, że kredyt mieszkaniowy (...) jest udzielany w złotych (§ 1 ust. 1 (...), § 11 ust. 2 (...)).

Ponadto w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej strony ustaliły, że:

- zmiana kursu waluty wpływa na wypłacane w złotych przez Bank kwoty transz oraz na spłacane w złotych przez kredytobiorcę kwoty rat kapitałowo-odsetkowych,

- ryzyko związane ze zmianą kursu waluty ponosi kredytobiorca z uwzględnieniem § 11 ust. 2-4 oraz § 18 ust. 6 (...) (§ 1 ust. 3 (...)).

W § 2 ust. 1 (...) wskazano, że oprocentowanie kredytu ustalane jest według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej sumę odpowiedniej stopy bazowej oraz marży Banku. Stopa bazowa odpowiada obowiązującej w ostatnim dniu roboczym przed dniem uruchomienia środków stawce LIBOR 3M w przypadku kredytów denominowanych w USD lub (...) (§ 2 ust. 2 (...)). Ustalona w ten sposób stopa bazowa obowiązywała do przedostatniego dnia włącznie 3-miesięcznego okresu obrachunkowego rozumianego jako okres kolejnych 3-ech miesięcy (§ 2 ust. 3 zd. 1-2 (...)). W zakresie marży umowa przewidywała, że ulega ona obniżeniu o 1 p.p. po ustanowieniu docelowego zabezpieczenia spłaty kredytu tj. po przedłożeniu w Banku odpisu z księgi wieczystej z prawomocnym wpisem hipoteki na rzecz banku (§ 1 ust. 10 pkt 1 (...), § 3 ust. 2 (...)).

W § 7 ust. 6 (...) ustalono, że w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej, prowizje pobierane są w złotych, w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej. Do przeliczenia kwot prowizji z waluty obcej na złote, stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów, obowiązującej w Banku w dniu zapłaty prowizji, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych (§ 7 ust. 7 (...)).

Strony ustaliły, że oprocentowanie kredytu wynosi 4,75833 % p.a. (w przypadku uruchamiania środków w dniu podpisania umowy), zaś marża Banku w dniu udzielenia kredytu wynosi 1,98 % (§ 1 ust. 8-9 (...)).

Całkowita spłata kredytu miała nastąpić do dnia 01.07.2028 r. w 239 równych ratach kapitałowo-odsetkowych. Spłata kredytu następować miała zgodnie z haromonogramem spłat doręczanym kredytobiorcy (§ 5 (...)) w złotych w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej, przy czym do przeliczeń wysokości rat kapitałowo-odsetkowych spłacanego kredytu stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów obowiązującej w Banku w dniu spłaty, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych (§ 13 ust. 7 (...)).

W § 17 ust. 1 części ogólnej umowa przewidywała możliwość ubiegania się przez kredytobiorcę o zmianę waluty kredytu.

Wszystkie zmiany umowy mogły być dokonywane na piśmie w formie aneksu pod rygorem nieważności, z wyłączeniem zmiany stopy procentowej kredytu, stawek opłat i prowizji oraz wysokości oprocentowania dla zadłużenia przeterminowanego nie stanowią zmiany niniejszej umowy (§ 24 ust. 1-4 (...)).

Ponadto, integralną częścią umowy były ogólne warunki udzielania przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego N.-H. (dalej: OWU). W § 1 pkt 8 OWU została zdefiniowana Tabela Kursów jako „aktualna Tabela kursów walutowych (...) Bank (...) S.A” obowiązująca w Banku w momencie dokonywania przeliczeń kursowych.

(dowód: umowa z zał. k. 21-29, ogólne warunki udzielenia przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego N.-H. – k. 44-49 oraz k. 135-143, pełnomocnictwo do rachunku – k. 129-130)

Umowa kredytu nie była negocjowana między powodami, a poprzednikiem prawnym pozwanego.

(dowód: zeznania powodów – k. 279v-280)

Kredyt został wypłacony powodom zgodnie z złożonymi wnioskami o wypłatę kredytu. Wypłata nastąpiła:

- w dniu 31.07.2008 r. w kwocie 62.000 zł stanowiącej równowartość kwoty 32.328,71 CHF,

- w dniu 22.08.2008 r. w kwocie 30.647,63 zł stanowiącej równowartość kwoty 15.410,11 CHF.

(dowód: zaświadczenie z dnia 08.03.2023 r. – k. 50-56, wniosek o wypłatę transz kredytu – k. 131-132)

W okresie od dnia 01.09.2008 r. do 01.03.2023 r. kredytobiorcy uiścili na rzecz banku kwotę 129.191,85 zł tytułem kapitału oraz 13.593,40 zł tytułem odsetek i 0,98 zł tytułem odsetek karnych.

(dowód: zaświadczenie z dnia 08.03.2023 r. – k. 50-56)

UMOWA nr (...)

Drugi wniosek został podpisany przez powodów w dniu 03.11.2008 r. Jako cel kredytu wskazali zakup działki budowlanej oraz dowolny cel. Powodowie wnioskowali o kredyt kwocie 105.000 zł. Jako walutę kredytu powodowie wskazali franka szwajcarskiego ( (...)).

Powodowie wnioskując o kredyt byli zatrudnieni na podstawie umowy o pracę i osiągali dochód w PLN.

(dowód: wniosek o kredyt – k. 116-124, zeznania powodów – k. 279v-280)

W dniu 18 grudnia 2008 r. strony podpisały umowę o kredyt mieszkaniowy (...) nr (...) (...) (...), na mocy której Bank udzielił powodom kredytu w kwocie stanowiącej równowartość 37.863,25 CHF na zakup niezabudowanej działki gruntu oraz refinansowanie nakładów i kosztów poniesionych przez kredytobiorcę (§ 1 ust. 1-3 (...)).

Kredyt został udzielony na okres od dnia 18.12.2008 r. do 01.12.2038 r. (§1 ust. 4 (...)). Umowa składała się z części szczegółowej ( (...)) oraz z części ogólnej ( (...)).

Zgodnie z § 4 ust. 1 i 3 (...) wypłata kredytu miała nastąpić jednorazowo przelewem na wskazany rachunek po spełnianiu warunków określonych w § 4 ust. 5, według kursu kupna dla waluty (...), zgodnie z Tabelą kursów z dnia uruchomienia środków (§ 1 ust. 2 (...), § 12 ust. 3 (...)). Strony ustaliły, że kredyt mieszkaniowy (...) jest udzielany w złotych (§ 1 ust. 1 (...), § 12 ust. 2 (...)).

Ponadto w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej strony ustaliły, że:

- zmiana kursu waluty wpływa na wypłacane w złotych przez Bank kwoty transz oraz na spłacane w złotych przez kredytobiorcę kwoty rat kapitałowo-odsetkowych,

- ryzyko związane ze zmianą kursu waluty ponosi kredytobiorca z uwzględnieniem § 12 ust. 2-4 oraz § 20 ust. 6 (...) (§ 1 ust. 3 (...)).

W § 8 ust. 5 (...) ustalono, że w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej, prowizje pobierane są w złotych, w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej. Do przeliczenia kwot prowizji z waluty obcej na złote, stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów, obowiązującej w Banku w dniu zapłaty prowizji, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych (§ 8 ust. 6 (...)).

Strony ustaliły, że oprocentowanie kredytu wynosi 4,46833 % p.a. (w przypadku uruchamiania środków w dniu podpisania umowy), zaś marża Banku w dniu udzielenia kredytu wynosi 3,7 % (§ 1 ust. 8-9 (...)).

Całkowita spłata kredytu miała nastąpić do dnia 01.12.2038 r. w 359 równych ratach kapitałowo-odsetkowych. Spłata kredytu następować miała zgodnie z haromonogramem spłat doręczanym kredytobiorcy (§ 5 (...)) w złotych w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej, przy czym do przeliczeń wysokości rat kapitałowo-odsetkowych spłacanego kredytu stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów obowiązującej w Banku w dniu spłaty, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych (§ 15 ust. 7 (...)).

W § 19 ust. 1 części ogólnej umowa przewidywała możliwość ubiegania się przez kredytobiorcę o zmianę waluty kredytu.

Wszystkie zmiany umowy mogły być dokonywane na piśmie w formie aneksu pod rygorem nieważności, z wyłączeniem oprocentowania kredytu, stawek opłat i prowizji oraz wysokości oprocentowania dla zadłużenia przeterminowanego, danych osobowych kredytobiorcy oraz adres nieruchomości stanowiącej przedmiot prawnego zabezpieczenia (§ 26 ust. 1-4 (...)).

(dowód: umowa z zał. k. 30-43, ogólne warunki udzielenia przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego N.-H. – k. 44-49 oraz k. 135-143)

Umowa kredytu nie była negocjowana między powodami, a poprzednikiem prawnym pozwanego.

(dowód: zeznania powodów – k. 279v-280)

Kredyt został wypłacony powodom zgodnie z złożonymi wnioskami o wypłatę kredytu. W dniu 20.01.2009 r. nastąpiła wypłata kwoty 95.000 zł stanowiącej równowartość kwoty 33.007,89 CHF z czego kwota ta została przeznaczona:

- kwota 1.721,99 zł pobrana z tytułu prowizji za udzielenie kredytu,

- kwota 71.000 zł została przelana na rachunek wskazany we wniosku klienta,

- kwota 22.278,01 zł została przelana na rachunek wskazany we wniosku klienta.

Pozostała część z kwoty 37.863,25 CHF w wysokości 4.855,36 CHF została zaewidencjonowana na wcześniejszą spłatę kredytu.

(dowód: zaświadczenie z dnia 08.03.2023 r. – k. 50-56, wniosek o wypłatę transz kredytu – k. 133-134)

W okresie od dnia 01.02.2009 r. do 01.03.2023 r. kredytobiorcy uiścili na rzecz banku kwotę 49.126,02 zł tytułem kapitału oraz 33.913,34 zł tytułem odsetek.

(dowód: zaświadczenie z dnia 08.03.2023 r. – k. 50-56)

Powodowie pismem z dnia 23.03.2023 r. wezwali pozwanego do zapłaty na ich rzecz kwoty 225.825,59 zł tytułem nienależnie pobranych środków przez pozwanego w związku z nieważność umowy kredytu o nr (...) (...) (...) z dnia 23.07.2008 r. i nr (...) (...) (...) z dnia 18.12.2008 r. W wezwaniu został wyznaczony dzień 14.04.2023 r. jako ostatni dzień terminu płatności. Pozwany nie uznał roszczeń powodów.

(dowód: pismo powodów z dnia 23.03.2023 r.– k. 57-59, pismo pozwanego – k. 60-61)

Sąd zważył, co następuje:

Żądanie ustalenia, że umowy o kredyt mieszkaniowy (...) nr (...) (...) (...) z dnia 23.07.2008 r. i (...) (...) (...) z dnia 18.12.2008 r. zawarte pomiędzy powodami, a poprzednikiem prawnym pozwanego są nieważne, zostało uznane za zasadne. W konsekwencji uwzględnieniu podlegało żądanie zapłaty tytułem zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. W ocenie Sądu, mimo, że sama konstrukcja umów nie jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego, to jednak zawiera ona postanowienia niedozwolone, których eliminacja skutkuje obiektywnym brakiem możliwości ich wykonania przez obie strony zgodnie z jej istotą.

Stan faktyczny został ustalony w oparciu o dokumenty przedłożone do akt sprawy, których wiarygodności żadna ze stron nie kwestionowała oraz zeznania powodów nie stwierdzając podstaw do podważenia ich wiarygodności.

Powodowie domagali się ustalenie, że umowy o kredyt mieszkaniowy (...) nr (...) (...) (...) z dnia 23.07.2008 r. i (...) (...) z dnia 18.12.2008 r. zawarte pomiędzy powodami, a poprzednikiem prawnym pozwanego są nieważne i zapłaty z tego tytułu.

Powodowie mają interes prawny w wystąpieniu z żądaniem pozwu, a polega on na tym, że w istocie domagają się definitywnego usunięcia niepewności prawnej co do istnienia nawiązanego na podstawie umowy stosunku prawnego lub jego treści w przypadku wyeliminowania niektórych ich postanowień z uwagi na ich niedozwolony charakter. W przypadku umowy długoterminowej, jakie są objęte pozwem umowy kredytu, żądanie zwrotu kwot wypłaconych lub wpłaconych może wynikać z różnych przyczyn, zatem samo rozstrzygnięcie o uwzględnieniu lub oddaleniu żądania zapłaty na tle takiej umowy nie zawsze wyeliminuje wątpliwości co do jej istnienia lub treści. W świetle aktualnego orzecznictwa Sądu Apelacyjnego w Białymstoku jak i Sądu Najwyższego powyższa kwestia nie budzi wątpliwości.

Z uwagi na to, że obie zaskarżone przez powodów umowy zawierają tożsame postanowienia dotyczące klauzuli denominacyjnej zostaną one omówione jednocześnie.

Zasadnicze postanowienia umów w ocenie Sądu spełniają przesłanki z art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (w brzmieniu obowiązującym w dacie jej zawarcia) i pozwalają na uznanie ich za umowy kredytu bankowego. Znane są bowiem strony umowy, kwota i waluta kredytu, cel, na jaki został udzielony, zasady i termin jego spłaty (ratalnie), wysokość oprocentowania i zasady jego zmiany (suma stałej marża i zmiennej stopy referencyjnej) oraz inne niezbędne warunki wynikające z art. 69 ust. 2 powołanej ustawy.

Oceny postanowień ww. umów nie zmienia okoliczność, że kwota udzielonego kredytu została określona i poddana oprocentowaniu w walucie szwajcarskiej, a miała być wypłacona i spłacana w walucie polskiej. Zgodnie z art. 358 § 1 k.c., w jego brzmieniu w dacie zawierania umów, zobowiązania pieniężne na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mogły być wyrażone tylko w pieniądzu polskim z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie. Już w tej dacie art. 69 ust. 2 pkt 2 pr. bank. przewidywał możliwość zawierania umów kredytu ze wskazaniem waluty obcej, zaś wyjątek dopuszczający tego typu umowy z udziałem banków wynikał z obowiązujących wówczas przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. – Prawo dewizowe (pr. dewiz.). Zgodnie z art. 3 ust. 1 i 3 pr. dewiz. oraz art. 1 i 2 pkt 18 pr. dewiz. dokonywanie obrotu dewizowego przez banki było dozwolone m.in. wówczas, gdy dotyczyło zawarcia umowy lub dokonania innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować dokonywanie w kraju między rezydentami lub między nierezydentami rozliczeń w walutach obcych albo przeniesienie w kraju między rezydentami lub między nierezydentami własności wartości dewizowych, a także wykonywania takich umów lub czynności.

Nie ulega wątpliwości, że postanowienia umów zawartych przez strony przewidywały rozliczenia kredytu w walucie szwajcarskiej, jak również wypłatę w PLN oraz spłatę w PLN po dokonaniu przeliczenia raty z (...). Tym samym umowy stron mogły powodować rozliczenia w walutach obcych i przenoszenie własności wartości dewizowych, a zatem mieściły się w ramach ustawowego zezwolenia, stanowiącego jednocześnie wyjątek od zasady wyrażonej w art. 358 § 1 k.c.

Istota umów sprowadzała się zatem do zobowiązania Banku, że postawi do dyspozycji kredytobiorców pewną kwotę w PLN, która w dacie wypłaty stanowić miała równowartość kwoty wyrażonej dokładnie w (...), zaś powodowie zobowiązali się spłacać w PLN równowartość rat kredytu wyrażonych w (...) według wartości takiej raty na dzień spłaty.

Umowy stron zawierają zatem elementy przedmiotowo istotne, które mieszczą się w konstrukcji umowy kredytu bankowego i jako takie stanowią jej w pełni dopuszczalny oraz akceptowany przez ustawodawcę wariant. O akceptacji takiej świadczy nadto wyraźne wskazanie tego rodzaju kredytów (denominowanych) w treści art. 69 ust. 2 pkt 4a i ust. 3 prawa bankowego oraz wprowadzenie art. 75b prawa bankowego, na podstawie nowelizacji tej ustawy, które to zmiany weszły w życie z dniem 26 sierpnia 2011 r. Umowy takie są nadto dopuszczalna na podstawie art. 353¹ k.c., zgodnie z którymi strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Istota umów stron polegała bowiem na stworzeniu przez Bank możliwości wykorzystania przez powodów równowartości określonej kwoty pieniędzy z obowiązkiem zwrotu w określonym czasie takiej równowartości, przy czym miernikiem tych wartości pozostawać miał kurs waluty szwajcarskiej do waluty polskiej. Zauważyć trzeba, że ryzyko zmiany kursu waluty przyjętej jako miernik wartości świadczenia z zasady może wywoływać konsekwencje dla obu stron – w przypadku podwyższenia kursu podwyższając wartość kredytu w PLN, którą mieli oddać do dyspozycji Bank, a nadto podwyższając jego wartość, którą mieli spłacać kredytobiorcy, a w przypadku obniżenia kursu - obniżając wysokość tych świadczeń. W konsekwencji trudno uznać, aby konstrukcja umowy kredytu denominowanego w walucie obcej, a realizowanego w walucie polskiej, była w swej zasadzie sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Ryzyko takiego ukształtowania stosunku prawnego obciąża bowiem obie strony.

Niemniej, wskazany mechanizm obliczania wzajemnych zobowiązań w sposób określony w umowach stron wymaga oceny w aspekcie sposobu ustalania kursu waluty niezbędnego do tych operacji, gdyż powodowie podnieśli zarzut, że postanowienia umowy w tym zakresie mają charakter niedozwolony.

W związku ze stanowiskiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ( (...)), zajętym w wyroku z dnia 3 października 2019 r. w sprawie (...) na tle wykładni dyrektywy(...), i podtrzymanym tam poglądem dotyczącym natury klauzul wymiany (czyli dotyczących kursów walutowych stosowanych do rozliczeń umów kredytowych), które wprowadzając do umów kredytowych ryzyko kursowe, określają faktycznie główny przedmiot umowy (pkt 44 powołanego wyroku), należy przyjąć, że postanowienia umowy stron w tym zakresie, jeżeli nie zostały sformułowane jednoznacznie, podlegają kontroli w celu stwierdzenia, czy nie mają charakteru niedozwolonego (art. 385^{(
1 )}§ 1 zd. drugie k.c.). W przypadku uznania ich za niedozwolone, a tym samym za niewiążące kredytobiorcę, który zawiera umowę jako konsument, konieczne staje się również rozważenie skutków tego stanu rzeczy.

Nie ulega wątpliwości, że powodowie zawarli obie umowy jako konsumenci w rozumieniu art. 22¹ k.c. Z umów i wniosków kredytowych wynika, że powodowie zaciągnęli kredyt w celu spłaty kredyty mieszkaniowego, remontu domu oraz zakupu działki pod budowę domu. Okoliczność ta nie była kwestionowana przez pozwanego na żadnym etapie postępowania, a ponadto wynika z celu umów.

W konsekwencji należy dokonać oceny postanowień dotyczących kursów używanych do przeliczenia zobowiązań stron w ramach umów. Ich istota sprowadza się do wskazania, że wysokość zobowiązań wynikających z umów będzie wielokrotnie przeliczana z zastosowaniem dwóch rodzajów kursu waluty. Bezspornie mechanizm (konkretny sposób) ustalania kursu nie został opisany w żaden sposób, gdyż umowy w tym względzie odsyłają tylko do „Tabeli kursów”. Oznacza to, że zgodnie z umowami Bank miał całkowitą swobodę w zakresie ustalania kursu waluty. Ponadto nie ulega wątpliwości, że umowy stron stanowiły wzorzec stosowany w Banku. Układ umów wskazuje, że kredytobiorcy mogli określić potrzebną im kwotę w PLN, wybrać inną walutę kredytu, określić przeznaczenie kredytu, uzgodnić okres kredytowania, sposób zabezpieczenia. Nie ma jednak podstaw do przyjęcia, że pozostałe postanowienia i oświadczenia były możliwe do wynegocjowania. Do tego byłoby bowiem konieczne wykazanie, że kredytobiorcy mieli realny wpływ na kształt każdego z tych postanowień, czyli przedstawiono im możliwość jego zmiany, z której zrezygnowali. Taka okoliczność nie wynika natomiast z zeznań powodów co oznacza, że postanowienia w zakresie kursów wymiany stosowanych w Tabeli nie były uzgodnione indywidualnie w rozumieniu art. 385¹ § 1 i 3 k.c. Powódka zeznał „ Nie przypominam sobie, aby bank inf. nas w jaki sposób będzie ustalał kurs (...) dla potrzeb rozliczenia umowy. (…) Nie negocjowano z nami treści umowy, tylko rozmawialiśmy o wysokości kredytu i czasie spłaty.” (protokół rozprawy – k. 279v-280).

Brak jest dowodu, aby kredytobiorcy zostali poinformowani, w jaki sposób te kursy i ta tabela jest kształtowana i świadomy tego wyraził zgodę na ich stosowanie.

W ocenie Sądu nie doszło zatem do indywidualnego uzgodnienia wszystkich postanowień umów.

W konsekwencji, w ocenie Sądu nie ma podstaw do przyjęcia, że postanowienia umów w zakresie mechanizmu ustalania kursu waluty, wyznaczającego wysokość zobowiązania powodów względem pozwanego, a tym samym i wysokość świadczenia głównego banku, zostały w przypadku umów stron uzgodnione indywidualnie.

Jako, że powodowie wskazywali, że te postanowienia są niedozwolone, należało rozważyć, czy – skoro dotyczą głównego przedmiotu umowy – są wystarczająco jednoznaczne i czy wynikające z nich prawa lub obowiązki stron zostały ukształtowane sprzecznie z dobrymi obyczajami lub w sposób rażąco naruszający interesy powodów jako konsumentów. Odwołują się one do tabeli, co do której wskazano jedynie, że chodzi o tabelę obowiązującą w banku, bez wskazania, w jaki konkretnie sposób jest ona ustalana i jak ustalane są umieszczone tam kursy walut. To zaś nie pozwala na jednoznaczne określenie zakresu tych postanowień i konsekwencji płynących dla kredytobiorców. Nie można uznać, aby tak sformułowane postanowienia były wystarczające jednoznaczne. Kwestionowane postanowienia umowy wskazywały na dwa rodzaje kursów – kurs kupna do ustalenia wysokości kredytu, którą należy wypłacić w PLN oraz kurs sprzedaży do ustalenia wysokości kolejnych rat spłaty w PLN. Zważywszy, że sposób ustalania tych kursów nie został określony w umowach, oznacza to, że mógł on być wyznaczany jednostronnie przez Bank, czego nie zmienia okoliczność, że w pewnym zakresie mógł też doznawać ograniczeń ze strony regulatora rynku, czy z uwagi na sytuację gospodarczą, gdyż kredytobiorcy nie mieli na to żadnego wpływu. Na tle tak ukształtowanych postanowień dotyczących kursu waluty, która ma być miernikiem waloryzacji (przeliczania) zobowiązań wynikających z umów kredytu bankowego utrwalony jest już pogląd, że mają one charakter niedozwolony, gdyż są „nietransparentne, pozostawiają pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarczają kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz naruszają równorzędność stron” (uzasadnienie wyroku SN w sprawie V CSK 382/18). Wysokość kredytu wyrażonego w walucie obcej do wypłaty w walucie polskiej, a następnie wysokość, w jakiej spłaty w walucie polskiej, będą zaliczane na spłatę kredytu wyrażonego w walucie obcej, zależą bowiem wyłącznie od jednej ze stron umowy. Powyższe oznacza, że po zawarciu umów kredytobiorcy mieli ograniczoną możliwość przewidzenia wysokości kwot, jakie zostaną im wypłacone (Bank miał na to kilkanaście dni roboczych, w trakcie którego mógł zmienić swój kurs), a następnie wysokości zadłużenia w PLN, skoro kursy wymiany w toku dalszego wykonywania umowy określić miał Bank. Pozwany mógł zatem w sposób dowolny kształtować wysokość swojego zobowiązania do wypłaty kwot kredytów, jak również wysokość zobowiązania kredytowego w toku spłaty kredytów. Tym samym uzyskał też narzędzie do potencjalnego zminimalizowania niekorzystnych dla siebie skutków zmiany kursów na rynku międzybankowym lub zmian w zakresie oprocentowania (obniżka stopy bazowej), gdyż teoretycznie mógł je rekompensować zmianami kursu przyjętego do rozliczenia kredytu.

W ocenie Sądu przyznanie sobie przez pozwanego we wskazanych postanowieniach jednostronnej kompetencji do swobodnego ustalania kursów przyjmowanych do wykonania umów prowadzi do wniosku, że były one sprzeczna z dobrymi obyczajami i naruszały rażąco interesy kredytobiorców w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c., oceniane na datę zawarcia umowy (art. 385² k.p.c. – uchwała SN z 20 czerwca 2018 r. w sprawie (...)). Takie rozwiązania dawały Bankowi, czyli tylko jednej ze stron stosunku prawnego, możliwość przerzucenia na kredytobiorców całego ryzyka wynikającego ze zmiany kursów waluty i pozostawiały mu całkowitą swobodę w zakresie ustalania wysokości ich zadłużenia przez dowolną i pozbawioną jakichkolwiek czytelnych i obiektywnych kryteriów możliwość ustalania kursu przyjmowanego do rozliczenia spłaty kredytów.

Nie zmienia tego również okoliczność, że Bank miał w swoje ofercie możliwość zawarcia umowy ramowej w zakresie współpracy na rynku finansowym, w której jedną z opcji były negocjowane transakcje wymiany walut wymienialnych. Powodowie nie zawierali tego rodzaju umowy.

Ponadto, po pierwsze, postanowienia takiej umowy nie były elementem umowy kredytu, lecz kreowały odrębny stosunek zobowiązaniowy.

Po drugie, realizacja takiej wymiany walut nie mogła nastąpić na etapie zawierania umowy kredytu, lecz dopiero na etapie jej wykonania, a – jak wskazano wyżej – oceny abuzywności postanowień umownych dokonuje się na datę zawarcia umowy.

Po trzecie, okoliczność, że kredytobiorcy mogli negocjować kurs, według którego ma nastąpić wypłata kredytu, którego kwotę określono w (...), lecz realizowano wyłącznie w PLN, nie zmienia tego, że nie mogli otrzymać kwoty w (...), ale nadal wyłącznie w PLN. Możliwość negocjowania kursu dotyczyła zatem wyłącznie etapu wykonania umowy, przy czym dostrzec trzeba, że realizacja tej możliwości również zależała wyłącznie od Banku, który decydował o tym, czy zaakceptuje ewentualne propozycje kredytobiorcy co do kursu waluty.

Podsumowując, nawet zawarcie umowy ramowej przy okazji zawierania umowy kredytu nie zmieniało tego, że wypłata kredytu, którego kwotę określono w (...), mogła nastąpić wyłącznie w PLN, według kursu, którego wysokość zależała wyłącznie od woli Banku, który narzucał kredytobiorcy określoną przez siebie wysokość kursu, a kredytobiorca mógł zaakceptować taką propozycje, a w przypadku braku takiej akceptacji i tak stosowałby własną tabelę.

Dodatkowo wskazać należy, że swobodę ustalania kursu przez Bank eliminować by mogła jedynie możliwość wypłaty kredytu w walucie kredytu oraz spłaty w tej walucie, gdyż do wszystkich pozostałych walut Bank miał prawo stosować własny kurs. Oznacza to również, że możliwość spłaty w walucie kredytu nie przywracała wystarczająco nierównowagi między stronami wynikającej z tego, że na etapie wypłaty kredytu, którego wysokość określono w (...), ale wypłata miała nastąpić wyłącznie w PLN, wysokość wypłacanego kredytu w PLN ostatecznie zależała zawsze od decyzji Banku w ramach tabeli.

W świetle powyższych okoliczności przyjąć należy, że postanowienia uprawniające Bank do jednostronnego i nieskrępowanego ustalania kursu przyjmowanego do rozliczenia umów stron należy uznać za niedozwolone w rozumieniu art. 385¹ k.c. Nie ma znaczenia, czy z możliwości dowolnego kształtowania kursu Bank korzystał. Dla uznania postanowienia umownego za niedozwolone wystarczy bowiem taka jego konstrukcja, która prowadzi do obiektywnej możliwości rażącego naruszenia interesów konsumenta, przy czym zgodnie z art. 385² k.c. ewentualna abuzywność postanowień umowy podlega badaniu na datę jej zawarcia z uwzględnieniem towarzyszących temu okoliczności i innych umów pozostających w związku z umową objętą badaniem (uchwała SN z 20 czerwca 2018 r. w sprawie(...)).

Skoro zatem dla oceny abuzywności zapisów umów istotny jest stan z daty ich zawarcia, to bez znaczenia dla tej oceny pozostaje, w jaki sposób pozwany wykonywał lub wykonuje umowy, w szczególności to, w jaki sposób ustalał, czy też ustala swoje kursy, czy odpowiadały one kursom rynkowym, w jaki sposób pozyskiwał środki na prowadzenie akcji kredytowej i w jaki sposób księgował, czy też rozliczał te środki oraz środki pobrane od kredytobiorcy.

Podsumowując, w ocenie Sądu wskazane wyżej postanowienia umów dotyczące stosowania dwóch różnych rodzajów kursów, które mogły być swobodnie ustalane przez jedną ze stron umowy (Bank) nie zostały uzgodnione indywidualnie i kształtowały zobowiązania kredytobiorców w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, a zatem miały charakter niedozwolony w rozumieniu art. 385¹ k.c., a w związku z tym nie wiążą powodów. Wyeliminowanie wskazanych zapisów przy zachowaniu postanowień dotyczących określenia kwot kredytów w (...) oznaczałoby, że kwota kredytu powinna zostać przeliczona na PLN, a kredytobiorcy w terminach płatności kolejnych rat powinni spłacać raty w PLN, przy czym żadne postanowienie nie precyzowałoby kursu, według którego miałyby nastąpić takie rozliczenia. Nie ma przy tym możliwości zastosowania w miejsce wyeliminowanych postanowień żadnego innego kursu waluty.

Zgodnie z wiążącą wszystkie sądy Unii Europejskiej wykładnią dyrektywy (...) dokonaną przez (...) w powołanym już wyżej wyroku z dnia 3.10.2019 r. w sprawie(...) w przypadku ustalenia, że w umowie zostało zawarte postanowienie niedozwolone w rozumieniu dyrektywy, skutkiem tego jest wyłącznie wyeliminowanie tego postanowienia z umowy, chyba że konsument następczo je zaakceptuje. Jedynie w drodze wyjątku możliwe jest zastosowanie w miejsce postanowienia niedozwolonego przepisu prawa o charakterze dyspozytywnym lub takiego, który można zastosować za zgodą obu stron – wyłącznie wtedy gdy brak takiego zastąpienia skutkowałby upadkiem umowy i niekorzystnymi następstwami dla konsumenta, który na takie niekorzystne rozwiązanie się nie godzi. W wyroku tym (...) wskazał, że nie jest możliwe zastąpienie postanowienia niedozwolonego przez odwołanie się do norm ogólnych prawa cywilnego, nie mających charakteru dyspozytywnego.

Brak możliwości stosowania norm o charakterze ogólnym nie pozwala na sięgnięcie do domniemanej woli stron lub utrwalonych zwyczajów (art. 65 k.c. i art. 56 k.c.), które w odniesieniu do innych stosunków prawnych pozwalałyby na ustalenie wartości świadczenia określonego w walucie obcej np. przez odniesienie się do tej waluty według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski lub innych kursów wskazywanych przez strony w umowie. Nie ma zwłaszcza możliwości sięgnięcia po przepis art. 358 § 2 k.c., który posługuje się kursem średnim NBP w przypadku możliwości spełnienia świadczenia wyrażonego w walucie obcej. Po pierwsze, świadczenie obu stron było wyrażone w walucie polskiej (wypłata kredytów i ich spłata następowały bowiem w PLN, a (...) był tylko walutą denominacyjną). Po drugie, wspomniany przepis nie obowiązywał w dacie zawarcia umów (wszedł w życie z dniem 24 stycznia 2009 r.), zaś uznanie pewnych postanowień umownych za niedozwolone skutkuje ich wyeliminowaniem z umowy już od daty jej zawarcia, co czyni niemożliwym zastosowanie przepisu, który wówczas nie obowiązywał. Nawet gdyby uznać, że art. 358 § 2 k.c. mógłby być stosowany do skutków, które nastąpiły po dacie jego wejścia w życie, to nadal brak byłoby możliwości ustalenia kursu, według którego należałoby przeliczać zobowiązania stron sprzed tej daty, czyli przede wszystkim ustalić wysokości zadłużenia w (...) po wypłacie kredytu.

W ocenie Sądu eliminacja postanowień określających kurs wymiany i brak możliwości uzupełnienia umów w tym zakresie skutkuje obiektywnym brakiem możliwości ich wykonania przez obie strony zgodnie z ich istotą, tj. jako umowy kredytu bankowego.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 pr. bank. umowa kredytu polega bowiem na tym, że Bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Po wyeliminowaniu z umów stron postanowień dotyczących kursów wymiany, wiadomo jedynie, że Bank zobowiązuje się postawić do dyspozycji kredytobiorcom równowartość określonej kwoty franków szwajcarskich w złotych polskich, lecz nie wiadomo, jak ma być ustalona ta równowartość (według jakiego miernika). Podobnie nie wiadomo, jaką kwotę powinni zwrócić kredytobiorcy, która miałaby być równowartością rat określonych w (...). Nie eliminuje tego możliwość przewalutowania kredytu, bowiem nadal nie będzie wiadomo na podstawie jakiego kursu powinna zostać dokonana zmiana waluty kredytu - zarówno kwoty udzielonego kredytu oraz spłaty. W konsekwencji nie da się ustalić kwoty kredytów w walucie wykonania zobowiązania, a brak jednoznacznego określenia kwoty kredytów udostępnionych i podlegających zwrotowi (czy to w postaci ściśle określonej kwoty, czy to przez ścisłe i jednoznaczne określenie parametrów do jej ustalenia – np. kursu wymiany) oznacza brak jednego z przedmiotowo istotnych elementów umowy kredytu wskazanych w art. 69 pr. bank. Brak jednego z takich elementów oznacza, że umowa jest niezgodna z art. 69 pr. bank. i tym samym sprzeczna z prawem i z tego względu nieważna (art. 58 k.c.). Nieważność umowy oznacza, że nie istnieje stosunek zobowiązaniowy między stronami, jaki miałby powstać w wyniku jej zawarcia.

Ponadto, wskazać należy w dniu 25.04.2024 r. została wydana przez skład całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego uchwała w sprawie o sygn. akt (...). Podjęta przez Sąd Najwyższy uchwała ma moc zasady prawnej. Zgodnie z powyższą uchwałą:

1. W razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów.

2. W razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego umowa nie wiąże także w pozostałym zakresie.

W niniejszej sprawie postanowienia umowne odnoszące się do sposoby określenia kursu waluty zostały uznane za abuzywne. Z tego względu umowy łączące strony zgodnie z wspomnianą uchwałą Sądu Najwyższego nie wiążą stron.

Z podanych przyczyn, na podstawie art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) w związku z art. 58 § 1 k.c. i art. 69 pr. bank, powództwo o ustalenie, że umowa nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) zawarta w dniu 23.07.2008 r. pomiędzy powodami, a poprzednikiem prawnym pozwanego jest nieważna, należało uwzględnić, o czym Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku. Na tej samej podstawie prawnej Sąd orzekł w punkcie II sentencji wyroku ustalając, że umowa nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) zawarta w dniu 18.12.2008 r. pomiędzy powodami, a poprzednikiem prawnym pozwanego jest nieważna,

Z uwagi na powyższe w oparciu o art. 410 § 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 225.825,59 zł, o czym orzekł jak w punkcie III sentencji wyroku.

Powyższa kwota stanowi sumę świadczeń uiszczonych przez powoda tytułem spłaty rat kapitałowo-odsetkowych wynikających z umowy kredytu nr (...) (...) (...) i (...) (...) (...). W okresie od dnia 01.09.2008 r. do 01.03.2023 r. kredytobiorcy uiścili na rzecz banku z tytułu umowy nr (...) kwotę 129.191,85 zł tytułem kapitału oraz 13.593,40 zł tytułem odsetek i 0,98 zł tytułem odsetek karnych. Zaś w okresie od dnia 01.02.2009 r. do 01.03.2023 r. kredytobiorcy uiścili na rzecz banku z tytułu umowy nr (...) kwotę 49.126,02 zł tytułem kapitału oraz 33.913,34 zł tytułem odsetek.

Powodowie udokumentowali żądaną kwotę zaświadczeniem wystawionym bezpośrednio przez bank, którego autentyczności pozwany nie podważył. Z tego względu Sąd oparł na nim swoje ustalenia, co do wysokości należnego powodom świadczenia. Dokonanie zsumowania wpłat dokonanych przez powodów nie stanowiło skomplikowanego działania matematycznego. Z tego względu Sąd dokonał powyższych obliczeń samodzielnie.

Zgodnie z poglądem przyjętym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7.05.2021 r. w sprawie (...) w przypadku następczej nieważności umowy kredytowej po obu jej stronach powstają odrębne roszczenia o zwrot świadczeń nienależnie spełnionych. Ostatecznie zatem świadczenia te podlegają zwrotowi niezależnie od siebie, bez konieczności badania z urzędu, czy ich wzajemna wysokość prowadzi do powstania stanu wzbogacenia, który byłby miarą zwrotu różnicy między tymi świadczeniami. Sąd Najwyższy nadał wskazanej uchwale moc zasady prawnej, co oznacza, że będzie ona stosowana przez ten sąd również w innych sprawach.

Bezzasadne byłoby przy tym powoływanie się na przez Bank na brak obowiązku zwrotu świadczenia z uwagi na przepisy art. 411 k.c., gdyż w pkt 1 tej regulacji wyraźnie wskazano, że nie dotyczy on sytuacji, w której zwrot ma dotyczyć świadczenia spełnionego m.in. w wykonaniu nieważnej czynności prawnej – jak w sprawie niniejszej.

Strona powodowa spłacając kredyty nie spełniała również świadczeń z tytułu umów przed nadejściem terminu ich wymagalności (art. 411 pkt 4 k.c.), skoro z uwagi na nieważność umowy nie była zobowiązana do takich spłat, a co najwyżej do zwrotu świadczenia nienależnego, jakimi stały się wypłacone im kwoty kredytów.

Powodowie żądali zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od zasądzonej kwoty od dnia 15.04.2023 r. do dnia zapłaty – i to żądanie zostało uwzględnione w całości.

Pismem z dnia 23.03.2023 r. powodowie powołując się na zawarcie w umowie kredytu klauzul abuzywnych skutkujących nieważnością umowy kredytu wezwali pozwanego do zapłaty na jego rzecz kwoty 225.825,59 zł. Powodowie wyznaczyli pozwanemu dzień 14.04.2023 r. jako ostateczny na spełnienie świadczenia. Pozwany nie uregulował należności. Wobec powyższego pozwany pozostawał w opóźnieniu w spełnieniu wyżej wskazanego świadczenia od dnia 15.04.2023 r. i od tej daty Sąd orzekł o początku biegu odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 225.825,59 zł.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie, z uwagi na aktualne orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Białymstoku odstąpił od dotychczasowego poglądu, że odsetki za opóźnienie od nienależnego świadczenia z tytułu uiszczonych rat kapitałowo-odsetkowych należą się od dnia wydania wyroku. Wobec powyższego odsetki należą się od dnia, w którym pozwany bank został w sposób jednoznaczny poinformowany przez kredytobiorcę o tym, że w jego ocenie umowa jest nieważna bądź zawiera klauzule niedozwolone i zostało prawidłowo sformułowane żądanie zapłaty.

W związku z tym, Sąd na podstawie art. 481 § 1 k.c. zasądził odsetki za opóźnienie na rzecz powodów od kwoty 225.825,59 zł od dnia 15.04.2023 r. do dnia zapłaty, o czym orzekł jak w punkcie III sentencji wyroku.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. poprzez obciążanie pozwanego obowiązkiem ich zwrotu na rzecz powodów w całości. Powodowie wygrali proces w całości.

Koszty procesu po stronie powodowej obejmowały uiszczoną opłatę od pozwu (1.000 zł), opłatę za pełnomocnictwo (34 zł), wynagrodzenie pełnomocnika (adwokat) w stawce wynikającej z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (10.800 zł). W postępowaniu zażaleniowym koszty procesu po stronie powodowej obejmowały wynagrodzenie pełnomocnika (adwokata) w stawce wynikającej z § 10 ust. 2 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (5.400 zł) i opłatę sądową od wniosku o uzasadnienie (100 zł).

O odsetkach od zasądzonych kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1¹ k.p.c.

Z tego względu Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 17.334 zł, o czym orzekł jak w punkcie IV sentencji wyroku.

Dodano: 23 kwietnia 2025, Opublikował(a): Dagmara Wietrak
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Olsztynie
Data wytworzenia informacji: 30 grudnia 2024