Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Ewa Oknińska
Protokolant:	sekretarz sądowy (...),

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2025 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa W. K., M. K.

przeciwko (...) Bankowi (...) S.A. w W.

o zapłatę

I. oddala powództwo W. K.,

II.oddala powództwo M. K.,

III. zasądza od powoda W. K. na rzecz pozwanego kwotę 5.408,50 zł tytułem kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty,

IV. zasądza od powódki M. K. na rzecz pozwanego kwotę 5.408,50 zł tytułem kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty,

sędzia Ewa Oknińska

Sygn. akt I C 907/24

UZASADNIENIE

Powodowie W. K. i M. K. domagali się od pozwanego (...) Bank (...) S.A. w W.:

1.  zasądzenia na rzecz powoda W. K. kwoty 93.053,76 zł oraz 7.463,95 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od ww. kwoty od dnia 03.02.2024 r. do dnia zapłaty w związku z przesłankowym stwierdzeniem nieważności umowy pożyczki hipotecznej nr (...) z dnia 20.08.2008 r.,

2.  zasądzenia na rzecz powódki M. K. kwoty 93.053,76 zł oraz 7.463,95 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od ww. kwoty od dnia 03.02.2024 r. do dnia zapłaty w związku z przestankowym stwierdzeniem nieważności umowy pożyczki,

3.  zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, według norm przepisanych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie, liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że w dniu 20 sierpnia 2008 roku zawarli z pozwanym pożyczkę hipoteczną nr (...). Powodowie zawarli powyższą umowę w celu gruntowego wyremontowania mieszkania przy ul. (...) w G., w którym mieszkają do chwili sporządzenia niniejszego pozwu. Powodowie podnieśli, że przed zawarciem umowy pożyczki nie byli szczegółowo informowani o ryzyku związanym z możliwością zmiany kursu CHF. Postanowienia umowy dotyczące indeksacji i ryzyka kursowego były przedstawiane przez pozwanego jako nieistotne kwestie formalne, powszechnie stosowane w tego typu umowach. Pozwany zapewniał powodów, że CHF jest walutą bardzo stabilną. Stronie powodowej nie wyjaśniono sposobu ustalania kursów CHF na potrzeby indeksacji kwoty pożyczki w związku z jego wypłatą ani na potrzeby jego spłaty. Powodowie podali, że umowa kredytowa została zawarta przez strony według standardowego wzorca umownego stosowanego przez bank. Postanowienia umowy dotyczące mechanizmu waloryzacji nie były indywidualnie uzgadniane między stronami. Kursy kupna i sprzedaży CHF ustalał wyłącznie pozwany bank.

Powodowie wskazali, że w okresie od dnia zawarcia umowy pożyczki do dnia całkowitej spłaty, tj. do dnia 2 lipca 2020 r., całość wpłaconych świadczeń pieniężnych do banku to 186.107,53 zł oraz 14.927,90 CHF. Z powyższego względu powodowie mają podstawę do skierowania względem pozwanego roszczenia o zwrot bezpodstawnie wpłaconych kwot jako świadczenia nienależnego na podstawie art. 410 § 1 k.c. w zw. art. 405 k.c.

Powodowie podnieśli, że zawarli przedmiotową umowę jako konsumenci w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. Strona powodowa zmierza do przesłankowego ustalenia (i w konsekwencji do uzyskania zapłaty od pozwanego), że umowa była nieważna ze względu na zawarte w niej niedozwolone postanowienia umowne dotyczące zmiany wysokości pożyczki bez wskazania obiektywnych czynników przy ustalaniu kursu PLN do CHF. Skutkiem uznania za niedozwolone postanowień umownych dotyczących indeksacji jest konieczność ich pominięcia przy ustalaniu treści stosunku prawnego wiążącego konsumenta. Postanowienia takie przestają wiązać już w chwili zawarcia umowy. Oznacza to, że nie stanowią elementu treści stosunku prawnego i nie mogą być uwzględniane przy rozpoznawaniu spraw związanych z jego realizacją.

W ocenie powodów klauzulami abuzywnymi są postanowienia umowne zawarte w: § 5 ust. 1 i 2, § 22 ust. 2 części ogólnej umowy ( (...)) (pozew k. 4-14).

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) Bank (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

W uzasadnieniu pozwany zaprzeczył wszelkim twierdzeniom strony powodowej zawartym w pozwie, których wyraźnie nie przyzna w toku procesu. Strona pozwana kwestionuje co do zasady oraz co do wysokości roszczenia dochodzone pozwem. Za całkowicie niezasadne należy uznać zarzuty w przedmiocie nieważności umowy pożyczki oraz możliwości kwalifikowania kwestionowanych przez powodów postanowień umownych, jako postanowień niedozwolonych w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.p.c.

Pozwany zaprzeczył twierdzeniom faktycznym strony powodowej, że:

- bank zapewnił pożyczkobiorców, że frank szwajcarski jest walutą stabilną i zawarcie umowy kredytu denominowanego nie wiąże ze sobą istotnego ryzyka,

- pozwany jest obowiązany do zapłaty na rzecz pożyczkobiorców, kwot dochodzonych pozwem na którejkolwiek z podstaw prawnych wskazanych w pozwie,

- umowa pożyczki jest sprzeczna z jakimikolwiek przepisami prawa polskiego lub wspólnotowego, czy też z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami,

- umowa pożyczki nie określa kwoty udzielonego kredytu,

- kredyt denominowany w CHF jest w rzeczywistości kredytem złotówkowym, jak również temu, aby prawo polskie i europejskie nie dopuszczało zawierania umów o kredyt denominowany,

- strona powodowa udowodniła roszczenie dochodzone pozwem, zarówno co do zasady, jak i co do wysokości,

- zachodzą przestanki do uznania umowy pożyczki za nieważną, nieistniejąca bądź bezskuteczną względem powodów,

- umowa pożyczki zawiera klauzule niedozwolone,

- warunki umowy pożyczki nie byty ustalane indywidualnie z pożyczkobiorcami,

- przedstawiciele banku nie poinformowali pożyczkobiorców o ryzku zmiany kursu waluty i ryzyku stopy procentowej oraz o skali i konsekwencjach tych ryzyk dla ich zobowiązań finansowych;

- pożyczkobiorcy nie mieli możliwości negocjowania warunków umowy pożyczki;

- powodowie nie zostali poinformowani o kursach, jakie będą miały zastosowanie do przewidzianych w umowie pożyczki przeliczeń w sytuacji, gdy nie zdecydują się na negocjowanie kursu waluty CHF oraz spłatę kredytu bezpośrednio w walucie CHF;

- bank nie oddał do dyspozycji pożyczkobiorców wskazanej w umowie pożyczki kwoty w CHF;

- kursy walut stosowane przez pozwanego byty ustalone swobodnie, jednostronnie, w oderwaniu od realiów rynkowych;

- bank w sposób arbitralny kształtował wysokość zobowiązania pożyczkobiorców;

- bank w sposób nierównomierny rozłożył ryzyko wynikające ze zmiany kursu CHF pomiędzy stronami umowy pożyczki;

- bank podejmował działania mające na celu wprowadzenie powodów w błąd co do treści dokonanej przez nich czynności prawnej;

- bank nie posiadał CHF na finansowanie akcji kredytowej w tej walucie.

Pozwany podał, że w sprawie z powództwa banku przeciwko kredytobiorcom przed Sądem Okręgowym w Olsztynie, sygn. akt (...) doszło do zawarcia ugody przed mediatorem, którą Sąd zatwierdził i umorzył postępowanie. Sprawa dotyczy tej samej pożyczki co w niniejszej sprawie. W związku z czym pozwany podniósł, że spór na bazie przedmiotowej umowy został rozstrzygnięty i zakończony ww. postępowaniem. Pozwany podniósł, że pożyczkobiorcy nie mają statusu konsumenta, gdyż środki z pożyczki zostały przeznaczone na finansowanie działalności gospodarczej. Pozwani składając do banku wniosek o restrukturyzację pożyczki załączyli szereg dokumentów, z których wynika, iż przedmiotowa pożyczka została zaciągnięta z przeznaczeniem środków na działalność gospodarczą prowadzoną w postaci Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. Świadczą o tym załączone do wniosku o restrukturyzacje umowy pożyczki zawarte pomiędzy pozwanymi a przedmiotową spółką oraz zgłoszenie wierzytelności z tytułu pożyczek do masy upadłości przedmiotowej spółki. Ponadto powodowie w chwili zawierania umowy pożyczki byli wspólnikami ww. spółki. (odpowiedź na pozew k. 44-60v.).

Sąd ustalił, co następuje:

Powodowie wystąpili do pozwanego z wnioskiem o udzielenie pożyczki hipotecznej w kwocie 101.214,57 zł. Jako walutę pożyczki wskazano CHF.

We wniosku zostało zawarte oświadczenie pożyczkobiorców, że poniosą ryzyko zmiany kursów walutowych. Powodowie zostali poinformowani, że w przypadku wzrostu kursów walut, podwyższeniu ulega zarówno rata spłaty i kwota zadłużenia, wyrażone w walucie polskiej. W przypadku wypłaty pożyczki w walucie polskiej, pożyczka jest wypłacana po ustalanym przez bank kursie kupna dla dewiz, w przypadku spłaty kredytu w walucie polskiej, pożyczka jest spłacana po ustalanym przez bank kursie sprzedaży dla dewiz.

(dowód: wniosek o udzielenie pożyczki k. 80-85)

W dniu 20 sierpnia 2008 r. pomiędzy powodami a pozwanym została zawarta umowa pożyczki hipotecznej nr (...), na podstawie której bank zobowiązał się postawić do dyspozycji powodów pożyczkę w kwocie 52.565,34 CHF (§ 2 ust. 1 (...)).

Umowa składała się z części szczegółowej umowy ( (...)) oraz z części ogólnej umowy ( (...)).

Stosownie do § 3 ust. 1 (...) szacunkowy całkowity koszt pożyczki w dniu sporządzenia umowy wynosi 96.557,17 zł. Prowizja za udzielenie pożyczki wynosi 1,2% kwoty pożyczki, tj. 630,78 CHF. Szacunkowa wysokość kosztu który pożyczkobiorca będzie zobowiązany ponieść z tytułu odsetek wynosi 47.165,07 CHF. Prowizja jest potrącana przez bank z kwoty pożyczki w dniu wypłaty (§ 3 ust. 2 (...)).

Wypłata pożyczki mogła być wypłacona w walucie polskiej lub w walucie wymienialnej, zgodnie z dyspozycją pożyczkobiorcy (§ 4 (...)).

W przypadku wypłaty pożyczki w walucie polskiej, stosuje się kurs kupna dla dewiz obowiązujący w (...) SA w dniu realizacji zlecenia płatniczego, według aktualnej Tabeli kursów. Natomiast w przypadku wypłaty pożyczki w walucie wymienialnej inna niż waluta kredytu, stosowano kursy kupna/sprzedaży dla dewiz obowiązujące w (...) SA w dniu realizacji zlecenia płatniczego, według aktualnej Tabeli kursów (§ 5 ust. 1 i 2 (...)).

W części ogólnej umowy ( (...)) w § 1 ust. 1 pkt 13, Tabela kursów została opisana jako tabela (...) SA obowiązująca w chwili dokonywania przez (...) SA przeliczeń kursowych, dostępna w (...) S.A. oraz na stronie internetowej Banku.

Stosownie do § 6 i 7 (...) ustalono, że odsetki od kredytu będą ustalane w walucie pożyczki według zmiennej stopy procentowej stanowiącej sumę stawki referencyjnej i marży (...) SA. Odsetki miały być naliczane w stosunku rocznym, a wysokość stopy procentowej miała być ustalona w dniu rozpoczynającym każdy pierwszy i kolejny trzymiesięczny okres obowiązywania stawki referencyjnej. Zmiana stawki referencyjnej dla potrzeb oprocentowania miała następować w dacie wymagalności rat i odsetek. Stawkę referencyjną określono jako stawkę LIBOR publikowaną o godzinie 11:00 (...) lub 11:00 na stronie informacyjnej Reuters w drugim dniu poprzedzającym dzień rozpoczynający pierwszy i kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania stawki referencyjnej, przy czym w § 1 ust. 1 pkt 11 lit b (...), wskazano, że dla kredytu w CHF stawką referencyjną jest stawka LIBOR dla międzybankowych depozytów trzymiesięcznych (LIBOR 3M).

W dniu sporządzenia umowy, oprocentowanie wynosiło (...) p.p. w stosunku rocznym, stawka referencyjna wynosiła (...) p.p., stała marża (...) p.p. (§ 2 ust. 3-6 (...)). Pożyczka została udzielona na 240 miesięcy (§ 2 ust. 2 (...)).

W celu obliczenia stopy procentowej, o której mowa w § 10 ust. 1 (...), opłata przygotowawcza oraz koszty, o których mowa w § 3 (...) wyrażone w walucie polskiej – miały zostać przeliczone na równowartość w walucie kredytu, przy zastosowaniu obowiązującego w chwili rejestracji umowy w systemie informatycznym (...) SA kursu sprzedaży dla dewiz, zgodnie z aktualną Tabelą kursów (§ 10 ust. 2 (...)).

Zgodnie z § 14 ust. 4 (...) szacunkowy całkowity koszt pożyczki został wyliczony zgodnie z ustawą z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim. Do obliczenia szacunkowego całkowitego kosztu pożyczki – przy przeliczeniu kwot wyrażonych w walucie kredytu na równowartość kwot wyrażonych w walucie polskiej – (...) SA stosuje kurs sprzedaży dla dewiz, zgodnie z aktualną Tabelą kursów, obowiązujący w chwili rejestracji umowy w systemie informatycznym (...) SA.

Zgodnie z § 16 ust. 1 (...) prowizja od udzielonego kredytu, płatna w dniu zawarcia umowy, miała być przeliczona na walutę polską przy zastosowaniu wynikającego z aktualnej Tabeli kursów kursu sprzedaży dla dewiz, w przypadku wpłaty w formie przelewu środków oraz pieniędzy, w przypadku wpłaty w formie gotówkowej.

Spłata zadłużenia pożyczkobiorcy z tytułu pożyczki i odsetek zgodnie z (...) miała następować w drodze potrącenia przez (...) SA wierzytelności pieniężnych z tytułu udzielonej pożyczki z wierzytelnościami pieniężnymi pożyczkobiorcy z tytułu środków pieniężnych prowadzonych na rachunku (...), rachunku walutowym, rachunku technicznym prowadzonym przez bank (§ 21 (...)), przy czym w przypadku dokonywania spłat zadłużenia z rachunku (...) środki z rachunku miały być pobierane w walucie polskiej w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty spłaty kredytu w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz, obowiązującego w (...) SA w dniu, o który mowa w § 7 ust. 4 (...) według aktualnej tabeli kursów. Natomiast w przypadku rachunku walutowego – środki z rachunku miały być pobierane w walucie innej niż waluta kredytu, w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty spłaty kredytu w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, przy zastosowaniu kursów kupna/sprzedaży dla dewiz obowiązujących w (...) SA wg aktualnej Tabeli kursów. W przypadku dokonywania spłat zadłużenia z rachunku technicznego środki z rachunku miały być pobierane w walucie kredytu, w wysokości stanowiącej kwotę kredytu lub raty. Wpłaty dokonywane w walucie innej niż waluta kredytu, miały być przeliczane na walutę kredytu przy zastosowaniu kursów kupna/sprzedaży dla dewiz obowiązujących w (...) SA wg aktualnej Tabeli kursów (§ 22 ust. 2 (...)).

W § 10 ust. 2. (...) powodowie zostali poinformowani, że ponoszą ryzyko zmiany kursów waluty, polegające na wzroście wysokości zadłużenia z tytułu pożyczki oraz wysokości rat pożyczki wyrażonych w walucie polskiej przy wzroście kursów waluty kredytu oraz stopie procentowej, polegającej na wzroście raty spłaty przy wzroście stawki referencyjnej.

Niespłacenie przez powodów części albo całości raty spłaty kredytu w terminie określonym w umowie powodowało, że należności z tytułu zaległej spłaty stawały się zadłużeniem przeterminowanym, które mogło zostać przez bank przeliczone na walutę polską przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz obowiązującego w (...) SA w dniu wyznaczonym jako termin spłaty. Spłata zadłużenia przeterminowanego w walucie innej niż polska po takim przeliczeniu miała być przeliczana na PLN według kursu kupna z Tabeli obowiązującej w dacie wpływu środków. (...) SA zastrzegł sobie prawo potrącenia należności z tytułu zadłużenia przeterminowanego bez dyspozycji kredytobiorcy z jego rachunku, o którym mowa w § 7 ust. 4 (...) oraz ze środków wpływających na ten rachunek, przed innymi płatnościami (§ 32 ust. 1 (...) i § 35 (...)).

Zgodnie z § 39 ust. 1 i 2 (...) pożyczka miała być uznana za spłaconą w całości, jeżeli wynikające z umowy zadłużenie, po spłacie ostatniej raty kredytu i odsetek wynosi „zero”, albo jeżeli w wyniku ostatecznego rozliczenia, na rachunku do spłaty kredytu wystąpi nadpłata albo niedopłata nie wyższa niż dwukrotność kosztu pocztowej przesyłki poleconej do pożyczkobiorcy, wyrażona w walucie polskiej, przy zastosowaniu kursu średniego NBP, obowiązującego w dniu spłaty kredytu, o którym mowa w § 7 ust. 4 (...), zgodnie z aktualną Tabelą kursów. W przypadku wystąpienia nadpłaty wyższej niż dwukrotność kosztu pocztowej przesyłki poleconej do Kredytobiorcy, wyrażonej w walucie polskiej, przy zastosowaniu kursu średniego NBP obowiązującego w dniu spłaty, o którym mowa w § 7 ust 4 (...), zgodnie z aktualną Tabelą kursów, wypłata przez Bank kwoty nadpłaty zostanie dokonana w formie przelewu na:

1) wskazany przez kredytobiorcę rachunek prowadzony w walucie polskiej, przy zastosowaniu obowiązującego w Banku, w dniu wypłaty kursu kupna dla dewiz, zgodnie z aktualną Tabelą kursów,

2) rachunek walutowy,

3) wskazany przez kredytobiorcę rachunek prowadzony w walucie innej niż waluta kredytu, przy zastosowaniu kursów kupna/sprzedaży dla walut, obowiązujących w Banku w dniu wypłaty, wg aktualnej Tabeli kursów.

(dowód: umowa wraz z załącznikami k. 17-24)

W zaświadczeniu z dnia 20 października 2020 r. pozwany bank wskazał, że wypłacił środki z kredytu jednorazowo w dniu 09 czerwca 2008 r., w tym:

- kwota 630,78 CHF – jako pobranie prowizji za udzielenie kredytu,

- środki w kwocie 51.034,56 CHF, co stanowiło równowartość 105.380,42 zł..

W okresie od dnia zawarcia umowy do dnia 2 lipca 2020 r. powodowie wpłacili w wykonaniu umowy pożyczki tytułem spłaty rat kapitałowo-odsetkowych i odsetek karnych kwotę 186.108,91 zł oraz 14.927,90 CHF.

(dowód: zaświadczenie k. 30-33, potwierdzenie wykonania przelewu zagranicznego k. 156-157)

Powódka M. K. od 2002 r. do 24.10.2013 r. była wspólnikiem spółki (...)Sp. z o.o. z siedzibą w G.. W okresie 2007 r. do 2013 r. była członkiem zarządu ww. spółki. Powód W. K. od 2002 r. był (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G.. Powód w latach 2007- 2020 był prezesem ww. spółki.

(dowód: KRS spółki k. 70-79)

W dniu 20 sierpnia 2008 r. powód W. K. (pożyczkodawca) zawarł z Przedsiębiorstwem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G. (pożyczkobiorca) umowę pożyczki, w której powód będący wspólnikiem pożyczkobiorcy, udzielił spółce pożyczki pieniężnej w kwocie 104.000 zł. Pożyczkodawca oświadczył, że środki pieniężne będące przedmiotem pożyczki pochodzą z zaciągniętego przez niego kredytu bankowego w banku (...) S.A. w E. w kwocie 52.565,34 CHF.

(dowód: umowa pożyczki k. 67)

Powodowie umową z dnia 9 sierpnia 2013 r. ustanowili rozdzielność majątkową.

(dowód: akt notarialny Rep. A (...) k. 29-29v.)

W dniu 7 lipca 2017 r. powód W. K. zgłosił wierzytelności wobec upadłej spółki z o.o. Przedsiębiorstwo (...), w którym podał, iż kwota 134.658,61 zł stanowi wierzytelność z umowy pożyczki z dnia 20.08.2008 r. w walucie CHF.

(dowód: zgłoszenie wierzytelności k. 69-69v.)

W dniu 2 listopada 2018 r. powodowie złożyli do pozwanego wniosek o zawarcie umowy restrukturyzacyjnej, polegającej na rozłożeniu spłaty przedmiotowej pożyczki na miesięczne raty w wysokości 300 CHF.

(dowód: wniosek o zawarcie umowy restrukturyzacyjnej k. 68-68v.)

Miedzy stronami tyczyła się sprawa przed Sądem Okręgowym w Olsztynie pod sygn. akt (...), z powództwa banku przeciwko powodom o zapłatę z tytułu spornej umowy pożyczki. Bank w ww. sprawie w piśmie z dnia 31 sierpnia 2018 r. wskazał, że powodowie nie mają statusu konsumenta, gdyż środki z pożyczki zostały najprawdopodobniej przeznaczone na działalność gospodarczą prowadzoną w formie postaci Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o.. Powodowie reprezentowani byli przez profesjonalnego pełnomocnika, w toku sprawy nie zaprzeczyli powyższym okolicznościom. Dążyli do polubownego rozwiązania sporu. W dniu 2 grudnia 2019 r. doszło do zawarcia ugody przed mediatorem. Na mocy ugody pożyczkobiorcy dokonali wpłaty 80.000 zł co stanowiło równowartość 20.444,15 CHF i zobowiązali się zapłacić solidarnie kwotę 15.257,90 CHF z tytułu umowy przedmiotowej pożyczki. Strony oświadczyły, że ugoda wyczerpuje w całości wszelkie roszczenia stron z tytułu umowy pożyczki i zrzekły się wszelkich ewentualnych roszczeń z nią związanych.

Postanowieniem z dnia 5 grudnia 2019 r. Sąd Okręgowy w Olsztynie zatwierdził powyższą ugodę oraz umorzył postępowanie.

(dowód: dokumenty z akt sprawy (...), pozew – k. 5- 6, pismo z 31.08.218 r., – k. 98-99, pismo z dnia 27.12.2018 r. – k. 184- 185, pismo z dnia 16 maja 2019 r. – k. 211, protokół z mediacji k. 63, ugoda k. 320- 321, postanowienie z 5.12.2019 r. k. 323)

Pismem z dnia 22 stycznia 2024 r. powodowie wezwali pozwanego do zawarcia porozumienia polegającego na uznaniu umowy pożyczki za nieważną wraz ze spłatą nienależnych świadczeń.

W odpowiedzi, bank pismem z dnia 2 lutego 2024 r., poinformował powodów, iż stoi na stanowisku, że umowa realizowana była w sposób prawidłowy, a bank nie widzi podstaw do uznania roszczeń.

(dowód: przedsądowe wezwanie do zawarcia porozumienia k. 34, odpowiedź banku k. 35-36)

Umowę pożyczki powodowie zawarli w E.. Zaproponowano im zaciągnięcie pożyczki powiązaną z walutą CHF z niższym oprocentowaniem. Nie okazywano powodom symulacji, co będzie jak kurs franka szwajcarskiego wzrośnie. Pracownik pozwanego nie informował jak bank ustala kursy. W chwili zawarcia umowy powodowie byku (...) spółki (...). W 2017 r. ogłoszono upadłość spółki. Powodowie zawarli ugodę w sprawie przedmiotowej pożyczki. Spłaty pożyczki powodowie dokonywali w złotych

Powodowie wskazali, że o tym, że w umowie zawarto niedozwolone postanowienia umowne powodowie dowiedzieli się w 2021 r.

(dowód: przesłuchanie powodów k. 193v.-194v., 195 – 195 v.)

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie niekwestionowanych przez strony dokumentów. Sąd dopuścił także dowód z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy Sądu Okręgowego w Olsztynie o sygn. akt (...). Sąd dał wiarę również zeznaniom strony powodowej i świadka A. M. w takim zakresie w jakim znajdują potwierdzenie w zebranym materiale dowodowym. Sąd nie dał wiary tym zeznaniom powodów, w których wskazali, że zaciągnięta pożyczka została przeznaczona na remont i modernizację mieszkania, w którym powodowie nadal zamieszkują. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy świadczy o tym, iż zaciągnięta pożyczka została przeznaczona na działalność gospodarczą, tj. na finansowanie spółki, w której powodowie byli wspólnikami. Odnosząc się do zeznań świadka wskazać należy, że świadek odniósł się on do ogólnych procedur udzielania kredytów i pożyczek powiązanych z walutą CHF.

Powodowie wnosili o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty 93.053,76 zł oraz 7.463,95 CHF tytułem zwrotu nienależnych świadczeń wykonywanych na rzecz pozwanego w okresie od dnia zawarcia umowy do dnia całkowitej spłaty pożyczki z uwagi na nieważność zawartej umowy pożyczki.

Zgodnie z art. 58 § 1 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, że na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest również czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (art. 58 § 3 k.c.).

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę sama ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Do essentialia negotii umowy pożyczki należą: oznaczenie stron, oznaczenie przedmiotu pożyczki, a także zobowiązanie się dającego pożyczkę do ich przeniesienia na własność biorącego oraz obowiązek zwrotu przedmiotu pożyczki. Przedmiotem powrotnego przeniesienia własności nie muszą być te same pieniądze lub te same rzeczy zamienne, o ile mają tę samą ilość i jakość (E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 10). Jest to umowa konsensualna, dwustronnie zobowiązująca i nieodpłatna. Różni się od umowy kredytu bankowego, którego istota sprowadza się do oddania środków pieniężnych wyłącznie do dyspozycji na ściśle określony cel. Wynagrodzenie nie należy do elementów przedmiotowo istotnych umowy pożyczki, strony jednak mogą je zastrzec w umowie na rzecz dającego pożyczkę, w szczególności w postaci odsetek kapitałowych, czyniąc umowę pożyczki odpłatną. Na dzień zawarcia spornej umowy do umowy pożyczki znajdowały zastosowanie przepisy Prawa bankowego jedynie w zakresie wynikającym wprost z przepisów art. 70 ust. 6 i art. 78 Prawa bankowego. Wreszcie, udzielanie kredytów i udzielanie pożyczek pieniężnych to odrębne czynności bankowe.

W ocenie Sądu zasadnicze postanowienia spornej umowy spełniają co do zasady przesłanki z art. 70 ust. 6 i art. 78 Prawa bankowego ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe i pozwalają na uznanie jej za umowę pożyczki. Znane są bowiem i strony umowy i kwota oraz waluta kredytu, zasady i termin jego spłaty, wysokość oprocentowania i zasady jego zmiany.

Zatem w ocenie Sądu umowa łącząca strony - ze względu na jej konstrukcję - nie może być uznana za nieważną. Oceny tej nie zmienia okoliczność, że kwota udzielonej pożyczki została określona i poddana oprocentowaniu w walucie szwajcarskiej, a miała być wypłacona i spłacona w walucie polskiej. Dopuszczalne jest zawieranie tego typu umów w świetle art. 358 ^{( 1)} § 2 k.c. Zgodnie z powołanym przepisem istnieje możliwość zastrzeżenia w umowie, że wysokość zobowiązania, którego przedmiotem od początku jest suma pieniężna, zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się przy tym, że w omawianym przepisie chodzi o pieniądz polski, a innym miernikiem wartości może być również waluta obca (por. wyrok SN w sprawie (...), (...), uzasadnienie wyrok SN w sprawie (...)).

W przedmiotowej sprawie walutą pożyczki jest CHF, natomiast walutą wykonania pożyczki był złoty polski. Strona powodowa bowiem zobowiązana była spłacać w PLN równowartość rat kredytu wyrażonych w CHF. Zgodnie z orzecznictwem SN dopuszczalne jest zaciągnięcie zobowiązania w walucie obcej oraz zastrzeżenie sposobu wykonania umowy tj. wypłaty i dokonywania spłaty pożyczki w złotych polskich. Ponadto zgodnie z art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zdaniem Sądu powyższa umowa stanowi swojego rodzaju wariant umowy pożyczki przewidzianej w przepisach ustawy prawo bankowe. Bez wątpienia bowiem celem stron było udostępnienie przez pozwanego powodom równowartości określonej kwoty pieniędzy oraz jej zwrot przez powodów w określonym w umowie terminie - przy czym miernikiem tej wartości miał być kurs franka szwajcarskiego do waluty polskiej.

W przypadku ryzyka zmiany kursu wskazać trzeba natomiast, że na zmianę kursu waluty wpływa szereg czynników ekonomicznych jak i pozaekonomicznych, niezależnych od woli stron zawartej umowy. Jak wynika z oświadczeń, pożyczkobiorca został poinformowany o ryzyku kursowym i że po zapoznaniu się z ofertą Banku zdecydował się zawrzeć umowę pożyczki. Kursy walut z natury swojego funkcjonowania cechują się zmienną wartością, wykazując raz tendencję zwyżkową, a innym razem spadkową. Zmienność kursów walut jest faktem powszechnie znanym, nie wymagającym dowodu.

Co do zasady zatem uznać trzeba, że brak jest podstaw do uznania, że umowa ze względu na jej konstrukcję (umowa pożyczki denominowanej) była sprzeczna z prawem lub z zasadami współżycia społecznego.

Niemniej, opisany w umowie mechanizm obliczania wzajemnych zobowiązań wymaga oceny również w aspekcie sposobu ustalania kursu waluty niezbędnego do tych operacji i informacji przez bank, w tym zakresie, gdyż powodowie podnieśli zarzut, że postanowienia umowy w tym zakresie mają charakter niedozwolony.

Zgodnie z art. 385 ¹ k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszają jego interesy, nie są wiążące, jeżeli nie zostały uzgodnione indywidualnie. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, co w szczególności odnosi się do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3).

W niniejszej sprawie należało zbadać, czy powodom w trakcie zawierania przedmiotowej umowy pożyczki przysługiwał status konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹ k.c.

Dla możliwości uznania powoda jako osoby fizycznej za konsumenta wystarcza ustalenie, że umowa zawarta przez niego z pozwanym bankiem była czynnością prawną niezwiązaną bezpośrednio z jego działalnością gospodarczą lub zawodową (wyrok SN z 28 czerwca 2017 r., (...), Legalis).

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w postanowieniu z dnia 14 września 2016 r. (w sprawie (...)) wskazał, iż pojęcie konsumenta w rozumieniu art. 2 lit. b) dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich ma charakter obiektywny i należy je oceniać w świetle kryterium funkcjonalnego, polegającego na ocenie, czy dany stosunek umowny wpisuje się w ramy działalności niezwiązanej z wykonywaniem zawodu. Do sądu krajowego rozpoznającego spór dotyczący umowy mogącej wchodzić w zakres stosowania omawianej dyrektywy należy sprawdzenie, z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy i dowodów, czy danego kredytobiorcę można zakwalifikować jako "konsumenta" w rozumieniu tej dyrektywy.

Z kolei w wyroku z dnia 21 marca 2019 r. (w sprawie (...)) Trybunał wyjaśnił, że konsument oznacza każdą osobę fizyczną, która w umowach objętych zakresem omawianej dyrektywy działa w celach niezwiązanych ze swoją działalnością handlową lub zawodową. Nadto, „przedsiębiorca” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która w umowach objętych dyrektywą 93/13 działa w ramach swej działalności handlowej lub zawodowej, bez względu na to, czy należy ona do sektora publicznego czy prywatnego.

Jak wynika z utrwalonego orzecznictwa Trybunału, dyrektywa 93/13 definiuje umowy do jakich ma zastosowanie wyłącznie poprzez odniesienie do statusu kontrahentów, w zależności od tego, czy działają oni w ramach swojej działalności handlowej lub zawodowej, czy też nie (wyrok z dnia 17 maja 2018 r., K. H. K. H. A., (...), (...), pkt 53 i przytoczone tam orzecznictwo).

Dla uznania osoby fizycznej jako konsumenta nie jest też konieczne, by nie prowadziła ona w ogóle działalności gospodarczej lub zawodowej. Istotne jest natomiast to, aby dokonywana przez nią, konkretna czynność prawna, która ma przesądzać o jej kwalifikacji jako konsumenta w ramach danego stosunku prawnego, nie dotyczyła bezpośrednio jej ewentualnej działalności gospodarczej. Za konsumenta można uznać zarówno osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej w żaden sposób z jej działalnością profesjonalną, jak i czynności związanej co prawda z tą działalnością, ale tylko pośrednio. (E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 8, Warszawa 2017).

W świetle powyższych uwag, a także zebranego w sprawie materiału dowodowego, należało zatem dojść do wniosku, że powodom w niniejszej sprawie nie przysługuje status konsumentów. Przypomnieć należy, iż dniu 20 sierpnia 2008 r. powód W. K. (pożyczkodawca) zawarł z Przedsiębiorstwem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G. (pożyczkobiorca) umowę pożyczki, w której powód będący wspólnikiem pożyczkobiorcy, udzielił spółce pożyczki pieniężnej w kwocie 104.000 zł. Pożyczkodawca oświadczył, że środki pieniężne będące przedmiotem pożyczki pochodzą z zaciągniętego przez niego kredytu bankowego w banku (...) S.A. w E. w kwocie 52.565,34 CHF. Zaznaczyć należy, że powód składając do banku wniosek o restrukturyzację pożyczki załączył szereg dokumentów, z których wynika, że przedmiotowa pożyczka została zaciągnięta z przeznaczeniem środków na działalność gospodarczą prowadzoną w postaci Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. Dlatego Sąd uznał zeznania powodów za niewiarygodne, jakoby środki z pożyczki zostały przeznaczone na remont lokalu, w którym zamieszkują. Powyższe twierdzenia pozostają w sprzeczności z treścią powołanych ww. dokumentów. W zgłoszeniu wierzytelności w stosunku do upadłej spółki powód wskazał, iż udzielił spółce pożyczki, którą wcześniej zaciągnął w pozwanym banku. W sprawie z powództwa banku przeciwko powodom o zapłatę z tytułu spornej umowy pożyczki, bank w piśmie z dnia 31 sierpnia 2018 r. wskazał, że powodowie nie mają statusu konsumenta, gdyż środki z pożyczki zostały najprawdopodobniej przeznaczone na działalność gospodarczą prowadzoną w formie postaci Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o.. Powodowie reprezentowani byli przez profesjonalnego pełnomocnika, w toku sprawy nie zaprzeczyli powyższej okoliczności.

Zaznaczyć również należy, że powódka była wspólnikiem ww. spółki. Sąd nie dał przy tym wiary zeznaniom powodów, w których wskazali, iż powódka nie była wspólnikiem ww. spółki. Z odpisu z KRS spółki wynika, że zarówno powód jak i powódka byli wspólnikami tejże spółki. Ponadto powodowie byli członkami zarządu spółki. Powódka jako członek zarządu pozwanej spółki nie może zasłaniać się niewiedzą o stanie finansowym i zobowiązaniach spółki.

Dlatego też nie sposób uznać, że powodom przysługuje w niniejszej sprawie status konsumentów.

Wskazać również należy, że w sprawie z powództwa banku przeciwko pożyczkobiorcom, w sprawie prowadzonej przed (...)w O., o sygn. akt (...), doszło do zawarcia ugody przed mediatorem, którą Sąd zatwierdził i umorzył postępowanie. Sprawa dotyczyła tej samej pożyczki co w sprawie niniejszej. Mamy zatem do czynienia z powagą rzeczy ugodzonej.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 917 k.c. przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Z art. 183 ¹² § 1 k.c. wynika, iż ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest tytułem wykonawczym.

Co prawda ugoda sądowa nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.). Jednak w wypadku wytoczenia procesu przez jedną ze stron ugody w tej samej sprawie, strona przeciwna może podnieść zarzut sprawy ugodzonej. Konsekwencją uwzględnienia tego zarzutu będzie oddalenie powództwa. (por komentarz do k.p.c. Zieliński 2022, wyd. 11/Zieliński/Flaga-Gieruszyńska). W zawartej ugodzie pożyczkobiorcy zobowiązali się spłacić w całości wierzytelność wynikającą z przedmiotowej umowy pożyczki. Zgodnie z zawartą umowie powodowie rozliczyli się w całości z bankiem.

W niniejszej sprawie powodowie nie mogą także powołać się na art. 918 k.c., zgodnie z którym uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy (§ 1). Nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze (§ 2). Stosownie bowiem do art. 88 k.c. uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie (§ 1). Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał (§ 2). Do zawarcia ugody doszło w 2019 r., jak zeznali powodowie w 2021 r. dowiedzieli się, iż w umowie zawarto klauzule abuzywne, pozew w niniejszej sprawie wniesiono natomiast w 2024 r. Zatem termin na uchylenie się od skutków prawnych ugody już upłynął.

Mając na uwadze powyższe rozważania, wobec powagi rzeczy ugodzonej oraz braku statusu konsumenta po stronie powodowej powództwo powoda i powództwo powódki, na podstawie powołanych powyżej przepisów podlegały oddaleniu.

W przypadku przyjęcia odmiennego poglądu, że powodowie mieli status konsumenta oraz, że klauzule abuzywne w ugodzie nie mogły zostać przez nich zaaprobowane, wskazać należy, że spłata pożyczki następowała w złotych polskich w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej. Do przeliczeń wysokości rat kapitałowo – odsetkowych spłacanej pożyczki zastosowanie miał kurs sprzedaży danej waluty obowiązujący w banku w dniu spłaty, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych. Konsumenci w chwili zawierania umowy nie mieli żadnego wpływu w zakresie ustalenia kursu waluty CHF, niezbędnego do ustalenia wzajemnym zobowiązań stron. Zgodnie z art. 385 ² k.c. oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny. Ponadto zgodnie z brzmieniem art. 4 dyrektywy, nadanym sprostowaniem z 13 października 2016 r. (Dz.Urz.UE. L z 2016 r. Nr 276, poz. 17), nieuczciwy charakter warunków umowy jest określany z uwzględnieniem rodzaju towarów lub usług, których umowa dotyczy i z odniesieniem, w momencie zawarcia umowy, do wszelkich okoliczności związanych z zawarciem umowy oraz do innych warunków tej umowy lub innej umowy, od której ta jest zależna. W rezultacie przy dokonywaniu oceny niedozwolonego charakteru określonego postanowienia umownego, w tym także oceny indywidualnej, nie ma żadnego znaczenia, w jaki sposób umowa była wykonywana przez strony. W szczególności nie ma znaczenia, czy przedsiębiorca rzeczywiście korzystał z możliwości, jakie wynikają dla niego z określonego brzmienia postanowień umownych. Istotne jest jedynie, że nie było żadnych przeszkód, aby z takich uprawnień, mogących naruszać interesy konsumenta, mógł skorzystać (z tych względów bezprzedmiotowe było również prowadzenie postępowania dowodowego na omawiane okoliczności).

W tym miejscu można przywołać uchwałę Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2018 r. (...). Sąd wskazał tam, że przy ocenie charakteru niedozwolonych postanowień decydujące znaczenia mają okoliczności istniejące w chwili zawarcia umowy.

„Klauzule waloryzacyjne” w umowie spowodowały, że wysokość zobowiązań wynikających z umowy podlegała wielokrotnemu przeliczaniu z zastosowaniem dwóch rodzajów kursu waluty przy czym mechanizm ustalania kursu nie został opisany w żaden sposób, gdyż umowa w tym względzie odsyła tylko do tabeli kursów obowiązującej w Banku. Oznacza to, że zgodnie z umową Bank miał całkowitą swobodę w zakresie ustalania kursu waluty, zaś konsumenci nie mieli na ten kurs żadnego wpływu. Takie rozwiązania dawały bowiem Bankowi, czyli tylko jednej ze stron stosunku prawnego, możliwość przerzucenia na powodów całego ryzyka wynikającego ze zmiany kursów waluty wymienialnej i pozostawiały mu całkowitą swobodę w zakresie ustalania wysokości jej zadłużenia przez dowolną i pozbawioną jakichkolwiek czytelnych i obiektywnych kryteriów możliwość ustalania kursu przyjmowanego do rozliczenia spłaty pożyczki. Skutkiem uznania kwestionowanych zapisów umowy za niedozwolone jest wyeliminowanie ich z tej umowy. Wyeliminowanie postanowień dotyczących kursu waluty przy zachowaniu postanowień dotyczących określenia kwoty kredytu w CHF oznaczałoby, że kwota pożyczki powinna zostać przeliczona na PLN, a strona powodowa w terminach płatności kolejnych rat powinna je spłacać w PLN, przy czym żadne postanowienie nie precyzowałoby kursu, według którego miałyby nastąpić takie rozliczenia. W odniesieniu do przeliczenia należności stron brak jest możliwości zastępowania niedozwolonych klauzul umownych przepisami o charakterze ogólnym, które są przepisami dyspozytywnymi. Pogląd ten został wypracowany w oparciu o związanie wszystkich sądów Unii Europejskiej wykładnią dyrektywy 93/13/EWG dokonaną przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 3 października 2019 r. w sprawie (...). TSUE podtrzymał pogląd, że w przypadku ustalenia, że w umowie zostało zawarte postanowienie niedozwolone w rozumieniu dyrektywy, skutkiem tego jest wyłącznie wyeliminowanie tego postanowienia z umowy, chyba że konsument następczo je zaakceptuje. Jedynie w drodze wyjątku możliwe jest zastosowanie w miejsce postanowienia niedozwolonego przepisu prawa o charakterze dyspozytywnym. Wyjątek ten obejmuje sytuacje w której jest zgoda stron na jego zastosowanie oraz okoliczność, że brak takiego zastąpienia skutkowałby upadkiem umowy i niekorzystnymi następstwami dla konsumenta, który na takie niekorzystne rozwiązanie się nie godzi. Zgodnie z aktualnym orzecznictwem, brak możliwości uzupełnienia umowy po wyeliminowaniu abuzywnych postanowień, powoduje, że nie jest obiektywnie możliwe wykonanie przez obie strony umowy. Zakwestionowane postanowienia umowne dotyczące mechanizmu przeliczania określają podstawowe świadczenia stron i z tego względu charakteryzują umowę. Po wyeliminowaniu z umowy stron postanowień dotyczących kursów wymiany, wiadomym jest jedynie, że bank zobowiązuje się postawić do dyspozycji powodów równowartość określonej kwoty CHF w złotych polskich, lecz nie wiadomo według jako miernika ma być wyliczona ta równowartość. W orzecznictwie przyjmuje się, że brak możliwości określenia praw i obowiązków stron oznacza, że umowa jest z tego względu nieważna.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. Powodowie przegrali sprawę, dlatego każdy z powodów zobowiązany jest są zwrócić przeciwnikowi wszystkie niezbędne koszty do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty procesu poniesione przez pozwanego składały się: opłata za udzielone pełnomocnictwo w wysokości 17 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie po 5.400 zł (łącznie wynagrodzenie pełnomocnika wyniosło 10.800 zł). Z tych przyczyn Sąd zasądził od powoda rzecz pozwanego kwotę 5.408,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz od powódki na rzecz pozwanego kwotę 5.408,50 zł tytułem kosztów procesu.

sędzia Ewa Oknińska