Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 lutego 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Ewa Oknińska
Protokolant:	sekretarz sądowy A. P.,

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2024 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.,

przeciwko (...)

o zapłatę

I.zasądza od pozwanego (...) na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 86.966,14 (osiemdziesiąt sześć tysięcy dziewięćset sześćdziesiąt sześć 14/100) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 października 2019 r. do dnia zapłaty,

II. w pozostałym zakresie oddala powództwo (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.,

III. zasądza od pozwanego (...) na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 9.962,90 (dziewięć tysięcy dziewięćset sześćdziesiąt dwa 90/200) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 października 2019 r. do dnia zapłaty,

IV. w pozostałym zakresie oddala powództwo (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.,

V. zasądza od pozwanego na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 79,21 zł tytułem kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty,

VI. zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. na rzecz pozwanego kwotę 1.365,36 zł tytułem kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

sędzia Ewa Oknińska

Sygn. akt I C 608/22

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) spółka z o.o. w S. i (...) spółka z o.o. w S. wniosły o zasądzenie od pozwanego (...):

- na rzecz powódki (...) Sp. z o.o. w S. kwoty 406.785,53 PLN wraz z odsetkami w transakcji handlowych liczonymi od dnia 11 października 2019r.,

- na rzecz powódki (...) Sp. z o.o. w S. kwoty 45.198,39 PLN wraz z odsetkami w transakcji handlowych liczonymi od dnia 11 października 2019r.

Nadto, wniosły o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódek kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego wg norm przepisanych oraz kwoty 17,00 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu strona pozwana podała, że dnia 20 stycznia 2018r. pozwany, działając jako zamawiający opublikował ogłoszenie nr (...) dotyczące zamówienia na usługi pn.: „Uzupełnienie powiatowej bazy danych (...), utworzenie inicjalnej bazy danych (...) oraz utworzenie (...) zgodnie zobowiązującymi modelami danych.

Przedmiotem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego była usługa, polegająca na uzupełnieniu powiatowej bazy danych (...) zgodnie z obowiązującym modelem danych (...), utworzeniu inicjalnej bazy danych (...) zgodnie z obowiązującym modelem (...) oraz utworzeniu (...) zgodnie z obowiązującym modelem (...). Ofertę w toku postępowania o udzielenie zamówienia złożyło konsorcjum składające się z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. oraz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S.. Zgodnie z umową konsorcjum § 3 ust. 5 lit c współpracujące ze sobą Spółki uzgodniły, że wysokość wynagrodzenia dla (...) Sp. z o.o. wynosić będzie 90% wynagrodzenia brutto całego kontraktu, zaś dla spółki (...) – 10%. Dnia 10 lipca 2018 r. w O., pomiędzy pozwanym, a stroną powodową, zawarta została umowa nr (...). Umowa została zawarta w wyniku rozstrzygnięcia postępowania (...) o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie art. 39 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, na podstawie umowy o dofinansowanie projektu „e-mapa2-rozwój e-usług publicznych powiatu (...)" Nr (...).(...). Wykonanie usługi podzielone zostało na dwa etapy. W ramach pierwszego etapu strona powodowa zobowiązana była do wykonania usługi polegającej na uzupełnieniu powiatowej bazy (...) ( (...)) zgodnie z obowiązującym modelem danych (...) o obiekty budowlane trwale z budynkiem związane oraz obiekty numerów porządkowych nieruchomości, do utworzenia inicjalnej bazy (...) ( (...)) zgodnie z pojęciowym modelem danych (...) oraz do utworzenia powiatowej bazy (...) ( (...)), zgodnie z pojęciowym modelem danych (...).

W ramach drugiego etapu strona powodowa, zobowiązała się do wykonania usługi polegającej na wprowadzenia do systemu teleinformatycznego Starosty utworzonych w ramach zmówienia zintegrowanych baz danych (...), (...) i (...). Strona powodowa zobowiązana była do wykonania pierwszego etapu umowy w terminie od dnia 11 lipca 2018r. do dnia 28 lutego 2019 r. oraz drugiego etapu - nie później niż 7 dni od daty podpisania Protokołu Odbioru etapu I. Ostatecznie przedmiot umowy miał być wykonany nie później niż do dnia 06 maja 2019r.

Za należyte wykonanie przedmiotu umowy, powodom przysługiwało - zgodnie z § 6 umowy - wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 1.388.104,20 PLN brutto, które płatne było jednorazowo, na podstawie faktury VAT. Dnia 14 marca 2019 r. strony sporządziły protokoły odbioru umowy nr (...) w zakresie gmin: (...), (...), J., D. oraz (...) oraz w zakresie miasta (...). Wyniki odbioru były negatywne. Były to pierwsze weryfikacje.

Strona powodowa wskazała, że dnia 21 marca 2019r. przekazała pozwanemu skorygowane bazy danych.

W dniu 3 kwietnia 2019r. strony sporządziły protokoły odbioru umowy nr (...) w zakresie gmin: (...), (...), J., D. oraz (...) oraz w zakresie miasta (...). Protokoły potwierdzały zgodny z umową termin jej wykonania, wyniki odbioru był negatywne. Były to drugie weryfikacje.

Kolejne protokoły odbioru umowy, strony sporządziły 6 maja 2019r. w zakresie gminy (...) oraz miasta (...). Była to trzecie weryfikacje w zakresie tych gmin. Wynik był negatywny.

Dnia 17 maja 2019r. strony sporządziły protokół odbioru umowy w zakresie miasta (...). Protokół stwierdzał niezgodny z umową termin jej wykonania. Wynik protokołu był pozytywny. Była to czwarta weryfikacja w zakresie miasta (...).

Kolejne protokoły odbioru umowy z dnia 24 maja 2019 r., 07 czerwca 2019 r., 09 lipca 2019 r. w zakresie (...), z dnia 04 czerwca 2019 r. w zakresie (...), 13 czerwca 2019 r. w zakresie (...), wskazywały na negatywne wyniki kontroli.

Dnia 16 lipca 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy w zakresie (...). Wynik kontroli był pozytywny.

Następnie dnia 23 lipca 2019r. strony sporządziły protokół odbioru umowy w zakresie (...). Wynik był pozytywny. Odbiór został dokonany po czwartej weryfikacji.

Kolejno dnia 7 sierpnia 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy w zakresie (...). Wynik był pozytywny. Była to czwarta weryfikacja.

Dnia 3 września 2019r. strony sporządziły protokół odbioru umowy w zakresie (...). Wynik był pozytywny. Była to szósta weryfikacja.

Dnia 6 września 2019r. strony sporządziły protokół odbioru umowy w zakresie (...). Wynik był pozytywny. Była to szósta weryfikacja.

Powódki podniosły, że w dniu 09 września 2019r. protokołem odbioru etapu I powiatowej bazy danych (...), utworzenie inicjalnej bazy danych (...) oraz utworzenie (...) zgodnie z obowiązującymi modelami danych - do umowy nr (...) z dnia 10 lipca 2018r., pozwana potwierdziła prawidłowość wykonania przez stronę powodową umowy w zakresie etapu I.

Dnia 12 września 2019r. strony sporządziły protokół odbioru końcowego. Protokół odbioru końcowego potwierdzał kompletność oraz prawidłowość wykonania przez powodów w dniu 12 września 2019r. umowy zawartej z pozwanym. Protokół zawierał stwierdzenie co do terminu wykonania przedmiotu umowy wskazując na jego niezgodność z postanowieniami umowy. Dnia 16 września 2019r. pozwany przesłał do strony powodowej wezwanie do zapłaty kwoty 451.983,92 PLN tytułem kary umownej. Pozwany jako podstawę kary umownej wskazał postanowienia §12 ust. 1 pkt 1 lit e i g. W uzasadnieniu wezwania wskazał, że na podstawie §12 ust. 1 pkt 1 lit e naliczył karę umowną od dnia 04 kwietnia 2019 r., za każdy dzień opóźnienia, w wysokości 0,2% wartości wynagrodzenia brutto tj. 2.776,21 PLN do dnia 02 września 2019r, tj. do dnia zakończenia wykonywania przez stroną powodową etapu I umowy, tj. za 152 dni w łącznej kwocie 421.983,92 PLN. Na podstawie zaś §12 ust. 1 pkt 1 lit. g umowy pozwany naliczył karę umowną za przekazanie nieaktualnej bazy danych, jako iloczyn 10.000,00 PLN za każdą nieaktualną bazę - 3szt. - na łączną kwotę 30.000,00 PLN.

Pismem z dnia 23 września 2019 r. powódki zakwestionowały skuteczność i zasadność naliczenia kary. Oświadczeniem z dnia 25 września 2019 r. pozwany potrącił wierzytelność z tytułu kar umownych z wierzytelnością powodów wynikającą z faktury VAT (...). Na skutek oświadczenia o potrąceniu pozwany wypłacił powódce - F. wyłącznie wynagrodzenie w kwocie 936.120,28 PLN.

Strona powodowa wskazała, że niedochowanie terminu wykonania umowy jest wypadkową działań zarówno strony powodowej, jak i pozwanego. Pozwany bowiem udostępniał stronie powodowej nieaktualne lub niepełne dane, w zakresie granic działek. Nie był także konsekwentny i jednolity dokonując poszczególnych kontroli. Przyczynienie się pozwanego polegało także na tym, że nie wskazywał w ramach prowadzonych kontroli wszystkich istniejących błędów, a jedynie ich przykłady, przez co strona powodowa musiała dodatkowo we własnym zakresie weryfikować nie zawsze podstawne i precyzyjne uwagi w stosunku do całego opracowania, dodatkowo w protokołach w uwagach pozwanego występowały uwagi bezzasadne oraz uwagi rozszerzające obowiązujące zapisy warunków technicznych co nie pozostawało bez wpływu na czas realizacji całego zamówienia. W procesie kontroli także pozwany dodawał dodatkowe ustalenia co do realizacji przedmiotu, które przy wykonywaniu umowy powodom nie były znane. Tak było np. w przypadku rozszerzenia zapisów WT. W części takich przypadków pozwany po reakcji powodów wycofywał się z oczekiwań, w części zaś wymuszał na powoda poprawę przekazanych danych.

Dodatkowo, strona powodowa wskazała, że w trakcie wykonywania umowy pozwany dokonał aktualizacji bazy danych modyfikującej w pewnym zakresie jej strukturę w stosunku do struktury aktualnej na dzień składania przez powodów oferty w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Powyższe w sposób bezpośredni wypłynęło na przedłużenie czasu realizacji zamówienia przez stronę powodową, bowiem na etapie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego powodowie dysponowali narzędziami, w tym w szczególności informatycznymi dostosowanymi do budowy bazy aktualnej na dzień złożenia oferty.

Powódki podały, że pozwany co najmniej przyczynił się do opóźnień w realizacji umowy. Nieaktualność przekazanych baz danych w całości obciąża pozwanego.

Niezależnie od powyższego w ocenie strony powodowej, nawet przy założeniu zasadności nałożenia kary, brak jest podstaw do należenia przez pozwanego na podstawie § 12 ust. 1 pkt 1 lit g umowy - kary w kwocie 30.000,00 PLN.

Strona powodowa wskazała, że niezależnie od okoliczności i przyczynienia się poszczególnych stron do niewykonania przez stronę powodową umowy w terminie, pozwany nie byt uprawniony do naliczenia kar umownych. Zapisy umowy w zakresie kar umownych liczonych za opóźnienie w wykonaniu obowiązków o charakterze niepieniężnym są nieważne. Umowa bowiem nie określała ich górnej granicy. Zatem umowa łącząca strony w zakresie w jakim upoważniała pozwanego do nieograniczonego naliczania kar umownych za opóźnienie jest nieważna na mocy art. 58 § 1 k.c. Zastrzeżenie kary umownej w takim kształcie bowiem nie spełnia wymogu określenia jej wysokości.

Z ostrożności procesowej, w sytuacji przyjęcia przez sąd, iż zapisy umowy są w pełni skuteczne i ważne, a naliczone kary umowne są zgodne z postanowieniami umowy, strona powodowa podniosła zarzut miarkowania naliczonych kar umownych z obu podstaw wskazanych w art. 484 § 2 k.c. W ocenie strony powodowej naliczona kara umowna jest rażąco wygórowana. Łączna wysokość naliczonych przez pozwanego wobec powódki kar umownych wynosi 451.983,92 zł. Całkowite zaś wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy wynosiło 1.388.104,20 PLN. Kara umowna stanowi zatem ponad 32,5% wynagrodzenia umownego powodów.

Strona powodowa podkreśliła, że wykonała przewidzianą w umowie usługę w całości, oddając pozwanemu rezultat swych prac dnia 12 września 2019 r. Przedmiot umowy pozwany przyjął bez uwag i zastrzeżeń. Z posiadanej przez stronę powodową wiedzy wynika także, że rezultat usługi wykonanej przez stronę powodową stanowił podstawę dla dalszych prac w ramach uzyskanego przez pozwanego dofinansowania. Powodowie zatem wykonali umowę w całości w sposób prawidłowy, pozwany zaś uzyskał oczekiwany rezultat z wykonanej przez powodów usługi, jednakże nie wywiązał się w całości z obowiązku zapłaty umówionego wynagrodzenia. Pozwany nie tylko uzyskał zamierzony efekt na podstawie zawartej ze stroną powodową umowy, ale także jest niezasadnie wzbogacony, bowiem za wykonaną należycie pracę zapłacił mniej o przeszło 32% niż powinien był zapłacić (pozew k. 4-39).

W odpowiedzi na pozew, pozwany (...) wniósł o oddalenie powództwa w całości jako niezasadnego oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania, wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że nie jest zasadny argument o braku podstaw po stronie (...) do naliczenia kar umownych. Kary umowne zostały naliczone zgodnie z umową, w oparciu o jej zapisy, z uwagi na wadliwie wykonywany przedmiot umowy przez powodów. Podał, że przedmiotem umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 było uzupełnienie powiatowej bazy danych (...), utworzenie inicjalnej bazy danych (...) oraz utworzenie (...) zgodnie z obowiązującymi modelami danych. Do tego zadania granice działek ewidencyjnych były potrzebne, tylko i wyłącznie, w celu wykonania segmentowania lub „docięcia" obiektów do granic jednostek ewidencyjnych.

Pozwany nie zgodził się ze stwierdzeniem pozwu, że: „kolejne kopie aktualnych baz danych udostępnianych przez pozwanego nie zawierały już danych geometrycznych działek ewidencyjnych...". Pozwany udostępniał granice działek ewidencyjnych kilkukrotnie (np. zał. 212 str. 981 email od Pana C. K.; dane wystawione na (...) np. dnia: 08.07.2019; 19.07.2019 czy 20.08.2019), na prośbę powódki (email z 18.07.2018r. od Pana M. M. załącznik nr 9).

Dnia 7 lutego 2019 r. pozwany udostępnił aktualne dane baz (...) (budynki i warstwy obiektami towarzyszącymi), (...) oraz (...). Powodowie nie prosili o wydanie granic działek. Nie zrobili tego ani po pierwszej ani po drugiej weryfikacji przedmiotu umowy. Nieaktualność granic działek została wskazana również w nieostatecznym protokole weryfikacji nr 1 na terenie gm. (...).

Powódki na każdym etapie prac byli zobowiązana do występowania o potrzebne materiały do wykonania przedmiotu umowy. Przed żadną z wymienionych kontroli nie wystąpili do pozwanego o udostępnienie granic działek ewidencyjnych dla obszaru gm. (...), jak również dla żadnego innego obszaru będącego przedmiotem opracowania. Poza tym pozwany zawsze udostępniał dane w wyznaczonych terminach bez zbędnej zwłoki. Pozwany podkreślił, że dostarczył powodom aktualne i właściwe informacje na temat działek i jednostek ewidencyjnych. Pozwany nie miał obowiązku informowania powodów o zmianach w przebiegu granic działek, w tym granic jednostek ewidencyjnych. Jako niezasadny, w ocenie pozwanego, należy uznać także zarzut, że pozwany nie był konsekwentny i jednolity dokonując poszczególnych kontroli. Każdorazowo, po przekazaniu przez stronę powodową baz do weryfikacji poprawności etapu 1 umowy (...) przeprowadzał kontrole. Powyższe kontrole wykonywane były narzędziami do których powódki miała dostęp, (...) udostępniał na swoich stronach walidatory do kontroli plików (...), a oprogramowanie (...) było w posiadaniu powodów. Pozwany oponuje stwierdzeniu pozwu, iż nie wykazywał w ramach prowadzonych kontroli wszystkich błędów, a jedynie ich przykłady, przez co strona powodowa musiała dodatkowo we własnym zakresie weryfikować nie zawsze podstawne i precyzyjne uwagi w stosunku do całego opracowania. Zdaniem pozwanego, jako bezzasadne są stwierdzenia pozwu, że brak jest podstaw do naliczenia kary umownej na podstawie § 12 ust. 1 pkt 1 lit. g umowy w kwocie 30.000 zł.

Pozwany podniósł, że kluczowe powody niedotrzymania terminu realizacji przedmiotu umowy spowodowane są działaniami powodów. Powodowie nie prowadzili we własnym zakresie weryfikacji przedmiotu zamówienia dostępnymi powszechnie narzędziami, tym samym nie wywiązywali się z zapisów rozdziału 5 pkt 4 opisu przedmiotu zamówienia. Nie dokonywali także poprawy wskazywanych błędów w protokołach weryfikacji, udzielając nieprawdziwych odpowiedzi o ich usunięciu, gdzie faktycznie błędy nadal występowały w przekazanych bazach danych. Powódki nie przekazywali do kontroli aktualnych baz danych, nie wywiązując się tym samym z zapisów § 4 ust. 4 pkt 3 umowy.

W ocenie strony powodowej, stan faktyczny niniejszej sprawy nie pozwala przyjąć, że zachodzą przesłanki do zasądzenia kwoty dochodzonej pozwem, nawet i w części. Zastrzeżona w umowie kara umowna została zastrzeżona w sposób prawidłowy. Umowa wskazuje bowiem wysokość kary umownej poprzez wskazanie podstaw do jej obliczenia, w zależności od realiów stanu faktycznego. W ocenie pozwanego nie zachodzą także przesłanki uzasadniające miarkowanie kary umownej (odpowiedź na pozew k. 1148-1156).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 20 stycznia 2018 r. pozwany, działając jako zamawiający opublikował ogłoszenie nr (...) dotyczące zamówienia na usługi pn.: „Uzupełnienie powiatowej bazy danych (...), utworzenie inicjalnej bazy danych (...) oraz utworzenie (...) zgodnie zobowiązującymi modelami danych, numer referencyjny postępowania (...).”.

Przedmiotem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego było uzupełnienie powiatowej bazy danych (...) zgodnie z obowiązującym modelem danych (...), utworzenie inicjalnej bazy danych (...) zgodnie z obowiązującym modelem (...) oraz utworzenie (...) zgodnie z obowiązującym modelem (...).

W rozdziale 5 opisu przedmiotu zamówienia wskazano następujące warunki wykonania zamówienia i szczegółowy zakres prac:

1. Czynności przygotowawcze związane z utworzeniem bazy danych (...) oraz inicjalnej bazy danych (...), a także uzupełnieniem bazy danych (...):

a) Wykonawca dokona zgłoszenia pracy geodezyjnej w (...) O. w zakresie utworzenia bazy danych (...) i (...) oraz uzupełnienia bazy danych (...).

b) Cyfrowe zbiory danych (...), (...) i (...), stanowiące dla wykonawcy dane wyjściowe do założenia roboczych baz danych, ze względu na ich prowadzenie w postaci wektorowej uzupełnianej obiektami przestrzennymi, zostaną udostępnione przez zamawiającego do zgłoszonej pracy geodezyjnej w postaci plików danych zapisanych w formacie uzgodnionym z zamawiającym.

c) Na wniosek wykonawcy zostaną udostępnione skany map zasadniczych i map sytuacyjno-wysokościowych, aktualizowane przez jednostki wykonawstwa geodezyjnego do dnia 31 marca 2014r.

d) Wykonawca ustali wzorzec i założy Dziennik Roboty odrębnie dla każdej bazy danych z zachowaniem podziału na jednostki ewidencyjne, dokonując uzgodnień w tym zakresie z zamawiającym.

e) Po pozyskaniu cyfrowych zbiorów danych w postaci wektorowej oraz istniejących obiektów (...), (...) i (...), wykonawca założy robocze bazy danych (...), (...) i (...) poprzez implementację startowych cyfrowych zbiorów danych udostępnionych mu przez zamawiającego. Oprogramowanie, z którego będzie korzystał wykonawca do przetwarzania danych w roboczych bazach danych, musi zapewnić zachowanie identyfikatorów (...) obiektów (...), (...) i (...) oraz zachować historię zmian istniejących elementów poprzez tworzenie nowych wersji obiektów, jednocześnie zapewniając zgodność z modelem bazy danych (...), (...), (...) określonych w odpowiednio rozporządzeniach.

2. Realizacja prac i zakres analizy materiałów źródłowych (...):

1. Podstawowym źródłem danych dla prac stanowiących przedmiot niniejszego zamówienia są istniejące dane numeryczne. Dla danych wymagających weryfikacji w celu prawidłowej reprezentacji graficznej oraz ujawnienia informacji opisowych o obiektach zgodnie z obowiązującymi przepisami, informację należy pozyskać z materiałów źródłowych (...), które zawierają wyniki geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych lub wysokościowych oraz innych udostępnionych dokumentów tj. protokołów z narad koordynacyjnych oraz związanych z tymi protokołami dokumentów przedstawiające usytuowanie projektowanych sieci uzbrojenia terenu, decyzji o pozwoleniu na budowę, zgłoszeń budowy lub zawiadomień o zakończeniu budowy sieci uzbrojenia terenu itp. Zamawiający udostępni wykonawcy komplet tych materiałów zgromadzonych w (...) O. w terminach uzgodnionych z wykonawcą. Wyniki analizy należy umieścić w załączniku nr 3.

2. Nie zakłada się potrzeby wykonywania geodezyjnych pomiarów terenowych mających na celu pozyskanie danych określających położenie i geometrię obiektów baz danych (...), (...).

3. Wykonawca dokona analizy udostępnionych przez Zamawiającego materiałów (...), kolejno przetworzy dane i informacje zawarte w tych materiałach do właściwej postaci i struktury w obowiązującym modelu danych, w zakresie niezbędnym do utworzenia inicjalnej bazy (...), bazy (...) oraz uzupełnienia bazy (...). Obiektom ujawnionym w roboczych bazach danych (...), (...) i (...) wykonawca ustali atrybuty zgodnie z pojęciowym modelem danych (...) określonym w Rozp. (...) oraz zgodnie z pojęciowym modelem danych (...) i (...) określonym w Rozp. (...) i Rozp. (...).

4. W przypadku braku informacji w dokumentach o podmiocie władającym sieciami uzbrojenia terenu w inicjalnej bazie danych (...) wykonawca wprowadzi atrybut „templete".

5. Wykonawca zobowiązany jest do uwzględnienia w bazach danych (...) oraz inicjalnej bazie danych (...) zmian dokonanych w cyfrowych zbiorach danych w trakcie realizacji przedmiotu zamówienia oraz zmian wynikających z dokumentów, które wpłyną do organu prowadzącego (...) oraz (...) w okresie realizacji przedmiotu zamówienia, udostępnionych przez ten organ, nie później niż 20 dni roboczych przed terminem przekazania wolnych od wad wyników prac. Dane będą przekazywane w interwałach czasowych, uzgodnionych z zamawiającym terminach.

6. Dopuszcza się prowadzenie Dziennika Roboty w wersji elektronicznej po wcześniejszym uzgodnieniu miejsca przechowywania aktualnej wersji dokumentu oraz zapewnieniu praw 7. Wykonawca dokona redakcji kartograficznej elementów mapy zasadniczej, których źródłem jest powiatowa baza (...), (...) i (...) w skali 1:500, w drodze uzupełnienia elementów redakcyjnych obiektów zbiorów danych inicjalnej bazy (...), zbiorów danych (...) zbiorów danych (...), stosując odpowiedni sposób justyfikacji etykiet.

Ofertę w toku postępowania o udzielenie zamówienia złożyło konsorcjum składające się z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. oraz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S.. Zgodnie z § 3 ust. 5 lit. c umowy konsorcjum, współpracujące ze sobą Spółki uzgodniły, że wysokość wynagrodzenia dla (...) Sp. z o.o. wynosić będzie 90% wynagrodzenia brutto całego kontraktu, zaś dla Spółki (...) - 10%.

W odpowiedzi na wezwanie pozwanego do wyjaśnienia rażącą niskiej ceny, F. Sp. zo.o. w S. pismem z dnia 13 marca 2018 r. wskazała, że wykorzysta do realizacji zamówienia w szerokim zakresie oprogramowanie licencjonowane (...) oraz inne narzędzia informatyczne, które spełniają wymagania zamawiającego

(dowód: ogłoszenie o zamówieniu k. 832-837, specyfikacja istotnych warunków zamówienia k. 838-847v., opis przedmiotu zamówienia – k. 102-109 umowa konsorcjum k. 868-871, uzasadnienie wyboru ofert k. 91-91v.,pismo z dnia 13 marca 2018 r. – k. 1172-1173 )

W dniu 10 lipca 2018 r. w O., pomiędzy pozwanym a stroną powodową, zawarta została umowa nr (...). Umowa została zawarta w wyniku rozstrzygnięcia postępowania (...) o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie art. 39 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. 2017, poz. 1579, z późn. zm.), na podstawie umowy o dofinansowanie projektu „e-mapa2-rozwój e-usług publicznych powiatu (...)" Nr (...).03.01.00-28- (...)-00. Współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w Ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa (...) na lata 2014-2020, O. Priorytetowa 3 - (...) Działanie 3.1. „Cyfrowa dostępność informacji sektora publicznego oraz wysoka jakość e-usług publicznych”.

Przedmiot umowy był wykonywany na obszarze powiatu (...) i obejmował następujące jednostki ewidencyjne: miasto (...), (...), (...), (...), Gmina J., (...).

Zgodnie z treścią umowy, wykonanie umowy podzielone zostało na dwa etapy (§ 2 ust. 3).

W ramach pierwszego etapu strona powodowa zobowiązana była do wykonania: uzupełnienia powiatowej bazy (...) ( (...)) zgodnie z obowiązującym modelem danych (...) o obiekty budowlane trwale z budynkiem związane oraz obiekty numerów porządkowych nieruchomości, do utworzenia inicjalnej bazy (...) ( (...)) zgodnie z pojęciowym modelem danych (...) oraz do utworzenia powiatowej bazy (...) ( (...)), zgodnie z pojęciowym modelem danych (...) (§ 2 ust. 3 pkt 1).

W ramach drugiego etapu strona powodowa, zobowiązała się do wprowadzenia do systemu teleinformatycznego Starosty utworzonych w ramach zmówienia zintegrowanych baz danych (...), (...) i (...) (§ 2 ust. 3 pkt 2).

Zgodnie z § 3 umowy, strona powodowa zobowiązana była do wykonania pierwszego etapu umowy w terminie od dnia 11 lipca 2018 r. do dnia 28 lutego 2019 r. oraz drugiego etapu - nie później niż 7 dni od daty podpisania protokołu odbioru etapu Całość przedmiotu umowy miała być wykonana nie później niż do dnia 06 maja 2019 r.

Stosownie do § 3 ust. 3 umowy faktyczny termin zakończenia wykonywania umowy strony ustaliły na dzień podpisania protokołu odbioru końcowego.

Strona powodowa zobowiązana była do zachowania zgodności baz danych przekazywanych do pierwszej weryfikacji etapu I z aktualizowanymi danymi przez Starostę, na 20 dni roboczych przed upływem terminu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1 umowy. W związku z tym wykonawca przed przekazaniem baz danych ustali z zamawiającym termin i sposób udostępnienia danych aktualizowanych w sposób ciągły w trakcie trwania umowy przez Starosto Powiatowe w O.. Każdorazowe przekazanie baz danych w celu aktualizacji zostanie potwierdzone podpisanym obustronnie protokołem przekazania (§ 4 pkt 3 umowy).

Pozwany zobowiązał się m.in. do:

- udostępnienia wykonawcy nieodpłatnie niezbędnych do realizacji przedmiotu umowy danych numerycznych, dokumentów i informacji, zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy prawo geodezyjne i kartograficzne w terminie 10 dni roboczych od daty zgłoszenia pracy geodezyjnej,

- dokonania weryfikacji realizacji przedmiotu umowy w zakresie ich zgodności z obowiązującymi przepisami prawa i SIWZ (§ 5 ust. 1 i2 umowy).

Za należyte wykonanie przedmiotu umowy, powodom przysługiwało - zgodnie z § 6 umowy - wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 1.388.104,20 PLN brutto, które płatne było jednorazowo, na podstawie faktury VAT. Podstawę zaś do wystawienia faktury za należyte zrealizowanie przedmiotu umowy stanowić miał wyłącznie podpisany przez komisję bez uwag i zastrzeżeń protokół odbioru końcowego. Wynagrodzenie należne powodom płatne miało być przelewem, na konto wykonawcy., wskazane w treści wystawionej faktury, w terminie 30 dni od dnia otrzymania prawidłowo wystawionej faktury VAT, przy czym za dzień zapłaty strony uznał dzień obciążenia rachunku zamawiającego. W przypadku opóźnienia w zapłacie wynagrodzenia, wykonawcy przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie.

Strony przewidziały w § 10 umowy, że przedmiot umowy odbierany będzie przez zamawiającego w dwóch etapach, przez powołaną do tego celu komisję.

Zgodnie z § 10 ust. 3 powodowie zobowiązani byli przedstawić pozwanemu, jako rezultat prac, do weryfikacji etapu I, kompletne operaty techniczne wraz z bazami danych (...), (...), (...). Potwierdzenie przekazania rezultatów prac do weryfikacji stanowił protokół przekazania, podpisany przez przedstawiciela powodów i pozwanego, wraz z właściwą dla etapu I dokumentacją papierową i elektroniczną.

Zmawiający na dokonanie weryfikacji prac z etapu I miał termin nie dłuższy niż 10 dni od dnia podpisania protokołu przekazania (§ 10 ust. 5).

Po przeprowadzeniu weryfikacji, o ile nie stwierdzono wad w etapie 1 przedmiotu umowy, pozwany zobowiązany był do wyznaczenia daty podpisania protokołu odbioru. Przy czym warunkiem przystąpienia przez stronę powodową do wykonania etapu 2, był pozytywny wynik weryfikacji dokonanej przez pozwanego (§ 10 ust. 6 i ust. 7).

W przypadku stwierdzenia wad w etapie I podczas weryfikacji, pozwany zobowiązany był do wskazania na piśmie wad i wyznaczenia wykonawcy terminu do usunięcia wad dla całości etapu I-go przekazanego do weryfikacji, jednak nie dłuższego niż 7 dni od daty powiadomienia wadach (§ 10 ust. 8).

We wskazanym przez pozwanego terminie, strona powodowa zobowiązana była dostarczyć pozwanemu wolny od wad etap 1 przedmiotu umowy do drugiej weryfikacji (§ 10 ust. 9).

Po negatywnej drugiej weryfikacji pozwany, poza zobowiązaniem do wyznaczenia kolejnego terminu, według opisanych wyżej zasad, uprawniony był do naliczania kar umownych. Trzecia i każda kolejna weryfikacja przeprowadzana miała być w terminie nie dłuższym niż 5 dni roboczych od daty podpisania protokołu przekazania, a w przypadku stwierdzenia wad, pozwany miał obowiązek wskazać je na piśmie, z uprawnieniem do kontynuowania naliczania kar umownych (§ 10 ust. 10 i ust. 11).

Stosownie do § 12 umowy stosowanie kar umownych zostało przyjęte w oparciu o kodeks cywilny, w ten sposób, że strona powodowa, jako wykonawca, zobowiązała się do zapłaty na rzecz pozwanego kary umownej między innymi:

1.  w razie odstąpienia w całości lub w części przez wykonawcę od wykonania przedmiotu umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy - w wysokości 10% wysokości wynagrodzenia umownego brutto, o którym mowa w § 6 ust. 1,

2.  w przypadku niedotrzymania terminu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1 i 2 - w wysokości 0,2% wartości wynagrodzenia umownego brutto, o którym mowa w § 6 ust. 1, za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia;

3.  za niespełnienie obowiązku zawartego w § 3 ust. 5 - w wysokości 0,1% wartości wynagrodzenia brutto, o którym mowa w § 6 ust. 1 za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia;

4.  w przypadku stwierdzenia wad po drugiej i kolejnej weryfikacji, o której mowa w § 10 ust. 11 i 12 etapu 1 rezultatów prac - w wysokości 0,2 wartości wynagrodzenia brutto, o którym mowa w § 6 ust. 1 za każdy dzień opóźnienia, liczony od dnia następnego po dostarczeniu wykonawcy zawiadomienia o stwierdzeniu wad, do dnia dostarczenia rezultatu prac wolnego od wad;

5.  za niedotrzymanie terminu, o którym mowa w § 10 ust. 9 - w wysokości 0,1% wartości wynagrodzenia brutto, o którym mowa w § 6 ust. 1 za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia;

6.  za przekazanie nieaktualnej bazy danych, o której mowa w § 4 ust. 4 pkt 3 umowy - w wysokości 10.000,00 PLN

Zgodnie z § 12 ust. 4 kary umowne przewidziane w ust. 1 pkt 1 i 2 naliczane były niezależnie i podlegały sumowaniu.

W § 12 ust. 8 wskazano, iż kary umowne należne były pozwanemu bez konieczności wykazywania poniesionej szkody.

Do umowy strony sporządziły harmonogram prac wskazujący, iż pierwsze pobranie baz danych miało nastąpić do dnia 11 lipca 2018r., utworzenie roboczej bazy danych miało nastąpić do dnia 06 lutego 2019r., przekazanie Etapu I Przedmiotu Umowy do pierwszej kontroli miało nastąpić do dnia 28 lutego 2019r., przekazanie Etapu I Przedmiotu umowy do drugiej kontroli miało nastąpić do dnia 08 kwietnia 2019r., termin zasilenia baz zaś do 06 maja 2019r.

(dowód: umowa nr (...) k. 92-101, harmonogram prac k. 113)

Na podstawie umowy nr (...) z dnia 10 lipca 2018r. dotyczącej zgłaszania prac geodezyjnych drogą elektroniczną, zawartej pomiędzy powodów, a Starostą (...), strona powodowa uzyskała możliwość korzystania z serwisu elektronicznego umożliwiającego:

1)  przeglądanie baz danych powiatowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w celu przygotowania zgłoszenia prac geodezyjnych;

2)  przekazywania zgłoszenia prac geodezyjnych;

3)  otrzymywania potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia i informacji o materiałach zawierających dane źródłowe do wykonania zgłoszonej pracy geodezyjnej;

4)  otrzymywania materiałów do wykorzystania przy wykonywaniu prac geodezyjnych.

Zgodnie z prowadzonym przez stronę powodową (...), (...) Sp. z o.o. przystąpiła do realizacji umowy z dniem 11 lipca 2018 r. Pozwany w dniu 11 lipca 2018 r. przekazał wykonawcy bazy danych.

Pozwany w dniu 07 lutego 2019 r. udostępnił stronie powodowej aktualne dane baz (...) (budynki i warstwy z obiektami towarzyszącymi), (...) 500 i (...) bez granic działek (bezsporne).

Dnia 27 lutego 2019 r. pozwany udostępnił powódce - (...) Sp. z o.o. dane sąsiednich gmin powiatu (...).

(dowód: umowa nr (...) k. 114-115, dziennik robót geodezyjnych i kartograficznych k. 118-127)

Dnia 28 lutego 2019r., zgodnie z harmonogramem, strona powodowa przekazała pozwanemu bazy danych do pierwszej kontroli.

Dnia 14 marca 2019r. pozwany udostępnił stronie powodowej aktualne na dzień 14 marca 2019r. bazy danych (...), (...), (...) dla gmin podlegających opracowaniu.

Dnia 14 marca 2019r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018r. w zakresie (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół potwierdzał zgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie (...) była to pierwsza weryfikacja (kontrola).

Dnia 14 marca 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018r. w zakresie (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół potwierdzał zgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie (...) była to pierwsza weryfikacja (kontrola).

Dnia 14 marca 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018r. w zakresie Gminy J.. Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół potwierdzał zgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie Gminy J. była to pierwsza weryfikacja.

Dnia 14 marca 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie Gminy D.. Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół potwierdzał zgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie Gminy D. była to pierwsza weryfikacja.

Dnia 14 marca 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie miasta (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół potwierdzał zgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie miasta (...) była to pierwsza weryfikacja.

Dnia 14 marca 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie gminy (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół potwierdzał zgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie gminy (...) była to pierwsza weryfikacja.

Dnia 21 marca 2019 r. strona powodowa przekazała pozwanemu skorygowane bazy danych.

Dnia 03 kwietnia 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie gminy D.. Protokół dotyczył realizacji częściowej - odbioru etapu nr 1. Protokół potwierdzał zgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie gminy D. była to druga weryfikacja.

Dnia 03 kwietnia 2019r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018r. w zakresie (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół potwierdzał zgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie (...) była to druga weryfikacja.

Dnia 03 kwietnia 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie Gminy J.. Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół potwierdzał zgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie Gminy J. była to druga weryfikacja.

Dnia 03 kwietnia 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie gminy (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół potwierdzał zgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie gminy (...) była to druga weryfikacja.

Dnia 03 kwietnia 2019r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018r. w zakresie miasta (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół potwierdzał zgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie miasta (...) była to druga weryfikacja.

Dnia 03 kwietnia 2019r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018r. w zakresie gminy (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół potwierdzał zgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie gminy (...) była to druga weryfikacja.

Dnia 06 maja 2019r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018r. w zakresie gminy (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół potwierdzał zgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie gminy (...) była to trzecia weryfikacja.

Dnia 06 maja 2019r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018r. w zakresie miasta (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół potwierdzał zgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie miasta (...) była to trzecia weryfikacja.

Dnia 17 maja 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018r. w zakresie miasta (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół stwierdzał niezgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był pozytywny i dotyczyły wyłącznie miasta (...). W zakresie miasta (...) była to czwarta weryfikacja. W uwagach pozwany zawarł informację o naliczaniu kar umownych na podstawie § 12 ust. 1 pkt e umowy od dnia 04 marca 2019r. Strona powodowa co do zasadności naliczania kar zgłosiła zastrzeżenie.

Dnia 24 maja 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 w zakresie gminy (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół wskazywał na niezgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie gminy (...) była to czwarta weryfikacja.

Dnia 03 czerwca 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół wskazywał niezgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie (...) była to trzecia weryfikacja.

Dnia 07 czerwca 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie gminy D.. Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół wskazywał niezgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. Była to trzecia weryfikacja.

Dnia 17 czerwca 2019r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie gminy (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół wskazywał niezgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie gminy (...) była to trzecia weryfikacja.

Dnia 13 czerwca 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie gminy (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Protokół wskazywał niezgodny z umową termin jej wykonania. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie gminy (...) była to trzecia weryfikacja.

Dnia 16 czerwca 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie Gminy J.. Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie Gminy J. była to trzecia weryfikacja.

Dnia 09 lipca 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie (...) była to piąta weryfikacja.

Dnia 16 lipca 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie Gminy Ś.. Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Wynik odbioru był pozytywny wyłącznie w zakresie (...).

Dnia 23 lipca 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Wynik odbioru był pozytywny w zakresie (...). Odbiór w tym zakresie został dokonany po czwartej weryfikacji.

Dnia 02 sierpnia 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018r. w zakresie Gminy D.. Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Wynik odbioru był negatywny w zakresie Gminy D.. W zakresie Gminy D. była to czwarta weryfikacja.

Dnia 07 sierpnia 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018r. w zakresie Gminy (...). Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Wynik odbioru był pozytywny. W zakresie Gminy (...) była to czwarta weryfikacja.

Dnia 09 sierpnia 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018r. w zakresie Gminy J.. Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie Gminy J. była to czwarta weryfikacja.

Dnia 14 sierpnia 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie Gminy D.. Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie Gminy D. była to piąta weryfikacja.

Dnia 20 sierpnia 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie Gminy J.. Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Wynik odbioru był negatywny. W zakresie Gminy J. była to piąta weryfikacja.

Dnia 03 września 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. zakresie Gminy D.. Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Wynik odbioru był pozytywny. W zakresu Gminy D. była to szósta weryfikacja.

Dnia 06 września 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru umowy nr (...) z dnia 10.07.2018 r. w zakresie Gminy J.. Protokół dotyczył realizacji częściowej odbioru etapu nr 1. Wynik odbioru był pozytywny. W zakresie Gminy J. była to szósta weryfikacja.

Kolejno w dniach: 07 lutego 2019 r., 24.05.2019 r. (gmina (...) i gmina J.), 27.05.2019 r. (gmina (...)), 01.07.2019 r. (gmina (...)), 05.07.2019 r. (gmina (...)), 11.07.2019 r. (gmina D.), 18.07.2019 r. (gmina (...) i Gmina J.), 05.07.2019 r. (gmina (...)), 19.07.2019 r. (gmina D.), 29.07.2019 r. (gmina (...) i Gmina J.), 20.08.2019 r. (gmina D.), 28.08.2019 r. (gmina J.), doszło do przekazania baz (...), (...) oraz (...) do aktualizacji w ramach umowy nr (...).

W trakcie wykonywania umowy, pozwany pismem z dnia 03 kwietnia 2019 r. zawiadomił powodów o stwierdzeniu wad po drugiej weryfikacji etapu I rezultatów prac oraz, że od dnia 04 kwietnia 2019 r. za każdy dzień opóźnienia zastosowane zostaną kary umowne w wysokości 0,2 % wartości wynagrodzenia umownego brutto.

Ponadto pozwany w związku z niedochowaniem terminu wykonania umowy, pismem z dnia 15 maja 2019 r. pozwany wezwał stronę powodową do przedstawienia do dnia 17 maja 2019 r. harmonogramu działań naprawczych, zmierzających do pozytywnego zakończenia realizacji umowy oraz do udzielenia szczegółowych wyjaśnień związanych z niedochowaniem terminu wykonania przedmiotu umowy.

Pismem z dnia 17 maja 2019 r. strona powodowa przedstawiła stosowny harmonogram działań naprawczych oraz udzieliła szczegółowych wyjaśnień co do przyczyn niewykonania umowy w terminie w niej ustalonym. Podała, że realizacja projektu polega na przetworzeniu bardzo dużej ilości danych, przy zachowaniu złożonych reguł oraz często konieczności rozstrzygania niejednoznacznych sytuacji. Podniosła, że podczas wyceny projektu nie zakładała konieczności przeprowadzenia kontroli w środowisku (...). Ponadto wykonawca nie mógł przewidzieć, że nastąpi zmiana wersji oprogramowania.

W mailu datowanym na 18 lipca 2019 r. strona zwróciła się do pozwanego o powtórne udostępnienie baz danych dla D.. W odpowiedzi, pozwany wskazał, iż w dniu 18 lipca 2019 r. udostępnił kopie aktualnych baz danych dla gmin J. i (...).

(dowód: protokół przekazania baz do aktualizacji k. 768, k.319-328, protokół przekazania z dn. 28.02.2019r. k. 767, pismo powódki do strony pozwanej k. 766, protokół odbioru z dn. 14.03.2019r. – gmina (...) k. 736-736v., protokół weryfikacji nr 1 – gmina (...) k. 737-739, raport z kontroli danych k. 740-749v., protokół odbioru z dn. 14.03.2019r. – gmina (...) k. 736-736v., protokół weryfikacji nr 1 – gmina (...) k. 737-739, raport z kontroli danych k. 740-749v., protokół odbioru z dn. 14.03.2019r. – gmina (...) k. 731-731v., protokół weryfikacji nr 1 – gmina (...) k. 732-734v., raport z kontroli danych k. 735-735v., protokół odbioru z dn. 14.03.2019r. – gmina J. k. 709-709v., protokół weryfikacji nr 1 – gmina J. k. 710-711v., protokół odbioru z dn. 14.03.2019r. – gmina D. k. 705-705v., protokół weryfikacji nr 1 – gmina D. k. 706-708v., protokół odbioru z dn. 14.03.2019r. – gmina (...) k. 684-684v., protokół weryfikacji nr 1 – gmina (...) k. 685-686v., protokół odbioru z dn. 14.03.2019r. – miasto (...) k. 654-654v., protokół weryfikacji nr 1 – miasto (...) k. 655-656v., raport z kontroli danych k. 680-680v., protokół przekazania baz do aktualizacji z dn. 14.03.2019r. dot. gm. D., m. (...), gm. (...), gm. (...), gm. J., gm. (...) k. 958, protokół przekazania z dn. 21.03.2019r. k. 653, protokół weryfikacji nr 2 z dn. 03.04.2019r. – gmina (...) k. 620-627, protokół odbioru umowy, z dn. 03.04.2018r. – gmina (...) k. 1067-1067v., protokół odbioru umowy – z dn. 03.04.2019r. dot. Gmina D. k. 645, protokół weryfikacji nr 2 z dn. 03.04.2019r. – Gmina D. k. 646-652, protokół odbioru umowy z dn. 03.04.2019r. dot. gm. (...) k. 959-959v., protokół weryfikacji nr 2 dot. gm. (...) k. 960-966v., raport z kontroli danych k. 968a-973,protokół odbioru umowy z dn. 03.04.2019r. – dot. m. (...) k. 988-988v., protokół weryfikacji nr 2 – dot. m. (...) k. 989-993v., raport z kontroli danych k. 994-1016, protokół odbioru umowy z dn. 03.04.2019r. – dot. gm. (...) k. 1021-1021v., protokół weryfikacji nr 2 – dot. gm. (...) k. 1022-1025v., protokół odbioru umowy z dn. 03.04.2019r. dot. gm. J. k. 1043-1043v., protokół weryfikacji nr 2 k. 1044-1048, raport z kontroli danych k. 1049-1050, protokół przekazania baz do aktualizacji z dn. 18.04.2019r. dot. m. (...) k. 957, protokół przekazania baz do aktualizacji z dn. 30.04.2019r. – dot. gm. D. i gm. (...) k. 956, protokół odbioru z dn. 06.05.2019r. dot. (...) k. 924-924v., protokół weryfikacji nr 3 dot. (...) k. 925-928v., raport z weryfikacji k. 929-942v., raport z kontroli danych k. 946-953, protokół odbioru z dn. 06.05.2019r. – dot. miasto (...) k. 588-588v., protokół weryfikacji nr 3 – miasto (...) k. 589-592, protokół przekazania z dn. 06.05.2019r. dot. baz danych dla m. (...) i gm. (...) k. 954, protokół odbioru z dn. 17.05.2019r. – miasto (...) k. 559-559v., protokół weryfikacji nr 4 – miasto (...) k. 560-561v., raport z kontroli danych k. 577-587v., protokół przekazania baz do aktualizacji z dn. 17.05.2019r. – dot. gm. (...) oraz gm. J. k. 955, protokół odbioru z dn. 24.05.2019r. – (...) k. 529-529v., protokół weryfikacji nr 4 – (...) k. 530-532, raport z kontroli danych k. 533-533v., protokół odbioru z dn. 03.06.2019r. – (...) k. 494-494v., protokół weryfikacji nr 3 – (...) k. 495-502, raport z kontroli danych k. 504-528, protokół odbioru z dn. 07.06.2019r. – Gmina D. k. 479-479v., protokół weryfikacji nr 3 – Gmina D. k. 480-485, raport z kontroli danych k. 486-493v., protokół odbioru z dn. 13.06.2019r. – (...) k. 450-450v., protokół weryfikacji nr 3 – (...) k. 451-453v., raport z kontroli danych k. 473-478v., protokół odbioru z dn. 17.06.2019r. – Gmina J. k. 420-420v., protokół weryfikacji nr 3 – Gmina J. k. 421-425, raport z kontroli danych k. 442-449v., protokół odbioru z dn. 09.07.2019r. – (...) k. 391-391v., protokół weryfikacji nr 5 – (...) k. 392-394v., protokół przekazania z dn. 14.07.2019r. – gmina (...) k. 390, protokół odbioru z dn. 16.07.2019r. – (...) k. 361-361v., protokół weryfikacji nr 6 – (...) k. 363-364, raport z kontroli danych k. 365-372, protokół przekazania z dn. 22.07.2019r. – (...) k. 360, protokół odbioru z dn. 23.07.2019r. – (...) k. 329-329v., protokół weryfikacji nr 4 – (...) k. 330-334, raport z kontroli danych k. 335-342, protokół odbioru z dn. 02.08.2019r. – Gmina D. k. 281-281v., protokół weryfikacji nr 4 – Gmina D. k. 282-292, raport z kontroli danych k. 293-316, protokół odbioru z dn. 07.08.2019r. – (...) k. 252-252v., protokół weryfikacji nr 4 – (...) k. 253-255, raport z kontroli danych k. 256-263, protokół odbioru z dn. 09.08.2019r. – Gmina J. k. 216-216v., protokół weryfikacji nr 4 – Gmina J. k. 217-226, raport z kontroli danych k. 241-248v., protokół odbioru z dn. 14.08.2019r. – Gmina D. k. 184-184v., protokół weryfikacji nr 5 – Gmina D. k. 201-205, raport z kontroli danych k. 206-206v., protokół odbioru z dn. 20.08.2019r. – Gmina J. k. 150-150v., protokół weryfikacji nr 5 – Gmina J. k. 151-158, raport z kontroli danych k. 176-183, protokoły przekazania baz danych dla poszczególnych gmin k. 319-328, protokół odbioru z dn. 03.09.2019r. dot. Gminy D. k. 907-907v., protokół weryfikacji nr 6 dot. Gminy D. k. 908-913, raport z kontroli danych k. 914-921v., protokół weryfikacji nr 6 z dn. 06.09.2019r. dot. Gminy J. k. 884-889, raport z kontroli danych k. 890-890v., wydruk wiadomości email k. 773-774, k. 776, k. 780-782, protokół odbioru etapu 1 powiatowej bazy danych dot. Miasta D. oraz gmin: (...), D., (...), J. i Świątki k. 875, protokół odbioru powiatowej bazy danych dot. Gminy J. k. 876-876v., zawiadomienie z dn. 03.04.2019r. k. 783 i odpowiedź powódki na zawiadomienie k. 785, pisma pozwanej: z dn. 16.04.2019r. k. 787, z dn. 15.05.2019r. k. 789, pismo powódki z dn. 17.05.2019r. – harmonogram działań naprawczych k. 791-801, wydruk email k. 1167-1167v., robocza odpowiedź do odpowiedzi F. k. 1168-1179v., kryteria weryfikacji k. 1171)

Kontrole baz przeprowadzone przez pozwanego obejmowały: sprawdzenie poprawności pliku z danymi ( (...)), do kontroli były używane walidatory – programy powszechnie dostępne na stronie (...). Drugą część kontroli przeprowadzano narzędziami dostępnymi w oprogramowaniu ew-mapa. Następnie przeprowadzano kontrolę wizualną. Błędy zostały wymienione w protokołach. Początkowo pozwany nie przekazywał kontroli z ew-mapy, bo strona sama mogła wygenerować raport. W protokołach były zapisane przykłady błędów, które można było odszukać w programie ew-mapa.

Na 20 dni roboczych przed upływem terminu do oddania baz, pozwany blokował bazę. Strona powodowa zobowiązana były zaktualizować bazy o dane od geodetów, które wpłynęły do starostwa w trakcie wykonywania umowy.

Przekazywane przez stronę powodową bazy nie były aktualne, brakowało obiektów, które zostały wprowadzone pomiędzy kolejnymi pobraniami baz.

Pierwsza kontrola baz: (...), (...) 500, (...) dotycząca m.in. (...) wskazywała błędy. Drugi protokół zawierał te same błędy, co poprzedni. Treść mapy nie była kompletna, były błędy na atrybutach obiektu. Czwarty protokół był prawidłowy, jednak został oddany po terminie. S. obiektów (podział obiektu na granicy gminy) zostało wykonane należycie dopiero przed ostatnim protokołem kontroli. Uwagi dot. segmentowania pojawiały się we wcześniejszych protokołach. Były pojedyncze przypadki odnośnie uwag pozwanego w protokołach, w których wykonawca zawarł wyjaśnienia i pozwany przychylał się do jego stanowiska.

W zakresie miasta (...) sporządzono cztery protokoły kontroli. Dopiero czwarty był pozytywny. Przy pierwszych kontrolach stwierdzono, że nie wszystko jest zaobiektowane. Przy pierwszej weryfikacji, przyjęto jako błąd wykonawcy segmentację przewodu. Przy trzeciej weryfikacji przyjęto stanowisko wykonawcy co do segmentacji przewodu, co jednak nie przedłużyło prac, gdyż wykryto wówczas nieprawidłowości baz.

W zakresie (...) pozwany wskazywał brak prawidłowej segmentacji skarpy w bazie (...) 500. W trakcie realizacji umowy, doszło bowiem do zmiany granic jednostek organizacyjnych (gmin). Wydana baza przez pozwanego w dniu 07 lutego 2019 r. nie zawierała granic działek.

W trakcie wykonywania umowy, doszło do aktualizacji programu ew – mapa.

Pozwany nie utracił dofinansowania z Unii Europejskiej, z uwagi na nieterminowe wykonanie umowy przez powodowe konsorcjum. Pozwany dopiero po wprowadzeniu baz danych, mógł wydawać mapy, po dwukrotnie wyższej stawce niż udostępniane do tej pory mapy.

(dowód: zeznania świadków: D. K. k. 1212v.- (...), N. M. k. 1213-1214, J. M. k. 1214-1214v., C. K. k. 1224-1225v., W. T. k. 1225v.-1226v.; przesłuchanie prezesa (...) Sp. z o.o. – M. M., w charakterze strony powodowej k. 1226v.-1227v.)

W dniu 09 września 2019 r. protokołem odbioru etapu 1 powiatowej bazy danych (...), utworzenie inicjalnej bazy danych (...) oraz utworzenie (...) zgodnie z obowiązującymi modelami danych - do umowy nr (...) z dnia 10 lipca 2018 r., pozwany potwierdził prawidłowość wykonania przez powodów umowy w zakresie etapu 1.

Dnia 12 września 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru końcowego. Protokół odbioru końcowego potwierdzał kompletność oraz prawidłowość wykonania przez powodów w dniu 12 września 2019 r. umowy zawartej z pozwanym. W protokole wskazano, że termin wykonania przedmiotu umowy jest niezgodny z postanowieniami umowy.

(dowód: protokół odbioru etapu 1 z dn. 09.09.2019r. k. 770-771, protokół odbioru końcowego z dn. 12.09.2019r. k. 772-772v.)

Dnia 12 września 2019 r. strona powodowa wystawiła fakturę nr (...) na kwotę wynikającą z zawartej z pozwanym umowy, tj. na kwotę 1.388.104,20 zł. Faktura została pozwanemu doręczona tego samego dnia.

Pismem z dnia 16 września 2019r. pozwany wezwał stronę powodową do zapłaty kwoty 451.983,92 zł tytułem kary umownej, udokumentowanej notą księgową nr (...) z dnia 16 września 2019 r. Pozwany jako podstawę kary umownej wskazał postanowienia §12 ust. 1 pkt 1 lit e i g. W uzasadnieniu wezwania wskazał, że na podstawie §12 ust. 1 pkt 1 lit e naliczył karę umowną od dnia 04 kwietnia 2019r., za każdy dzień opóźnienia, w wysokości 0,2% wartości wynagrodzenia brutto tj. 2.776,21zł do dnia 02 września 2019 r., tj. do dnia zakończenia wykonywania przez stronę powodową etapu I umowy, tj. za 152 dni w łącznej kwocie 421.983,92 zł. Na podstawie zaś § 12 ust. 1 pkt 1 lit g umowy pozwany naliczył karę umowną za przekazanie nieaktualnej bazy danych, jako iloczyn 10.000,00 PLN za każdą nieaktualną bazę - 3szt. - na łączną kwotę 30.000,00 PLN.

Pismem z dnia 23 września 2019r. strona powodowa zakwestionowała skuteczność i zasadność naliczenia kary umownej.

Oświadczeniem z dnia 25 września 2019 r. pozwany potrącił wierzytelność z tytułu kar umownych z wierzytelnością powodów wynikającą z faktury VAT (...). Pozwany wypłacił powódce - F. wynagrodzenie w kwocie 936.120,28 PLN.

(dowód: faktura k. 808, wezwanie do zapłaty k. 810, nota księgowa nr (...) k. 811, odpowiedź powódki na wezwanie do zapłaty k. 809-809v., oświadczenie o potrąceniu wierzytelności k. 812)

Sąd zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego żądanie powódek zasługuje na uwzględnienie w części. Swoje rozstrzygnięcie Sąd oparł na przedłożonych w sprawie dokumentach, których wiarygodność nie została skutecznie podważona przez żadną ze stron.

Na podzielenie w zasadniczej części zasługują zeznania świadków D. K., N. M., J. M., C. K. oraz W. T., z których wynika, że umowa została zrealizowana po terminie, głównie z przyczyn leżących po stronie powodowej oraz że wszelkie protokoły kontrole zawierały informacje na temat błędów wykonawcy. Sąd dał wiarę tym zeznaniom, z których wynika, iż strona powodowa posiadała dostęp do oprogramowania ew-mapa oraz szeregu innych własnych oprogramowań, co wynika zresztą także z zeznań prezesa Spółki z o.o. F. – M. M. – przesłuchanego w charakterze strony powodowej.

Sąd dał wiarę także tym zeznaniom świadków, z których wynika, iż strona pozwana nie utraciła dofinansowania z Unii Europejskiej, z uwagi na opóźnienie w wykonaniu umowy.

Wskazać należy, że świadkowie nie byli w stanie podać chociażby przybliżonych kwot powstałej szkody na skutek niemożliwości wydania map przez pozwanego o wyższych stawkach, czy też w jakiej wysokości pozwany poniósł zwiększone koszty na obsługę umowy.

Z zeznań świadka C. K. wynika, że pozwany przekazał stronie powodowej w trakcie realizacji umowy w dniu 09 lutego 2019 r. bazę bez przebiegu granic. Okazało się, że w Gminie (...) doszło do przebiegu zmiany granic.

Ponadto Sąd uwzględnił zeznania strony powodowej w tej części, w której są zgodne z pozostałymi dowodami.

Pominięcie dowodów dotyczyło wniosków strony powodowej dotyczących zobowiązania pozwanego do przedłożenia pozostałych dokumentów wymienionych w punkcie 5 pozwu ppkt 1 i 2, k. 13-14 akt sprawy. Sąd uznał, iż fakt na który dowód powoływała strona powodowa, został udowodniony zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy. Dlatego też, Sąd uznał te dokumenty za nieprzydatne dla rozstrzygnięcia. Nadto, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w pełni pozwala na prawidłowe rozpoznanie sprawy.

Sąd pominął także, na podstawie art. 235 ² § 2 k.p.c. wniosek dowodowy strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków T. W. i S. Z.. Strona pozwana powoływała ww. dowód na fakt wykonywania analogicznej umowy przez inne spółki, kryteriów kontroli wykonywania zadania oraz czasu wykonania zadania. Teza dowodowa dotycząca świadków i jej uzasadnienie, wskazują na to, że świadkowie nie znają okoliczności tej sprawy – tj. nie znają realiów tej konkretnej umowy, a mieliby zeznawać o wykonywaniu podobnych umów przez inne spółki – co jest pozbawione znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Nadto, zgromadzone w sprawie dowody w postaci dokumentów, zeznań pozostałych świadków i strony powodowej, w pełni pozwalają na dokonanie prawidłowego rozpoznania niniejszej sprawy, dlatego też dowód z zeznań ww. świadków uznano za nieprzydatny.

W realiach niniejszej sprawy strony łączyła umowa nr (...). Umowę zawarto na podstawie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego zgodnie z ustawą z dnia 29 stycznia 2004r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1579 z późn. zm). Umowa została wykonana po terminie w niej określonym, co spowodowało naliczenie przez pozwanego kar umownych, które następnie potrącił z wynagrodzenia powodów. Spór dotyczył przyczyn niewykonania w terminie umowy, kwestii ewentualnego miarkowania kary oraz skuteczności jej potrącenia.

Bezspornym jest, że strony w umowie ustaliły zakończenie wykonywania umowy nie później niż do dnia 06 maja 2019 r. Tymczasem powódki wykonały umowę w dniu 12 września 2019 r. Data zakończenia prac przez powódki wynika z protokołu odbioru końcowego z dnia 12 września 2019 r.

Podkreślić należy, że zastrzeżenie kary umownej, zgodnie z treścią art. 483 § 1 k.c., zależy wyłącznie od woli stron, a zakres odpowiedzialności z tego tytułu pokrywa się w pełni z zakresem ogólnej odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 471 k.c.), co oznacza, że zobowiązany może bronić się jedynie zarzutem, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności.

Od określonego w art. 471 k.c. odszkodowania, kara umowna różni się tylko tym, że przysługuje - jak wynika z art. 484 § 1 k.c. - bez względu na wysokość szkody (2002.05.14 wyrok (...)).

W pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutu strony powodowej, że umowa łącząca strony w zakresie w jakim upoważniała pozwanego do nieograniczonego naliczania kar umownych za opóźnienie (§ 12 ust. 1 pkt 1 lt 2 umowy) jest nieważna na mocy art. 58 § 1 k.c. Umowa bowiem nie określała górnej granicy kary umownej.

Wbrew twierdzeniom powodów zastrzeżenie kary umownej w takim kształcie w jakim zawarto powyższe postanowienia w umowie nie było sprzeczne z prawem. Dopuszczalne jest bowiem zastrzeżenie kary umownej za opóźnienie w spełnieniu świadczenia, w przypadku nienależytego wykonania umowy, w postaci określonego procentu za każdy dzień opóźnienia, nawet jeżeli nie określono kwoty maksymalnej kary umownej. Powyższe znajduje potwierdzenie w orzecznictwie SN (vide: uchwała SN z dnia 09 grudnia 2021 r.(...), postanowienie SN z dnia 10 sierpnia 2023 r.,(...)).

Zatem należało zatem zbadać czy powstałe opóźnienie w wykonaniu umowy wynikało z działań powodów, czy może też powstało z przyczyn od niego niezależnych.

Zgodnie z § 10 ust. 3 umowy powodowie zobowiązani byli przedstawić pozwanemu, jako rezultat prac, do weryfikacji etapu I, kompletne operaty techniczne wraz z bazami danych (...), (...), (...).

Powódki wywodziły, iż pozwany przyczynił się do opóźnienia wykonania umowy, gdyż: udostępniał nieaktualne i niepełne dane w zakresie granicy działek. Wpis do dziennika robót geodezyjnych i kartograficznych z dnia 11 lipca 2018r. potwierdza przekazanie tych danych przed rozpoczęciem wykonania umowy. W trakcie realizacji umowy doszło do zmiany granic jednostek organizacyjnych (gmin).Zostało udowodnione, że miało to wpływ na segmentowanie jednego obiektu w jednej gminie. Pozwany w dniu 7 lutego 2019 r. udostępnił stronie powodowej aktualne bazy (pozwany bowiem na bieżąco uzupełniał bazy wynikami pomiarów geodezyjnych), nie wydając granic działek. Strona pozwana tłumaczyła się, że granice działek nie były przedmiotem umowy. Jak wynika z zeznań C. K. granice działek były potrzebne wykonawcy, aby dokonać prawidłowej segmentacji obiektów (tj. poprzecinać obiekty do granic jednostek ewidencyjnych). Pozwany wskazywał, że strona powodowa nie żądała granic działek. Strona powodowa zaś podała, że założyła, że nie doszło do zmiany granic jednostek organizacyjnych (gmin), skoro pozwany przekazując aktualne bazy danych nie przekazywał granic nieruchomości. W ocenie Sądu pozwany, mając wiedzę, że doszło do zmiany granic gmin w tracie realizacji umowy, winien o tym poinformować stronę powodową, przekazując aktualne bazy. Każda ze stron umowy, powinna współdziałać przy wykonaniu umowy (art. 354 k.c.) Jednakże strona powodowa nie wykazała, czy ta okoliczność przedłużyła termin wykonania umowy. Powyższe wymagało bowiem wiedzy specjalnej.

Powódki podniosły, że pozwany nie wskazywał w ramach kontroli wszystkich istniejących niedociągnięć i błędów a jedynie ich przykłady, przez co strona powodowa musiała je samodzielnie weryfikować; w protokołach występowały bezzasadne uwagi oraz uwagi rozszerzające zapisy warunków technicznych; pozwany dodawał dodatkowe ustalenia, które nie były znane przy wykonywaniu umowy; pozwany dokonał modyfikacji bazy danych, modyfikując jej strukturę.

Powódki na etapie składania wyjaśnień rażąco niskiej ceny poinformowały, iż wykorzystają do realizacji zamówienia w szerokim zakresie narzędziowe oprogramowanie (...) oraz inne własne narzędzia informatyczne, które spełniały wymagania pozwanego i w znaczący sposób zwiększają produktywność oraz obniżają koszty związane z wykonaniem zamówienia. Wszelkie kontrole pozwana przeprowadzała narzędziami do których powódki miały dostęp. Pozwany, w protokołach kontroli, wskazywał jakie występują nieprawidłowości, wskazywał na powstałe błędy, które należy wyeliminować aby uzyskać ocenę pozytywną. Nie można pominąć faktu, iż uzyskiwano pozytywny wynik kontroli dopiero po 3 lub 4 weryfikacjach, które trwały od 2 do 3 miesięcy. Z zeznań świadków D. K. i N. M. wynika, że były pojedyncze przypadki, w których pozwany wskazywał, że występują błędy, a po wyjaśnieniach powodów, przyznał rację wykonawcy (m.in. dotyczyło to segmentowania przewodu w mieście (...)). Świadkowie zeznali, że powyższe uwagi nie miały wpływu na termin wykonania umowy, ponieważ występowały inne nieprawidłowości.

Zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. To obowiązkiem powodów było udowodnienie powyższych okoliczności. Niewątpliwie powyższe ustalenia, wymagały wiedzy specjalnej. Powódki nie złożyły żadnych wniosków dowodowych w tym zakresie i dlatego ponoszą konsekwencje w postaci negatywnych ustaleń.

Ponadto pozwany nie dokonywał zmian w strukturach baz. W trakcie wykonywania umowy, doszło do aktualizacji programu (...). Powódki zaś wskazywały, że wykorzystują powyższe oprogramowanie.

Podsumowując istniały podstawy do naliczenia kary umownej za nienależyte wykonanie umowy za każdy dzień opóźnienia na podstawie § 12 ust.1 pkt 1 lit. e umowy, przy czym pozwany zgodnie z umową naliczał karę umowną od zawiadomienia wykonawcy o stwierdzeniu wad po drugiej weryfikacji. Strona powodowa wniosła o miarkowanie kary umownej.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego można odnotować mnogość stanowisk, spełnienie jakich warunków w danym stanie faktycznym uzasadnia redukcję wysokości kary umownej ustalonej w umowie łączącej strony stosunku zobowiązaniowego. Przepis art. 484 § 2 k.c., będący podstawą miarkowania kary umownej przez sąd, szczegółowo przesłanek tej instytucji bowiem nie wskazuje.

Jako miernik oceny wysokości kary umownej może służyć stosunek między wysokością kary umownej a wartością zobowiązania, które dłużnik wykonał z opóźnieniem. Jak wskazał Sądu Apelacyjnego w (...) w wyroku z 16.04.2019 r., (...) (LEX nr (...)): ”W wypadku miarkowania kary umownej ze względu na jej rażące wygórowanie za zasadnicze kryterium oceny rażącego wygórowania wskazuje się relację między wysokością zastrzeżonej kary umownej a wysokością należnego wynagrodzenia.”. Stosownie do wyroku Sądu Najwyższego z 23.05.2013 r.,(...) (LEX nr (...)): „Dopuszczalne jest uwzględnianie stosunku między wysokością kary umownej a wartością wykonanego z opóźnieniem zobowiązania jako miernika oceny wysokości kary umownej. Jeżeli kara umowna jest równa bądź zbliżona do wartości zobowiązania, można ją uznać za rażąco wygórowaną. Natomiast sama relacja między stawką procentową stanowiącą podstawę określenia wysokości zastrzeżonej kary umownej a stawkami procentowymi stosowanymi w obrocie przy zastrzeganiu takich kar nie stanowi wystarczającej podstawy do oceny, czy zastrzeżona kara jest rażąco wygórowana.”.

Za miarkowaniem wysokości kary umownej może przemawiać także fakt wykonania przez dłużnika zobowiązania w znacznej części. Kara umowna może zostać zmniejszona na żądanie dłużnika, jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane albo gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Obie przesłanki są równorzędne, stąd wystąpienie którejkolwiek z nich uzasadnia miarkowanie kary umownej (Wyrok Sądu Apelacyjnego w(...) z 19.10.2017 r., (...), LEX nr (...)). Jak wskazał Sąd Najwyższy, w wyroku z dnia 14.01.2016 r., (...) (LEX nr (...)): „Wina dłużnika sama przez się nie wyłącza możliwości obniżenia kary umownej na podstawie art. 484 § 2 k.c. Zmniejszenie zastrzeżonej kary umownej może uwzględniać łączne stosowanie obu wskazanych w art. 484 § 2 k.c. podstaw miarkowania, gdy kara umowna, po zmniejszeniu jej z powodu wykonania zobowiązania w znacznej części, nadal pozostaje rażąco wygórowana”.

Także brak szkody lub jej nieznaczna wysokość jest jednym z kryteriów zmniejszenia kary umownej.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w(...) z 27.12.2018 r., (...) (LEX nr (...)): „Żądanie miarkowania kary umownej uzasadnione jest także wówczas, gdy kara jest rażąco wygórowana w porównaniu z poniesioną przez wierzyciela szkodą, jeżeli dłużnik wykaże, że wierzyciel szkody nie poniósł albo wprawdzie ją poniósł, ale w niewielkim rozmiarze.” Podobnie w wyroku Sądu Najwyższego z 17.06.2016 r., (...) (LEX nr (...)): „Oceniając wysokość kary umownej, w związku z podniesieniem zarzutu jej miarkowania, należy brać pod uwagę istnienie szkody oraz jej rozmiar. Względy aksjologiczne przemawiają bowiem za tym, że zastrzeżenie kary nie powinno prowadzić do nieuzasadnionego wzbogacenia wierzyciela”.

Możliwe jest miarkowania kary umownej zastrzeżonej na wypadek zwłoki z powodu jej rażącego wygórowania. Kara jest rażąco wygórowana gdy występuje ewidentna, niewspółmierna wysokość kary umownej do tej, która powinna być należna w danej sytuacji, tj. gdy prima facie dostrzec można, że uszczerbki w dobrach chronionych są nieznaczne. W tym zakresie Sąd na uwadze musi mieć całokształt okoliczności danej sprawy, ocena musi być wieloaspektowa. Ustalenie, że kara umowna jest rażąco wygórowana jest wypadkową kilku czynników składających się na taką ocenę.

Uwzględnić należy takie kryteria jak:

1. wysokość szkody i odszkodowania należnego na zasadach ogólnych przy czym pod pojęciem szkody należy rozumieć całość uszczerbków majątkowych i niemajątkowych poniesionych przez wierzyciela. Szerokie rozumienie szkody oznacza, że przy miarkowaniu należy uwzględnić nawet takie uszczerbki, które nie byłyby uwzględniane przy zasądzeniu odszkodowania na zasadach ogólnych. Można w tym zakresie odwołać się do wysokości szkody jaka byłaby uwzględniana przy zasadach ogólnych. Przy czym należy pamiętać o tym, że przy miarkowaniu ochronie powinny podlegać niemajątkowe interesy wierzyciela, które nie są chronione przy zastosowaniu zasad ogólnych. Przy stosowaniu tego kryterium należy pamiętać, że kara umowna należy się bez względu na wysokość oraz fakt wystąpienie szkody. Nie jest to więc kryterium absolutne. Należy pamiętać, że kara umowna może być wyższa niż poniesiona przez wierzyciela szkoda byle jej wartość nie była rażąco wyższa niż wartość szkody;

2. wartość kary umownej w porównaniu do wartości całego świadczenia dłużnika;

3. stopień winy dłużnika;

4. stopień i zakres naruszonych obowiązków umownych przez dłużnika;

5. funkcje kary m.in. funkcja stymulacyjna, która ma zapewniać zabezpieczenie wykonania zobowiązania w tym dochowanie terminu wykonania zobowiązania.

Przy miarkowaniu wysokości kary umownej nie można tracić z pola widzenia takich okoliczności jak: zakres i czas trwania naruszenia przez dłużnika powinności kontraktowych, wagę naruszonych postanowień kontraktowych z punktu widzenia interesów wierzyciela (np. ze względu na charakter spoczywających na dłużniku obowiązków), a także zagrożenie dalszymi naruszeniami powinności kontraktowych w przyszłości.

W sytuacji żądania przez dłużnika zmniejszenia kary umownej w drodze miarkowania, to na dłużniku spoczywa ciężar dowodu. Nie musi on jednak wskazywać do jakiej wysokości dana kara umowna powinna zostać zmiarkowana. Wystarczy, że wykaże okoliczności, które w ocenie sądu mogą być uznane za wystarczające do zmiarkowania wysokości kary umownej. Każdorazowa ocena pozostawiona jest do ustalenia uznaniu sędziowskiemu przy uwzględnieniu okoliczności konkretnej sprawy, (tak np. wyr. SN z 30.11.2006 r„(...), L. oraz wyr. SA w (...) z 17.12.2008 r., (...), (...)).

Uwzględniając powyższe okoliczności Sąd uznał, że zachodzą podstawy do zmiarkowania kary umownej do kwoty 355.354,88 zł. Naliczone przez pozwanego kary umowne w łącznej kwocie 451.983.92 zł stanowiły ok. 32,6 % wartości wynagrodzenia należnego wykonawcy. W ocenie Sądu brak podstaw do naliczenia kary umownej wyższej niż 25,6% wartości wykonanych prac.

W konsekwencji powództwo podlegało uwzględnieniu do kwoty 86.966,14 zł na rzecz powódki (...) sp. z o.o. oraz do kwoty 9.962,90 zł na rzecz powódki (...) sp. z o.o. Za takim rozstrzygnięciem przemawiał przede wszystkim fakt, że opóźnienie nie spowodowało utraty dofinansowania. Ostatecznie umowa została wykonana ze 128 dniowym opóźnieniem. Nie można pomijać faktu, iż została ona wykonana w całości.

Kara umowna naliczona przez pozwanego stanowiąca równowartość około 32% wartości wykonanych prac jest karą rażąco wygórowana mając na uwadze, że ostatecznie powódki prace wykonały prawidłowo, współpracowały z pozwanym, oraz że pozwany nie poniósł znacznej szkody majątkowej. Z drugiej strony Sąd na uwadze miał, że zaistniały następujące okoliczności:

1. znaczne opóźnienie tj. około 128 dni. Przy terminie wykonania umowy wynoszącym 10 miesięcy (data zawarcia umowy to lipiec 2018r., ustalona data zakończenia prac to maj 2019r.) należy uznać, że opóźnienie było znaczne;

2. powodowie nie wykazali, że do opóźnienia doszło bez ich winy i czy zachowanie pozwanego przyczyniło się do przedłużenia terminu wykonania umowy,

3. funkcja stymulacyjna kary - kara miała gwarantować wykonanie umowy w terminie. Skoro umowy nie wykonano w terminie to kara musi cechować się pewną dolegliwością. Brak dolegliwości kary po zmiarkowaniu mogłoby skutkować w przyszłości niedochowywaniem terminu wykonania innych umów. Kara umowna oprócz funkcji kompensacyjnej musi spełniać też funkcję represyjną, która w tym przypadku ma pierwszorzędne znaczenie. Niska kara nie stymulowałaby wykonawcy do podjęcia szybkich działań zmierzających do uzyskania certyfikatu i gwarancji. Tym samym nie spełniałaby swojej funkcji. Obok funkcji kompensacyjnej, podstawową funkcją kary umownej, która czyni tę instytucję swoistą, modyfikującą klasyczny mechanizm odszkodowawczy, jest funkcja motywacyjna. Stanowi ona pochodną zawartego w karze umownej mechanizmu represji. Zastrzeżona umownie przez strony dolegliwość majątkowa na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania ma dodatkowo, poza ogólnymi instrumentami odszkodowawczymi przewidzianymi w art. 471 i nast. k.c., skłaniać (stymulować) dłużnika do należytego i terminowego wykonania ciążących na nim obowiązków ((...) - wyrok SA (...) z dnia 22-12-2014r.).

W ocenie Sądu niezasadne było naliczenie kar umownych w kwocie 30.000 zł za przekazanie nieaktualnych baz danych. Wskazać bowiem należy, że powodowie za nienależyte wykonanie umowy zobowiązani byli uiścić karę umowną za każdy dzień opóźnienia. Uzupełnienie bazy (...), utworzenie bazy (...), utworzenie bazy (...) 500 było przecież przedmiotem umowy. Za złożenie nieaktualnych baz danych, pozwany naliczał karę umowną do czasu oddania przedmiotu umowy wolnego od wad. Wyklucza to zatem możliwość podwójnego karania powodów za nienależyte wykonanie umowy.

Podsumowując, w przedmiotowej sprawie, w ocenie Sądu, kara rażąco wygórowana to kara w wysokości 451.983,92 zł. Kara umowna w ustalonej przez Sąd wysokości 355.354,88 zł, uwzględnia, wszystkie wskazane wyżej funkcje kary umownej oraz okoliczności niniejszej sprawy.

W tym stanie rzeczy, na podstawie powołanych przepisów zasądzono na rzecz powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 86.966,14 zł oraz na rzecz powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 9.962,90 zł – tytułem należnego wynagrodzenia w związku z wykonaniem umowy zawartej z pozwanym (punkt I i III wyroku), oddalając powództwo w pozostałej części (punkt II i IV wyroku). Wskazać przy tym należy, iż w umowie konsorcjum, powodowe spółki umówiły się, iż spółce (...) przysługiwać będzie 90% wynagrodzenia, natomiast Spółce (...) przysługiwać będzie wynagrodzenie w wymiarze 10%. Zasądzając dochodzone pozwem kwoty, Sąd uwzględnił powyższą okoliczność.

Odsetki ustawowe zasądzone zostały na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. od zasądzonych kwot od dnia 13 października 2019 r. Pozwany popadł w opóźnienie co do obowiązku zapłaty po upływie terminu wskazanego na fakturze. Powódki dochodziły zasądzenia odsetek w transakcjach handlowych, liczonymi od dnia 11 października 2019r. W pierwszej kolejności wskazać należy, iż w § 6 pkt 9 umowy wskazano, iż należne będą za opóźnienie odsetki ustawowe. Fakturę wystawiono i przekazano pozwanemu w dniu 12 września 2019r. z terminem płatności 30 dni. Termin płatności faktury upływał w dniu 12 października 2019r., zatem za dzień rozpoczęcia naliczania odsetek uznać należy dzień 13 października 2019r.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., mając na względzie wynik procesu. Powódki wygrały proces w 21,38%, zaś pozwany w 78,62%. Powódka F. Sp. z .o.poniosła koszty procesu w wysokości 40.085 zł (20.340 zł – opłata sądowa od pozwu, 10.800 zł – koszty zastępstwa procesowego, 17 zł opłata skarbowa, 4.068 zł – opłata od zażalenia, 4.860 zł wynagrodzenie pełnomocnika za postępowanie zażaleniowe (90 % stawki minimalnej). Powódka X-G. Sp. zo.o. poniosła koszty procesu w wysokości 6.852 zł (2.260 zł – opłata od pozwu, 3.600 zł – wynagrodzenie pełnomocnika, opłata sądowa od zażalenia 452 zł , wynagrodzenie pełnomocnika za postępowanie zażaleniowe 540 zł (10 % stawki minimalnej). Pozwany poniósł koszty procesu w kwocie 10.800 zł – tytułem wynagrodzenia pełnomocnika.

Mając na względzie stosunek, w jakim strony utrzymały się ze swoim żądaniem i obroną, należne na rzecz powódki (...) sp. z o.o. koszty procesu wyniosły 8.870,17 zł (21,38 % z 40.085 zł) , natomiast należne na rzecz pozwanego koszty procesu wyniosły 8.490,96 zł (78,62 % z 10.800 zł).

Poniesione przez powódkę F. sp. zo.o. w S. koszty przewyższają obciążający ją udział, zatem zasądzeniu na jej rzecz podlega różnica, tj. kwota 79,21 zł.

Natomiast mając na względzie stosunek, w jakim strony utrzymały się ze swoim żądaniem i obroną, należne na rzecz powódki (...) sp. z o.o. w S. koszty procesu wyniosły 1.464,96 zł (21,38 % z 6.852 zł), natomiast należne na rzecz pozwanego koszty procesu wyniosły 2.830,32 zł (78,62 % z 10.800 zł).

Poniesione przez pozwanego koszty przewyższają obciążający go udział, zatem zasądzeniu na jego rzecz podlega różnica, tj. kwota 1.365,36 zł.

sędzia Ewa Oknińska