Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lutego 2025 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: sędzia Juliusz Ciejek

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anna Kosowska

po rozpoznaniu w dniu 25 lutego 2025 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. O.

przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę lub ustalenie i zapłatę

I.  ustala, że umowa o kredyt hipoteczny nr (...) (...)/2008 r. z dnia 16 czerwca 2008 r. zawarta pomiędzy stronami jest nieważna w całości,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 253.459 zł 94 gr (dwieście pięćdziesiąt trzy tysiące czterysta pięćdziesiąt dziewięć złotych dziewięćdziesiąt cztery grosze) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie z tym że od kwoty:

- 226.227 zł 80 gr od dnia 2 sierpnia 2023 r. do dnia zapłaty,

- 27.232 zł 14 gr od dnia 15 listopada 2024 r. do dnia zapłaty,

III.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

IV.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 11.917 zł (jedenaście tysięcy dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu w tym kwotę 10.817 (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 1106/23

UZASADNIENIE

Powód M. O. pozwem z dnia 17.07.2023 r. skierowanym przeciwko pozwanemu Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o:

- ustalenie, że umowa o kredyt hipoteczny Nr (...) (...) z dnia 16.06.2008 r. zawarta pomiędzy powodem, a pozwanym jest nieważna w całości,

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 226.227 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwanemu pozwu do dnia zapłaty tytułem nienależnie uiszczonych rat kapitałowo-odsetkowych oraz opłat i kosztów pobranych przez bank od umowy o kredyt hipoteczny Nr (...) (...) z dnia 16.06.2008 r., z tym, że kwota 194.841,64 zł stanowi sumę wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych, zaś kwota 31.386,16 zł sumę uiszczonych kosztów dodatkowych kredyt,

ewentualnie,

- ustalenie, że postanowienia § 2 ust. 2, § 4 ust. 6, § 7 ust. 1, § 9 ust. 3 umowy oraz § 5 ust. 13, § 7 ust. 5 pkt 2, ust. 9, ust. 12, § 8 ust. 3, § 9 ust. 4, § 10 ust. 4, ust. 5, § 11 ust. 4, ust. 5, ust. 11 oraz § 12 ust. 3, § 13 ust. 4, § 22 ust. 1 załącznika nr 1 do umowy kredytu (...) z dnia 16.06.2008 r. zawartej pomiędzy powodem, a pozwanym są bezskuteczne względem powoda i jako takiego go nie wiążą,

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 83.246,58 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty tytułem nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych od umowy o kredyt hipoteczny nr (...) (...) z dnia 16.06.2008 r. do dnia wniesienia powództwa.

Nadto, powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu według spisu lub norm przepisanych, o ile nie zostanie złożony spis kosztów, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 16 czerwca 2008 r. zawarł, jako konsument umowę kredytu indeksowanego do (...). Wskazał, że postanowienia umowy kredytowej rażąco naruszają interes powoda z uwagi na fakt, że poważnie i znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron. Stosowanie przez pozwany bank wzorca umownego oraz takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron stosunku jest sprzeczne z dobrymi obyczajami. Pozwany nie udzielił mu pełnej i rzetelnej informacji na temat mechanizmu działania umowy kredytu. Podniósł, że kwestionowane przez niego postanowienia umowne nie odwołują się do ustalonego w sposób obiektywny kursu (...), do obiektywnych wskaźników, na które żadna ze stron nie miała wpływu. Pozwany mógł jednostronnie i arbitralnie, w przy tym w sposób wiążący modyfikować wskaźnik, według którego obliczana jest wysokość zobowiązania powoda, a tym samym może wpływać na wysokość świadczenia powoda. W ocenie powoda kwestionowane postanowienia są sprzeczne z art. 69 ust. 1 prawa bankowego w zw. z art. 353 ¹, 358 ¹ § 2, 5 k.c. i jako takie na podstawie art. 58 § 1 k.c. były nieważne – to zaś pociągało za sobą nieważność całej umowy.

(pozew – k. 4-19)

W odpowiedzi na pozew pozwany Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych oraz opłat skarbowych od pełnomocnictw.

P. wniósł również o sprawdzenie wartości przedmiotu sporu.

Pozwany zaprzeczył m.in. aby:

- umowa (lub jakiekolwiek jest postanowienia) była sprzeczna z przepisami ustawy kodeks cywilny, w szczególności (...) k.c., przepisami ustawy prawo bankowe, w szczególności art. 69 ustawy lub z jakimkolwiek innym aktem normatywnym,

- umowa była nieważna,

- umowa zawierała jakiekolwiek postanowienie abuzywne,

- powód nie był związany jakimkolwiek postanowieniem umownym,

- kwestionowane postanowienia nie zostały indywidualnie uzgodnione z powodem,

- warunki umowy nie podlegały negocjacjom,

- bank nie wypełnił jakichkolwiek obowiązków informacyjnych, w szczególności w zakresie ryzyka związanego z zaciągnięciem kredytu, zmian kursu walutowego, zmiennej stopy procentowej i ich wpływu na wykonywanie Umowy;

- spread stanowił zysk banku,

- powodowi nie zostały w sposób zrozumiały wyjaśnione zasady działania mechanizmu klauzuli indeksacyjnej lub zmienności kursów walut,

- postanowienia umowy były niejasne, niejednoznaczne lub nieprecyzyjne,

- bank stosował jakikolwiek nieweryfikowalny mechanizm,

- istniały podstawy do eliminacji indeksacji z umowy, w szczególności przy pozostawieniu stopy oprocentowania właściwej dla kredytów indeksowanych kursem (...),

- na powoda został przerzucony cały ciężar ryzyka kursowego związany z zawartą umową,

- bank arbitralnie lub dowolnie ustalał kurs (...) publikowany w (...),

- kwestionowane postanowienia umowy kształtowały prawa i obowiązki stron w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub naruszając interesy powoda, tym bardziej w stopniu rażącym,

- jakiekolwiek świadczenie powoda na rzecz banku było świadczeniem nienależnym.

Ponadto, pozwany podniósł zarzut braku interesu prawnego powoda w żądaniu o ustalenie.

(odpowiedź na pozew k. 66-173)

Pismem z dnia 23.10.2024 r. powód dokonał zmiany powództw w ten sposób, że w miejsce zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 226.227,80 zł tytułem nienależnie uiszczonych rat kapitałowo-odsetkowych oraz opłat i kosztów z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu do dnia zapłaty wniósł o:

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 253.548,40 zł tytułem zwrotu uiszczonych rat kapitałowo-odsetkowych oraz pobranych opłat i kosztów od umowy o kredyt hipoteczny Nr KH/ (...) z dnia 16.06.2008 r., z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

- od kwoty 226.227,80 zł od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu,

- od kwoty 27.320,60 zł od dnia 16.08.2024 r. (data wydania postanowienia o zabezpieczeniu) do dnia zapłaty, tytułem wpłat dokonanych w okresie od 23 czerwca 2023 r. do 23 lipca 2024 r.

(pismo powoda – k. 375-377)

Pozwany w piśmie z dnia 28.11.2024 r. wniósł o oddalenie powództwa w całości i podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

(pismo pozwanego – k. 383-398)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód w dniu 28 maja 2008 r. podpisał wniosek kredytowy nr (...) o kredyt w kwocie 240.000 zł, zaś jako walutę kredytu oznaczył (...). Jako przeznaczenie kredytu wskazał zakup lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym. W dacie złożenia wniosku powód pracował na podstawie umowy o pracę i osiągał dochód w PLN.

(dowód: wniosek kredytowy k. 199-204, przesłuchanie stron k. 403v-404)

Powód złożył oświadczenie, że zapoznał się z informacją dla wnioskodawcy ubiegających się o produkty hipoteczne indeksowane kursem waluty obcej, oparte na zmiennej stopie procentowej. W informacji wskazano, że wybierając zadłużenie w walucie obcej, kredytobiorcy korzystają aktualnie z oprocentowania niższego w porównaniu z kredytem złotowym i spłacają miesięcznie niższą ratę kredytu. Podkreślono, że zaciągając zobowiązanie w walucie obcej, kredytobiorcy narażeni są na ryzyko zmiany kursów walutowych, co sprawia, że zarówno rata spłaty, jak i wysokość zadłużenia tytułem zaciągniętego kredytu przeliczona na PLN na dany dzień, podlega ciągłym wahaniom, w zależności od aktualnego kursu. Ryzyko kursowe jest znacznie mniejsze, jeżeli o kredyt walutowy ubiega się kredytobiorca osiągający dochody w tej samej walcie obcej. Wskazano, że warto rozważyć zaciągnięcie długoterminowego kredytu w PLN jako korzystną alternatywę w stosunku do kredytów walutowych, które mimo atrakcyjnych aktualnie warunków cenowych w długim okresie mogą okazać się droższe na skutek wzrostu kursów walutowych.

(dowód: informacja k. 216)

Po dokonaniu oceny zdolności kredytowej powoda, pozwany wydał pozytywną decyzję kredytową.

(dowód: dokument „podejmowanie decyzji” – k. 207-208, wstępna ocena zdolności kredytowej – k. 205, parametry wejściowe symulacji – k. 206, opinia departamentu k. 208v-211)

W dniu 16.06.2008 r. powód zawarł z pozwanym Bank (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. umowę o kredyt hipoteczny nr (...) (...). Umowa została sporządzona w dniu 12.06.2008 r. Kredyt przeznaczony był na zakup gotowego mieszkania na rynku wtórnym (§ 2 ust. 3 umowy). Zgodnie z § 2 ust. 1 umowy Bank udzielił powodowi kredytu w kwocie 240.000 zł. W § 2 ust. 2 wskazano, że kredyt jest indeksowany kursem (...), po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna (...) według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku w dniu uruchomienia kredytu lub transzy. Spłata kredytu miała być dokonywana w 384 ratach miesięcznych, w tym liczba miesięcy karencji 0 (§ 2 ust. 6 umowy).

Wypłata kredytu miała nastąpić jednorazowo na rachunek bankowy zbywcy kredytowanej nieruchomości (§ 3 ust. 1 i 2 umowy).

Od kwoty udzielonego kredytu Bank pobiera jednorazową bezzwrotną prowizję w wysokości 0 zł płatną przed uruchomieniem kredytu lub jego pierwszej transzy (§ 4 ust. 1 umowy).

W § 4 ust. 6 umowy wskazano, że zmiana waluty kredytu ma wpływ na wysokość kwoty kredytu oraz wysokość rat kapitałowo-odsetkowych i dokonywana jest w oparciu opisane w postanowieniu zasady.

Oprocentowanie kredytu było zmienne i wynosiło 3.9850 % w stosunku rocznym, co stanowiło sumę stopy referencyjnej LIBOR 3M ( (...)) obowiązującej w dniu sporządzenia umowy oraz marży w wysokości 1.1000 p.p., stałej w całym okresie kredytowania (§ 6 ust. 1 i 3 umowy).

Stosownie do § 7 ust. 1 umowy kredytu kredytobiorca zobowiązał się do spłaty kwoty kredytu w (...), ustalonej zgodnie z § 2 w złotych polskich z zastosowaniem kursu sprzedaży (...) obowiązującego w dniu płatności raty kredytu, zgodnie z tabelą kursów walut obcych Banku.

Spłata rat miała następować przez bezpośrednie potrącanie przez Bank należnych mu kwot z rachunku kredytobiorcy w Banku (§ 7 ust 3 umowy).

Zgodnie z § 9 ust. 3 umowy kredytobiorca zobowiązał się do zwrotu bankowi kosztów składki ubezpieczeniowej wnoszonej przez bank w związku z ubezpieczeniem. Miesięczna opłata z tytułu refinansowania składki ubezpieczeniowej wynosi 1/12 z 0,81% kwoty przyznanego kredytu (co stanowi kwotę 170.00 PLN), przy uwzględnieniu kursów waluty obcej, do jakiej kredyt jest indeksowany na pierwszy dzień miesiąca, w którym została sporządzona umowa kredytowa wg (...) Banku (...) S.A.

W § 2 pkt 18 regulaminu kredytowania wskazano, że użycie w regulaminie sformułowania kredyt indeksowany kursem waluty obcej należy rozumieć jako kredyt udzielony w PLN, indeksowany kursem waluty obcej wg Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w banku.

W § 3 ust. 2 regulaminu wskazano, że kredyt może być indeksowany kursem waluty obcej na podstawie obowiązującej w Banku (...).

Zgodnie z § 7 ust. 5 pkt 2 regulaminu opłata dotycząca refinansowania kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu określona jest w cenniku obowiązującym dniu zawarcia umowy kredytu. Podstawa wyliczenia opłaty określona jest dla kredytów indeksowanych kursem waluty obcej, dla celów wyliczenia opłaty przyjmowana jest kwota udzielonego kredytu wyrażona w PLN wyliczona według wartości kursów waluty obcej według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w banku:

a)  w pierwszym dniu roboczym miesiąca, w którym sporządzona została umowa kredytu w przypadku nowych kredytów,

b)  w ostatnim dniu roboczym miesiąca ochrony ubezpieczeniowej – w przypadku przedłużenia ochrony na okres kolejnych 34 miesięcy,

zgodnie w wzorem wskazanym w tym postanowieniu regulaminu.

W § 7 ust. 9 regulaminu opłata dotycząca refinansowania kosztów ubezpieczenia kredytu do czasu ustanowienia hipoteki określona jest w cenniku obowiązującym dniu zawarcia umowy kredytu. W przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej, dla celów wyliczenia opłaty przyjmowana jest kwota udzielonego kredytu wyrażona w PLN wyliczona według wartości kursów waluty obcej według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w banku:

c)  w pierwszym dniu roboczym miesiąca, w którym zawarta została umowa kredytu- w przypadku nowych kredytów,

d)  w ostatnim dniu roboczym miesiąca ochrony ubezpieczeniowej – w przypadku przedłużenia ochrony na okres kolejnych 12 miesięcy,

zgodnie w wzorem wskazanym w tym postanowieniu regulaminu.

Regulamin w § 7 ust. 12 przewidywał, że w przypadku braku możliwości ubezpieczenia kredytu do czasu ustanowienia hipoteki, bank pobiera prowizję za podwyższone ryzyko. Wysokość prowizji za podwyższone ryzyko określona jest w cenniku obowiązującym w dniu zawarcia umowy kredytu. W przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej prowizja za podwyższone ryzyko ustalana jest od kwoty kredytu z umowy kredytu, przeliczonej według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku w dniu zawarcia umowy Tabeli Kursów Walut Obcych.

Zgodnie z § 8 ust. 3 regulaminu w przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty kwota raty spłaty obliczona jest według kursu sprzedaży dewiz, obowiązującego w Banku na podstawie obowiązującej w Banku (...) dnia spłaty.

Z kolei zgodnie z § 9 ust. 4 regulaminu, w przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej, Bank w następnym dniu po upływie terminy wymagalności kredytu dokonuje przewalutowania całego wymagalnego zadłużenia w PLN, z zastosowaniem aktualnego kursu sprzedaży dewiz, określonego przez Bank w Tabeli Kursów Walut Obcych. Od wymagalnego kapitału, wyrażonego w PLN Bank nalicza dalsze odsetki w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych.

W przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej kwota wcześniejszej spłaty kredytu w walucie obcej jest obliczana według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia realizacji dyspozycji kredytobiorcy o dokonanie wcześniejszej spłaty. Prowizja za wcześniejszą spłatę ustalana jest od kwoty wcześniejszej spłaty, przeliczanej według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia realizacji wcześniejszej spłaty (§ 10 ust. 4 i 5 regulaminu).

Kredyt mógł zostać przewalutowany na wniosek kredytobiorcy. Bank dokonywał przewalutowania według kursu kupna dewiz w przypadku zmiany waluty z PLN na walutę obcą oraz według kursu sprzedaży dewiz w przypadku zmiany waluty z waluty obcej na PLN, w obu przypadkach na podstawie Tabeli obowiązującej w Banku (...) obcych z dnia złożenia wniosku o przewalutowanie (§ 11 ust. 1 i 4 regulaminu). W przypadku zmiany waluty obcej na inną walutę obcą saldo kredytu oblicza się na podstawie obowiązujących w Banku w dniu złożenia wniosku o przewalutowanie kursów walut dewiz (§ 11 ust. 5 regulaminu). Prowizja za przewalutowanie ustalana jest od kwoty sprzed przewalutowania, przeliczonej według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia dokonania przewalutowania (§ 11 ust. 11 regulaminu).

W przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej podwyższenia kwoty kredytu w walucie obcej prowizja ustalana jest od kwoty podwyższenia, przeliczonej według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia sporządzenia aneksu (§ 12 ust. 3 regulaminu).

Regulamin do umowy kredytu w § 13 ust. 4 przewidywał, że w przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej dla odnawiania zabezpieczeń kredytu stosuje się kurs sprzedaży dewiz obowiązujący w dniu odnawiania zabezpieczenia na podstawie obowiązującej w Banku (...).

W § 22 ust. 1 regulaminu bank zastrzegł prawo do zmiany cennik w okresie obowiązywania umowy kredytu, jeżeli wystąpi przynajmniej jedna z poniższych przyczyn:

- zmiana parametrów rynkowych, środowiska konkurencji, przepisów prawa, w szczególności przepisów podatkowych i rachunkowych, stosowanych w sektorze bankowym,

- zmiana poziomu inflacji bądź innych warunków makroekonomicznych,

- zmiana zakresu lub formy świadczonych usług.

(dowód: umowa kredytu k. 22-26, pełnomocnictwo – k. 29-30 oraz k. 196, regulamin k. 36-45 oraz k. 174-193, cennik – k. 194-195, deklaracja zgody – k. 27-28, deklaracja przystąpienia – k. 31-32, zlecenie stałe – k. 33-35)

Nie ustalono z powodem w jaki sposób będzie ustalony kurs (...).

(dowód: przesłuchanie stron k. 403v-404)

Kredyt został wypłacony powodowi w dniu 23.06.2008 r. w kwocie 240.000 zł.

(dowód: zaświadczenie z dnia 16.09.2023 r. – k. 46, 51, wyciąg łączony – k. 212-213, dyspozycja wypłaty – k. 215)

Strony w dniu 10.06.2014 r. zawarły aneks nr (...) do umowy kredytu w przedmiocie ubezpieczenia niskiego wkładu.

(dowód: aneks nr (...) – k. 56-57 oraz k. 197-198)

Powód w okresie od 23.06.2008 r. do dnia 22.06.2023 r. uiścił łącznie na rzecz pozwanego kwotę 194.841,64 zł tytułem rat kapitałowo-odsetkowych. Ponadto powód uiścił na rzecz pozwanego łącznie kwotę 31.386,16 zł, na którą składały się następujące koszty:

- 12.558,68 zł tytułem składek z tytułu ubezpieczenia na życie,

- 3.982 zł tytułem ubezpieczenia nieruchomości,

- 4.423 zł tytułem opłaty z tytułu refinansowania kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu,

- 340 zł tytułem opłaty z tytułu refinansowania kosztów ubezpieczenia pomostowego,

- 9.582,48 zł tytułem prowizji za zwiększone ryzyko banku z tytułu występowania niskiego wkładu,

- 400 zł opłata z tytułu wyceny/kontroli inwestycji,

- 100 zł opłata za wystawienie zaświadczenia.

Powód w okresie od dnia 23.06.2023 r. do dnia 05.08.2024 r. powód uiścił na rzecz pozwanego tytułem ubezpieczenia na życie, tytułem ubezpieczenia nieruchomości i tytułem spłaty rat kapitałowo-odsetkowych łącznie kwotę 27.232,14 zł:

(dowód: zaświadczenie o poniesionych kosztach od kredytu hipotecznego – k. 47-50 oraz k. 52-55v, wniosek o wystawienie zaświadczenia – k. 58, wyciąg łączony – k. 214, potwierdzenie przelewów – k. 328-371, przesłuchanie stron k. 403v-404)

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda o ustalenie, że umowa o kredyt hipoteczny Nr (...) (...) z dnia 16.06.2008 r. zawarta pomiędzy powodem, a pozwanym jest nieważna uznano za zasadne. W konsekwencji uwzględnieniu podlegało też żądanie powoda o zapłatę. W ocenie Sądu, mimo, że sama konstrukcja umowy nie jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego, to jednak zawiera ona postanowienia niedozwolone, których eliminacja skutkuje obiektywnym brakiem możliwości jej wykonania przez obie strony zgodnie z jej istotą. Sąd oddalił w nieznacznej części żądanie odsetkowe.

Sąd dokonał ustaleń faktycznych w sprawie w oparciu o załączone do akt i niekwestionowane przez strony dokumenty oraz zeznania powoda i świadka nie stwierdzając podstaw do podważenia ich wiarygodności.

Z zeznań świadka M. K. (k. 292v-307) nie wynika czy pamięta powoda oraz czy uczestniczyła w procesie zawierania z nim umowy kredytu. Zeznała na temat ogólnych kwestii związanych z funkcjonowaniem kredytów i finansowaniem banku oraz konstrukcji umów.

Powód ma interes prawny w wystąpieniu z żądaniem pozwu, a polega on na tym, że w istocie domaga się definitywnego usunięcia niepewności prawnej co do istnienia nawiązanego na podstawie umowy stosunku prawnego lub jego treści w przypadku wyeliminowania niektórych ich postanowień z uwagi na ich niedozwolony charakter. W przypadku umowy długoterminowej, jakim jest objęta pozwem umowa kredytu, żądanie zwrotu kwot wypłaconych lub wpłaconych może wynikać z różnych przyczyn, zatem samo rozstrzygnięcie o uwzględnieniu lub oddaleniu żądania zapłaty na tle takiej umowy nie zawsze wyeliminuje wątpliwości co do jej istnienia lub treści. W świetle aktualnego orzecznictwa Sądu Apelacyjnego w Białymstoku jak i Sądu Najwyższego powyższa kwestia nie budzi wątpliwości.

Zasadnicze postanowienia umowy w ocenie Sądu spełniają przesłanki z art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (w brzmieniu obowiązującym w dacie jej zawarcia) i pozwalają na uznanie jej za umowę kredytu bankowego. Znane są bowiem strony umowy, kwota i waluta kredytu, cel, na jaki został udzielony, zasady i termin jego spłaty (ratalnie), wysokość oprocentowania i zasady jego zmiany (suma stałej marża i zmiennej stopy referencyjnej) oraz inne niezbędne warunki wynikające z art. 69 ust. 2 powołanej ustawy.

Oceny postanowień ww. umowy nie zmienia fakt, że kwota udzielonego kredytu miała być indeksowana kursem waluty obcej przez przeliczenie wysokości sumy kredytowej wypłaconej w walucie polskiej na walutę obcą, ustalenie rat spłaty w walucie obcej i następnie przeliczanie wartości konkretnych spłat dokonywanych w walucie polskiej na walutę obcą i odpowiednie do tego określanie wysokości pozostałego do spłaty zadłużenia w tej właśnie walucie ( (...)).

Art. 358 ¹ § 2 k.c. wprost przewiduje możliwość zastrzeżenia w umowie, że wysokość zobowiązania, którego przedmiotem od początku jest suma pieniężna, zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. W orzecznictwie sądowym zgodnie przyjmuje się przy tym, że w omawianym przepisie chodzi o pieniądz polski, a innym miernikiem wartości może być również waluta obca (vide: wyroki SN w sprawie I CSK 4/07, I CSK 139/17, uzasadnienie wyroku SN w sprawie V CSK 339/06).

Umowa stron zawiera zatem elementy przedmiotowo istotne, które mieszczą się w konstrukcji umowy kredytu bankowego i stanowią jej w pełni dopuszczalny oraz akceptowany przez ustawodawcę wariant, o czym świadczy nadto wyraźne wskazanie tego rodzaju kredytów (indeksowanych i denominowanych) w treści art. 69 ust. 2 pkt 4a i ust. 3 prawa bankowego oraz wprowadzenie art. 75b prawa bankowego, na podstawie nowelizacji tej ustawy, które to zmiany weszły w życie z dniem 26 sierpnia 2011 r.

Nadto umowa stron jest dopuszczalna w świetle treści art. 353 ¹ k.c., zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Ryzyko zmiany kursu waluty obcej przyjętej jako miernik wartości świadczenia w walucie polskiej z zasady może wywoływać konsekwencje dla obu stron – w przypadku podwyższenia kursu podwyższając wartość zobowiązania kredytobiorcy w stosunku do pierwotnej kwoty wyrażonej w walucie wypłaty, a w przypadku obniżenia kursu - obniżając wysokość jego zadłużenia w tej walucie, a tym samym obniżając wysokość wierzytelności Banku z tytułu spłaty kapitału kredytu w stosunku do kwoty wypłaconej.

Trudno zatem uznać, aby konstrukcja umowy kredytu indeksowanego kursem waluty obcej była sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego, skoro ryzyko takiego ukształtowania stosunku prawnego obciąża co do zasady obie strony. Nie ma również przeszkód, by strony w umowie określiły sposób ustalania kursu dla uniknięcia wątpliwości na tym tle w toku wykonywania umowy. Zamieszczenie postanowień w tym zakresie samo w sobie nie narusza zatem przepisów prawa, zasad współżycia społecznego, ani nie jest sprzeczne z naturą zobowiązania kredytowego.

Ustalony w umowie z konsumentem sposób ustalania kursu waluty indeksacyjnej przyjmowanego do rozliczeń umowy może natomiast być przedmiotem oceny, czy nie stanowi postanowienia niedozwolonego. W związku ze stanowiskiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ( (...)), zajętym w wyroku z dnia 3 października 2019 r. w sprawie(...) na tle wykładni dyrektywy (...), i podtrzymanym tam poglądem dotyczącym natury klauzul wymiany (indeksacyjnych), które wprowadzając do umów kredytowych ryzyko kursowe, określają faktycznie główny przedmiot umowy (pkt 44 powołanego wyroku), postanowienia w tym zakresie podlegają kontroli w celu stwierdzenia, czy nie mają charakteru niedozwolonego, jeżeli nie zostały sformułowane jednoznacznie (art. 385 ^{( 1)} § 1 zd. drugie k.c.). W przypadku uznania ich za niedozwolone konieczne staje się również rozważenie skutków tego stanu rzeczy.

Nie ulega wątpliwości, że powód zawarł umowę jako konsument w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. Z umowy i wniosku kredytowego wynika, że powód zaciągnął kredyt na zakup lokalu w celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych. Powód wówczas nie prowadził żadnej działalności gospodarczej lecz pozostawał w stosunku pracy. Okoliczność ta nie była kwestionowana przez pozwanego na żadnym etapie postępowania.

Kwestionowane przez powoda postanowienia umowne stanowią klauzulę waloryzacyjną. Dotyczyły one kursów waluty obcej stosowanych do przeliczeń na potrzeby ustalenia wzajemnych zobowiązań stron. Przewidywały one, że wysokość zobowiązania stron będzie wielokrotnie przeliczana z zastosowaniem dwóch rodzajów kursu waluty indeksacyjnej.

Bezspornie mechanizm (konkretny sposób) ustalania kursu nie został opisany w żaden sposób ani w umowie, ani w regulaminie. W żaden bowiem sposób nie zdefiniowano, jak powstaje tabela zawierająca te kursy, co oznacza, że pozwany miał swobodę w zakresie ustalania kursu waluty indeksacyjnej.

W ocenie Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, że umowa stron została zawarta na podstawie wzoru opracowanego i stosowanego przez Bank. Kredytobiorca mógł wybrać rodzaj kredytu, który najbardziej mu odpowiadał, uzgodnić kwotę kredytu w walucie polskiej, natomiast nie uzgadniano z nim wszystkich pozostałych postanowień, w szczególności nie uzgadniano tego, czy mogą skorzystać z innego kursu waluty niż przyjmowany przez pozwanego. Oznacza to, że te pozostałe postanowienia, podobnie jak postanowienia regulaminu (stanowiącego wszak integralną część umowy), nie były uzgodnione indywidualnie z kredytobiorcą w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 i 3 k.c.

Z zeznań powoda wynika, że nie informowano kredytobiorców o możliwości negocjacji umowy i sposobie ustalenia kursów waluty (...) Nie przypominam sobie, żeby bank informował mnie w jaki sposób będzie ustalał kurs (...) dla potrzeb wypłaty i spłaty kredytu. Otrzymałem informację z banku, że umowa jest do podpisania, nie miałem możliwości negocjacji.” (protokół k. 403v-404).

W tym stanie rzeczy nie ma podstaw do przyjęcia, że postanowienia umowy w zakresie mechanizmu ustalania kursu waluty, wyznaczającego wysokość zobowiązania strony powodowej względem pozwanego, zostały w przypadku umowy stron uzgodnione indywidualnie.

Z uwagi na to, że powód wskazywał, że ww. postanowienia są niedozwolone, należało rozważyć, czy – skoro dotyczą głównego przedmiotu umowy – są wystarczająco jednoznaczne i czy wynikające z nich prawa lub obowiązki stron zostały ukształtowane sprzecznie z dobrymi obyczajami lub w sposób rażąco naruszający interesy powoda jako konsumenta. Kwestionowane postanowienia przewidują indeksację kredytu kursem waluty obcej i odwołują się do tabeli, co do której wskazano jedynie, że chodzi o tabelę obowiązującą w banku, bez wskazania, w jaki konkretnie sposób jest ona ustalana i jak ustalane są umieszczone tam kursy walut. To zaś nie pozwala na jednoznaczne określenie zakresu tych postanowień i konsekwencji płynących dla kredytobiorcy. Trudno uznać, aby tak sformułowane postanowienia były wystarczająco jednoznaczne. Podkreślenia wymaga, że kwestionowane postanowienia wskazywały na dwa rodzaje kursów – kurs kupna do ustalenia wysokości kredytu w tej walucie po jego wypłacie w walucie polskiej oraz kurs sprzedaży do ustalenia wysokości kolejnych rat spłaty w PLN i wcześniejszej spłaty. Zważywszy, że sposób ustalania tych kursów nie został określony w umowie, oznacza to, że mogły być one wyznaczane jednostronnie przez Bank. Nie zmienia tego okoliczność, że w pewnym zakresie Bank mógł doznawać pewnych ograniczeń dotyczących wyznaczania kursu z uwagi na działania regulatora rynku, czy z uwagi na sytuację gospodarczą, gdyż nadal były to czynniki niezależne od kredytobiorcy, na które kredytobiorca nie miał żadnego wpływu. Na tle tak ukształtowanych postanowień dotyczących kursu waluty, która ma być miernikiem waloryzacji (przeliczania) zobowiązań wynikających z umowy kredytu bankowego utrwalony jest pogląd, że mają one charakter niedozwolony, gdyż są „nietransparentne, pozostawiają pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarczają kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz naruszają równorzędność stron” (vide uzasadnienie wyroku SN w sprawie V CSK 382/18 i przywołane tam orzecznictwo).

W ocenie Sądu przyznanie sobie przez pozwanego we wskazanych postanowieniach jednostronnej kompetencji do swobodnego ustalania kursów przyjmowanych do wykonania umowy prowadzi do wniosku, że były one sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszały rażąco interesy powoda w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., oceniane na datę zawarcia umowy (art. 385 ² k.p.c. – por. uchwała SN z 20.06.2018 r. w sprawie III CZP 29/17). Takie rozwiązania dawały bowiem Bankowi, czyli tylko jednej ze stron stosunku prawnego, możliwość przerzucenia na powoda całego ryzyka wynikającego ze zmiany kursów waluty indeksacyjnej i pozostawiały mu całkowitą swobodę w zakresie ustalania wysokości ich zadłużenia przez dowolną i pozbawioną jakichkolwiek czytelnych i obiektywnych kryteriów możliwość ustalania kursu przyjmowanego do rozliczenia spłaty kredytu. Nie ma zaś znaczenia, czy z możliwości tej Bank korzystał, ani to, czy w toku wykonywania umowy zmienił swoje zasady na bardziej transparentne. Dla uznania postanowienia umownego za niedozwolone wystarczy bowiem taka jego konstrukcja, która prowadzi do obiektywnej możliwości rażącego naruszenia interesów konsumenta, przy czym zgodnie z art. 385 ² k.c. ewentualna abuzywność postanowień umowy podlega badaniu na datę jej zawarcia z uwzględnieniem towarzyszących temu okoliczności i innych umów pozostających w związku z umową objętą badaniem (vide uchwała SN z 20.06.2018 r. w sprawie III CZP 29/17).

W świetle powyższych okoliczności w ocenie Sądu wskazane wyżej postanowienia umowy dotyczące stosowania dwóch różnych rodzajów kursów, które mogły być swobodnie ustalane przez jedną ze stron umowy (Bank) nie zostały uzgodnione indywidualnie z kredytobiorcą i kształtowały zobowiązania powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, a zatem miały charakter niedozwolony w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. i w związku z tym nie wiążą powoda.

Wyeliminowanie wskazanych zapisów i związanie stron umową w pozostałym zakresie, czyli przy zachowaniu postanowień dotyczących indeksacji kredytu oznaczałoby, że kwota kredytu wypłaconego powodowi powinna zostać przeliczona na walutę szwajcarską, a powód w terminach płatności kolejnych rat powinien je spłacać w walucie polskiej, przy czym żadne postanowienie nie precyzowałoby kursu, według którego miałyby nastąpić takie rozliczenia. Nie ma przy tym możliwości zastosowania w miejsce wyeliminowanych postanowień żadnego innego kursu waluty.

Zgodnie z wiążącą wszystkie sądy Unii Europejskiej wykładnią dyrektywy (...) dokonaną przez (...) w powołanym już wyżej wyroku z dnia 3.10.2019 r. w sprawie (...)w przypadku ustalenia, że w umowie zostało zawarte postanowienie niedozwolone w rozumieniu dyrektywy, skutkiem tego jest wyłącznie wyeliminowanie tego postanowienia z umowy, chyba że konsument następczo je zaakceptuje. Jedynie w drodze wyjątku możliwe jest zastosowanie w miejsce postanowienia niedozwolonego przepisu prawa o charakterze dyspozytywnym lub takiego, który można zastosować za zgodą obu stron – wyłącznie wtedy gdy brak takiego zastąpienia skutkowałby upadkiem umowy i niekorzystnymi następstwami dla konsumenta, który na takie niekorzystne rozwiązanie się nie godzi. W wyroku tym (...) wskazał, że nie jest możliwe zastąpienie postanowienia niedozwolonego przez odwołanie się do norm ogólnych prawa cywilnego, nie mających charakteru dyspozytywnego.

Przenosząc powyższe uwagi na stan faktyczny niniejszej sprawy należy wskazać, że brak możliwości stosowania norm o charakterze ogólnym nie pozwala na sięgnięcie do domniemanej woli stron lub utrwalonych zwyczajów (art. 65 k.c. i art. 56 k.c.), które w odniesieniu do innych stosunków prawnych pozwalałyby na ustalenie wartości świadczenia określonego w walucie obcej np. przez odniesienie się do tej waluty według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski lub innych kursów wskazywanych przez strony w umowie. Nie ma zwłaszcza możliwości sięgnięcia po przepis art. 358 § 2 k.c., który posługuje się takim właśnie kursem w przypadku możliwości spełnienia świadczenia wyrażonego w walucie obcej. Po pierwsze, świadczenie obu stron było wyrażone w walucie polskiej (wypłata kredytu i jego spłata następowały bowiem w PLN, a (...) był tylko walutą indeksacyjną). Po drugie, wspomniany przepis nie obowiązywał w dacie zawarcia umowy (wszedł w życie z dniem 24 stycznia 2009 r.), zaś uznanie pewnych postanowień umownych za niedozwolone skutkuje ich wyeliminowaniem z umowy już od daty jej zawarcia, co czyni niemożliwym zastosowanie przepisu, który wówczas nie obowiązywał. Nawet gdyby uznać, że art. 358 § 2 k.c. mógłby być stosowany do skutków, które nastąpiły po dacie jego wejścia w życie, to nadal brak byłoby możliwości ustalenia kursu, według którego należałoby przeliczać zobowiązania stron sprzed tej daty, czyli przede wszystkim ustalić wysokości zadłużenia w (...) po wypłacie kredytu.

W ocenie Sądu brak określenia kursów wymiany i możliwości uzupełnienia umowy w tym zakresie skutkuje koniecznością wyeliminowania z umowy całego mechanizmu indeksacji, który - określony przy pomocy niedozwolonych postanowień dotyczących kursu wymiany - jawi się w całości jako sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający interesy kredytobiorcy - konsumenta.

Dodać należy, że wobec pierwotnej wady przedmiotowej umowy, aneks sporządzony do umowy nie wprowadził w niej skutecznych istotnych zmian. Dotyczyły on jedynie zabezpieczenia spłaty kredytu. Mechanizm indeksacji został w praktyce od początku uznany za bezskuteczny. Treść aneksów nie miała sanować go.

Wskazać należy, że w dniu 25.04.2024 r. została wydana przez skład całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego uchwała w sprawie o sygn. akt(...) Podjęta przez Sąd Najwyższy uchwała ma moc zasady prawnej. Zgodnie z powyższą uchwałą:

1. W razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów.

2. W razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego umowa nie wiąże także w pozostałym zakresie.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie, z uwagi na treść uchwały Sądu Najwyższego(...) z dnia 25.04.2024 r. oraz w świetle orzecznictwa Sądu Apelacyjnego w B. odstąpił od dotychczasowego poglądu, że po wyeliminowaniu niedozwolonych postanowień umowa stron nadal może być wykonywana. Wobec powyższego, eliminacja postanowień określających kurs wymiany i brak możliwości uzupełnienia umowy w tym zakresie skutkuje obiektywnym brakiem możliwości jej wykonania przez obie strony zgodnie z jej istotą, tj. jako umowy kredytu bankowego.

Z podanych przyczyn, na podstawie art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) w związku z art. 58 § 1 k.c. i art. 69 pr. bank, powództwo o ustalenie, że umowa o kredyt hipoteczny Nr (...) (...) z dnia 16.06.2008 r. zawarta pomiędzy powodem, a pozwanym jest nieważna w całości, należało uwzględnić, o czym Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

Z uwagi na powyższe w oparciu o art. 410 § 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 253.459,84 zł, o czym orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.

Powyższe kwoty stanowią sumę wszystkich świadczeń w PLN otrzymanych przez pozwanego od powoda w okresie od dnia 23.06.2008 r. do 05.08.2024 r. Powód udokumentował żądaną kwotę zaświadczeniem wystawionym bezpośrednio przez bank oraz potwierdzeniem przelewów, których autentyczności pozwany nie podważył. Zsumowanie kwot wynikających z powyższych dokumentów nie stanowi skomplikowanego działania matematycznego, wobec tego Sąd dokonał tych obliczeń samodzielnie.

Należy tu jednak zaznaczyć, że strona powodowa pomyłkowo dwukrotnie ujęła 2 wpłaty. W pierwotnej wersji powództwa domagała się kwoty 226.227,80 zł , wśród której ujęła wpłatę w kwocie 64 zł 46 gr uiszczoną 5 czerwca 2023 r. tytułem ubezpieczenia na życie i 22 zł tytułem ubezpieczenia budynku uiszczoną z tą samą datą. Należności te ujęła ponownie w piśmie rozszerzającym powództwo i z tego powodu domagała się łącznie 27.320 zł 60 gr. Okoliczność tę przyznał na rozprawie w dniu 25 lutego 2025 r. pełnomocnik powoda (k.426). W tej sytuacji dochodzoną kwotę należało pomniejszyć o te wartości, co dało ostatecznie 27.232,14 zł (273.320,60 zł - 22 zł - 64,46 zł). Wpłynęło to tym samym na pomniejszenie sumy zasadnych roszczeń, która ostatecznie wyniosła 253.459,94 zł (226.227,80 zł + 27.232,14 zł) i którą zasądzono na podstawie przywołanych powyżej przepisów.

Jednocześnie wskazać należy, że z uwagi na nieważność umowy kredytu powodowi przysługiwał zwrot wszystkich uiszczonych kwot na rzecz pozwanego. Nie tylko pobranych rat kapitałowo-odsetkowych lecz również wszystkich innych okołokredytowych kosztów, w tym składek ubezpieczeniowych. Z uwagi na ustalenie nieważności umowy odpadła również podstawa do zapłaty przez powoda innych należności pozostawiających w związku z udzieleniem kredytu.

Zgodnie z poglądem przyjętym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7.05.2021 r. w sprawie(...), w przypadku następczej nieważności umowy kredytowej po obu jej stronach powstają odrębne roszczenia o zwrot świadczeń nienależnie spełnionych. Ostatecznie zatem świadczenia te podlegają zwrotowi niezależnie od siebie, bez konieczności badania z urzędu, czy ich wzajemna wysokość prowadzi do powstania stanu wzbogacenia, który byłby miarą zwrotu różnicy między tymi świadczeniami. Sąd Najwyższy nadał wskazanej uchwale moc zasady prawnej, co oznacza, że będzie ona stosowana przez ten sąd również w innych sprawach.

Bezzasadne byłoby przy tym powoływanie się na przez Bank na brak obowiązku zwrotu świadczenia z uwagi na przepisy art. 411 k.c., gdyż w pkt 1 tej regulacji wyraźnie wskazano, że nie dotyczy on sytuacji, w której zwrot ma dotyczyć świadczenia spełnionego m.in. w wykonaniu nieważnej czynności prawnej – jak w sprawie niniejszej.

Strona powodowa spłacając kredyt nie spełniała również świadczeń z tytułu umowy przed nadejściem terminu ich wymagalności (art. 411 pkt 4 k.c.), skoro z uwagi na nieważność umowy nie była zobowiązana do takich spłat, a co najwyżej do zwrotu świadczenia nienależnego, jakim stała się wypłacona im kwota kredytu.

Ponadto, wskazać należy że dochodzone przez powoda roszczenie nie jest przedawnione. Zastosowanie zatem znajdzie co do zasady w niniejszej sprawie dziesięcioletni termin przedawnienia, albowiem roszczenie powodów powstało przed zmianą przepisów wprowadzonych ustawą z 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 poz. 1104).

Bieg terminu przedawnienia takich roszczeń nie może się skończyć przed datą powzięcia przez konsumenta wiedzy o niedozwolonym charakterze takiego postanowienia, względnie przed dniem, w którym przy zachowaniu przeciętnej staranności wiedzę taka mógł obiektywnie rzecz biorąc powziąć. „Należy zauważyć, że termin przedawnienia może być zgodny z zasadą skuteczności tylko wtedy, gdy konsument miał możliwość poznania swoich praw przed rozpoczęciem biegu lub upływem tego terminu.” (teza 46 do wyroku (...) (...)). Stanowisko takie zostało wyrażone w wyrokach (...) z dnia 22.04.2021 r. w sprawie (...) i z dnia 10.06.2021 r. w sprawie (...) oraz w połączonych sprawach od(...) Podobne stanowisko do wyroku (...), w dniu 7 maja 2021 r zajął polski Sąd Najwyższy. Sąd uznał, iż rozpoczęcie biegu terminu przedawnienie rozpoczyna się w momencie zakwestionowania umowy frankowej - złożenia reklamacji, wystosowania wezwania do zapłaty, złożenia pozwu w Sądzie.

Powód żądał zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 226.227,80 zł od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu oraz od kwoty 27.320,60 zł od dnia 16.08.2024 r. do dnia zapłaty - i to żądanie zostało uwzględnione jednak od innych dat początkowych.

Żądanie powoda co do kwoty 226.227,80 zł zostało zgłoszone w pozwie. Odpis pozwu został doręczony pozwanemu w dniu 01.08.2023 r. Mając na uwadze treść przepisu art. 111 § 2 k.c. Sąd uznał, że bieg odsetek za opóźnienie może rozpocząć się od dnia następnego po dniu doręczeniu pisma. Wobec tego pozwany pozostawał w opóźnieniu co do spełnienia wskazanego świadczenia od dnia 02.08.2023 r. i od tej daty Sąd orzekł o początku biegu odsetek ustawowych za opóźnienie.

Natomiast żądanie powoda co do kwoty 27.320,60 zł zostało zgłoszone w piśmie z dnia 23.10.2024. Odpis pisma został doręczony pozwanemu w dniu 14.11.2024 r. Mając na uwadze treść przepisu art. 111 § 2 k.c. Sąd uznał, że bieg odsetek za opóźnienie może rozpocząć się od dnia następnego po dniu doręczeniu pisma. Wobec tego pozwany pozostawał w opóźnieniu co do spełnienia wskazanego świadczenia od dnia 15.11.2023 r. i od tej daty Sąd orzekł o początku biegu odsetek ustawowych za opóźnienie.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie, z uwagi na aktualne orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w B. odstąpił od dotychczasowego poglądu, że odsetki za opóźnienie od nienależnego świadczenia z tytułu uiszczonych rat kapitałowo-odsetkowych należą się od dnia wydania wyroku. Wobec powyższego odsetki należą się od dnia, w którym pozwany bank został w sposób jednoznaczny poinformowany przez kredytobiorców o tym, że w ich ocenie umowa jest nieważna bądź zawiera klauzule niedozwolone i zostało prawidłowo sformułowane żądanie zapłaty.

W związku z tym, Sąd na podstawie art. 481 § 1 k.c. zasądził odsetki za opóźnienie na rzecz powoda od kwoty 226.227,80 zł od dnia 02.08.2023 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 27.232,14 zł od dnia 15.11.2024 r. do dnia zapłaty, o czym orzekł w punkcie II sentencji wyroku.

W pozostałym zakresie Sąd żądanie odsetkowe i żądanie zapłaty 88 zł 46 gr oddalił jako bezasadne, o czym orzekł jak w punkcie III sentencji wyroku.

Pozwany zakwestionował określoną wartość przedmiotu sporu przez powoda. Powód określając wartość przedmiotu sporu wskazali na sumę roszczenia pieniężnego oraz roszczenia o ustalenie, w łącznej wysokości 466.228 zł. W ocenie Sądu taki sposób ustalenia wartości przedmiotu sporu jest właściwy i zgodny z art. 21 k.p.c.

Sąd pominął wniosek pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny finansów i bankowości. Okoliczności, na które miał dowód ten być przeprowadzony okazały się nieistotne dla rozstrzygnięcia sporu. Niniejsze postępowanie ostatecznie wymagało ustalenia czy zawarte postanowienia umowy mają charakter abuzywny – a więc wymagało ustalenia czy są one sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają interes konsumenta. Powyższe nie wymagało wiedzy specjalnej biegłego sądowego lecz opierało się na kwestii prawidłowego stosowania przepisów prawa, a analiza i ocena postanowień umownych w kontekście norm prawnych należy do Sądu.

Sąd pominął wniosek powodów o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego aktuariusza z uwagi na to, że dotyczył żądania ewentualnego, które ostatecznie nie podlegało rozpoznaniu w niniejszej sprawie.

Uwzględnienie tych żądań głównych dezaktualizuje potrzebę odnoszenia się do żądań ewentualnych.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. poprzez obciążanie pozwanego obowiązkiem ich zwrotu na rzecz powoda w całości. Powód przegrał proces w niewielkiej części tj. odnośnie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 226.227,80 zł za jeden dzień oraz od kwoty 27.320,60 zł od dnia 16.08.2024 r. do dnia 15.11.2024 r.

Koszty procesu po stronie powodowej obejmowały uiszczoną opłatę od pozwu (1.000 zł), opłatę za pełnomocnictwo (17 zł), wynagrodzenie pełnomocnika (adwokata) w stawce wynikającej z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (10.800 zł) i opłata od wniosku o udzielenie zabezpieczenia (100 zł).

O odsetkach od zasądzonych kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Z tego względu Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 11.917 zł, o czym orzekł jak w punkcie IV sentencji wyroku.