Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy w (...) I Wydział Cywilny

w składzie następującym: Przewodniczący sędzia Rafał Kubicki

Protokolant sekretarz sądowy Agnieszka Grandys

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2024 r. w (...) na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko T. S. i B. S.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanych na rzecz powoda kwoty: 269.276,12 zł (złote polskie)
i 81.066,66 CHF (franki szwajcarskie) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od 5 kwietnia 2024 r. do dnia zapłaty,

II.  nadaje rygor natychmiastowej wykonalności punktowi I. niniejszego wyroku w części zasądzającej kwotę 269.276,12 zł,

III.  zasądza od pozwanych na rzecz powoda kwotę 43.203 zł tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się tego orzeczenia o kosztach procesu do dnia zapłaty.

sędzia Rafał Kubicki

Sygn. akt I C 1186/24

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank (...) S.A. z W. wniósł 23.07.2024 r.
o zasądzenie od pozwanych: B. S. i T. S. kwot: 269 276,12 PLN i 81 066,66 CHF z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 5.04.2024 r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu wskazał, że strony zawarły umowę kredytu we frankach szwajcarskich nr (...)/H./ (...) z 1.08.2007 r. Wykonując umowę, powód wypłacił transzami na rzecz pozwanych łącznie kwotę: 269.276,12 PLN oraz 81.066,66 CHF – z czego dwie ostatnie transze wypłacone zostały bezpośrednio w (...) tj. 40 553,33 CHF (25.07.2008 r.) i 40 553,33 CHF (6.11.2008 r.). Wyrokiem
z 17.03.2023 r. (nieprawomocnym w dacie wszczęcia niniejszej sprawy) Sąd Okręgowy w (...) orzekł, że umowa kredytu jest nieważna. Przedmiotem niniejszej sprawy jest żądanie powoda, aby pozwani zwrócili mu sumy wypłacone im jako kredyt. Podstawową żądania jest artykuł 410 § 1 i 2 w związku z art. 405 k.c. – świadczenie nienależne, spełnione w wykonaniu umowy uznanej za nieważną.

Odpowiadając na pozew, pozwani uznali powództwo co do kwoty 269 276,12 PLN, a w pozostałej części wnieśli o jego oddalenie i w tym zakresie wskazali, że kwestionują je co do zasady, jak i co do wysokości - chodzi o żądanie zapłaty kwoty
81 066,66 CHF z odsetkami od 5.04.2024 r. do dnia zapłaty, jak i żądanie odsetek od kwoty 269 276,12 PLN od 5.04.2024 r. do dnia zapłaty. Podnieśli, że w dniu 23 sierpnia 2024 r. Sąd Apelacyjny w (...) (pod sygnaturą akt (...)), oddalając apelację banku, prawomocnie ustalił nieważność umowy kredytu, dlatego uznają powództwo, ale tylko w zakresie kwoty 269.276,12 PLN, bowiem wbrew temu, co twierdzi powód, bank wypłacił im kapitał nie w kwotach: 269 276,12 PLN i 81 066,66 CHF, lecz kapitał wyrażony wyłącznie w złotych polskich, którego łączna wysokość nie przekroczyła 450 000 PLN (pozwani nie są w stanie podać dokładnej kwoty wypłaconego przez następcę prawnego powoda kapitału z uwagi na znaczący upływ czasu). Zdaniem pozwanych, powód może dochodzić zwrotu świadczenia jedynie dokładnie w tej walucie, w której je spełnił.

Fakty istotne dla rozstrzygnięcia i rozważania

Porównanie pozwu, odpowiedzi na pozew i repliki powoda prowadzi do wniosku, że fakty w większości nie są sporne. Jedyną okolicznością sporną jest to, czy kredyt wypłacono w obu walutach, czy tylko w walucie polskiej – choć i ten fakt wymagał dla ustalenia w istocie oceny prawnej niekwestionowanych co do prawdziwości dokumentów świadczących o wypłacie transz. Strony opierały się na przebiegu i ustaleniach procesu prowadzonego przez Sąd Okręgowy w (...) pod sygnaturą akt (...). Ponieważ ustalenia te zostały uznane za niewadliwe przez Sąd Apelacyjny w (...) (w wyroku oddalającym apelację banku), można je uznać za ustalone również w niniejszym procesie. Wymaga podkreślenia, że znajdują one potwierdzenie w dokumentach złożonych przez strony do akt tego postępowania – niekwestionowanych wzajemnie przez strony i niebudzących żadnych wątpliwości dowodowych Sądu.

Otóż w ten sposób Sąd rozpoznający niniejszą sprawę ustala za prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w (...) z 17.03.2023 r. ((...)), że umowa kredytu budowlano-hipotecznego nr (...)/H./ (...) zawarta między T. S. i B. S. a poprzednikiem prawnym (...) Bank (...) S.A. w W. ( (...) Bank (...) S.A.
w W.) w dniu 1.08.2007 r. jest nieważna. Dodać należy, że apelacja banku od ww. wyroku została oddalona przez Sąd Apelacyjny w (...) prawomocnym wyrokiem z 23.08.2024 r. ((...)). Przedstawionymi wyżej podstawami rozstrzygnięcia Sąd w niniejszej sprawie jest związany na podstawie art. 365 § 1 k.p.c. Strony niniejszego procesu ostatecznie opierały swoje stanowiska na zgodnym twierdzeniu o nieważności umowy kredytowej wywołanej bezskutecznością zawartych w niej postanowień abuzywnych składających się na mechanizm kreujący ryzyko walutowe i upadkiem stosunku zobowiązaniowego. Szczegółowe ustalenia w tym przedmiocie nie są więc już tu konieczne. Rozstrzygnięte bezspornie jest, że umowa,
w wykonaniu której wypłacono kredyt, okazała się nieważna, co oczywiście pociąga za sobą konieczność rozliczenia zwrotu nienależnych świadczeń – a w tej sprawie chodzi
o świadczenia banku na rzecz kredytobiorców.

Pozwani wywodzili, że bank wypłacił im: w dniu 7.08.2007 r. – 136 721,49 PLN, zaś w dniu 19.11.2007 r. – 132 554,63 PLN (dwie pierwsze transze kredytu), co stanowi uznaną przez powodów sumę 269 276,12 PLN i co zgadza się z twierdzeniami pozwu (ust. I.2.a,b – s. 5), jest więc bezsporne.

Sporne pozostało, w jakiej walucie wypłacone została transze: trzecia i czwarta. Powód twierdził w pozwie (ust. I.2.c,d – s. 6), że wypłacone zostały w walucie obcej:
w dniu 25.07.2008 r. – 40 553,33 CHF i w dniu 6.11.2008 r. - 40 553,33 CHF (łącznie 81 066,66 CHF). Pozwani zaś twierdzili (s. 5 pozwu, k. 130), że transze te bank przelał w podanych wyżej kwotach na ich subkonto nr (...)
– z którego mogli oni wypłacić na inne konto złotówkowe prowadzone w tym samym banku kapitał wyrażony w złotych polskich. Twierdzili, że nie mieli ani potrzeby, ani realnej możliwości wypłaty lub dokonywania innych transakcji kwotą wyrażoną w (...). Na tę okoliczność powołali się na treść umowy kredytu i regulaminu dotyczącą wypłaty kredytu, „informację pozwanego z pkt 4 pozwu o dokumentach będących podstawą wypłaty środków”, „informację pozwanego z pkt 4 pozwu o kwocie wypłaconego kredytu”, przesłuchanie strony powodowej i uzasadnienie wyroku - (...).

Tę sporną kwestię należało rozstrzygnąć z korzyścią dla twierdzeń powoda.

Zupełnie niezrozumiałe było powołanie się w odpowiedzi na pozew na „informację pozwanego z pkt 4 pozwu o dokumentach będących podstawą wypłaty środków” i „informację pozwanego z pkt 4 pozwu o kwocie wypłaconego kredytu”.
W punkcie 4 pozwu powód wnioskował o rozpoznanie sprawy na rozprawie, zaś
w punkcie 4 spisu załączników do pozwu mowa jest o odpisie pełnym z KRS banku.
Nigdzie powód nie informował o tym, że wszystkie transze kredytu wypłacił w PLN.

Jest bezsporne, że celem zawarcia spornej umowy kredytu było sfinansowanie kosztów budowy domu jednorodzinnego na nieruchomości powodów, a koszty materiałów budowlanych i robocizny miał być ponoszony przez powodów w PLN. Jednak nie jest to okoliczność przesądzająca o walucie, w której faktycznie wypłacono kredyt w transzy drugiej i trzeciej.

Co do treści uzasadnienia wyroku zapadłego w sprawie (...), stwierdzono w nim na ten temat (s. 5 i s. 10), że:

„ Kredyt był powodom wypłacony transzami w następujący sposób:

1)  w dniu 07.08.2007 r w kwocie 136.721,49 zł – co stanowiło wówczas równowartość 60.829,99 CHF,

2)  w dniu 19.11.2007 r w kwocie 132.554,63 zł – co stanowiło wówczas równowartość 60.829,99 CHF,

3)  w dniu 25.07.2008 r. w kwocie 40.553,33 CHF,

4)  w dniu 06.11.2008 r. w kwocie 40.553,33 CHF.”

„ Co prawda jak wynika w zestawienia z k. 216 oraz dyspozycji powodów
z k. 20,207 oraz umowy rachunków z k. 218 dwie ostatnie transze zostały wypłacone na wniosek w (...) na rachunek prowadzony w (...) i kwota „umowna” w (...) została zachowana, jednakże efektywnie uzyskana kwota w PLN nie sięgnęła po przeliczeniu pułapu 450 000,- zł, czemu to strona pozwana nie zaprzeczyła”.

Odmiennie na tę kwestię spojrzał Sąd Apelacyjny w (...) ((...)), stwierdzając w uzasadnieniu swego wyroku (s. 13-14):

„ Wypłata kredytu miała nastąpić w walucie rodzimej (tu: w PLN), przy jednoczesnym odniesieniu do waluty obcej (tu: (...)). Sama zaś kwota kredytu została określona w umowie – w pkt 1 niniejszego kontraktu (k. 16) – w walucie obcej (tu: (...)). Walutą wykonania zobowiązania wyrażonego w (...) jest więc (przynajmniej
w odniesieniu do zobowiązania Banku) PLN; (...) pełni tu zasadniczo rolę miernika wartości. Nadto – wbrew tezom stawianym przez Sąd Okręgowy – kwota kredytu
(a jest nią kwota wyrażona w (...) w pkt 1 umowy, k. 16) została w przedmiotowym kontrakcie określona jednoznacznie. Zgodnie z powyższym, Bank zobowiązał się bowiem do wypłaty równowartości kwoty 202.766,64 CHF i taką też łączną kwotę, niezależnie od wahań kursowych, które nastąpiły w okresie między zawarciem umowy a uruchomieniem poszczególnych transz, powodom wypłacono (k. 216).”

Tymi różnymi ustaleniami faktycznymi, zawartymi w uzasadnieniach omówionych wyżej wyroków, Sąd rozpoznający niniejszą sprawę nie jest związany
i jest zobowiązany poczynić ustalenia własne, opierając się na treści umowy, regulaminu, dyspozycji wypłat i złożonych przez bank dokumentów dotyczących konta, na które trafiły dwie ostatni transze kredytu, a także analizując zeznania powodów.

Stosownie do ustępu 1 umowy kwota kredytu to 202 766,64 CHF (dowód k. 45-47). Stosownie do ustępu 5.2.16 umowy uruchomienie kredytu nastąpić miało
w transzach w wysokości nie większej niż 450 000 zł w wysokości określonej w dyspozycji uruchomienia kredytu na rachunek bankowy kredytobiorcy wskazany w dyspozycji uruchomienia kredytu w wysokości zgodnej z harmonogramem i kosztorysem prac wykończeniowych lub stanowić będzie co najmniej 10 % ale nie więcej niż 30% kwoty kredytu przeznaczonej na wykończenie kredytowanej nieruchomości (za wyjątkiem ostatniej transzy – wyrównującej do 100% kwoty kredytu). Pierwsza transza zostanie uruchomiona zaliczkowo. (pkt 5.2 k. 71).

Stosownie do § 4 ust. 5 Regulaminu produktów kredytowych dla klientów indywidualnych w (...) Bank (...) S.A. (dowód k. 147-160) jeżeli zgodnie
z dyspozycją Kredytobiorcy wypłata środków Uruchomionego Produktu kredytowego ma nastąpić w innej walucie niż waluta Produktu kredytowego określona w Umowie, to następuje to po Przewalutowaniu – które z kolei następuje po kursie obowiązującym
w momencie zaksięgowania dyspozycji Uruchomienia Produktu kredytowego.

Z zapisów tych nie wynika bynajmniej – jak twierdzą powodowie – że strony umówiły się na wypłatę kredytu w walucie polskiej. To, że kredytobiorcom głównie potrzebne były złote polskie, nie wpływa na ww. wyraźne zapisy umowne, z których wyciągnąć należy wniosek, że zasadą była wypłata kredytu w (...), a wyjątkiem (zaspokajającym potrzeby kredytobiorców) wypłata w PLN – lecz na skutek dyspozycji takiej wypłaty.

Z dołączonej do odpowiedzi na pozew umowy rachunku bankowego
z 1.08.2007 r. (dowód: k. 145-146) wynika, co zresztą bezsporne, że pozwani otworzyli
w banku dwa rachunki: osobiste nr (...) (PLN) oraz walutowe (...) ( (...)).

Zaświadczenie banku dołączone do pozwu (załącznik nr 7) jest dokumentem prywatnym banku i nie może stanowić wystarczającej samodzielnej podstawy dowodowej dla wykazania spornej okoliczności.

Jednak dalsze dokumenty, dołączone już do repliki powoda, należy uznać za dowody wystarczające. Chodzi o historię konta walutowego (...) nr (...) (dowód k. 200-310), na które bezspornie trafiły w walucie obcej transze: druga i trzecia (to zresztą wynika dodatkowo z potwierdzeń realizacji przelewów – dowód k. 263 i 264). Z historię konta walutowego (...) wynika, wbrew twierdzeniu pozwanych, że pozwani dokonywali z tego konta operacji w walucie obcych, i to polegających nie tylko na spłacie spornego kredytu w (...), ale i na dokonywaniu przez pozwanych przelewów przychodzących z kantoru internetowego cinkciarz.pl w (...) (przykład: przelew z 12.01.2015 r. k. 202). To przeczy twierdzeniu pozwanych, że jedyne, co pozwani mogli uczynić ze środkami na koncie walutowy (...), to przelać środki na konto złotówkowe prowadzone w tym samym banku. Ze wspomnianej wcześniej umowy rachunku bankowego nie wynikało zresztą takie ograniczenie posiadaczy konta w dysponowaniu zgromadzonymi na nim środkami. Przede wszystkim jednak wypłata drugiej i trzeciej transzy kredytu w walucie obcej wynika z dwóch dyspozycji uruchomienia kredytu, dotyczących tych transz – z 21 lipca i 27 października 2008 r. (dowody: k. 312 i 313), gdzie pozwani wskazali w obu przypadkach kwotę i walutę: 40 553,33 CHF.

Wymaga podkreślenia, że Sąd Apelacyjny w (...), pisząc
w uzasadnieniu swego wyroku w sprawie (...), nie dokonywał analizy tego kompletu dokumentów, a swoje ustalenia i rozważania kierował tylko ogólnie do charakteru spornej umowy.

W końcowym etapie niniejszego procesu pozwani złożyli pismo przygotowawcze z 7.10.2024 r. (k. 345), stwierdzając już kategorycznie, że bank wypłacił im kredyt w sumie 443 494,84 PLN, co wynikać ma z wyliczeń wypłat poszczególnych transz z rachunku walutowego (...) i wpłat na rachunek osobisty PLN i ma być właściwie zbieżne z przyznaną przez bank kwotą 445 188,36 PLN wynikającą z maila z 20.09.2024 r. (projektu porozumienia). W ocenie pozwanych, wypłata sumy 81 066,66 CHF była pozorna.

W ocenie Sądu, w zestawieniu z wcześniej przeanalizowanymi dokumentami, dokładnie wskazującymi na obrót środkami wypłaconymi w ramach drugiej i trzeciej transzy kredytu, projekt porozumienia zaprojektowanego przez powodowy bank (dowód: k. 351-352), a konkretnie ust. 7 o treści: „Na podstawie Umowy (...) Bank wypłacił Kredytobiorcy kapitał w kwocie 445 188,36 zł” traktować należy jako skrót myślowy, niemogący być traktowany inaczej jak tylko wstępne określenie dla potrzeb ugody wstępnego salda zadłużenia kredytobiorców. Sąd podziela w tym zakresie rozważania powoda zawarte w załączniku z 7.11.2024 r. do protokołu rozprawy.

Końcowo dodać należy, że dowodem przeciwnym nie stało się przesłuchanie stron, ograniczone na zgodny wniosek do zeznań pozwanego (dowód: protokół rozprawy k. 376). Pozwany przyznał, że dwie ostatnie transze bank przelał na konto „frankowe”, ponadto dodał, że aby je podjąć, musiał przelać je na konto osobiste, dopiero następnie wypłacić w złotówkach. Nie potrafił wyjaśnić, dlaczego dyspozycje wypłaty tych transz, w odróżnieniu od dwóch pierwszych dyspozycji wypłaty transz, pozwani określili w (...). Wyraził podejrzenie, jednak gołosłowne i niczym niepoparte, że zostało to przez bank narzucone.

Sąd podszedł do tych zeznań krytycznie, nie uznając tego dowodu za potwierdzający stanowisko strony pozwanej. Wbrew treści tych zeznań, z omówionych wcześniej dokumentów wynika, że pozwani mieli otwarte konto walutowe. Po przesłuchaniu pozwanego stało się jasne, że pozwani mogli dokonywać, i dokonywali, na koncie, na które wpłynęły dwie ostatnie transze (a więc na koncie walutowym) operacji wychodzących (spłata kredytu i przelewy na konto osobiste) i przychodzących ( (...) kupowane w kantorze internetowym). Pozwani mogli wybierać daty tych operacji, więc mieli też wpływ na to, w jakim dniu na skali kursu waluty dochodzi do tych operacji. To, czy mogli dokonywać wypłaty (...) w kasie banku czy w bankomacie, jest sprawą drugorzędną i nieistotną. Wszystko to potwierdza stanowisko powoda
o wysokości i walucie każdego z czterech świadczeń banku (transz) składających się na wypłatę kredytu. Zwrotu świadczenia nienależnego dokonuje się w takim samym kształcie, w jakim się je otrzymało, a więc w tej samej walucie. Dlatego żądanie pozwu należało całościowo uwzględnić w punkcie I wyroku na podstawie art. 410 § 1 i 2
w związku z art. 405 k.c., z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. – liczonymi od 5 kwietnia 2024 r. – odpowiednio do daty wymagalności świadczenia wyznaczonej wezwaniem do zapłaty z 25 marca 2024 r. wskazującym na termin 7 dni (dowód: k. 64-65). Zobowiązanie do zwrotu świadczenia nienależnego ma charakter bezterminowy i jego wymagalność (a więc i opóźnienie) w zasadzie wyznacza wezwanie do zapłaty. O rygorze natychmiastowej wykonalności nadanym
w zakresie uznanego powództwa orzeczono na podstawie art. 333 § 1 pkt 2 k.p.c.
O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., uznając, że powód wygrał proces w całości, a pozwani dali mu powód do wniesienia pozwu. Na sumę zasądzonych kosztów składają się: opłata od pozwu 31 386 zł i koszty zastępstwa procesowego wg norm przepisanych z wynagrodzeniem adwokackim 11 817 zł.

sędzia Rafał Kubicki