Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy w O., I Wydział Cywilny,

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Tomasz Cichocki
Protokolant:	sekretarz sądowy Karolina Tyc

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 października 2024r. w O.

sprawy z powództwa (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko A. B.

o zapłatę,

I.  uchyla wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w O. z dnia 14 września 2022r. w całości i zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 172 330,02 (sto siedemdziesiąt dwa tysiące trzysta trzydzieści i 02/100) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 09.03.2022r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części;

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 9 652,00 (dziewięć tysięcy sześćset pięćdziesiąt dwa) złote tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, w pozostałej części odstępując od obciążenia pozwanej kosztami procesu na rzecz powoda.

SSO Tomasz Cichocki

Sygn. akt I C 675/22

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w dniu 1 czerwca 2022r. (data nadania) wniósł o zasądzenie od pozwanej A. B. kwoty 193 030 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 2 k.c., liczonymi od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym do dnia zapłaty. Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów elektronicznego postępowania upominawczego oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie określonymi w art. 98 § 1 ¹ k.p.c. oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 02.09.2019 r. zawarł z pozwaną Umowę (...) nr (...), na podstawie której, udostępnił pozwanej kwotę kredytu w wysokości 200 000,00 zł. Umowa wbrew jej postanowieniom nie została przez pozwaną spłacana. Dlatego bank skierował do Pozwanej Ostateczne wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy z dnia 14.12.2021 r., w którym wezwał Pozwaną, w terminie 14 dni roboczych, do zapłaty zaległości oraz poinformował ją o możliwości złożenia w tym terminie wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Ze względu na niedotrzymanie warunków Umowy i nieuregulowanie zaległości pomimo wezwania do zapłaty, powód pismem z dnia 13.01.2022 r. skierował wobec pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu Umowy, z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, liczonego od daty doręczenia rzeczonego pisma.

Wobec braku spłaty przez Pozwanego wymagalnego zadłużenia, Powód wystawił wyciąg z ksiąg banku nr (...) z dnia 09.03.2022 r. oraz złożył powództwo w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

Na kwotę objętą pozwem składają się następujące należności:

- niespłacony kapitał w kwocie: 186 715,17 zł

- odsetki umowne w kwocie: 4576,51 zł

- odsetki umowne za opóźnienie w kwocie: 1738,34 zł.

(pozew k. 4-6)

Wyrokiem zaocznym z 14 września 2022 r. (k. 43), Sąd Okręgowy w O. zasądził na rzecz powoda (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. od pozwanej A. B. kwotę 193 030,02 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 09.03.2022r. do dnia zapłaty a także kwotę 15 069,00 zł z odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu. Ponadto wyrokowi nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

W sprzeciwie od wyroku zaocznego pozwana A. B. wniosła o:

1.  uchylenie wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w O. z dnia 14 września 2022 r. sygn. I C 675/22,

2.  oddalenie powództwa w całości,

3.  zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności nadanego zaskarżonemu wyrokowi zaocznemu,

4.  zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie do dnia zapłaty.

Ewentualnie, w przypadku uznania zasadności roszczeń powoda, wniosła o rozłożenie zasądzonego roszczenia na raty.

W uzasadnieniu wskazała, że w jej ocenie sposób działania powoda względem pozwanej został ukształtowany w sposób zmierzający do dalszego pogorszenia jej sytuacji finansowej. Gdy na skutek pogorszenia sytuacji życiowej (przejście na emeryturę, pogorszenie stanu zdrowia) pozwana nie była w stanie spłacać swoich bieżących zaległości bank proponował jej kolejny kredyt na spłatę poprzedniego. Sytuacja taka następowała kilkukrotnie. Powodowy Bank mając wiedzę o złej sytuacji majątkowej pozwanej, udzielił jej 4 miesiące później kolejnego kredytu konsolidacyjnego pobierając kolejną prowizję i zwiększając tym samym zadłużenie pozwanej. Takie postępowanie Banku wskazuje jednoznacznie na brak rzetelnego podejścia do pozwanej jako kontrahenta banku, bo w miejsce udzielenia jej pomocy w spłacie istniejących zobowiązań (kolejne wydłużenie okresu kredytowania w celu zmniejszenia bieżących rat) pracownicy Banku doprowadzili pozwaną do zawarcia kolejnej (spornej) umowy kredytu konsolidacyjnego na jeszcze większą kwotę. Od udzielanych kredytów bank pobierał kolejną prowizję, a także opłatę za ubezpieczenie co powiększało zobowiązanie pozwanej. Schemat ten powtarzał się wielokrotnie, aktualnie pozwana nie ma nawet wiedzy ile umów kredytowych zawarła. Na skutek zastosowanej przez powoda metody pozwana wpadła w „spiralę długów" z której nie jest aktualnie w stanie wyjść. W ocenie pozwanej roszczenie powoda jako naruszające zasady współżycia społecznego tj. zasadę lojalności względem kontrahenta będącego konsumentem i uczciwego obrotu nie powinno z mocy art. 5 k.c. podlegać uwzględnieniu.

Ponadto pozwana zakwestionowała roszczenie co do wysokości. Wskazała, że ciężko wyjaśnić jak w sytuacji, gdy w wezwaniu do zapłaty z dnia 10 maja 2022 r. została przez powoda wskazana kwota zadłużenia 187.836,07 zł to kwota dochodzona pozwem z dnia 31 maja 2022 r. wynosi 193.030,02 zł, w szczególności że w ww. wezwaniu do zapłaty jako kwota niespłaconego kapitału została wskazana kwota 178.428,17 zł, a w pozwie już kwota 186.715,17 zł. Pozwana nie zaciągała w tym czasie żadnych nowych zobowiązań względem powoda, więc taki wzrost niespłaconego kapitału jest niemożliwy i sugeruje, że albo w pozwie, albo w wezwaniu do zapłaty została wskazana błędna kwota dochodzonego roszczenia. Wskazała również, że w wezwaniu do zapłaty z dnia 21 lutego 2022 r. jako kwota niespłaconego kapitału została wskazana kwota 186.715,17 zł, zaś po tej dacie pozwana dokonała w dniu 19 kwietnia 2022 r. wpłaty w kwocie 8.000 zł., co sugeruje, że błąd w naliczeniu dłużnej należności wystąpił jednak w pozwie, a nie w wezwaniu do zapłaty. Ponadto pozwana zakwestionowała prawidłowość przedstawionych wyliczeń powoda.

Pozwana wskazała również, że zgodnie z § 2 ust.2 umowy kredytu oprocentowanie w całym okresie kredytowania stanowi sumę stawki referencyjnej WIBOR 3M i marży w wysokości 8.27 punktów procentowych, stałej w trakcie trwania umowy kredytu. Takie postanowienie umowne jako nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem w ocenie pozwanej, stosownie do treści art. 3851§ 1 k.c. nie wiąże jej gdyż kształtuje jej prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszając jej interesy. W efekcie w ocenie pozwanej należy uznać, że § 2 ust.2 umowy nie wiąże jej, ewentualnie wiąże wyłącznie w zakresie marży w wysokości 8,27 punktów procentowych. Powyższe skutkuje niezasadnością powództw w części wynikającej z ww. postanowień umownych (sprzeciw od wyroku zaocznego k. 49-52).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Dnia 2 września 2019 r. (...) Bank S.A. z siedzibą w zawarł z pozwaną A. B. umowę o kredyt konsolidacyjny nr (...).

Na podstawie powyższej umowy o kredyt konsolidacyjny bank udzielił pozwanej kredytu w kwocie 200 000,00 zł z przeznaczeniem na cele konsumpcyjne kredytobiorcy w wysokości 24 827,24 zł, na spłatę zobowiązań kredytowych Kredytobiorcy z tytułu umowy kredytu niecelowego oraz studenckiego nr (...) w wysokości 161 372,76 zł oraz prowizję od udzielonego kredytu w wysokości 13 800,00 zł.

Stosownie do § 1 ust. 2 umowy, jeżeli kwota udzielonego kredytu nie zaspokaja konsolidowanego zobowiązania Kredytobiorcy, Kredytobiorca zobowiązany jest do całkowitego rozliczenia zobowiązania ze środków własnych.

Zgodnie z postanowieniami umowy, pozwana zobowiązała się spłacić kredyt w 144 równych ratach kapitałowo – odsetkowych. Spłaty rat kapitałowo-odsetkowych kredytobiorca miał dokonywać zgodnie z terminami i w wysokości określonej w doręczonym aktualnym harmonogramie spłat.

Oprocentowanie kredytu na dzień zawarcia umowy wynosiło 9,99 % w stosunku rocznym. Całkowita kwota kredytu wynosiła 186 200,00 zł. i nie obejmowała kredytowanych przez Bank kosztów kredytu wskazanych w § 1 ust. 2 pkt 3 Umowy. Całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorcę na dzień zawarcia umowy wynosiła 344 306,39 zł. Na całkowity koszt kredytu, który na dzień zawarcia umowy, naliczony szacunkowo składały się należne odsetki umowne w wysokości 144 306,39 zł + prowizja w wysokości 13 800,00 zł. RRSO na dzień zawarcia umowy wynosiła 12,12%.

W § 2 ust. 1 wskazano, że zmiana stopy oprocentowania ma bezpośredni wpływ na wielkość zadłużenia oraz wysokość należnych odsetek, Zmiana oprocentowania nie powoduje zmiany warunków Umowy i nie wymaga podpisania aneksu.

Dla pierwszego okresu obrachunkowego, do obliczenia wysokości oprocentowania Bank zastosuje stawkę referencyjną WIBOR 3M z przedostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień sporządzenia Umowy w wysokości 1.72%. Jeżeli termin spłaty pierwszej raty kredytu zostanie przesunięty z najbliższego terminu spłaty (zgodnie z wybranym dniem spłaty) przypadającego po dacie uruchomienia środków na kolejny termin, zgodny z częstotliwością spłat, to zmiana oprocentowania w pierwszym okresie obrachunkowym dokonana zostanie po terminie spłaty dwóch pierwszych rat (§ 2 ust. 4).

Zmiana oprocentowania w kolejnych, 3-mlesięcznych okresach obrachunkowych następuje w wyniku zmiany stawki WIBOR 3M z przedostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień spłaty raty kredytu (§ 2 ust. 5). W trakcie trwania Umowy oprocentowanie nie będzie przekraczać wysokości odsetek maksymalnych w rozumieniu art. 359 §2 ¹ kodeksu cywilnego, tj. dwukrotności sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych (§ 2 ust. 6). W przypadku zmiany stopy procentowej opartej na stawce WIBOR, Bank powiadom Kredytobiorcę o tym fakcie w terminie 14 dni, przesyłając mu nowy harmonogram spłat § 2 ust. 8).

Strony ustaliły, że odsetki od zadłużenia przeterminowanego są naliczane od dnia, w którym spłata należności miała nastąpić do dnia poprzedzającego jego spłatę. Oprocentowanie zadłużenia przeterminowanego było równe wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie w rozumieniu art. 481 § 2 ¹ kodeksu cywilnego i w dniu zawarcia umowy wysokość oprocentowania z tytułu zadłużenia przeterminowanego wynosiła 14% w stosunku rocznym.

W § 8 umowy postanowiono, że umowa rozwiązuje się z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia bądź w każdym czasie - za porozumieniem stron. Bank miał prawo wypowiedzieć Umowę w przypadku:

1.  niedotrzymania przez Klienta warunków udzielenia Kredytu,

2.  utraty przez Klienta zdolności kredytowej,

3.  ujawnienia przedłożenia przez Klienta fałszywych łub nierzetelnych dokumentów,

4.  złożenia fałszywych oświadczeń.

Zgodnie z § 8 ust 3 w przypadku wypowiedzenia Umowy kredytobiorca jest zobowiązany do spłaty całości zadłużenia wraz z należnymi odsetkami i prowizjami najpóźniej do ostatniego dnia okresu wypowiedzenia, liczonego od dnia doręczenia wypowiedzenia.

Stosownie do § 7 należność niespłacona w terminie wynikającym z umowy albo spłacona w niepełnej wysokości stanowi w całości lub w części niespłaconej zadłużenie przeterminowane poczynając od dnia następnego po terminie spłaty wynikającym z umowy. W sytuacji nieuregulowania zadłużenia, pomimo działań podjętych przez Bank, Bank ma prawo wypowiedzieć Umowę i po upływie okresu wypowiedzenia, w sytuacji dalszego występowania zadłużenia przeterminowanego wystąpić na drogę sądową celem uzyskania tytułu wykonawczego na podstawie którego nastąpi wszczęcie egzekucji komorniczej wobec Kredytobiorcy. Wypowiedzenie Umowy poprzedzone jest wezwaniem do zapłaty przewidzianym art. 75c ust. Prawo bankowe, tj. wezwaniem Kredytobiorcy do dokonania spłaty zaległości w terminie 14 dni roboczych od daty otrzymania wezwania, w przypadku niedotrzymania przez Kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez Kredytobiorcę zdolności kredytowej. Jeżeli należności nie zostaną uregulowane w całości w wyznaczonym terminie, jak również w sytuacji, w której złożony przez Kredytobiorcę wniosek o restrukturyzację zadłużenia zostanie odrzucony, Bank ma prawo wypowiedzieć Umowę. Zgodnie z §7 ust. 12 umowy zadłużenie kredytobiorcy wobec banku z tytułu niespłaconego kredytu zaspokajane jest w następującej kolejności:

- koszty sądowe, koszty egzekucyjne, oraz należne opłaty i prowizje,

- odsetki od zadłużenia nieprzeterminowanego,

- kwota niespłaconego kapitału,

- odsetki od zadłużenia przeterminowanego.

Pozwana złożyła również oświadczenie dotyczące ryzyka zmiennej stopy procentowej, w którym wskazała, że została poinformowana o ryzyku związanym ze wzrostem tego oprocentowania i tym samym wzrostem wysokości miesięcznej raty i jest tego świadoma. Ponadto oświadczyła, że została jej przedstawiona w sposób zrozumiały zmiana wysokości miesięcznej raty w związku ze wzrostem oprocentowania.

Tego samego dnia pozwana złożyła dyspozycję uruchomienia kredytu wskazując numery rachunków, na które środki z kredytu miały zostać przelane – rachunek kredytobiorcy w (...) Bank S.A. oraz na rachunek w celu spłaty zobowiązań finansowych w (...) Bank S.A. a także zapłaty prowizji na rachunek kredytowy Również tego dnia kredyt został uruchomiony zgodnie z dyspozycją.

(dowód: umowa k. 25-27v., dyspozycja uruchomienia kredytu k. 148, historia rachunku k. 153, oświadczenie k. 146v.)

Pismem z 23.06.2021 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 2 065,72 zł jako zaległości z tytułu umowy kredytu nr (...).

W dniu 30.07.2021 r. (...) Bank S.A. sporządził pismo zatytułowane „ostateczne wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy”, którego treść zawierała wezwanie do dokonania w terminie 14 dni spłaty zadłużenia przeterminowanego, które na dzień 30.07.2021r. wynosiło 2 211,21 zł. Data powstania zaległości została określona na dzień 7 czerwca 2021 r. po Ponadto bank poinformował o możliwości złożenia w terminie 14 dni wniosku o restrukturyzację. Pismo zostało doręczone pozwanej w dniu 04.08.2021 r.

Pismem z 24.09.2021 r. bank poinformował pozwaną, że nie wyraża zgody na wnioskowaną restrukturyzację zobowiązania.

(dowód: wezwanie do zapłaty k. 156, ostateczne wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy z wydrukiem śledzenia przesyłek k. 154-155, odmowa restrukturyzacji k. 157)

W dniu 14.12.2021 r. (...) Bank S.A. sporządził pismo zatytułowane „ostateczne wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy”, którego treść zawierała wezwanie do dokonania w terminie 14 dni spłaty zadłużenia przeterminowanego, które na dzień 14.12.2021r. wynosiło 6 500,47 zł. Data powstania zaległości została określona na dzień 7 czerwca 2021 r. po Ponadto bank poinformował o możliwości złożenia w terminie 14 dni wniosku o restrukturyzację. Pismo zostało doręczone pozwanej w dniu 20.12.2021 r.

(dowód: ostateczne wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy z wydrukiem śledzenia przesyłek k. 19-20)

Pismem z dnia 13.01.2022 r., z uwagi na niedotrzymanie warunków umowy i nieuregulowanie zaległości pomimo wezwania do zapłaty, bank wypowiedział umowę kredytu z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. Wskazał, że zadłużenie przeterminowane wynosi 6 851,28 zł a datę powstania zaległości określił na dzień 5 lipca 2021 r. wskazał, że jeżeli w okresie wypowiedzenia zostanie dokonana całkowita spłata zadłużenia, wypowiedzenie stanie się nieskuteczne i umowa będzie kontynuowana na dotychczasowych warunkach. W przypadku nieuregulowania zadłużenia przeterminowanego bądź uregulowania go w niepełnej wysokości, umowa zostanie rozwiązana wraz z upływem okresu wypowiedzenia, a całość zobowiązań wynikających z Umowy zostanie postawiona w stan wymagalności. W przypadku braku spłaty zadłużenia, Bank ma prawo wszcząć postępowanie sądowo-egzekucyjne w celu odzyskania należności. Powyższa informacja została przedstawiona również w formie graficznej.

Pismo zostało doręczone pozwanemu w dniu 17.01.2022 r.

(dowód: wypowiedzenie umowy z kserokopią koperty i zpo k. 23-24v.)

Pismem z dnia 21.02.2022 r. zatytułowanym przedsądowe wezwanie do zapłaty, powodowy bank wezwał pozwaną do zapłaty wymagalnego zadłużenia z tytułu umowy kredytu konsolidacyjnego nr (...) z dnia 02.09.2019r., które na dzień 20.02.2022 r. wynosiło 191 679,46 zł, w tym:

- kapitał 186 715,17 zł,

- odsetki umowne 4 576,51 zł,

- odsetki karne 387,78 zł.

Pismo zostało doręczone pozwanemu w dniu 2.03.2022 r.

(dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty z kserokopią koperty i zpo k. 21-22v.)

W dniu 10 stycznia 2023 r. bank wystawił wyciąg z ksiąg bankowych. Stwierdził w nim wysokość zobowiązania pozwanej na kwotę 193 030,02 zł z tytułu umowy kredytu. Na wskazaną wyżej kwotę składały się następujące należności:

- niespłacony kapitał w kwocie: 186 715,17 zł,

- odsetki umowne w kwocie: 4 576,51 zł,

- odsetki umowne za opóźnienie w kwocie: 1 738,34 zł.

(dowód: wyciąg z ksiąg banku k. 10)

W dniu 09.09.2022r. pozwem złożonym w elektronicznym postępowaniu upominawczym, powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej kwoty 193 030,02 zł. Wobec skutecznego wniesienia sprzeciwu przez pozwaną, wydany w tym postępowaniu nakaz zapłaty utracił moc a postepowanie zostało umorzone o czym Sąd Rejonowy (...) w L. orzekł postanowieniem z dnia 14 kwietnia 2022 r. w sprawie o sygn. akt (...).

(dowód: wydruk akt (...) k. 11-18)

W okresie od grudnia 2021 r. do kwietnia 2022r. strony podejmowały próby ugodowego rozwiązania sporu i ustalenia sposobu spłaty zadłużenia. W tym celu pracownicy banku kontaktowali się telefonicznie z pozwaną. Z rozmów tych wynikało, że strony umówiły się, że pozwana zapłaci jednorazowo 8 000 zł. W dniu 19.04.2022 r. pozwana dokonała wpłaty w ustalonej wysokości (8 000 zł), którą bank w całości zaksięgował na poczet spłaty kapitału kredytu. Strony jednak nie zdołały wypracować zgodnego stanowiska co do wysokości dokonywanych przez pozwaną spłat zobowiązania.

W reakcji na wypowiedzenie umowy kredytu, pozwana w dniu 25 kwietnia 2022 r. złożyła do banku pisemny wniosek o zawarcie ugody. Wskazała w nim, że chce spłacić zobowiązanie, lecz z uwagi na trudną sytuację finansową a także problemy zdrowotne jej męża jest w stanie spłacać raty w wysokości nieprzekraczającej 2 500 zł. Przywołała również fakt dokonania w dniu 19.04.2022 r. wpłaty w wysokości 8 000 zł.

Powodowy bank nie wyraził zgody na zaproponowane warunki ugody. Wskazał, że umowa została wypowiedziana w dniu 18.02.2022 r. a aktualne na dzień 10.05.2022 r. zadłużenie pozwanej wynosi 187 836,07 zł.

Pismem z 27 maja 2022 r. pozwana złożyła do banku reklamację na nieuwzględnienie jej wniosku o zawarcie ugody. W odpowiedzi powód poinformował, że spłaty na poziomie 2 500 zł są zbyt małe w stosunku do zadłużenia pozwanej. Wskazał także, iż możliwość zawarcia ugody możliwa będzie po zakończeniu postępowania sądowego.

W okresie po wypowiedzeniu umowy, tj. od dnia 21.03.2022 r. pozwana dokonała na rzecz powoda wpłat w łącznej wysokości 20 700 zł (2 700 zł w dniu 21.03.2022r., 8 000 zł w dniu 19.04.2022r. i po 1 000 zł miesięcznie w okresie od lipca 2023 do lutego 2024 r. a także po 1 000 zł w dniach 18 i 28 października 2024 r.)

Dokonywane po wypowiedzeniu umowy spłaty (poza spłatą 8 000 zł z 19.04.2022r.) powodowy bank powołując się na §7 ust. 12 umowy, zaliczał w pierwszej kolejności na koszty sądowe, koszty egzekucyjne, oraz należne opłaty i prowizje a następnie odsetki od zadłużenia nieprzeterminowanego, kwotę niespłaconego kapitału i odsetki od zadłużenia przeterminowanego.

(dowód: korespondencja stron k. 54-59, potwierdzenie wpłaty 8 000 zł k. 83, płyta CD z nagraniem rozmów k. 257, historia rachunku k. 171-182, 200-243v., potwierdzenia przelewów k. 274-278, 288-290, 304-305)

Pozwana w związku trudnościami w spłacie kredytu nr (...) zwróciła się do banku o wydłużenie okresu kredytowania w celu zmniejszenia wysokości raty. Powodowy bank zaproponował pozwanej przedmiotowy kredyt konsolidacyjny, którym spłacono poprzedni kredyt a nadto wypłacono pozwanej ok. 30 000 zł. W związku z przejściem pozwanej na emeryturę a także innymi zobowiązaniami finansowymi i problemami zdrowotnymi jej męża, pozwana zaprzestała spłaty kredytu w wysokości wynikającej z harmonogramu.

(dowód: zeznania pozwanej k. 291-291v.)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Roszczenie powoda zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.

W świetle przedstawionych przez powoda dokumentów należało uznać za dostatecznie dowiedzione, że powoda i pozwaną łączyła zawarta w dniu 2 września 2019r. umowa o kredyt konsolidacyjny, z której powód wywodził swoje roszczenie. Dokumenty złożone do akt sprawy okazały się wystarczające dla ustalenia, że pozwana nie dotrzymywała postanowień umowy w zakresie spłaty kredytu, co skutkowało wystosowaniem do niej przez bank pisma wzywającego do zapłaty a w konsekwencji pisma zawierającego wypowiedzenie umowy oraz ostatecznie przedsądowego wezwania do zapłaty. Nie ulega także wątpliwości, że próby ugodowego rozwiązania sporu oraz wnioski o restrukturyzację zadłużenia nie przyniosły oczekiwanego przez pozwaną rezultatu.

Zgodnie z art. 75 prawa bankowego, bank może wypowiedzieć umowę o kredyt lub pożyczkę w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu (ust. 1). Termin wypowiedzenia o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu, wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy - 7 dni (ust. 2).

Art. 75c ust. 1 powołanej ustawy określa procedurę, którą winien zastosować bank przed wypowiedzeniem kredytobiorcy umowy kredytu. Dopiero po upływie dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu bank może złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytowej. Zgodnie z treścią tego przepisu w razie opóźnienia kredytobiorcy ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, że przed wypowiedzeniem przedmiotowej umowy - dokonanym pismem z dnia 13.01.2022 r – bank wezwał do dokonania spłaty zaległego kredytu, z wyznaczeniem minimalnego terminu do spłaty wynoszącego 14 dni roboczych.

Podejmująca obronę procesową w sprawie pozwana podnosiła liczne zarzuty, które miały niweczyć możliwość wydania dla powoda korzystnego w sprawie orzeczenia. Obszerna argumentacja pełnomocnika pozwanej zmierzająca do oddalenia powództwa nie zasługiwała jednak na uwzględnienie.

Strona pozwana kwestionowała sposób działania powoda względem pozwanej jako zmierzający do dalszego pogorszenia jej sytuacji finansowej. Powodowy Bank mając wiedzę o złej sytuacji majątkowej pozwanej, udzielił pozwanej kolejnego kredytu konsolidacyjnego pobierając kolejną prowizję i zwiększając tym samym zadłużenie pozwanej. Na skutek zastosowanej przez powoda metody pozwana wpadła w „spiralę długów", z której nie jest aktualnie w stanie wyjść. W ocenie pozwanej roszczenie powoda jako naruszające zasady współżycia społecznego, tj. zasadę lojalności względem kontrahenta będącego konsumentem i uczciwego obrotu nie powinno z mocy art. 5 k.c. podlegać uwzględnieniu.

Nie sposób zgodzić się z argumentacją podnoszoną przez pozwaną w tym zakresie. Wskazać trzeba, że zgodnie z art. 75c ust. 3 prawa bankowego, bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy.

Restrukturyzacja kredytu polega na zmodyfikowaniu warunków wcześniej zawartej umowy, wobec czego nie może być poczytywana jako obowiązek banku przy każdorazowym złożeniu wniosku przez kredytobiorcę. Wynika to wprost ze wskazanego wyżej przepisu. To bank na podstawie przyjętych kryteriów ocenia w okolicznościach danej sprawy czy konkretny kredytobiorca spełnia przesłanki do tego, by zastosować wobec niego procedurę restrukturyzacji zadłużenia, polegającą na dokonaniu ustępstw względem pierwotnie zawartej umowy. Zaznaczyć należy, że w takiej sytuacji, to do banku – czyli strony, która wywiązała się ze swojej części zobowiązania, należy decyzja co do zgody na modyfikację ważnego stosunku prawnego. W powyższym rozwiązaniu, w ocenie Sądu, brak jest nierzetelnego podejścia do kredytobiorcy. Wręcz przeciwnie, możliwość wnioskowania o restrukturyzację jest przejawem lojalności banku, bowiem w razie jego uwzględnienia kredytobiorca mimo przejściowych trudności w spłacie ma możliwość kontunuowania stosunku kredytowego na bardziej preferencyjnych warunkach. Z wyjątku tego nie należy jednak w żadnym razie tworzyć zasady, gdyż wypaczyłoby to całkowicie sens umowy kredytu a także znacznie utrudniłoby bankom egzekwowanie należności od nierzetelnych kredytobiorców.

Zupełnie inną kwestią jest to, że pozwana wniosek o restrukturyzację złożyła już po wypowiedzeniu umowy, choć niewątpliwie o terminie jego złożenia została skutecznie przez bank poinformowana.

Brak też podstaw by uwzględnić zarzut, iż to pracownicy Banku doprowadzili pozwaną do zawarcia kolejnej (spornej) umowy kredytu konsolidacyjnego na jeszcze większą kwotę, wskutek czego pozwana wpadła w „spiralę długów". Pozwana świadomie zawierała przedmiotowe umowy – żaden przeprowadzony w sprawie dowód nie świadczył o tym, że pozwana działała w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli. Wobec tego, nierzetelna strona stosunku zobowiązaniowego - zgodnie z zasadą pacta sunt servanda - w przypadku niewywiązania się z zobowiązania powinna liczyć się z obowiązkiem poniesienia z tego tytułu odpowiedzialności, nie zaś starać się przerzucić ciężar podejmowanych decyzji na drugą stronę umowy. Dlatego zarzuty pozwanej oparte o art. 5 k.c. nie mogły być uwzględnione zważywszy choćby na zasadę „czystych rąk”, zgodnie z którą ten, kto sam narusza zasady współżycia społecznego nie może – dla ochrony swoich interesów – powoływać się na naruszanie zasad współżycia przez inną osobę.

Pozwana zawarła z bankiem umowę kredytu konsolidacyjnego, który polega na spłaceniu zobowiązania u innych wierzycieli. Pozwana złożyła stosowną dyspozycję wypłaty i oświadczenie o numerach rachunków, na które uruchomiony kredyt miał zostać wypłacony i które to operacje obrazują złożone przez powoda dokumenty, w szczególności historia rachunku kredytowego. Bezsporne jest, że umowa została skutecznie zawarta a bank przystąpił do jej realizacji wywiązując się ze swojego zobowiązania. Nie ulega wątpliwości, że to pozwana zaprzestała spłaty kredytu, co doprowadziło do skutecznego wypowiedzenia umowy przez bank.

Treść pisma z dnia 13 stycznia 2022 r. została ukształtowana w sposób jasny i niebudzący wątpliwości, co do tego jakie zawiera oświadczenia powoda i jakie wywoła skutki (wezwanie do zapłaty, wypowiedzenie, zakreślenie warunku cofnięcia skutków wypowiedzenia na wypadek spłaty zadłużenia). Była w nim przedstawiona chronologia ich wystąpienia, ale także wszystkie ewentualne zmiany w ukształtowaniu stosunku łączącego strony w przypadku braku dokonania spłaty zadłużenia zostały przedstawione także w sposób graficzny (ścieżka działań windykacyjnych), co tym bardziej czyniło sens pisma i zawartych w nim oświadczeń powoda zrozumiałym, co do ukształtowania stosunków stron.

W tej sytuacji nie można uznać, aby dokonanie wypowiedzenie czyniło sytuację pozwanej niejednoznaczną. W treści pisma z dnia 13 stycznia 2022 r. bank zawarł informację, że jeśli w okresie wypowiedzenia zostanie dokonana całkowita spłata zadłużenia przeterminowanego, wypowiedzenie stanie się bezskuteczne i umowa będzie kontynuowana na dotychczasowych warunkach. W ocenie Sądu, tego rodzaju zapis należało uznać za przejaw lojalności banku względem kredytobiorcy, bowiem bank umożliwił pozwanemu kontynuowanie stosunku kredytowego na dotychczasowych warunkach (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w G.z 31.03.2022 r., (...)).

Sąd Najwyższy również dopuścił możliwość niestanowczego wypowiedzenia umowy o kredyt, w szczególnych okolicznościach, dotyczących stworzenia kredytobiorcy możliwości doprowadzenia do kontynuacji stosunku kredytowego na dotychczasowych warunkach (zob. wyrok z dnia 24 września 2015 r.,(...)).

Odnosząc się do wyciągu z ksiąg bankowych, wskazać należy, że niewątpliwie jest on dokumentem prywatnym, i podlega ocenie razem ze wszystkimi innymi dowodami, w myśl reguł wynikających z art. 233 k.p.c. Mimo tego, to nadal jest to w pełni dokument sporządzony zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa bankowego, a nadto obrazujący niewątpliwie istniejący stan zapisów w księgach bankowych. Przedmiotowy dokument został bezspornie sporządzony przez podmiot ustawowo wyposażony w prawo do udzielania i obsługi pożyczek i kredytów, w ramach przyznanych mu w tym zakresie kompetencji ustawowych wynikających z prawa bankowego przez upoważnione do tego osoby oraz na podstawie ksiąg rachunkowych, w których rejestrowane były wszystkie operacje na rachunku dotyczącym kredytu udzielonego pozwanej. Co istotne – pozwana nie przeciwstawiła jakichkolwiek przeciwdowodów mających wykazać błędy bądź niejasności w informacjach płynących z przedmiotowego wyciągu z ksiąg banku. Podsumowując, wyciąg z ksiąg banku wprawdzie nie jest dokumentem urzędowym, jednakże nie można całkowicie pozbawić go funkcji dowodu (jako dokumentu prywatnego). Zestawienie jego treści z pozostałym materiałem dowodowym nie budzi żadnych zastrzeżeń Sądu, co do jego zgodności z faktami.

W związku z bezspornym faktem, iż pozwana zaprzestała regulowania rat kredytu, co doprowadziło do powstania zadłużenia przeterminowanego, którego nie spłaciła w wyznaczonym terminie, powód był uprawniony do wypowiedzenia umowy kredytu, stosownie do § 8 umowy i art. 75 ust. 1 ustawy prawo bankowe. Wypowiedzenie zostało poprzedzone wezwaniem do spłaty zadłużenia przeterminowanego oraz informacją o możliwości wystąpienia z wnioskiem o restrukturyzację kredytu.

Pozwanej doręczone zostały pisma banku zawierające wezwanie do spłaty zadłużenia przeterminowanego oraz zawierające wypowiedzenie umowy kredytu. Pozwana podejmowała kierowaną do niej przez bank korespondencję - co jasno wynika ze złożonych przez bank dokumentów. Poza tym pozwana podjęła poniewczasie próbę wnioskowania o restrukturyzację a także kilkukrotnie ustalała w rozmowach telefonicznych z bankiem ewentualne sposoby rozwiązania sporu. Ponadto pozwana świadomie dokonywała wpłat już po wypowiedzeniu umowy. Wobec tego, w ocenie Sądu, nie ulega wątpliwości, że wypowiedzenie umowy dokonane zostało w sposób skuteczny i ważny.

W zakresie niedozwolonych - w ocenie pozwanej - postanowień umownych wskazać należy, że zarzut ten również nie mógł odnieść zamierzonego skutku. Po pierwsze pozwany nie wskazał jakie konkretnie postanowienia i z jakich konkretnie przyczyn miałyby kształtować prawa i obowiązki pozwanej jako konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i naruszać rażąco jej interesy.

Z umowy jasno wynikają prowizja (określona kwotowo - §1 ust. 1 pkt 3 umowy i §4 ust. 3 umowy) i koszty związane z kredytem (tj. należne odsetki umowne i prowizja – określone kwotowo - §4 ust. 3 umowy), które były znane pozwanej w dniu zawarcia umowy. Postanowienia umowy w tym zakresie są sformułowane w sposób jednoznaczny a skoro tak, to stosownie do treści art. 385 ¹ § 1 k.c. – nie musiały być indywidulanie uzgodnione.

Dodatkowo wskazać tu należy, iż niestały element oprocentowania pożyczki stanowił pochodną Stawki Referencyjnej WIBOR (3M), a więc był on zupełnie niezależny od woli powoda. Reasumując, nie sposób mówić o podnoszonym przez pozwanego obowiązku uiszczenia opłat nienależnych i rażąco zawyżonych w zakresie w jakim to dotyczy kosztów umowy, prowizji czy opłat, niezależnie od tego, że wysokość oprocentowania, kwota pożyczki, wysokość i ilość rat oraz termin ich płatności wynikały jednoznacznie z treści umowy zawartej przez strony, złożonej przez powoda do akt.

Sąd nie dopatrzył się także sprzeczności poszczególnych postanowień umownych z zasadami współżycia społecznego. Co do samych zaś postanowień dotyczących wysokości i sposobu wyliczania prowizji jako rażąco wygórowanej i stanowiącej klauzule abuzywną zarzut ten należy uznać za całkowicie chybiony. Kwestia ta została uregulowana wprost w ustawie o kredycie konsumenckim i zgodnie z treścią jej art. 36a maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu oblicza się według wzoru:

w którym poszczególne symbole oznaczają:

MPKK - maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,

K - całkowitą kwotę kredytu,

n - okres spłaty wyrażony w dniach,

R - liczbę dni w roku.

przy czym pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu, zaś pozaodsetkowe koszty kredytu wynikające z umowy o kredyt konsumencki nie należą się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu. W tych okolicznościach, zdaniem Sądu, nie można uznać kwoty prowizji za zawyżoną czy ustaloną w nadmiernej wysokości, zwłaszcza jeżeli weźmie się pod uwagę, iż kwota prowizji stanowiła 6,9% kwoty udzielonego pozwanej kredytu.

Wbrew twierdzeniom strony pozwanej, zastrzeżenie w umowie kredytu zmiennej stopy procentowej nie stanowi niedozwolonej klauzuli wzorca umownego w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., - takie uprawnienie banku wynika wprost z art. 76 Prawa bankowego oraz innych przepisów tejże ustawy, jednak sposób określenia przez bank warunków zmiany procentowej kredytu podlega ocenie z punktu widzenia konsumenta i w tym zakresie banki powinny zachować szczególną staranność w odniesieniu do precyzyjnego, jednoznacznego i zrozumiałego dla kontrahenta określenia tych warunków (por. postanowienie SN z 21.12.2011 r., (...)).

W niniejszym stanie faktycznym strony ustaliły, że oprocentowanie kredytu będzie ulegało zmianie w przypadku zmiany stopy procentowej rynku międzybankowego WIBOR 3M. Dla pierwszego okresu obrachunkowego, do obliczenia wysokości oprocentowania Bank zastosuje stawkę referencyjną WIBOR 3M z przedostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień sporządzenia Umowy w wysokości 1.72%. Jeżeli termin spłaty pierwszej raty kredytu zostanie przesunięty z najbliższego terminu spłaty (zgodnie z wybranym dniem spłaty) przypadającego po dacie uruchomienia środków na kolejny termin, zgodny z częstotliwością spłat, to zmiana oprocentowania w pierwszym okresie obrachunkowym dokonana zostanie po terminie spłaty dwóch pierwszych rat (§ 2 ust. 4). Zmiana oprocentowania w kolejnych, 3-mlesięcznych okresach obrachunkowych następuje w wyniku zmiany stawki WIBOR 3M z przedostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień spłaty raty kredytu (§ 2 ust. 5). W trakcie trwania Umowy oprocentowanie nie będzie przekraczać wysokości odsetek maksymalnych w rozumieniu art. 359 §2 ¹ kodeksu cywilnego, tj. dwukrotności sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych (§ 2 ust. 6). W przypadku zmiany stopy procentowej opartej na stawce WIBOR, Bank powiadom Kredytobiorcę o tym fakcie w terminie 14 dni, przesyłając mu nowy harmonogram spłat § 2 ust. 8).

Wskazać w tym miejscu należy, że WIBOR (z ang. Warsaw Interbank Offered Rate) to stopa procentowa, po jakiej banki udzielają pożyczek innym bankom komercyjnym, która wykorzystywana jest do ustalania wysokości oprocentowania kredytów gotówkowych czy hipotecznych. Stawka WIBOR wyznaczana jest każdego dnia roboczego o godzinie 11 podczas tzw. Fixingu, jako średnia arytmetyczna wielkości oprocentowania (w ujęciu rocznym) podawanych przez największe banki działające w Polsce, które są uczestnikami panelu WIBOR, gdzie odrzucane są dwie najniższe i dwie najwyższe oferty. W wyniku takiej kalkulacji ustalana jest wysokość stawki WIBOR. W sytuacji, gdy w fixingu bierze udział mniejsza liczba banków (od 8 do 9), to odrzucane są dwie skrajne oferty - najwyższa i najniższa. W wariancie, kiedy banków jest mniej niż 8 w obliczaniu średniej biorą udział wszystkie zgłoszone oferty. Stawka WIBOR 3M jest stawką oprocentowania kredytów i pożyczek na rynku międzybankowym określaną przedostatniego dnia roboczego poprzedniego kwartału i ustalaną na okresy 3-miesięczne. ( szerzej: https://www.gpwbenchmark.pl/pub/BENCHMARK/files/WIBID_WIBOR/new/Regulamin_Stawek_Referencyjnych_WIBID_WIBOR_7.03.22.pdf https://www.gpwbenchmark.pl/Q-and-A)

Na gruncie niniejszej sprawy nie można przyznać racji pozwanej jakoby postanowienia umowy w zakresie ustalenia wysokości oprocentowania kredytu miały charakter niejednoznaczny. Ze wskazanych wyżej zapisów wynika, że wysokość oprocentowania udzielonego kredytu uzależniona jest od wskaźnika WIBOR 3M i ulega zmianie w przypadku zmiany tego wskaźnika. W ocenie Sądu, powyższe postanowienia nie pozostawiają kredytobiorcy manewru interpretacyjnego. Zaciągający zobowiązanie zostaje poinformowany przez bank, że w sytuacji, w której wskaźnik WIBOR 3M ulegnie zmianie, zmianie ulegnie również wysokość raty, którą zobowiązał się spłacać. Oznacza to, że sytuacja kredytobiorcy w każdym z 3-miesięcznych okresów ustalania wskaźnika może ulec zmianie zarówno na jego korzyść jak i niekorzyść – co wydaje się być słusznym rozwiązaniem, gdyż ryzyko zmiany wskaźnika WIBOR obciąża obie strony zobowiązania i jest niezależne od woli każdej ze stron.

Wskazać również w tym miejscu należy, że kredytobiorca świadomie zdecydował się na zaciągnięcie zobowiązania opartego o zmienną stopę procentową. Korzyści płynące ze zmiennego (niższego przynajmniej na dzień zawarcia umowy) oprocentowania niosą jednak ryzyko jego wzrostu o czym świadczy już sama wykładnia językowa sformułowania „oprocentowanie zmienne”. Takiego ryzyka nie pociąga za sobą oprocentowanie stałe – na które pozwana się nie zdecydowała.

Wskazać zatem należy, że bank odwołał się do czynników obiektywnych, mierzalnych, a przy tym niezależnych od jego woli – jak już wskazano powyżej, stawka WIBOR wyznaczana jest każdego dnia roboczego o godzinie 11 podczas tzw. Fixingu, jako średnia arytmetyczna wielkości oprocentowania podawanych przez największe banki działające w Polsce, które są uczestnikami panelu WIBOR.

Na marginesie jedynie wskazać należy, że niniejsza sprawa została zainicjowana przez bank z uwagi na zaprzestanie spłaty kredytu przez pozwaną. W trakcie trwania umowy warunki ustalenia oprocentowania pozostawały niezmienne i pozwana ich nie kwestionowała aż do czasu wytoczenia przez bank powództwa.

Podnieść również należy, że skoro pozwana kwestionuje – chociażby przesłankowo - ważność zapisów umownych dotyczących ustalenia oprocentowania kredytu, to zgodnie z art. 6 k.c., na niej spoczywa obowiązek wykazania, że okoliczności wskazane w umowie odnoszące się do zmiany wysokości oprocentowania nie wystąpiły albo że nie pozwalają one na ocenę kryteriów zmiany. Nie chodzi przy tym o możliwość wykazania, że to pozwana nie jest w stanie zweryfikować zmiany oprocentowania, ale o możliwość jej zweryfikowania przez sąd w toku postępowania dowodowego, w którym strona wniesie o dopuszczenie dowodu z biegłego z zakresu ekonomii. Pozwana takich działań procesowych nie podjęła i nie wykazała, że zawarte w umowie postanowienia nie precyzują dostatecznie warunków zmiany oprocentowania (zob. wyrok SN z 25.06.2021 r.,(...)).

Kończąco należy dodać, że w przypadku kredytów o zmiennym oprocentowaniu zasada oznaczoności świadczenia nie może być rozumiana dosłownie, jako wymóg przewidzenia globalnej sumy odsetek, którą powinien zapłacić kredytobiorca w związku z umową kredytu o zmiennym oprocentowaniu. Takie dosłowne rozumienie zasady oznaczoności wypaczyłoby jej sens. Przyszłości nie da się przewidzieć. Można jednak ją prognozować. To prawda, że nawet odwołanie się do konkretnych, zobiektywizowanych czynników wpływających na zmianę oprocentowania, takich jak stopy procentowe NBP, Wibor, Libor czy też wskaźniki inflacji, nie pozwala na ustalenie w momencie zawierania umowy wysokości świadczenia, które ma być spełnione w przyszłości przez kredytobiorcę. Strona umowy powinna jednak wiedzieć, jakie konkretnie czynniki ukształtują wysokość zobowiązania w przyszłości. Parametryzacja tych czynników nie usunie niepewności, lecz przynajmniej umożliwi prognozowanie w oparciu o sprawdzalne kryteria. To rozwiązanie służy bezpieczeństwu obrotu cywilnoprawnego i pełni funkcję ochronną wobec kredytobiorcy. Jednocześnie jego zastosowanie nie obciąża nadmiernie banków. W zobowiązaniu powinny być oznaczone zarówno czynniki, które wpłyną w przyszłości na zmianę oprocentowania, jak i ich waga (zob. K. Kurosz, Nieważność umowy kredytu na skutek wadliwego określenia warunków zmiany oprocentowania, LEX/el. 2017).

W niniejszej sprawie kredyt oprocentowany był według zmiennej stopy bazowej, którą jest rynkowa stopa referencyjna WIBOR 3M i która nie podlega negocjacji stron oraz nie jest też określana dowolnie przez powodowy bank – powstaje w oparciu o rynek międzybankowy i zależna jest od czynników takich jak na przykład inflacja czy wysokość stóp procentowych ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej. Tym samym dopuszczalne było, w ocenie Sądu, określenie wysokości odsetek umownych poprzez odwołanie się do zmiennej stopy bazowej, której podstawę wyliczenia stanowi średnia wartość WIBOR 3 M w stosunku rocznym.

Omówione wyżej postanowienia dotyczące wysokości oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany w ocenie Sądu zostały sformułowane jednoznacznie i w sposób zgodny z przepisami prawa bankowego (art. 69, art. 76) a umowa stron w swoim kształcie nie narusza wynikającej z art. 353 ¹ k.c. zasady swobody umów oraz innych przepisów prawa lub zasady współżycia społecznego.

Z tych względów żądanie powoda podlegało uwzględnieniu w zasadniczej części. Dochodzona przez powodowy bank kwota podlegała obniżeniu o wpłaty dokonane przez pozwaną już po wypowiedzeniu umowy. Z przedłożonych dowodów wynika, że od 21 marca 2022 r. pozwana dokonała na rzecz banku spłat w łącznej kwocie 20 700,00 zł, z czego jedynie wpłata 8 000 zł została przez bank zaksięgowana na poczet spłaty kapitału kredytu (choć i to nie spotkało się z odpowiednią procesową reakcją powoda). Pozostałe kwoty zgodnie z §7 ust. 12 umowy bank zaksięgował na poczet kosztów sądowych. Mimo niewątpliwego postanowienia umowy zezwalającego bankowi na takie zarachowanie, brak było podstaw do zaliczenia dokonanych przez pozwaną wpłat na poczet kosztów sądowych, gdyż obowiązek ich zapłaty powstaje dopiero wraz z zakończeniem procesu na podstawie orzeczenia sądu, a koszty stają się wymagalne najwcześniej z chwilą uprawomocnienia się postanowienia w tym zakresie. Z tych względów zasądzona na rzecz powoda kwota podlegała obniżeniu o wysokość dokonanych przez pozwaną wpłat wobec czego powództwo podlegało uwzględnieniu do kwoty 172 330,02 zł i oddaleniu co do 20 700,00 zł (193 030,02 zł – 20 700,00 zł = 172 330,02 zł), o czym na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe orzeczono jak w punkcie I wyroku z ustawowymi odsetkami za opóźnienie (art. 481 §1 k.c.) od dnia 9 marca 2022 r. - zgodnie z żądaniem pozwu.

Sąd nie znalazł przy tym podstaw do uwzględnienia wniosku pozwanej o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty. Zgodnie z art. 320 kpc, w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie.

Sam fakt pozostawania nierzetelnego dłużnika w złej sytuacji finansowej nie powoduje powstania szczególnie uzasadnionego wypadku, o którym mowa we wskazanym przepisie.

Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty uznać należy za celowe wyłącznie wtedy, gdy istnieją podstawy do stwierdzenia, że dłużnik będzie w stanie swoje zmodyfikowane w ten sposób zobowiązanie spełnić (wyrok Sądu Apelacyjnego w K.z dnia 14 stycznia 2022 r., (...)).

Rozłożenie na raty może mieć miejsce, gdy umożliwi to pozwanemu wywiązanie się z zobowiązania w możliwym do przyjęcia przez wierzyciela terminie. Uwzględnienie wniosku dłużnika jest racjonalne, w sytuacji, gdy wykaże on, że dysponować będzie środkami umożliwiającymi wykonanie zmodyfikowanego obowiązku w sposób odczuwalny ekonomicznie przez wierzyciela. W przeciwnym razie nie zostanie osiągnięty cel wynikający z art. 320 k.p.c. określony jako należyte zaspokojenie wierzyciela bez prowadzenia postępowania egzekucyjnego (wyrok Sądu Apelacyjnego w K.z dnia 30 listopada 2021 r.,(...)).

Podzielając stanowisko Sądu Apelacyjnego w G.w wyroku z dnia 31 maja 2012r., ((...)) wskazać należy, że ochrona, jaką zapewnia pozwanemu dłużnikowi art. 320 k.p.c., nie może być stawiana ponad ochronę wierzyciela w procesie cywilnym i wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy, w tym uzasadnionego interesu podmiotu inicjującego proces. Podkreślenia wymaga przy tym i to, że rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty jest racjonalne, gdy dłużnik wykaże, że dysponować będzie środkami umożliwiającymi wykonanie tak zmodyfikowanego obowiązku w sposób odczuwalny ekonomicznie przez wierzyciela.

W niniejszej sprawie pozwana przedstawiła w tym względzie twierdzenia, iż jest w stanie spłacać zadłużenie w kwocie ok. 2 000 zł (por. k. 291v.), natomiast złożony przez pozwaną wniosek o restrukturyzację zadłużenia w zakresie zmiany warunków kredytowania bank rozpatrzył negatywnie z uwagi na brak wywiązywania się z terminowej spłaty zobowiązań a także zbyt niską kwotę proponowanej przez pozwaną raty (2 500 zł). Powód wskazał, że nie wyraża wobec tego zgody na zawarcie ugody, jednocześnie wskazał wyraźnie, że ugoda pomiędzy stronami może być zawarta po uzyskaniu wyroku zasądzającego w tej sprawie.

Powyższe okoliczności przyczyniły się do nieuwzględnienia wniosku pozwanej i pozostawienia tej kwestii stronom do ustalenia we własnym zakresie.

W zakresie orzeczenia o kosztach procesu, co do zasady pozwana jest stroną przegrywającą, wobec czego orzeczenie to winno zostać oparte o treść art. 98§1, §1 i §3 k.p.c. Sąd miał jednak w tym zakresie na uwadze sytuację majątkową pozwanej, w szczególności biorąc pod uwagę, iż wynikała ona, co najmniej w części, z choroby męża pozwanej, która jednocześnie nie pozostawała bez wpływu na możliwości pozwanej w zakresie spłaty zaciągniętego zobowiązania. Stąd, w ocenie Sądu, zaistniały w sprawie szczególne okoliczności określone w art. 102 k.p.c., skutkujące możliwością obciążenia pozwanej jedynie częścią kosztów procesu. Mając to na uwadze, stosownie do powołanego art. 102 k.p.c., Sąd obciążył pozwaną obowiązkiem zwrotu na rzecz powoda kosztów procesu w części obejmującej poniesione przez stronę powodową koszty sądowe w sprawie, tj. opłatę od pozwu, w pozostałej natomiast części, tj. w zakresie poniesionych kosztów zastępstwa procesowego, Sąd odstąpił od obciążania jej tymi kosztami. Sąd miał przy tym na uwadze dysproporcję majątkową strony powodowej i pozwanej, jak też fakt, iż w kontekście całości kosztów ponoszonych przez stronę powodową na obsługę prawną, poniesione w tej sprawie koszty stanowią jedynie znikomy ułamek, natomiast z punktu widzenia pozwanej stanowią one znacząca i niebagatelną kwotę, trudną do udźwignięcia. Stąd orzeczono jak w pkt III wyroku.

SSO Tomasz Cichocki