Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie – Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Przemysław Jagosz

Protokolant p.o. sekr. sąd. Justyna Niebrzydowska

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2016 r., w O., na rozprawie,

sprawy z powództwa (...) (...) w O.

przeciwko Województwu (...) w O.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 3 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 714/15

UZASADNIENIE

Powodowa spółka żądała od pozwanego Województwa (...) kwoty 182 580,42 zł z ustawowymi odsetkami:

a)  od kwoty 58 299,55 zł za okres od dnia 6.08.2015 r. do dnia zapłaty

b)  od kwoty 124 280,87 zł za okres od dnia 19.11.2015 r. do dnia zapłaty

oraz zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazała, że strony łączyła umowa o dofinansowanie, na podstawie której pozwany wypłacił powódce część środków objętych pozwem. W toku kontroli projektu, którego dotyczyło dofinasowanie, pozwany bezzasadnie w ocenie powódki zakwestionował część wydatków objętych dofinansowaniem i zażądał zwrotu wypłaconych uprzednio środków oraz pomniejszył kolejne transze dofinansowania. Strony nie doszły do porozumienia w zakresie zasadności tych wydatków, wobec czego powódka zwróciła żądane przez pozwanego kwoty wraz z odsetkami z zastrzeżeniem ich zwrotu. Aktualnie zatem dochodzi kwoty, jaką przekazała pozwanemu z zastrzeżeniem zwrotu oraz tych, o które pomniejszono należne jej dofinansowanie.

Pozwane Województwo wniosło o oddalenie powództwa i zwrot kosztów procesu.

W uzasadnieniu podniosło, że wydatki, które miało obejmować dofinansowanie, zostały poczynione w części niezgodnie z przewidzianymi w umowie stron zasadami. W ocenie pozwanego koszty zakupów części sprzętu objętego umową były bowiem wyższe niż przeciętne rynkowe ceny takiego sprzętu. Z tego względu zażądano zwrotu części dofinansowania już wypłaconego, zaś w części jeszcze niewypłaconej pomniejszono.

Okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcie sprawy wynikały z przedstawionych przez strony dokumentów oraz świadka S. F. (1), przy czym zasadniczo dowody te nie były kwestionowane, wobec czego nie było przeszkód, by na ich podstawie ustalić fakty, mające znaczenie dla rozstrzygnięcia.

Bezspornie strony łączyła umowa z dnia 31.12.2013 r. o dofinansowanie projektu „(...)” (k. 19 i nast.).

Umowa ta została zawarta m.in. na podstawie wskazanych w swojej części wstępnej przepisów ustawy z dnia 6.12.2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju i ustawy z dnia 27.08.2009 r. o finansach publicznych, jak również przepisów prawa europejskiego.

Na jej podstawie pozwany zobowiązał się przekazać powódce dofinansowanie na realizację projektu w łącznej kwocie 429 204,60 zł na warunkach, w trybie i na zasadach przewidzianych umową. Dofinansowaniem miał być objęty m.in. zakup sprzętu wyszczególnionego we wniosku o dofinansowanie, który został określony jedynie ogólnikowo bez precyzyjnego formułowania parametrów technicznych, producenta lub innych szczególnych wymagań.

W wyniku doprecyzowania wniosku o dofinansowanie i związanego z nim biznesplanu – co nastąpiło wskutek żądań pozwanego – powódka w częściach C-4 i D-4 wyraźnie określiła poszczególne pozycje kosztowe, oddzielnie w zakresie sprzętu i urządzeń oraz oddzielnie w zakresie wartości niematerialnych i prawnych (oprogramowanie, licencje), a także w odniesieniu do zakupu usługi montażu urządzeń. Wskazała przy tym że nie ponosi wydatków związanych z wdrożeniem i nie są one wliczone do wartości urządzeń przewidzianych do zakupienia (por. w szczególności k. 300 i 302v-303, k. 311 i 313-314, k. 319 i 321v-322, k. 328 i 330-331, pismo pozwanego k. 352 i odpowiedź k. 355, a także k. 356 i 358v). Bez wątpienia sprzęt, który planowała zakupić w ramach projektu miał tworzyć spójną całość zapewniającą osiągnięcie celu, jakim było – zgodnie z tytułem „(...)”.

W § 4 umowy powódka zobowiązała się do realizacji projektu z należytą starannością, w szczególności ponosząc wydatki celowo, rzetelnie, racjonalnie i oszczędnie, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa i procedurami oraz w sposób, który zapewni prawidłową i terminową realizację projektu oraz osiągnięcie celów zakładanych we wniosku o dofinansowanie.

W § 8 umowy przewidziano, że w przypadku stwierdzenia, że powódka wykorzystała całość lub część dofinansowania niezgodnie z przeznaczeniem, bez zachowania obowiązujących procedur lub pobrał całość lub część dofinansowania w sposób nienależny albo w nadmiernej wysokości, powódka zobowiązuje się do ich zwrotu wraz z odsetkami w wysokości jak dla zaległości podatkowych, względnie do wyrażenia zgody na pomniejszenie kolejnych płatności (§ 8 ust. 2).

Zwrot tych środków miał nastąpić na wezwanie pozwanego, zaś w przypadku bezskutecznego upływu terminu do zwrotu przewidziano wydanie decyzji administracyjnej na podstawie art. 207 ust. 9 ustawy o finansach publicznych.

(por. umowa k. 19 i nast.)

Przed wystąpieniem z wnioskiem o dofinansowanie projektu powódka przeprowadziła rozeznanie, w jakim zakresie możliwe jest jego wdrożenie w celu rozwoju przedsiębiorstwa. W tym stadium wystosowała zapytanie ofertowe do kilku podmiotów, z których wybrała ofertę złożoną przez przedsiębiorstwo S. F., oferującego najniższą cenę za żądane usługi. Zapytanie ofertowe, jak i przyjęta oferta, obejmowały zakup sprzętu opisanego w sposób analogiczny do ujętego we wniosku o dofinansowanie złożonego do pozwanego i włączonego do umowy stron.

W ramach zlecenia od powódki firma S. F. dokonała wyboru odpowiedniego sprzętu, który zapewniałby osiągnięcie celów projektu, zakupiła go, dokonała aktualizacji i modyfikacji, również w zakresie oprogramowania. Tak dobrany i zmodyfikowany sprzęt został następnie w całości kupiony przez powódkę, przy czym wystawione faktury dotyczyły cen, w których ujęto nakłady sprzedającego na wybór i dostosowanie urządzeń.

(zapytania ofertowe, oferty, protokół wyboru k. 282-286, zeznania świadka S. F. za adnot. k. 275v-276, wykaz cen zawarty w opinii k. 241-243)

W toku realizacji projektu w dniu 11.08.2014 r. i 26.11.2014 r. powódce wypłacono część dofinansowania w ramach płatności pośrednich.

Po zakończeniu realizacji projektu i złożeniu przez powoda od wniosków o płatności końcowe pozwany przeprowadził kontrolę realizacji projektu. W jej efekcie, pismem z dnia 26.05.2015 r., wskazał na wątpliwości dotyczące wysokiego kosztu zakupu sprzętu, wzywając jednocześnie do złożenia wyjaśnień i przesłania pełnej ewidencji środków trwałych.

Powódka ustosunkowała się do tego żądania pozwanego i przedstawiła również szczegółowe wyjaśnienia związane z zakupem i instalacją urządzeń (pisma k. 39-80).

W dalszym toku wydarzeń pozwany zasięgał opinii rzeczoznawcy dotyczącej kosztów dotyczącej m.in. kosztów zakupu urządzeń.

Pismem z 11.09.2000 r. pozwany wskazał na podstawie tej właśnie opinii, że zakup części środków trwałych nastąpił po cenach wyższych niż przeciętne ceny takich urządzeń dostępnych na rynku. Uznał jednocześnie, że to postępowanie naruszyło § 4 pkt 3 umowy o dofinansowanie w zakresie, w jakim realizacja projektu powinna była nastąpić przy założeniu oszczędności w wydatkach.

Ostatecznie po zapoznaniu się ich ze stanowiskiem powódki pozwany podtrzymał swoje wątpliwości dotyczące zakupu urządzeń z zachowaniem zasady racjonalności i oszczędności wydatków i obniżył kwoty dofinansowania w zakresie różnicy między cenami zapłaconymi przez powódkę, a cenami wskazanymi w opinii, w zakresie wskazanym szczegółowo w piśmie z dnia 21.10.2015 r. (k. 88-89).

Pismem z 26.10.2015 r. wezwano powódkę do zwrotu środków wypłaconych w ramach płatności pośrednich w dniu 11.08.2014 r. w kwocie 108 820,29 zł i w dniu 26.11.2014 r. w kwocie 3 703,58 zł wraz z odsetkami.

Po dalszej wymianie korespondencji, w dniu 19.11.2015 r. powódka dokonała wpłaty na rachunki wskazane przez pozwanego kwoty łącznie 124 280,87 zł, w tym 11 757 zł tytułem odsetek, z zastrzeżeniem zwrotu tych kwot, a to z uwagi na to, że w ocenie powódki dofinansowanie zostało pomniejszone i obniżone w sposób bezzasadny.

(bezsporne)

Sąd zważył, co następuje:

Powódka domagała się w istocie różnicy między dofinansowaniem faktycznie przyznanym, a należnym według umowy i wskazanym we wnioskach składanych w toku jej realizacji. Zaznaczyć trzeba, że część tej kwoty stanowiły środki faktycznie niewypłacone z uwagi na pomniejszenie dofinansowania, a część środki zwrócone przez powódkę pozwanemu z zastrzeżeniem ich zwrotu, a uzyskane wcześniej w ramach płatności pośrednich. Swoje roszczenie opierała na przepisach regulujących nienależne świadczenie, wskazując, że do pomniejszenia dofinansowania doszło bezzasadnie.

W konsekwencji należało rozważyć, czy pozwany zasadnie pomniejszył dofinansowanie, tj. czy pomniejszenie wydatków kwalifikowalnych, co do których było przewidziane dofinansowanie, miało podstawę w faktach i zapisach umowy.

Umowa przewidywała dofinansowanie wydatków kwalifikowalnych, tj. podlegających ocenie w ramach realizacji projektu, pod warunkiem ich realizacji zgodnie z zasadami ujętymi w § 4 ust. 3 umowy. Według tych zasad projekt miał być realizowany z należytą starannością, w szczególności wydatki miały być ponoszone celowo, rzetelnie, racjonalnie i oszczędnie.

Na żadnym etapie nie kwestionowano celowości zakupu urządzeń w ramach projektu. Zastrzeżenia pozwanego wzbudziła cena, za jaką dokonano tego zakupu. Pozwany oparł się przy tym na opinii rzeczoznawcy, który wyliczając ceny tego sprzętu uwzględniał ceny przeciętne, nie obejmujące ewentualnych modyfikacji i kosztów z tym związanych. Strony nie pozostawały przy tym w sporze, że rzeczywiście sprzęt o takich parametrach można było kupić taniej, zaś w cenie, którą zapłaciła powódka zostały ujęte koszty jego modyfikacji i doboru przez podmiot zewnętrzny w stosunku do stron – przedsiębiorstwo S. F.. W świetle zeznań tego świadka w ocenie Sądu nie ma również wątpliwości, że zakupiony sprzęt został dobrany i zmodyfikowany w sposób zapewniający realizację celów, jakie założyła powódka. Czyniło to zbędnym sięganie po wnioskowany przez powódkę dowód z opinii biegłego z zakresu systemów informatycznych. Niemniej, nie oznacza to, że powódka mogła domagać się w ramach umowy z pozwanym dofinansowania do kosztów doboru, modyfikacji i dostosowania tego sprzętu. W stanowiącym integralną część umowy wniosku o dofinansowanie wyraźnie bowiem sprecyzowała, że w tej kategorii wydatków pozycje objęte dofinansowaniem obejmują wyłącznie zakup sprzętu – wymienionych rodzajów urządzeń. Nie ujawniała w tej części wniosku i w tej kategorii wydatków związanych z kosztami doboru sprzętu, jego oprogramowania, licencji, montażu, wdrożenia, zapewnienia wzajemnej kompatybilności, ani też kosztów zlecenia podobnych usług wyspecjalizowanemu podmiotowi. Wydatki, jakie poczyniła w tym zakresie, nie były zatem objęte umową o dofinansowanie w tej części, w jakiej pozwany zobowiązywał się do sfinansowania wydatków na zakup urządzeń. Stąd też trudno uznać, aby zakup urządzeń za ceny wyższe niż przeciętne mieścił się w pojęciu racjonalnego, rzetelnego i oszczędnego wydatkowania środków, które zgodnie z umową miały być przeznaczone wyłącznie na zakup urządzeń, a nie finansowanie dodatkowych usług, nawet jeśli obiektywnie skorzystanie z tych usług było uzasadnione. Poza sferą rozważań Sądu jest przy tym, czy tego typu koszty mogły być w ogóle objęte dofinansowaniem i w jakiej pozycji wydatków, czy też kosztów, mogłyby się potencjalnie mieścić. W tym kontekście zauważyć zresztą trzeba, że jeżeli nie mieściły się lub nie mogły być objęte umową, tym bardziej powódka nie powinna obejmować ich żądaniem dofinansowania, lecz ponieść z własnych środków, żądając np. wystawienia oddzielnej faktury przez S. F.. W każdym razie, zawyżenie cen zakupu sprzętu w stosunku do cen przeciętnych wyłącznie z uwagi na koszty ich doboru, modyfikacji i dostosowania przez podmiot trzeci w stosunku do stron, mimo tego, że koszty te nie zostały ujęte w tej części wniosku o dofinansowanie, nie stanowi postępowania zgodnego z zasadami § 4 umowy i w konsekwencji upoważniało pozwanego do żądania zwrotu części dofinansowania już wypłaconego i pomniejszenia płatności końcowych (por. k. 203 pkt 6.2.1. wytycznych oraz § 8 ust. i 7 umowy – k. 28). Nie było sporu, że żądanie pozwanego w tym zakresie dotyczyło różnicy między cenami zakupu, a cenami przeciętnymi, wskazanymi w opinii przez niego uzyskanej. Skoro takie zachowanie pozwanego znajdowało podstawę w zapisach umowy i ujawnionych okolicznościach, świadczenie spełnione przez powódkę nie może zostać uznane za nienależne w rozumieniu art. 410 kc i podlegające zwrotowi.

Z tych przyczyn powództwo oddalono (pkt I sentencji wyroku), a na rzecz pozwanego, który wygrał proces, zgodnie z art. 98 Kodeksu postępowania cywilnego zasądzono zwrot kosztów z tym związanych. Obejmowały one wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego, wykonującego zawód radcy prawnego, ustalone w wysokości stawki minimalnej, przewidzianej w § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych … (Dz. U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.), a stosowanej z mocy § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).