Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2023 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Ewa Oknińska
Protokolant:	sekretarz sądowy Dominika Orzepowska

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2023 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa reprezentowanego przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w O. zastępowanego przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej

przeciwko J. H.

o uznanie czynności prawnych za bezskuteczne

I.  uznaje za bezskuteczne w stosunku do powoda Skarbu Państwa reprezentowanego przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w O.:

-

umowę sprzedaży z dnia 5 lipca 2017 r. samochodu osobowego P. (...), rok produkcji 2010, nr identyfikacyjny (VIN) (...), stwierdzoną fakturą VAT nr (...) z dnia 5 lipca 2017 r., wystawioną przez (...) sp. z o.o. na rzecz J. H. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...), za cenę 120.000,00 zł;

-

umowę sprzedaży z dnia 31 lipca 2018 r. przyczepy (...), stwierdzoną fakturą VAT nr (...) z dnia 31 lipca 2018 r. wystawioną przez (...) sp. z o.o. na rzecz J. H. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) za cenę 800 zł

w celu ochrony wierzytelności przysługujących Skarbowi Państwa – Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w O. przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w O. z tytułu:

1)  podatku dochodowego od osób prawnych za:

-

2013 rok, stwierdzonego ostateczną decyzją (...) w O. z dnia 29 sierpnia 2018 r. znak (...) oraz tytułem wykonawczym z dnia 30 listopada 2018 r. nr (...)

-

2014 rok, stwierdzonego ostateczną decyzją(...) O. z dnia 29 sierpnia 2018 r. znak (...) oraz tytułem wykonawczym z dnia 30 listopada 2018 r. nr (...),

2)  podatku od towarów i usług za:

-

listopad 2013, grudzień 2013, styczeń 2014, luty 2014, marzec 2014, kwiecień 2014, grudzień 2014, stwierdzonych ostateczną decyzją (...) w O. z dnia 29 sierpnia 2018 r. znak (...) oraz tytułami wykonawczymi: z dnia 30 listopada 2018 r., nr (...), z dnia 30 listopada 2018 r., nr(...), z dnia 30 listopada 2018 r., nr(...) z dnia 30 listopada 2018 r., nr (...), z dnia 30 listopada 2018 r., nr(...), z dnia 30 listopada 2018 r., nr (...), z dnia 30 listopada 2018 r., nr (...)

-

II kwartał 2018 r. (kwiecień-czerwiec 2018 r.) wynikający z korekty deklaracji VAT-7K za II kwartał 2018 r., stwierdzony tytułem wykonawczym z dnia 3 października 2018 r., nr (...)

3)  kosztów egzekucyjnych stwierdzonych decyzją Naczelnika Urzędu Skarbowego w O. z dnia 2 grudnia 2019 r., znak (...), utrzymaną w mocy decyzją (...) w O. z dnia 26 maja 2020 r., znak (...) oraz stwierdzonych tytułami wykonawczymi z dnia 7 października 2020 r., nr (...) oraz z dnia 6 października 2020 r., nr (...)

których łączna wysokość, uwzględniając należność główną i odsetki na dzień 12 sierpnia 2021 r. wyniosła 214.555,66 zł,

II.  zasądza od pozwanego J. H. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 5.400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

III.  nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w Olsztynie kwotę 6.040 zł tytułem kosztów sądowych.

sędzia Ewa Oknińska

Sygn. akt I C 1104/21

UZASADNIENIE

Powód Skarb Państwa reprezentowany przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w O. zastępowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej, w pozwie z dnia 26 października 2021 r. wniósł o:

I.  uznanie za bezskuteczne w stosunku do Skarbu Państwa reprezentowanego przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w O. czynności prawnych w postaci:

1.  umowy sprzedaży z dnia 5 lipca 2017 r. samochodu osobowego P. (...), rok produkcji 2010, nr identyfikacyjny (VIN) (...), stwierdzoną fakturą VAT nr (...) z dnia 5 lipca 2017 r., wystawioną przez (...) sp. z o.o. na rzecz J. H. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą(...), za cenę 120.000,00 zł,

2.  umowy sprzedaży z dnia 31 lipca 2018 r. przyczepy (...), stwierdzoną fakturą VAT nr (...) z dnia 31 lipca 2018 r. wystawioną przez (...) sp. z o.o. na rzecz J. H. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...), za cenę 800 zł,

w celu ochrony wierzytelności przysługujących Skarbowi Państwa – Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w O. przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w O. z tytułu:

4)  podatku dochodowego od osób prawnych za:

-

2013 rok, stwierdzonego ostateczną decyzją Naczelnika (...)- (...)Skarbowego w O. z dnia 29 sierpnia 2018 r. znak (...) oraz tytułem wykonawczym z dnia 30 listopada 2018 r. nr (...)

-

2014 rok, stwierdzonego ostateczną decyzją Naczelnika (...)- (...)Skarbowego w O. z dnia 29 sierpnia 2018 r. znak (...) oraz tytułem wykonawczym z dnia 30 listopada 2018 r. nr (...),

5)  podatku od towarów i usług za:

-

listopad 2013, grudzień 2013, styczeń 2014, luty 2014, marzec 2014, kwiecień 2014, grudzień 2014, stwierdzonych ostateczną decyzją Naczelnika (...)- (...)Skarbowego w O. z dnia 29 sierpnia 2018 r. znak (...) oraz tytułami wykonawczymi: z dnia 30 listopada 2018 r., nr (...), z dnia 30 listopada 2018 r., nr (...), z dnia 30 listopada 2018 r., nr (...), z dnia 30 listopada 2018 r., nr (...), z dnia 30 listopada 2018 r., nr (...), z dnia 30 listopada 2018 r., nr (...), z dnia 30 listopada 2018 r., nr (...),

-

II kwartał 2018 r. (kwiecień-czerwiec 2018 r.) wynikający z korekty deklaracji VAT-7K za II kwartał 2018 r., stwierdzony tytułem wykonawczym z dnia 3 października 2018 r., nr (...)

6)  kosztów egzekucyjnych stwierdzonych decyzją Naczelnika Urzędu Skarbowego w O. z dnia 2 grudnia 2019 r., znak (...), utrzymaną w mocy decyzją (...) w O. z dnia 26 maja 2020 r., znak (...) oraz stwierdzonych tytułami wykonawczymi z dnia 7 października 2020 r., nr (...) oraz z dnia 6 października 2020 r., nr (...)

których łączna wysokość, uwzględniając należność główną i odsetki na dzień 12 sierpnia 2021 r. wyniosła 214.555,66 zł,

II.  zasądzenie od pozwanego na rzecz strony powodowej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej według norm przepisanych wraz z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powód wskazał, że decyzjami z dnia 29 sierpnia 2018 r. (...) w O. określił zobowiązania spółki (...) sp. z o.o. w podatku dochodowym od osób prawnych za rok 2013 i za rok 2014 oraz zaległości (...) sp. z o.o. w podatku od towarów i usług nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy za okresy październik 2013 – maj 2015, a także podatek do zapłaty za okresy październik 2013, listopad 2013, grudzień 2013, styczeń 2014, luty 2014, marzec 2014, kwiecień 2014, grudzień 2014. Kolejno postanowieniami z dnia 28 listopada 2018 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w O. nadał ww. decyzjom rygor natychmiastowej wymagalności. Decyzja organu pierwszej instancji została utrzymana w mocy decyzjami (...) w O. z dnia 5 sierpnia 2019 r. Następnie wyrokami z dnia 18 czerwca 2020 r. (...) w O. oddalił skargi Spółki na ww. decyzje (...) w O..

Zaległość w podatku od towarów i usług za II kwartał wynika z korekty deklaracji VAT-7K za ww. okres oraz została stwierdzona tytułem wykonawczym z dnia 3 października 2018 r. (...) sp. z o.o. z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego zostały stwierdzone decyzją (...) w O. z dnia 2 grudnia 2018 r., utrzymaną w mocy decyzją (...) w O. z dnia 26 maja 2020 r., jak również tytułami wykonawczymi z 6 i 7 października 2020 r.

Powód podał, że wysokość wierzytelności obciążających dłużnika (...) sp. z o.o., a objętych ochroną pauliańską w niniejszym postępowaniu, wraz z odsetkami obliczonymi na dzień 12 sierpnia 2021 r. wyniosła łącznie 214.555,66 zł. W ocenie strony powodowej wierzytelność, o której ochronę wystąpił w niniejszym postępowaniu, w dacie wytoczenia powództwa istniała i była wymagalna. Przeważająca większość wierzytelności istniała także w datach dokonania zaskarżonych czynności prawnych, bowiem zgodnie z art. 21 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania.

Dalej strona powodowa wskazała, że spółka z o.o. (...) dokonała zbycia na rzecz J. H. ruchomości w postaci pojazdów – samochodu osobowego P. (...) w dniu 5 lipca 2017 r. za cenę 120.000 zł oraz przyczepy (...)w dniu 31 lipca 2018 r. za cenę 800 zł.

W ocenie strony powodowej zaskarżona czynność prawna została dokonana przez dłużnika (...) sp. z o.o. ze świadomością oraz z zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela publicznoprawnego. Powód podał, że wobec spółki, we wrześniu 2015 r. zostało wszczęte postępowanie kontrolne. Stan faktyczny ustalony w toku ww. postępowania odnośnie charakteru działalności spółki i sposobu realizacji wzajemnych transakcji pomiędzy (...) sp. z o.o., a kontrahentami spółki, dawały podstawy do stwierdzenia, że wykazane w zakwestionowanych fakturach transakcje zostały upozorowane przez spółkę wraz z osobami reprezentującymi jej kontrahentów, w celu dokonania oszustwa, polegającego na wyprowadzeniu ze Stowarzyszenia (...) nienależnych środków finansowych, pochodzących z dotacji uzyskiwanych od właściwych jednostek państwowych i instytucji państwowych.

O działaniu (...) sp. z o.o. ze świadomością, a wręcz zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela pauliańskiego świadczy również fakt, że w toku prowadzonego względem niej postępowania kontrolnego spółka poza ruchomościami będącymi przedmiotem zaskarżonych czynności prawnych, wyzbyła się także innych składników majątkowych. Kolejno w dniu 8 czerwca 2018 r. spółka sprzedała w udziałach wynoszących po ½ części T. K. (1) oraz małżonkom J. S. i M. S. przysługujące ww. spółce prawo własności nieruchomości opisanej jako Bi – inne tereny zabudowane, położonej przy ul. (...) w O., obręb nr 31, dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie, prowadzi księgę wieczystą nr (...), za łączną cenę 900.000 zł. Spółka wyzbyła się również innych ruchomości, tj. pojazdów: O. (...) rok prod. 2005, O. (...), O. (...) rok prod. 2002, B. (...), A. (...) rok prod. 2012, R. (...).

Powód podniósł, że w dacie dokonywania zaskarżonej czynności prawnej osoby reprezentujące spółkę musiały zdawać sobie sprawę, że w przypadku zakwestionowania pierwotnie składanych przez spółkę deklaracji i zeznań podatkowych postępowanie kontrolne doprowadzi do wydania decyzji określających zobowiązania podatkowe w odmiennej wysokości niż pierwotnie deklarowany przez dłużną spółkę. Wyzbycie się majątku przez dłużnika wskutek dokonania zaskarżonych czynności prawnych miało na celu wyłącznie uniemożliwienie przeprowadzenia skutecznej egzekucji w celu zaspokojenia wierzyciela publicznoprawnego, a tym samym dążenie do uniknięcia odpowiedzialności za ciążące na dłużniku zaległości podatkowe. Wyzbywając się składnika swojego majątku, spółka (...) stała się niewypłacalna w myśl przepisów o skardze pauliańskiej. Aktualny stan majątkowy dłużnika nie pozwala bowiem na zaspokojenie ciążących na nim należności podatkowych, stwierdzonych wskazanymi tytułami wykonawczymi.

W ocenie strony powodowej, przedstawione powyżej okoliczności świadczą o spełnieniu obiektywnej przesłanki skargi pauliańskiej w postaci pokrzywdzenia wierzyciela w rozumieniu art. 527 § 2 k.c., bowiem aktualny stan majątkowy dłużnika nie pozwala na zaspokojenie obciążających dłużnika zaległości podatkowych w całości ani nawet w znacznej części, ani też w rozsądnym terminie. Tymczasem składniki majątkowe, które wyszły z majątku (...) sp. z o.o. w drodze zaskarżonych czynności prawnych, a z których egzekucja byłaby prawnie i faktycznie dopuszczalna, pozwoliłby na zaspokojenie chronionej wierzytelności w znacznej części. Łączna cena sprzedaży pojazdów będących przedmiotem zaskarżonych czynności prawnych dokonanych przez dłużną spółkę wyniosła 120.800 zł. Zdaniem powoda, w realiach niniejszej sprawy zastosowanie znajdzie domniemanie, o którym mowa w art. 527 § 3 k.c., zgodnie z którym jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Powód podał, iż na występowanie pomiędzy stronami zaskarżonych czynności prawnych stosunku bliskości w rozumieniu art. 527 § 3 k.c. wskazują następujące okoliczności:

-

w chwili dokonania zaskarżonych czynności prawnych J. H. pozostawał mężem M. H. – członka zarządu (...) sp. z o.o.,

-

J. H. pozostawał zaangażowany w działalność tych samych podmiotów prawa co K. K., M. H. oraz T. K. (1) (pozew k. 4-17v.).

W odpowiedzi na pozew pozwany J. H. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że brak jest przesłanek przemawiających za tym ażeby dłużnik stał się niewypłacalny poprzez wyzbycie się składnika majątku – prawa własności dwóch ruchomości. Pozwany uregulował swoje zobowiązanie pieniężne w stosunku do (...) Sp. z o.o., a wedle najlepszej wiedzy pozwanego cena ustalona ze sprzedającym była rynkowa. Pozwany podniósł, że w związku z przyjęciem ekwiwalentu w postaci środków pieniężnych majątek dłużnika nie uległ uszczupleniu, a wierzyciel mógł się z niego zaspokoić. Wskazał, że dokonana czynność jest działaniem wynikłym w toku normalnych relacji gospodarczych. Nie były to czynności nieodpłatne, zaś ich dokonanie nie zubożyło dłużnej spółki. Pozwany podał, że nie miał świadomości, co do rozmiarów zadłużenia oraz, że nie piastował żadnej funkcji w organach dłużnej spółki, nie był także jej wspólnikiem. Ponadto podkreślił, iż sprzedaż miała miejsce na długo przed uzyskaniem przez powoda tytułów wykonawczych będących podstawą niniejszego postępowania – rok 2018 i 2020. Powyższe dowodzi braku niewypłacalności dłużnika w chwili dokonywania inkryminowanej czynności lub jej powiększenia, jak również braku świadomości pokrzywdzenia wierzyciela. Zdaniem strony pozwanej powód nie wykazał niewypłacalności oraz ewentualnego pogłębienia się jej w związku ze skarżonymi czynnościami prawnymi.

W ocenie pozwanego doszło do naruszenia zasady wyrażonej w art. 5 k.c., organ administracyjny w sposób oczywisty czyni ze swego prawa do egzekucji świadczenia w podatku od towarów i usług od dłużnika głównego narzędzia do jego odzyskania od osoby trzeciej. Nadto pozwany wskazał, że w związku z dalszym zbyciem pojazdu samochodowego powództwo w sprawie powinno opiewać nie czynność dłużnika dokonana z osobą trzecią, lecz dalszą, a w istocie – ostatnie rozporządzenie korzyścią (odpowiedź na pozew k. 418-424).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z o.o. w O. została wpisana do KRS w dniu 18 września 2013 r. Prezesami zarządu spółki były K. K. i M. H.. Następnie od 19 maja 2015 r. K. K. jest prezesem zarządu spółki, natomiast M. H. jest członkiem zarządu spółki.

(dowód: odpis KRS – k. 305-310)

Decyzją(...)w O. nr (...) z dnia 29 sierpnia 2018 r. Spółce z o.o. (...) określono zobowiązanie w podatku dochodowym od osób prawnych za 2013 r. w wysokości 32.341,00 zł. Postanowieniem nr (...) z dnia 28 listopada 2018 r. nadano niniejszej decyzji rygor natychmiastowej wykonalności. Decyzją Dyrektora(...)w O. z dnia 5 sierpnia 2019 r. utrzymano w mocy decyzję organu I instancji.

Decyzją (...) w O. nr (...) z dnia 29 sierpnia 2018 r. Spółce z o.o. (...) określono zobowiązanie w podatku dochodowym od osób prawnych za 2014 r. w wysokości 119.119,00 zł. Postanowieniem nr (...)z dnia 28 listopada 2018 r. nadano niniejszej decyzji rygor natychmiastowej wykonalności. Decyzją (...) w O. z dnia 5 sierpnia 2019 r. utrzymano w mocy decyzję organu I instancji.

(dowód: decyzja nr (...). (...) postanowienie nr (...), decyzja(...) k. 51-65v. decyzja nr (...), postanowienie nr (...), decyzja (...) k. 122-148)

Kolejną decyzją (...) w O., z dnia 29 sierpnia 2018 r., w sprawie nr (...), określono w podatku od towarów i usług nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy:

-

za październik 2013 r. w wysokości 12.393,00 zł,

-

za listopad 2013 r. w wysokości 16.018,00 zł,

-

za grudzień 2013 r. w wysokości 17.577,00 zł,

-

za styczeń 2014 r. w wysokości 18.594,00 zł,

-

za luty 2014 r. w wysokości 19.332,00 zł,

-

za marzec 2014 r. w wysokości 19.047,00 zł,

-

za kwiecień 2014 r. w wysokości 18.507,00 zł,

-

za maj 2014 r. w wysokości 17.455,00 zł,

-

za czerwiec 2014 r. w wysokości 16.506,00 zł,

-

za lipiec 2014 r. w wysokości 15.556,00 zł,

-

za sierpień 2014 r. w wysokości 14.957,00 zł,

-

za wrzesień 2014 r. w wysokości 13.857,00 zł,

-

za październik 2014 r. w wysokości 13.329,00 zł,

-

za listopad 2014 r. w wysokości 12.789,00 zł,

-

za grudzień 2014 r. w wysokości 12.254,00 zł,

-

za styczeń 2015 r. w wysokości 11.707,00 zł,

-

za luty 2015 r. w wysokości 10.485,00 zł,

-

za marzec 2015 r. w wysokości 10.822,00 zł,

-

za kwiecień 2015 r. w wysokości 8.816,00 zł,

-

za maj 2015 r. w wysokości 8.242,00 zł.

Jednocześnie określono podatek do zapłaty wynikający z wystawionych faktur, ustalony na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2014 r. o podatku od towarów i usług:

-

za październik 2013 r. w kwocie 10.471,00 zł,

-

za listopad 2013 r. w kwocie 27.675,00 zł,

-

za grudzień 2013 r. w kwocie 10.573,00 zł,

-

za styczeń 2014 r. w kwocie 227,00 zł,

-

za luty 2014 r. w kwocie 190,00 zł,

-

za marzec 2014 r. w kwocie 7.994,00 zł,

-

za kwiecień 2014 r. w kwocie 481,00 zł,

-

za grudzień 2014 r. w kwocie 108.387,00 zł.

Postanowieniem Naczelnika Urzędu Skarbowego w O. z dnia 28 listopada 2018 r., nadano powyższej decyzji rygor natychmiastowej wykonalności.

Następnie Dyrektor I. Administracji Skarbowej w dniu 5 sierpnia 2019 r. wydał decyzję utrzymującą w mocy decyzję organu I instancji.

(dowód: decyzja nr (...), postanowienie z dn. 28.11.2018r. – k. 221-222v., decyzja (...) z dn. 05.08.2019r. – k. 223-250v.)

Naczelnik Urzędu Skarbowego w O., decyzją z dnia 2 grudnia 2019 r., orzekł o solidarnej odpowiedzialności podatkowej K. K. i M. H. jako członków zarządu (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O., wraz ze spółką za zaległości podatkowe spółki.

(...) w O. decyzją z dnia 26 maja 2020 r. utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

(dowód:(...)., decyzja (...) z dn. 26.05.2020r. – k. 275-282)

W dniu 30 listopada 2018 r. wystawiono tytuły wykonawcze do decyzji nr (...), nr (...) i nr(...).

W dniu 6 października 2020 r. wystawiono tytuł wykonawczy do decyzji nr (...)

(dowód: tytuły wykonawcze, stosowany w egzekucji należności pieniężnych - k. 284-297)

W dniu 12 sierpnia 2016 r. M. Ż. (pełnomocnik Gminy O.), K. K. i M. H. (działające na rzecz i w imieniu spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w O.) zawarły przed notariuszem A. W. umowę sprzedaży (Rep. „(...)) nieruchomości opisanej jako Bi – inne tereny zabudowane, położonej przy ul. (...) w O., obręb Nr (...), woj. (...)- (...), o pow. 2030 m ^{( 2)}, stanowiącej zabudowaną budynkiem oświaty, nauki i kultury oraz budynki sportowe, o dwóch kondygnacjach nadziemnych i powierzchni zabudowy 418 m ^{( 2)}, działkę gruntu oznaczoną numerem 1/3, dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie VI Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...). Cena sprzedaży przedmiotowej nieruchomości wyniosła 1.919.000,00 zł, w tym cena gruntu 707.000 zł, zaś cena budynku w kwocie 1.212.000,00 zł. Z uwagi na fakt, że budynek położony na przedmiotowej działce wraz z gruntem, wpisany jest do rejestru zabytków, cenę nieruchomości obniżono o 50% i wyniosła 959.500,00 zł. W dniu sporządzania aktu notarialnego cała kwota sprzedaży została uiszczona. K. K. i M. H. w imieniu spółki (...) sp. z o.o. oświadczyły, że zobowiązują się w terminie 3 lat do przeprowadzenia remontu budynku posadowionego na przedmiotowej działce gruntu, polegającego na przywróceniu obiektowi możliwie pełnego waloru estetycznego i charakteru zgodnego ze stanem pierwotnym. Termin ten miał także obowiązywać następców prawnych. Ponadto w przypadku niewywiązania się w terminie 3 lat, licząc od zawarcia umowy, obowiązku przeprowadzenia remontu budynku, spółka zobowiązała się zapłacić karę umowną w wysokości 500.000 zł.

(...) Spółka z o.o. w O. na przedmiotowej nieruchomości, T. K. (1) i K. K. na nieruchomości, objętej księgą wieczystą Kw nr (...), J. H. na nieruchomości, objętej księgą wieczystą Kw Nr (...) ustanowili hipotekę umowną łączną do kwoty 1.700.000 zł na rzecz W. Banku Spółdzielczego Oddział w J. celem zabezpieczenia spłaty roszczeń banku z umowy kredytu inwestycyjnego, udzielonego w dniu 12 sierpnia 2016 r. (...) spółka z o.o. w O..

W dniu 8 czerwca 2018 r. K. K. oraz M. H. – działające w imieniu i na rzecz spółki (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. i T. K. (1), J. S. oraz M. S. zawarli przed notariuszem A. W. umowę sprzedaży (Rep. „(...)” Nr(...)) nieruchomości opisanej jako Bi – inne tereny zabudowane, położonej przy ul. (...) w O., o powierzchni 2030 m ^{( 2)}, stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem 1/3, dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...). Nieruchomość sprzedano w udziałach wynoszących po ½ części T. K. (1) oraz małżonkom J. S. i M. S. – za łączną cenę 900.000,00 zł (w tym cena udziału ½ części w kwocie 450.000,00 zł).

Na poczet ceny sprzedaży w kwocie łącznej 900.000,00 zł, T. K. (1) zobowiązał się zapłacić tytułem zaliczki kwotę 648.576,26 zł (w tym kwotę zapłaty całej ceny sprzedaży nabywanego przez niego udziału w prawie) na rzecz sprzedającej spółki, w terminie do 13 czerwca 2018 r., która zostanie przekazana na rachunek techniczny prowadzony przez W. Bank S. w J., na poczet spłaty kredytu zaciągniętego przez spółkę.

J. S. i M. S. zobowiązali się zapłacić resztę ceny sprzedaży w kwocie 251.423,74 zł, w dniu zawarcia umowy, na rachunek bankowy zbywającej spółki. Ponadto małżeństwo zobowiązało się zwrócić T. K. (1) kwotę 198.576,26 zł tytułem nadwyżki kwoty zaliczki, która miała zostać wpłacona ponad swój udział przez T. K. (1), na rzecz spółki, w dniu zawarcia niniejszej umowy.

W § 1 aktu notarialnego spółka oświadczyła, że w dziale IV księgi wieczystej znajdują się wpisy: hipoteki umownej do kwoty 500.000 zł celem zabezpieczenia zapłaty kary umownej na skutek nie wykonania remontu budynku oraz hipoteki umownej łącznej do kwoty 1.700.000 zł na rzecz W. Banku Spółdzielczego Oddział w J. celem zabezpieczenia spłaty roszczeń banku z umowy kredytu udzielonego w dniu 12 sierpnia 2016 r.

(dowód: akt notarialny Rep. „(...)”(...), akt notarialny Rep „(...)” (...)– k. 313-319)

W dniu 5 lipca 2017 r. (...) Sp. z o.o. zbyła na rzecz Pensjonatu u J. H. samochód osobowy P. (...), rok prod. 2010, za kwotę 120.000,00 zł. Na konto spółki wpłynęły następujące płatności od pozwanego:

-

w dniu 28 października 2016 r. w kwocie 10.000,00 zł,

-

w dniu 29 listopada 2016 r. w kwocie 15.000,00 zł,

-

w dniu 29 grudnia 2016 r. w kwocie 15.000,00 zł,

-

w dniu 27 stycznia 2017 r. w kwocie 13.000,00 zł,

-

w dniu 15 listopada 2017 r. w kwocie 20.000,00 zł,

-

w dniu 9 stycznia 2018 r. w kwocie 17.000,00 zł,

-

w dniu 26 marca 2018 r. w kwocie 15.000,00 zł,

-

w dniu 28 marca 2018 r. w kwocie 15.000,00 zł.

Następnie w dniu 17 marca 2018 r. J. H. zbył pojazd na rzecz M. C., za kwotę 125.000,00 zł.

Kolejno w dniu 31 lipca 2018 r. (...) Sp. z o.o. zbyła na rzecz Pensjonatu u J. H. przyczepę NEPTUN o nr rej. (...), za kwotę 800,00 zł.

(dowód: faktura nr (...) r. k. 298, zestawienie operacji k. 482, k. 483, potwierdzenie transakcji k. 484, potwierdzenie wykonania przelewu k. 485, k. 486, k. 487, k. 488, raport kasowy k. 489, wpłata (...) k. 490, faktura nr (...) k. 299, faktura nr (...) k. 301, umowa kupna-sprzedaży k. 301v.)

Spółka z o.o. (...) wyzbyła się następujących pojazdów:

-

O. (...), samochód osobowy wielozadaniowy,

-

O. (...), samochód osobowy (...),

-

O. (...), samochód osobowy,

-

B., samochód osobowy,

-

A. (...), samochód osobowy,

-

R. (...), samochód osobowy.

(dowód: faktura nr (...) k. 320, pytanie o szczegóły pojazdu k. 321-321v., umowa kupna-sprzedaży k. 322, pytanie o szczegóły pojazdu k. 323-324, faktura nr (...) k. 325, pytanie o szczegóły pojazdu k. 326-326v., faktura nr (...) k. 327, pytanie o szczegóły pojazdu k. 328-328 v., faktura nr (...) k. 329, pytanie o szczegóły pojazdu k. 330-331, faktura nr (...) k. 331, pytanie o szczegóły pojazdu k. 332-332v., pytanie o pojazd k. 333, wykaz czynności majątkowych k. 334-334v.)

W dniu 12 września 2018 r. oraz w dniu 4 grudnia 2018 r. przesłano do W. Banku Spółdzielczego Oddział w J. zawiadomienie o zajęciu wierzytelności z rachunku bankowego i wkładu oszczędnościowego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O..

W odpowiedzi na powyższe, w dniu 19 września 2018 r. oraz w dniu 17 grudnia 2018 r. bank poinformował Naczelnika Urzędu Skarbowego, że całkowitą realizację tytułu uniemożliwia brak środków na rachunku.

(dowód: zawiadomienie o zajęciu wierzytelności z rachunku bankowego k. 335-336v. i k. 338-340, zawiadomienie o przeszkodzie w realizacji zajęcia k. 337 i k. 341)

Drugi Dział Egzekucji Administracyjnej w kalkulacji przewidywanych wydatków i możliwych do uzyskania kwot w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym w stosunku do zobowiązanego (...) Sp. z o.o. wskazał,
iż po przeanalizowaniu postępowania egzekucyjnego, nie przewiduje, aby
w postępowaniu zostały uzyskane jakiekolwiek kwoty ze względu na brak majątku.

(dowód: kalkulacja przewidywanych wydatków i możliwych do uzyskania kwot w postępowaniu egzekucyjnym – k. 344-344v.)

Postanowieniem z dnia 18 czerwca 2019 r. umorzono postępowanie egzekucyjne dotyczące tytułów wykonawczych nr:

-

(...). (...).(...). (...).2018 – podatek od towarów i usług 3.373,30 zł,

-

(...). (...).(...). (...).2018 – podatek dochodowy od osób prawnych 66.990 zł,

-

(...). (...).(...). (...).2018 – podatek od towarów i usług 18.273,50 zł,

-

(...). (...).(...). (...).2018 – podatek od towarów i usług 10.537,00 zł,

-

(...). (...).(...). (...).2018 – podatek od towarów i usług 227,00 zł,

-

(...). (...).(...). (...).2018 – podatek od towarów i usług 190,00 zł,

-

(...). (...).(...). (...).2018 – podatek od towarów i usług 7.994,00 zł,

-

(...). (...).(...). (...).2018 – podatek od towarów i usług 481,00 zł,

-

(...). (...).(...). (...).2018 – podatek od towarów i usług 5.044,80 zł,

-

(...). (...).(...). (...).2019 – podatek dochodowy od osób prawnych 10.542 zł.

Kolejnym postanowieniem z dnia 16 grudnia 2019 r. umorzono postępowanie egzekucyjne w sprawie o nr (...) – dotyczący podatku dochodowego od osób prawnych, w kwocie 24.930,00 zł,

(dowód: postanowienie w sprawie o umorzenie postępowania egzekucyjnego z dn. 18.06.2019r. – k. 346-346v., postanowienie w sprawie o umorzenie postępowania egzekucyjnego z dn. 16.12.2019r. – k. 347)

Od dnia 18 września 2013 r. K. K. była prezesem zarządu spółki z o.o. P., natomiast M. H. była członkiem zarządu spółki. Od 31 października 2014 r. K. K. była prezesem zarządu fundacji (...), a M. H. pełniła w tym czasie funkcję prezesa fundacji, z kolei J. H. zasiadał w radzie fundacji. Pozwany był ponadto członkiem zarządu w stowarzyszeniu (...), podobnie jak M. H., K. K. i T. K. (1). (...) sp. z o.o. wykonywała na rzecz stowarzyszenia (...) usługi m.in. transportowe. J. H. pozostawał z K. K. i T. K. (1) w stosunkach koleżeńskich, spotykali się prywatnie. Pozwany i M. H. są małżeństwem.

Do 2017 r. (...) Sp. z o.o. przynosiła zyski, nie było zagrożenia niewypłacalności. Następnie spółka zaczęła wyprzedawać swój majątek, który został zbyty do 2019 r. W chwili obecnej działalność spółki jest zawieszona, spółka nie posiada żadnego majątku. W spółce z o.o. P. pozwany nie zajmował żadnego stanowiska, pomagał tam nieodpłatnie.

(dowód: protokół przesłuchania strony k. 348-349v., odpis z KRS k. 350-367, K. T. K. (2) – historia k. 368-368v., K. K. M. k. 369, K. K. S. – historia k. 370-370v., H. J. – M. k. 371, H. M. M. k. 372, odpis skrócony aktu małżeństwa k. 377, zeznania świadka E. T. k. 543v., zeznania świadka M. H. k. 543v.-544v., przesłuchanie pozwanego k. 544v.-545, odpis z KRS – k. 364-367, kserokopia aktu małżeństwa – k. 311)

Na dzień 12 sierpnia 2021 r. zaległość wraz z odsetkami Spółki z o.o. (...) wobec Skarbu Państwa, wynosiła 214.555,56 zł.

(dowód: lista zaległości wraz z odsetkami obliczonymi na dzień 12.08.2021r. - k. 19, załącznik nr 1 stan na dzień 12.08.2021r. – k. 20-20v.)

Sąd zważył, co następuje:

W świetle ustalonych okoliczności faktycznych sprawy, powództwo w całości zasługiwało na uwzględnienie.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd oparł na przedłożonych w sprawie dokumentach, których wiarygodność nie została skutecznie podważona przez strony. Sąd uwzględnił zeznania świadków i pozwanego w tym zakresie, w którym znajdują potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym. Wskazać należy, że świadek E. T. prowadził księgi rachunkowe spółki, Natomiast świadek M. H. potwierdziła, że od 2018 roku spółka nie wykonuje działalności i w chwili obecnej nie ma żadnego majątku.

W pierwszej kolejności należało rozstrzygnąć kwestię legitymacji czynnej powoda do występowania w niniejszym procesie ze skargą pauliańską, a mianowicie, czy spełnienie przesłanek z art. 527 k.c. pozwalających na uznanie umowy za bezskuteczną ma zastosowanie również do wierzytelności publicznoprawnych.

W zakresie dopuszczalności drogi sądowej w sprawie o ochronę wierzytelności publicznoprawnej wprost wskazał Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 12 marca 2003 r. w sprawie III CZP 85/02, w której przyjął przynależność do drogi sądowej sprawy z opartego na art. 527 k.c. powództwa Z. wytoczonego w celu ochrony należności z tytułu składki na ubezpieczenie społeczne. Odnośnie spraw dotyczących pauliańskiej ochrony należności podatkowych wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 maja 2005 r. w sprawie I CK 677/04. Dopuścił on możliwość zastosowania instytucji skargi pauliańskiej do wierzytelności publicznoprawnych.

Ordynacja podatkowa, nie zawiera regulacji podobnej do istniejącej w kodeksie cywilnym zapewniającej ochronę wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika. Wyczerpujący charakter wyliczenia sytuacji związanych z odpowiedzialnością podatkową osób trzecich oznacza, że ustawodawca nie stworzył organom administracji publicznej podstawy do przeprowadzenia we własnym zakresie postępowania, którego przedmiotem byłoby zastosowanie wprost lub odpowiednio cywilnoprawnej instytucji skargi pauliańskiej, bądź innej o podobnym celu instytucji unormowanej w ustawach podatkowych (por. art. 51 § 1 Ordynacji podatkowej). Skoro przepisy ordynacji podatkowej nie przewidują instrumentu prawnego do ochrony uzasadnionego interesu prawnego (nie przesądzając o zasadności wytoczonego w niniejszej sprawie powództwa), w takiej sytuacji przepisy kodeksu cywilnego należy postrzegać jako prawo wspólne dla całego systemu prawa, choćby z uwagi na jego uniwersalny charakter zawartych tam definicji pojęć prawnych i wykorzystania instytucji prawa cywilnego na tle stosunków publicznoprawnych. Wyrok w procesie pauliańskim wydany w następstwie uwzględnienia powództwa stwarza jedynie wierzycielowi możliwość przeprowadzenia w przyszłości skutecznej egzekucji należności publicznoprawnej z przedmiotów majątkowych, których dłużnik wyzbył się w celu pokrzywdzenia wierzyciela (por. postanowienia SN: z dnia 22 kwietnia 1998 r. I CKN 1000/97, z dnia 10 marca 1999 r. II CKN 340/98, wyroki SN: z dnia 13 maja 2005 r. I CK 677/04, z dnia 16 kwietnia (...). V CK 41/02, z dnia 28 października 2010 r. II CSK 227/10, z dnia 27 lipca 2006 r. III CSK 57/06, z dnia 13 maja 2005 r. I CK 677/04, uchwała SN: z dnia 12 marca 2003, III CZP 85/02, 11 kwietnia 2003 r. III CZP 15/03).

Niewątpliwie wierzytelności powoda wynikające z decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego w O. z dnia 29 sierpnia 2018 r. z tytułu:

a)  podatku dochodowego od osób prawnych:

-

za 2013 rok,

-

za 2014 rok,

b)  podatku od towarów i usług:

-

za listopad 2013 rok, grudzień 2013 rok, styczeń 2014 rok, luty 2014 rok, marzec 2014 rok, kwiecień 2014 rok oraz grudzień 2014 rok,

powstały w 2013 i 2014 roku. Wskazać należy, że w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku od towarów i usług, podatnik obowiązany jest sam obliczyć i odprowadzić podatek, przepisy prawa podatkowego wyznaczają termin do dokonania wpłaty. Zgodnie z art. 47 § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa jeżeli podatnik jest obowiązany sam obliczyć i wpłacić podatek, za termin płatności uważa się ostatni dzień, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata powinna nastąpić. W świetle art. 21 § 1 powołanej ustawy, zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa przez ziszczenie się zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże taki skutek. Oznacza to, że jeżeli w postepowaniu podatkowym organ stwierdzi, że podatnik mimo ciążącego na nim obowiązku nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji albo powstałego zobowiązania nie wykazano – organ wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania podatkowego (§ 3). Tym samym decyzje z dnia 29 sierpnia 2018 r. określały jedynie w sposób prawidłowy wysokość zobowiązań dłużnika, które powstały w 2013 i 2014 roku. Zatem niesłuszny okazał się zarzut pozwanego jakoby brak było niewypłacalności dłużnika w chwili dokonywania czynności prawnych objętych niniejszym postępowaniem, albowiem jak wskazano już wcześniej, wierzytelności powstały już w 2013 i 2014 r.

Z tego względu wierzytelności powstałe z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za 2013 rok za 2014 rok oraz podatku od towarów i usług za listopad 2013 rok, grudzień 2013 rok, styczeń 2014 rok, luty 2014 rok, marzec 2014 rok, kwiecień 2014 rok oraz grudzień 2014 rok, (w zakresie sprzedaży przyczepy także wierzytelności powoda z tytułu podatku za 2018 r.) przysługujące powodowi wobec dłużnika Spółki z o.o. (...) nie mogą być traktowane jako wierzytelności przyszłe w rozumieniu art. 530 k.c. Zastosowanie wobec nich znajduje zatem art. 527 k.c. Jeżeli umowa zawarta pomiędzy dłużnikiem a osobą trzecią miała charakter odpłatny, nie wyłącza to możliwości uznania pokrzywdzenia wierzycieli o jakim mowa w art. 527 k.c. w sytuacji, gdy ekwiwalent za rzecz sprzedaną (np. ruchomość) jest nieosiągalny dla wierzyciela (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dn. 10 listopada 2022 r., I ACa 8/22).

Z uwagi zatem na charakter roszczenia zgłoszonego przez powoda, istota niniejszego postępowania sprowadzała się w rozpoznawanej części do dokonania oceny, czy zachodziły przesłanki do uznania za bezskuteczne czynności prawnych w postaci umów sprzedaży na rzecz pozwanego, jako noszące cechy czynności fraudacyjnych (art. 527 k.c.)

Zgodnie z art. 527 § 1 k.c., gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Stosownie do § 2 omawianego artykułu, czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Nadto, jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (art. 527 § 3 k.c.).

W tych warunkach należało w pierwszej kolejności ocenić, czy wskutek czynności prawnej, dokonanej przez dłużnika:

- J. H., osoba będąca w bliskim stosunku ze spółką otrzymała korzyść majątkową;

- czy czynność prawna dłużnika została dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli,

- czy dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Wykazane zostało istnienie przesłanek warunkujących możliwość skorzystania przez powoda z ochrony pauliańskiej w zakresie umów sprzedaży wskazanych wcześniej ruchomości. Oczywistym przy tym jest, że M. H. (członka zarządu (...) Sp. z o.o.) i jej męża J. H. - łączą „bliskie stosunki”, o jakich mowa w treści przepisu art. 527 § 3 k.c. Należy przyjąć, że pozwany wiedział, że jego żona działała ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Okoliczności tej powód nie musiał udowadniać, albowiem zastosowanie znajduje tu przepis art. 527 § 3 k.c. ustanawiający stosowne domniemanie. W niniejszej sprawie można uznać, że pozwany pozostawał w bliskich stosunkach z osobami reprezentującymi spółkę, gdyż osoby te łączą stosunki rodzinne oraz gospodarczo-biznesowe. Domniemanie ustanowione w art. 527 § 3 k.c. jest domniemaniem usuwalnym i może być wzruszone przez dowód przeciwny. Stąd też osoba trzecia może wykazywać, że mimo bliskiej relacji z dłużnikiem nie wiedziała o świadomości dłużnika pokrzywdzenia wierzycieli i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się o tym dowiedzieć. Domniemania tego pozwany nie zdołał jednak obalić. Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanego J. H., jakoby ten nie miał wiedzy o zobowiązaniach Spółki z o.o. (...), której członkiem zarządu była jego żona.

W tym miejscu wskazać należy na powiązania pomiędzy pozwanym, a zbywającą ruchomości Spółkę z o.o. (...). Jak podano już wcześniej pozwany J. H. jest mężem M. H., która pełni funkcję członka zarządu (...) sp. z o.o. Spółka była w ścisłej współpracy ze Stowarzyszeniem (...), w którym to T. K. (1) pełnił funkcję prezesa zarządu. Członkami zarządu stowarzyszenia (...) byli M. H., J. H. i K. K.. Osoby te pozostawały w bliskich relacjach biznesowych, spotykały się również na spotkaniach organizowanych przez stowarzyszenie (...), co pozwany podaje w swoich zeznaniach. Nadto pozwany zeznał, iż w spółce z o.o. (...) nie pełnił żadnych funkcji, jednak jak wskazał, pomagał tam nieodpłatnie. Powyższe okoliczności wskazują na to, że osoby z zarządu spółki z o.o. P. pozostawały w bliskich stosunkach z pozwanym, zarówno biznesowych jak i prywatnych.

W przedmiotowej sprawie wierzyciel utracił możliwość zaspokojenia się z majątku dłużnika, albowiem (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, reprezentowana przez K. K. i M. H., wyzbyła się w zasadzie całego swojego majątku. Zatem dłużnik pogłębił swoją niewypłacalność wskutek dokonania umowy sprzedaży. Ponadto Naczelnik Urzędu Skarbowego w O. wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikowi, które nie doprowadziło do wyegzekwowania wierzytelności, w związku z czym postępowania egzekucyjne zostały umorzone. Stan niewypłacalności dłużnika został zatem wykazany w sposób nie budzący wątpliwości. Bowiem dla uznania czynności prawnej za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli nie jest wymagane ustalenie określonej skali bądź stopnia niewypłacalności dłużnika w odniesieniu do stanu, jaki istniał przed dokonaniem zaskarżonej czynności prawnej. Wystarczy jakiekolwiek pogorszenie możliwości zaspokojenia się wierzycieli (wyrok Sądu Najwyższego z 9 kwietnia 2010 r. w sprawie III CSK 273/09). Oceniając wartość zbytych przez Spółkę ruchomości według ceny sprzedaży należy stwierdzić, że egzekucja z tego składnika majątku mogłaby doprowadzić do zaspokojenia wierzytelności powoda. Zawarcie przedmiotowych umów sprzedaży niewątpliwie zatem zwiększyło stopień niewypłacalności Spółki, pogarszając możliwości zaspokojenia się powoda jako wierzyciela. Przy czym powód nie kwestionuje ceny zbycia pojazdów.

Zgodnie z przyjętym w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądem, pokrzywdzenie wierzyciela należy oceniać nie według chwili dokonania czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią, lecz według chwili jej zaskarżenia, oraz że wiążąca się z pokrzywdzeniem wierzyciela niewypłacalność dłużnika musi istnieć zarówno w chwili wystąpienia ze skargą pauliańską, jak i w chwili orzekania przez sąd o zawartym w niej żądaniu uznania czynności prawnej za bezskuteczną (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2001 r., V CKN 280/00, nie publ., z dnia 23 lipca 2003 r., II CKN 299/01, nie publ. lub z dnia 29 czerwca 2004 r., II CK 367/03, nie publ.).

Niewątpliwie dłużna Spółka (...) sp. z o.o. działała ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, albowiem wyzbywając się majątku, takie pokrzywdzenie przewidywała. Świadomość pokrzywdzenia nie musi dotyczyć konkretnego wierzyciela, wystarczy świadomość pokrzywdzenia któregokolwiek z wierzycieli. Spółka zawierając umowy sprzedaży ruchomości z dnia 5 lipca 2017 r. oraz 31 lipca 2018 r. posiadała wiedzę, że deklarowane przez nią dane co do zobowiązania podatkowego nie znajdują potwierdzenia w rzeczywiście dokonanych transakcjach handlowych. W 2015 r. wszczęto wobec Spółki postępowanie kontrolne co do podatku dochodowego od osób prawnych za 2013 i 2014 r. oraz co do podatku od towarów i usług za 2013 i 2014 r. Spółce można przypisać działanie ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, albowiem miała wiedzę, że istnieją zobowiązania, bez względu na to czy były one sporne. (...) sp. z o.o. nie czekając na wynik postępowania kontrolnego, przeniosła na mocy umowy sprzedaży własność ruchomości na rzecz J. H., choć musiała się liczyć z tym, że będzie obowiązana do zwrotu podatku.

W kontekście powyższego wskazać należy, że w wyniku dokonania w dniu 5 lipca 2017 r. sprzedaży samochodu osobowego P. (...) oraz w dniu 31 lipca 2018 r. przyczepy NEPTUN, dłużna Spółka z o.o. (...) wyzbyła się majątku, z którego można byłoby zaspokoić wierzytelność powoda. W takiej zaś sytuacji zachodziły słuszne podstawy by uznać, że działanie Spółki, będącej dłużniczką, nastawione było na pomniejszenie jej majątku w celu uczynienia niemożliwym zaspokojenie wierzyciela, albo ograniczenia takiej możliwości.

Odnosząc się natomiast do wierzytelności powoda z tytułu zaległości w podatku od towarów i usług za II kwartał 2018 r., kosztów postępowań egzekucyjnych wskazać należy, że skarżona czynność w postaci zbycia pojazdu (a w przypadku zbycia przyczepy w zakresie kosztów postępowań egzekucyjnych) poprzedzała powstanie wierzytelności powoda z tego tytułu. W omawianym przypadku zajdzie zatem konieczność rozważenia roszczenia powoda pod kątem spełnienia przesłanek z art. 530 k.c. Przepis ten poszerza bowiem zastosowanie skargi pauliańskiej na sytuacje, gdy dłużnik najpierw dokonuje czynności powodujących jego niewypłacalność, a dopiero potem powstaje jego zobowiązanie w stosunku do wierzyciela. Chroni więc on tzw. wierzycieli przyszłych, czyli takich, których wierzytelności powstały po dokonaniu przez dłużnika czynności prawnej krzywdzącej wierzycieli. W związku z tą okolicznością w omawianym przypadku zaszła konieczność badania, czy dłużnik zdawał sobie sprawę z tego, że w związku ze swoją działalnością polegającą na wyzbyciu się majątku może mieć w przyszłości wierzyciela, a także, czy podjęta przez niego czynność zmierzała do jego pokrzywdzenia. W ocenie Sądu dłużnik w chwili rozporządzania mieniem zdawał sobie sprawę, że w przyszłości będzie odpowiadał za długi. Odnośnie kosztów egzekucyjnych, wskazać trzeba, że dłużnik miał wiedzę, że istnieją zobowiązania za 2013 r. i 2014 r. Jest powszechnie wiadome, że niespłacenie dobrowolnie świadczenia może spowodować powstanie kosztów egzekucyjnych.

Zatem w zakresie wyżej wymienionych wierzytelności powoda, powstałych po dokonaniu zaskarżonych czynności prawnych, znajduje zastosowanie przepis art. 530 k.c. Do przyjęcia odpowiedzialności na tej podstawie nie jest istotne, czy osoba przyszłego wierzyciela była znana w chwili dokonania rozporządzenia majątkiem przez dłużnika i czy dłużnik znał konkretnie wielkość wierzytelności. Nie jest przy tym istotne, czy dłużnik wiedział, w jakiej konkretnie dacie powstanie zobowiązanie.

W tym kontekście Sąd uznał, że zachodzą podstawy do stwierdzenia,
że dłużnik zbywając ruchomości, miał świadomość zarówno mającej powstać w przyszłości wierzytelności powoda, jak też działał z powziętym z góry zamiarem pokrzywdzenia wymienionego, tj. wyzbył się składników majątkowych świadomie, w celu spowodowania, bądź pogłębienia, stanu swojej niewypłacalności i uniemożliwienia uzyskania zaspokojenia przez przyszłego wierzyciela.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd na podstawie powołanych przepisów uznał za bezskuteczne w stosunku do powoda Skarbu Państwa reprezentowanego przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w O.: umowę sprzedaży z dnia 5 lipca 2017 r. samochodu osobowego P. (...), rok produkcji 2010, nr identyfikacyjny (VIN) (...), stwierdzoną fakturą VAT nr (...), wystawioną przez (...) Sp. z o.o. na rzecz J. H. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Pensjonat u J. H., za cenę 120.000,00 zł oraz umowę sprzedaży z dnia 31 lipca 2018 r. przyczepy NEPTUN (...), stwierdzoną fakturą VAT nr (...) z dnia 31 lipca 2018 r. wystawioną przez (...) Sp. z o.o. na rzecz J. H. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Pensjonat u J. H., za cenę 800 zł – w celu ochrony przysługujących Skarbowi Państwa – Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w O. przeciwko (...) sp. z o.o. (pkt I wyroku).

Podkreślić należy, że zarzut pozwanego, aby doszło do naruszenia zasady wyrażonej w art. 5 k.c. z uwagi na to, jakoby organ administracyjny w sposób oczywisty czynił ze swego prawa do egzekucji świadczenia w podatku od towarów i usług od dłużnika głównego narzędzia do jego odzyskania od osoby trzeciej, bowiem zbycie przez pozwanego ruchomości nie uniemożliwia wierzycielowi uznania bezskuteczności czynności dokonanej przez dłużnika pozwanej. Wierzyciel nie traci bowiem prawa do żądania uznania za bezskuteczną czynności prawnej dokonanej z jego pokrzywdzeniem przez dłużnika z osobą trzecią w wypadku, gdy osoba trzecia rozporządziła odpłatnie uzyskaną korzyścią na rzecz osoby działającej w dobrej wierze. Odmienny pogląd niezasadnie wiązałby skargę z przedmiotem, który zbył dłużnik, i w razie jego dalszego zbycia pozbawiałby ją całkowicie znaczenia prawnego. Dla pozbawienia wierzyciela jego uprawnienia wystarczyłoby bowiem dalsze zbycie rzeczy osobie w dobrej wierze (wyrok SN z 30.09.2004 r., IV CK 30/04, LEX nr 188480). Wreszcie nie sposób uznać, aby wytoczenie powództwa w okolicznościach sprawy stanowiło nadużycie prawa podmiotowego. Zgodnie z art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Dochodzenie na drodze powództwa uznania za bezskuteczną czynności prawnej zdziałanej z pokrzywdzeniem wierzyciela nie może być uznane samo w sobie za naruszenie art. 5 k.c. Nie zachodzą również żadne szczególne okoliczności w niniejszej sprawie, które by taki wniosek uzasadniały.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. pominął wnioski pozwanego o zażądanie przedłożenia umów kredytowych z (...) w J. obowiązujących w okresie od dnia dokonania kwestionowanych czynności prawnych do dnia wniesienia pozwu oraz wykazu dokonywanych spłat rat bądź innych zobowiązań z tytułu wszelkich ekspozycji w w/w banku, dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. D. oraz przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy na okoliczność wartości rynkowej pojazdu P. (...) oraz przyczepy NEPTUN oraz przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości oraz finansów na okoliczność ustalenia czy w związku z dokonaniem przedmiotowych czynności (...) spółka (...) stała się niewypłacalna lub wypłacalna w mniejszym stopniu w rozumieniu art. 527 § 2 k.c.. Sąd uznał za zbędne przeprowadzenie dowodów zawnioskowanych przez pozwanego w odpowiedzi na pozew, które dotychczas nie zostały przeprowadzone, w związku z czym na podstawie art. 235 ² §1 pkt. 2 k.p.c. postanowił je pominąć. Okoliczności na które miałyby być dopuszczone dowody nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Pokrzywdzenie wierzyciela należy oceniać bowiem na dzień zaskarżenia czynności jak i na dzień orzekania. Nadto należy wskazać, że strona powodowa nie kwestionowała wartości przedmiotowych pojazdów.

Sąd pominął także, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 4 k.p.c. wniosek dowodowy pozwanego dotyczący zobowiązania W. Banku Spółdzielczego w J. do podania czy w okresie lipiec 2017 do dnia udzielenia odpowiedzi (...) sp. z o.o. obsługiwała swoje zobowiązania w banku i z jakiego tytułu oraz w jakiej wysokości, albowiem jest to wniosek niedopuszczalny. Sprawa bowiem nie należy do kategorii spraw wymienionych w art. 105 ustawy Prawo bankowe.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 105 k.p.c. stosownie do wyniku sprawy. Pozwany jako przegrywający sprawę zobowiązany jest zapłacić na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej koszty zastępstwa procesowego 5.400 zł (w wysokości stawki minimalnej).

O kosztach sądowych Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ustawy w zw. z art. 98 k.p.c. Koszty sądowe obejmują opłatę sądową od pozwu, od obowiązku uiszczenia której powód był zwolniony i wynoszą 6.040 zł. Pozwany przegrał proces i dlatego zobowiązany jest uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Olsztynie powyższe koszty sądowe.

sędzia Ewa Oknińska