Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Ewa Oknińska
Protokolant:	sekretarz sądowy Alicja Pniewska

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2024 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa małoletniego D. Z. reprezentowanego przez przedstawiciela ustawowego A. Z. (1)

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

I zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powoda D. Z. kwotę 100.000 (sto tysięcy) zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 września 2020 r. do dnia zapłaty,

II zasądza od pozwanego na rzecz powoda rentę w kwocie po 600 (sześćset) zł miesięcznie, płatną do 10 dnia każdego miesiąca, poczynając od dnia 21 września 2020 r. z odsetkami:

-co do rat należnych za okres od dnia 21 września 2020 r. do dnia 30 października 2021 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 09 listopada 2021 r. do dnia zapłaty,

- co do rat należnych od dnia 01 listopada 2021 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat,

III. w pozostałym zakresie oddala powództwo,

IV. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 10.251 zł tytułem kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty,

V. nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w Olsztynie kwotę 1.360 zł tytułem kosztów sądowych.

sędzia Ewa Oknińska

Sygn. akt I C 837/21

UZASADNIENIE

Małoletni powód D. Z. reprezentowany przez przedstawiciela ustawowego A. Z. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W.:

a)  kwoty 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć ojca A. Z. (2) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 września 2020 r. do dnia zapłaty,

b)  kwoty 600 zł tytułem comiesięcznej renty, płatnej do 10 dnia każdego miesiąca z wyrównaniem od dnia 21 września 2020 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 września 2020 r dnia zapłaty.

Nadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z opłatą od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu powód wskazał, że Sąd Rejonowy w Łomży Wydział Zamiejscowy w K. wyrokiem z dnia 10 września 2020 r. uznał R. B. za winnego spowodowania wypadku drogowego w dniu 25.12.2019 r., w którym zginął ojciec powoda A. Z. (2). W związku ze zgłoszonym roszczeniem z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, pozwany w dniu 04 sierpnia 2020 r. przyznał powodowi zadośćuczynienie w kwocie 13.750 zł. Powód w chwili zdarzenia miał 5 lat i zamieszkiwał z matką. A. Z. (2) utrzymywał stałe, regularne kontakty z synem, aktywnie uczestniczył w jego wychowaniu oraz uiszczał alimenty. Cały ciężar utrzymania małoletniego powoda i pieczy nad nim spoczywa na jego matce. Dochodzona kwota 100.000 zł zadośćuczynienia jest adekwatna do doznanej przez powoda krzywdy. Odnosząc się do świadczenia rentowego, powód wskazał, że A. Z. (2) comiesięcznie łożył na jego utrzymanie ustalone wyrokiem alimenty w kwocie 450 zł. Powyższa kwota jest niewystarczająca, albowiem wydatki z utrzymaniem powoda cały czas wzrastają ze względu na zwiększające się potrzeby wraz z jego dorastaniem. Powód otrzymuje rentę z ZUS w kwocie 270 zł, co w kwocie 225 zł przeznaczane jest na spłatę zadłużenia pozostałego po zmarłym (k. 3-10).

W odpowiedzi na pozew, pozwany Towarzystwo (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie na jego rzecz od powodów kosztów procesu według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że żądanie zadośćuczynienia nie jest zasadne, albowiem zadośćuczynienie w wysokości przyznanej przez pozwanego tj. w kwocie 13.750 zł jest adekwatne do doznanej przez powoda krzywdy. W pozwie został pominięty fakt, że powód nigdy nie mieszkał z ojcem, co miało wpływ siłę łączących ich relacji. Zmarły prawdopodobnie nie uczestniczył w życiu powoda w pierwszym roku jego życia, skoro ustalono ojcostwo A. Z. (2) wyrokiem z dnia 07 października 2015 r. Ponadto pozwany zakwestionował roszczenie powoda o rentę wskazując, że powód nie przedłożył żadnych dowodów na okoliczność możliwości zarobkowych zmarłego. Powód nie wykazał również jakie okoliczności miały wpływ na fakt, że pomimo tego, że wyrokiem orzeczono alimenty w kwocie 450 zł, powód żąda kwoty 600 zł, a jednocześnie otrzymuje rentę z ZUS. (k. 111-117).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 25 grudnia 2019 r. ok. godz. 21.30 w miejscowości W. doszło do wypadku drogowego, w którym kierujący pojazdem marki O. (...) nr rej. (...) R. B. potrącił pieszego A. Z. (2). Pieszy na skutek doznanych obrażeń ciała poniósł śmierć na miejscu zdarzenia.

Po przeprowadzeniu badań, u R. B. stwierdzono 2,88 alkoholu w wydychanym powietrzu, u A. Z. (2) stwierdzono w 3,24 alkoholu w wydychanym powietrzu.

Do zdarzenia doszło na jednojezdniowej drodze, na obszarze zabudowanym, gdzie obowiązywało ograniczenie prędkości do 50 km/h. Była pora nocna, w miejscu wypadku działało oświetlenie sztuczne w postaci latarni ulicznych ustawionych po stronie lewej drogi (latarnio usytuowane przed i za miejscem zdarzenia oddalone były od siebie o 62,2 m). Uszkodzenia elementów pojazdu dały podstawę do stwierdzenia, że pieszy został uderzony prawą stroną przodu nadwozia, szerokością ok. 0,3 m. Na skutek uderzenia pieszy został wrzucony na błotnik, a potem przetaczając się po prawym boku pojazdu ułamał lusterko zewnętrzne i uderzył w szybę czołową, powodując jej rozbicie oraz wgniecenie słupka przedniego prawego. Po potrąceniu został odrzucony do przodu i na prawą stronę. W okresie kontaktu z samochodem, pieszy był w pozycji spionizowanej i mógł znajdować się w tej pozycji stojąc bądź idąc.

Nie ujawniono śladów kół samochodu, które wskazywałyby na tor jego ruchu. Pobocze od krawędzi jezdni było gruntowe. W trakcie oględzin miejsca zdarzenia nie ujawniono na poboczu żadnych śladów kół samochodu.

P. M. był bezpośrednim świadkiem zdarzenia. Po przeprowadzeniu badań stwierdzono u niego 0,77 mg/l alkoholu we krwi. Składając zeznania w postępowaniu karnym w dniu 26 grudnia 2019 r. wskazał, że razem z A. Z. (2) poruszali się lewym poboczem. Następnie wskazał, że w miejscowości W. nie ma chodników, więc szli po jezdni.

(dowód: opinia – k. 174- 188, opinia uzupełniająca k.411-414 akt (...), dokumenty z akt sprawy (...), protokół badania – k. 9, protokół przesłuchania świadka – k 24 – 25 v.)

Sąd Rejonowy w Łomży VII Zamiejscowy Wydział Karny w K. wyrokiem z dnia 10 września 2020 r. uznał R. B. za winnego tego, że w dniu 25 grudnia 2019 r. umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, powodując wypadek drogowy w ten sposób, że będąc w stanie nietrzeźwości, kierując samochodem osobowym marki O. (...) nr rej. (...), zjechał na prawe pobocze, doprowadzając do uderzenia znajdującego się na tym poboczu pieszego A. Z. (2), który wskutek doznanych obrażeń poniósł śmierć ma miejscu zdarzenia. W uzasadnieniu sąd podał, że świadek P. M. jednoznacznie wskazał, że w momencie uderzenia przez samochód, A. Z. (2) znajdował się na poboczu w niewielkiej odległości od krawędzi jezdni.

Sąd Okręgowy w Łomży wyrokiem z dnia 20 stycznia 2021 r. utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 14 października 2021 r. w sprawie o sygn. akt(...) uchylił wyrok Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 20 stycznia 2021 r. i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Łomży do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał, że jedynym bezpośrednim dowodem potwierdzającym ustalenia sądu I instancji, związane z miejscem potrącenia pokrzywdzonego są zeznania świadka P. M.. Brak odwołania się do dowodów obiektywnych, zważywszy na znaczną nietrzeźwość świadka w chwili zdarzenia, nakazywał szczególną ostrożność i ocenę. Została zbagatelizowana w rozważaniach sądu odwoławczego kwestia braku śladu kół na poboczu drogi oraz informacja zawarta w zeznaniach M. P. o butelce wódki, stojącej na poboczu drogi, w pobliżu miejsca zdarzenia. Nie starano się wyjaśnić, czy brak śladów kół na poboczu był następstwem charakterystyki i twardości podłoża, czy też śladów nie stwierdzono, choć mogły zostać na tym podłożu zostawione, czy też niedokładnie przeprowadzono oględziny. Ustalenie, że butelka wódki stała przy krawędzi jezdni w miejscu potrącenia pokrzywdzonego, mogłoby w istotny sposób rzutować na ocenę zeznań świadka P. M.. W ocenie Sądu waga tej kwestii wymagała precyzyjnego ustalenia miejsca, w którym znajdowała się butelka, zestawienia z miejscem potrącenia i w konsekwencji ustalenia, czy butelka mogła zostać nienaruszona mimo, że do potrącenia doszło na poboczu.

Sąd Okręgowy w Łomży wyrokiem z dnia 13 kwietnia 2022 r. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uznał R. B. za winnego tego, że w dniu 25 grudnia 2019 r. znajdując się w stanie nietrzeźwości (2,88 promila alkoholu w wydychanym powietrzu) kierował samochodem osobowym marki O. (...) nr rej. (...), czym wyczerpał dyspozycję art. 179 a § 1 k.k. W uzasadnieniu sąd wskazał, że za dowód będący podstawą w sprawie przyjął zeznania świadka M. P.. Świadek podała też okoliczność, że widziała na miejscu zdarzenia butelkę wódki, umiejscawiając ją szczegółowo na poboczu na piasku blisko jezdni. W ocenie sądu trudno zweryfikować tę okoliczność i uznać ją w pełni za wiarygodną, bowiem nie znajduje potwierdzenia w innych dowodach, to jednak nasuwa poważne wątpliwości, czy miejscem potrącenia pieszego było pobocze. Ponadto sąd zwrócił uwagę na dokumentację fotograficzną z miejsca zdarzenia, na której brak jest na poboczu śladów kół samochodu. Sąd wskazał, że nie tylko istnieją poważne wątpliwości co do tego, że uderzenie pieszego miało miejsce na poboczu, ale wręcz jest wysoce prawdopodobne, że nastąpiło to na drodze. Sąd zastosował art. 5 k.p.k., przyjmując, że niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego.

Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 7 września 2022 r. pozostawił kasację wniesioną przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego od wyroku Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 13 kwietnia 2022 r. bez rozpoznania.

(dowód: skrócony odpis aktu zgonu – k. 17, dokumenty w aktach sprawy (...): wyrok Sądu Rejonowego w Łomży VII Zamiejscowy Wydział Karny w K. - k. 255-256, uzasadnienie wyroku – k. 271-280, wyrok Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 20 stycznia 2021 r. – k. 306, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2021 r. z uzasadnieniem – k. 390- 398, wyrok Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 13 kwietnia 2022 r. – k. 445-446, uzasadnienie – k. 455-459, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 07 września 2022 r – k 641)

Kierowca pojazdu objęty był ochroną ubezpieczeniową OC w Towarzystwie (...) S.A. w W. (bezsporne)

D. Z. urodził się w dniu (...) Sąd Rejonowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 7 października 2015 r. w sprawie III RC 646/15 ustalił, że A. Z. (2) jest ojcem powoda. Ponadto Sąd zasądził od A. Z. (2) alimenty na rzecz powoda w kwocie po 450 zł miesięcznie, poczynając od dnia 4 sierpnia 2015 r. Ojciec powoda był wówczas przedsiębiorcą. Pracował jako kurier, osiągał w 2015 r. zyski do 2.000 zł miesięcznie.

(dowód: skrócony odpis aktu urodzenia – k. 18, wyrok Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 7 października 2015 r. – k. 42, kserokopia protokołu rozprawy z dnia 7 października 2015 r. w sprawie(...) – k.457 )

A. Z. (1) sprawowała opiekę nad powodem. W opiece nad synem pomagała jej matka. A. Z. (2) nie zamieszkiwał z synem, ale utrzymywał dobre relacje z powodem. Powód od drugiego roku życia systematycznie jeździł do ojca co tydzień na kilka godzin, 2 razy w miesiącu zostawał u niego w mieszkaniu na noc. Spędzali wówczas wspólnie czas. A. Z. (2) bawił się z powodem, jeździł z nim do swojej matki. Płacił alimenty na rzecz powoda, kupował mu ubrania i zabawki. Pomagał w czasie choroby dziecka. A. Z. (2) ze związku małżeńskiego z J. Z. (1) miał dwoje dzieci. W chwili śmierci był zawodowym kierowcą.

Powód płakał jak dowiedział się o śmierci ojca. Wówczas uczęszczał do przedszkola. Rozpoznano u niego autyzm atypowy. Chłopiec łatwo się denerwuje, nie potrafi kontrolować swoich emocji. Obecnie powód ma 9 lat. Od 2019 r. pozostaje pod opieką psychiatry. Koszt jednej wizyty u psychiatry to 200-250 zł. Matka dziecka stara się, aby powód korzystał z 2 wizyt miesięcznie. W czasie jak powód uczęszczał do przedszkola, jego matka ponosiła koszty wizyt u psychologa 200 -300 zł. Ponadto ponosi koszty leków dla syna ok. 200 zł miesięcznie.

(...) Pedagogiczna w O. w dniu 22 września 2022 r. wydała orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego powoda z uwagi na niepełnosprawność (autyzm atypowy).

Powód nadal często wspomina ojca.

(dowód: zeznania świadka B. Z. – k. 193 v. -194, zeznania świadka J. Z. (2) – k. 194- 195, przesłuchanie przedstawiciela ustawowego powoda – k. 195-196, ugoda zawarta przed Sądem Rejonowym w Olsztynie w dniu 22 stycznia 2016 r. – k. 24 v. akt (...), orzeczenie z 22.09.2022 r. – k. 306-311, opinia -k. 312-316, zaświadczenie k 317, protokół przesłuchania J. Z. (1) – k. 105 v. akt (...))

Powodowi od dnia 25 grudnia 2019 r. wypłacana jest renta rodzinna z ZUS, początkowo w wysokości około 300 zł, obecnie w wysokości 390 zł miesięcznie. A. Z. (1) pobiera na syna świadczenie wychowawcze 500 +. Matka powoda z zawodu jest żołnierzem, Jej wynagrodzenie w 2022 r. wynosiło 4.819 zł, od 2023 r. jej wynagrodzenie wynosi 6.200 zł. Ponadto otrzymuje dodatek mieszkaniowy w wysokości 1.020 zł. Koszty utrzymania mieszkania to ok. 1.200 zł.

(dowód: pisma ZUS – k. 169, 172, pismo MOPS – k. 167, przesłuchanie przedstawiciela ustawowego powoda – k. 195-196,k, 438)

Sąd Rejonowy w Olsztynie postanowieniem z dnia 02 marca 2020 r. stwierdził, że spadek po A. Z. (2) nabyli jego żona oraz dzieci (w tym D. Z.) – po ¼ części.

(dowód: postanowienie – k.30)

Pismem z dnia 22 czerwca 2020 r. przedstawiciel ustawowy małoletniego powoda zgłosił pozwanemu szkodę żądając:

a)zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z tragiczną śmiercią ojca w wysokości 200.000 zł na rzecz powoda,

b)wypłaty świadczeń rentowych w wysokości po 500 zł miesięcznie na rzecz powoda.

Pozwany pismem z dnia 1 lipca 2020 r. potwierdził, że wpłynęło zgłoszenie szkody. Pismem z dnia 04 sierpnia 2020 r. odmówił przyznania renty wskazując, że pobierane przez powoda świadczenia z ZUS i MOPS rekompensują stratę materialną doznaną w wyniku śmierci ojca.

Pismem z dnia 21 września 2020 r. pozwany przyznał na rzecz małoletniego powoda kwotę 13.750 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej

(dowód: zgłoszenie roszczenia k. 31-35, pismo pozwanego z dnia 4 sierpnia 2020 r. k. 38, pismo pozwanego z 21 września 2020 r. - k. 36-37, dokumenty w aktach szkody – k.120 )

Sąd zważył, co następuje:

W świetle przeprowadzonego materiału dowodowego, żądanie powoda o zasądzenie zadośćuczynienia zasługiwało na uwzględnienie w całości, natomiast żądanie renty było zasadne w przeważającej części.

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez każdą ze stron, których wiarygodności nie zaprzeczyła żadna z nich, jak również na podstawie zeznań świadków i przedstawiciela powoda. Świadkowie B. Z. i J. Z. (2) przedstawili relacje łączące powoda ze zmarłym A. Z. (2), rozmiar i charakter cierpień powoda wynikłych wskutek jego śmierci. Za wiarygodne uznano zeznania przedstawiciela ustawowego powoda, albowiem znajdują one potwierdzenie w zebranym materiale dowodowym.

Sąd uwzględnił zeznania świadków O. Z., K. J., D. (...) uznając je za wiarygodne. Ich zeznania głownie dotyczyły udzielania pierwszej pomocy A. Z. (2).

Odnosząc się do zeznań świadka R. B. wskazać należy, że przedstawiona przez niego wersja jest niewiarygodna. W ocenie sądu stanowi przyjętą przez niego linię obrony. Biorąc pod uwagę stan nietrzeźwości świadka, zdolność jego postrzegania była w znacznym stopniu ograniczona.

Z uwagi na nietrzeźwość świadka P. M. w chwili zdarzenia, należało ze szczególną ostrożnością podejść także do jego zeznań.

W ocenie Sądu opinie sporządzone w postępowaniu karnym są rzetelne, jasne, nie zawierają sprzeczności ani luk. Biegli w sposób przekonywujący uzasadnił wnioski zawarte w opiniach.

Analizując zasadność roszczenia, należy wskazać, że w przypadku szkody wyrządzonej w związku z ruchem pojazdu świadczenie z obowiązkowego ubezpieczenia oc ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności jego posiadacza lub kierującego. Posiadacz pojazdu ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie, wyrządzoną przez ruch tego pojazdu na zasadzie ryzyka na podstawie art. 436 § 1 w wz. z art. 435 § 1 k.c

W niniejszej sprawie sporna była kwestia odpowiedzialności pozwanego za skutki zdarzenia z 25 grudnia 2019 r., w następstwie którego śmierć poniósł A. Z. (2). Pozwany podkreślił, że posiadacz ubezpieczonego pojazdu został skazany wyłącznie za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości. Odwołał się do uzasadnienia wyroku, w którym sąd nie znalazł podstaw do obarczenia winą R. B. za wypadek samochodowy w sytuacji, gdy do potrącenia pieszego doszło na jezdni, a nie na poboczu. W ocenie pozwanego do zdarzenia doszło z wyłącznej winy poszkodowanego, który w momencie zdarzenia znajdował się na jezdni lub wtargnął na jezdnię. Z ostrożności procesowej pozwany zgłosił zarzut przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody 90 % z uwagi na wkroczenie przez A. Z. (2) na jezdnie w stanie nietrzeźwości.

Zgodnie z art. 436 § 1 w zw. z 435 § 1 k.c. samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch pojazdu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Odpowiedzialność wynikająca z powyższego przepisu nie jest uzależniona od winy posiadacza pojazdu. Wynika ona już z samego związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy ruchem pojazdu, a powstaniem szkody. Zgodnie z orzecznictwem wyłączona jest egzoneracja podmiotu odpowiadającego na zasadzie ryzyka, oparta na przesłance "wyłącznej winy osoby trzeciej", jeżeli przebieg zdarzenia drogowego nie jest bezwzględnie jednoznaczny. Jeżeli przy ocenie tego przebiegu pojawiają się choćby najmniejsze wątpliwości, nakazujące Sądowi rozważanie różnych wariantów zdarzenia w kontekście zachowania uczestników, to samoistnie wyklucza to możność ezgonerowania podmiotu opisanego w hipotezie art. 436 § 1 k.c. (wyrok SA w Lublinie z dnia 16 marca 2016 r.,(...)).

W ocenie Sądu pozwany nie udowodnił, aby do zdarzenia doszło z wyłącznej winy A. Z. (2). Analiza opinii biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych i biegłego z zakresu medycyny sądowej wyłącza możliwość powołania się na tą przesłankę, bowiem biegli wyjaśnili, że z materiału dowodowego nie wynika w sposób jednoznaczny jak ustawiony był potrącony, stał czy szedł, był na jezdni czy na poboczu. Biegli wskazali, że wprawdzie za jezdnią przemawiają usytuowanie pojazdu i brak śladów kół na poboczu, nie ma jednak śladów jednoznacznie potwierdzających takie usytuowanie pieszego. Nie ujawniono śladów, które pozwalałyby na ocenę prędkości pojazdu i pieszego oraz ustalenie, czy kierowca podjął jakiekolwiek manewry obronne.

Odnosząc się do zeznań świadka M. P. wskazać należy, że przedstawiona przez nią wersja o butelce na poboczu, która została zabrana przez wujka, który jest alkoholikiem jest niewiarygodna. Nikt poza świadkiem nie zauważył żadnej butelki a z osobą (tj. jej wujkiem), która mogłaby potwierdzić jej wersję brak jest obecnie logicznego kontaktu. Zresztą sąd odwoławczy w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 kwietnia 2022 r. wskazał, że trudno zweryfikować okoliczność ze świadek widziała na miejscu zdarzenia butelkę wódki i uznać ją w pełni za wiarygodną. Ponadto z twierdzeń świadka wynika, że nie widziała kiedy i przez kogo butelka została postawiona (mogła zostać postawiona po zdarzeniu).

Zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy nie dawał możliwość ustalenia, czy pieszy znajdował się na jezdni czy na poboczu. Ustalenia biegły, że pieszy w chwili zdarzenia mógł znajdować się na poboczu mają charakter jedynie prawdopodobny Tym samym nie zachodziły podstawy do uznania wyłącznej winy A. Z. (2). Skoro przebieg zdarzenia drogowego nie jest bezwzględnie jednoznaczny to wyłączona jest egzoneracja podmiotu odpowiadającego na zasadzie ryzyka. Podkreślić należy, że w postępowaniu karnym Sąd zastosował art. 5 § 2 k.p.k., który nakazuje niedające się rozstrzygnąć wątpliwości, rozstrzygać na korzyść oskarżonego. Ponadto pozwany nie udowodnił, aby A. Z. (2) przyczynił się do zaistnienia wypadku.

Zatem pozwany ponosi odpowiedzialność za skutki zdarzenia. W związku z tym, że strony odmiennie oceniały rozmiar następstw wypadku z dnia 25 grudnia 2019 r. kwestią sporną, wymagającą wyjaśnienia jest jak śmierć A. Z. (2) wpłynęła na życie powoda, na odczuwalne przez niego ból, cierpienia, po stracie najbliższej i na codzienne funkcjonowanie, jego sytuację życiową, a co z kolei wiązało się z koniecznością ustalenia na jego rzecz, odpowiedniej w myśl przepisów art. 446 § 4 k.c., i 446 § 2 k.c. kwoty zadośćuczynienia i renty.

Podstawą prawną żądania zadośćuczynienia stanowi przepis art. 446 § 4 k.c., zgodnie z którym sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdą.

Krzywdy spowodowanej śmiercią osoby bliskiej nie można wymierzyć w sposób sztywny i uniwersalny w każdym przypadku. Każdorazowo zadośćuczynienie zależy od indywidualnych okoliczności sprawy. Krzywdę doznaną w wyniku śmierci osoby bliskiej bardzo trudno ocenić i wyrazić w formie pieniężnej. Każdy przypadek należy traktować indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, przy czym ocena ta powinna opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie na wyłącznie subiektywnych odczuciach pokrzywdzonego. Wyważenie odpowiedniej kwoty, w relacji do okoliczności sprawy, należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego. Zasądzenie zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 4 k.c. powinno nastąpić według kryteriów branych pod uwagę przy zasądzaniu zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w rozumieniu art. 23 i 24 k.c., oraz art. 448 k.c., z uwzględnieniem jednak ciężaru gatunkowego naruszonego dobra, jakim jest prawo do życia w rodzinie, czyli więź rodzinna drastycznie zerwana wskutek zaistniałego wypadku .

Małoletni powód w chwili śmierci ojca miał 5 lat. Jak zeznali świadkowie powód po stracie ojca szuka bliskiego kontaktu z ojcem. Wskazać należy, że nagle małoletniemu powodowi przerwano możliwość budowania relacji z ojcem. Zadośćuczynienie po śmierci bliskiej osoby, a taką bez wątpienia dla powoda był A. Z. (2), powinno rekompensować utratę więzi łączących zmarłego z członkami rodziny, zażyłość stosunków emocjonalnych, ewentualnie pogorszenie stanu zdrowia, cierpienie i ból po stracie osoby najbliższej.

Pojęcie krzywdy nie jest ograniczone czasowo, przeciwnie - jest to proces emocjonalny rozciągnięty w czasie, a jego skutki mogą dotknąć osobę najbliższą później niż bezpośrednio po wypadku, nawet w okresie wielu lat. Adaptacja do takiego stanu rzeczy nie przekreśla negatywnych doznań osoby pokrzywdzonej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 28 listopada 2014 r., sygn. akt (...)).

Ochroną przepisu art. 446 § 4 k.c. objęta jest również krzywda spowodowana naruszeniem dobra osobistego w postaci prawa do życia w rodzinie, które to naruszenie stanowi dalece większą dolegliwość psychiczną dla członka rodziny zmarłego niż w przypadku innych dóbr, a jej skutki rozciągają się na całe życie osób bliskich.

Tak wczesna utrata ojca w okresie najintensywniejszego rozwoju osobowości dziecka, rzutuje na okres życia pozbawiony wsparcia jednej z dwóch osób najważniejszych w życiu dziecka. Bez wątpienia istotne w tej części rozważań jest to, co zresztą stanowi okoliczność bezsporną, że na skutek zdarzenia małoletni powód bezpowrotnie utracił prawo utrzymywania więzi z ojcem. Powód został pozbawiony także możliwości oczekiwania pomocy z jego strony.

Oczywistym jest, że ustalenie wysokości zadośćuczynienia nie może ściśle odpowiadać właściwemu dla naprawienia szkody majątkowej, matematycznemu dostosowaniu kwoty odszkodowania do wielkości uszczerbku w prawnie chronionych dobrach i interesach pokrzywdzonych. Do sądu orzekającego należy rozważenie znaczenia czynników, które pozostają doniosłe dla ustalenia zakresu obowiązku zapłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Naruszenie dobra osobistego w postaci prawa do życia w rodzinie stanowi dalece większą dolegliwość psychiczną dla członka rodziny zmarłego, niż w przypadku innych dóbr, a jej skutki rozciągają się na całe życie osób bliskich. Śmierć osoby bliskiej i związane z tym cierpienia członków rodziny nie mają i nie mogą mieć swojego ekonomicznego „odpowiednika”. Należy zatem zwrócić uwagę na cel zadośćuczynienia, którym jest kompensacja doznanej krzywdy, a więc złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc pokrzywdzonemu w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym jego sytuacji. Jednocześnie zadośćuczynienie nie może być jedynie symboliczne, lecz ma stanowić odczuwalną ekonomicznie wartość.

Z tych względów w oparciu o art. 446 § 4 k.c. w zw. z art. art. 436 § 1 k.c., art. 822 § 1 k.c. oraz art. 34 ust. 1 i art. 35 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz małoletniego powoda kwotę 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Sąd przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia wziął pod uwagę okoliczność, że w postępowaniu likwidacyjnym, pozwany przyznał powodowi kwotę 13.750 zł z tego tytułu.

Od kwoty 100.000 zł należało zasądzić odsetki ustawowe od dnia 21 września 2020 roku do dnia zapłaty na podstawie art. 817 §1 k.c. w zw. z art. 481 §1 k.c. i art. 14 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2013.392).

Wyjaśnić trzeba, że strona powodowa wezwała pozwanego do zapłaty zadośćuczynienia pismem z dnia 22 czerwca 2020 r. Pozwany w dniu 1 lipca 2020 r. potwierdził, że wpłynęło zgłoszenie szkody. Z tych względów Sąd zasądził odsetki zgodnie z żądaniem, albowiem pozwany dysponował wszelką dokumentacją już od dnia 13 lipca 2020 r. (co wynika z akt szkody), a zatem rozmiar cierpień i krzywdy powoda był mu znany.

Kolejnym żądaniem małoletniego powoda było zasądzenie na jego rzecz od pozwanego renty w wysokości po 600 zł miesięcznie.

Zgodnie z art. 446 § 2 k.c., osoba względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Renta ma charakter odszkodowawczy, stanowi wynagrodzenie straty, jakiej doznała osoba uprawniona do alimentacji przez niemożność uzyskania świadczenia zezwalającego na zaspokojenie jej wszystkich potrzeb. Zmierza zatem do restytucji, w granicach możliwych do zrealizowania, stanu rzeczy, jaki istniał w chwili zdarzenia wywołującego szkodę. Określenie wysokości należnego uprawnionemu świadczenia uwzględniać powinno kwotę, jaką zobowiązany alimentowałby go oraz otrzymywaną od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych rentę rodzinną.

Przy ustalaniu zakresu zobowiązania zmarłego, który był obciążony obowiązkiem alimentacyjnym, sąd musi dokonać oceny nie tylko rzeczywiście uzyskiwanych przez niego dochodów, ale i jego możliwości zarobkowych. Wyznaczenie tych możliwości powinno być oparte na realnych podstawach, przemawiających za tym, że z dużym stopniem prawdopodobieństwa zmarły osiągnąłby oznaczone dochody (zobacz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2010 r., (...), Lex (...)).

W niniejszej sprawie bezspornym było, że ojciec małoletniego powoda był osobą na której ciążył ustawowy obowiązek alimentacyjny, zgodnie z art. 128, art. 133 k.r.i.o. Po urodzeniu się dziecka, ojciec partycypował w kosztach jego utrzymania. W głównej mierze, do czasu śmierci zobowiązanego, zmarły płacił alimenty, kupował ubrania, zabawki. Powód przebywał u niego w weekendy. W razie potrzeby A. Z. (2) pomagał w czasie choroby dziecka.

Przy ustalaniu wysokości renty należy stosować kryteria przyjęte w art. 135 k.r.o. (usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego)

Od 25 grudnia 2019 r. małoletni powód otrzymywał rentę rodzinną z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w wysokości ok. 300 zł miesięcznie. Obecnie otrzymuje z tego tytułu 390 zł miesięcznie. Po śmierci A. Z. (2), cały ciężar związany z utrzymaniem małoletniego powoda spoczywa na jego matce. Biorąc pod uwagę, że już w 2015 r. zmarły osiągał zysk średnio 2.000 zł, w chwili śmierci był zawodowym kierowcą, stwierdzić, że w deklarowanej przez przedstawiciela ustawowego kwocie byłyby w stanie partycypować w kosztach utrzymania syna. Niewątpliwie matka dziecka nie może liczyć na wparcie ojca. Należy pamiętać, że cały ciężar wychowania dziecka obecnie spoczywa na niej. Nie będzie ona mogła liczyć na osobiste starania ojca dziecka. Potrzeby dziecka związane są nie tylko z zaspokajaniem minimalnych warunków życiowych, lecz także związane z zapewnieniem dziecku normalnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Ponadto przedstawicielka ustawowa powoda ponosi zwiększone wydatki związane z leczeniem syna, u którego stwierdzono autyzm atypowy. Powód pozostaje pod opieką lekarza psychiatry, a koszt jednej wizyty to 200 – 250 zł. Ponadto wydatki na leki powoda wynoszą ok. 200 zł miesięcznie,

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu, biorąc pod uwagę otrzymywane świadczenie rentowe z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zasadnym jest zasądzenie renty na rzecz małoletniego powoda w wysokości 600 zł miesięcznie poczynając od 21 września 2020 r., o czym Sąd orzekł w oparciu o art. 446 § 2 k.c.

Sąd orzekł w oparciu o art. 481 k.c. o obowiązku zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie w zakresie roszczenie o rentę. Powód zgłosił w postępowaniu likwidacyjnym żądanie renty. Jednakże żądanie w kwocie 600 zł powód zgłosił dopiero w pozwie. Zatem co do rat należnych za okres od 21 września 2020 r. do dnia 30 października 2021 r. sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 09 listopada 2021 r., tj. po upływie 14 dni od doręczenia pozwu (pozwanemu doręczono pozew w dniu 25 października 2021 r.). Z kolei zaś kolejne raty renty, poczynając od 1 listopada 2021 r. płatne są wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia w płatności którejkolwiek z raty.

W pozostałym zakresie powództwo oddalił, jako pozbawione uzasadnionych racji, jak w punkcie III sentencji wyroku.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z art. 100 k.p.c. Koszty poniesione przez powoda to opłata od pozwu ponad kwotę, od której był zwolniony – 4.000 zł, wynagrodzenie pełnomocnika – 5.400 zł, koszty stawiennictwa świadków 851 zł (łącznie 10.251 zł).

Powód wygrał niniejszy proces w zasadniczej części, uległ jedynie w zakresie roszczenia odsetkowego, dlatego Sąd zasądził od pozwanego na jego rzecz kwotę 10.251 zł tytułem zwrotu całości kosztów procesu (pkt IV wyroku).

O nieuiszczonych kosztach sądowych, Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 zd.2 k.p.c. W związku z tym, że pozwany przegrał w sprawę co do należności głównej w całości należało nakazać ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sąd Okręgowy w Olsztynie) kwotę 1.360 zł tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od pozwu (pkt V wyroku).

sędzia Ewa Oknińska