Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Beata Bihuń

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2025 r. w Olsztynie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. R.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o ustalenie

I.  Na podstawie art. 224 § 3 kpc zamyka rozprawę;

II.  Ustala, że dokonane oświadczeniem z dnia 23.05.2022 r. wypowiedzenie ugody długoterminowej nr (...) (...) H. (...) (...), zawartej
w dniu 21 sierpnia 2014 r. pomiędzy powódką M. R. a (...) Bankiem S.A. z siedzibą w W., regulującej spłatę zadłużenia z tytułu umowy kredytu hipotecznego nr (...) H. (...) (...) z dnia 02.03.2011 r., jest bezskuteczne;

III.  Zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki M. R. kwotę 13.284,00 zł (trzynaście tysięcy dwieście osiemdziesiąt cztery złote) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów wynagrodzenia pełnomocnika;

IV.  Nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą
w W. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 6.314,56 zł (sześć tysięcy trzysta czternaście złotych i 56/100) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt I C 1285/22

UZASADNIENIE

Powódka M. R. pozwem skierowanym przeciwko (...) S.A z siedzibą w W. wniosła o:

1.  ustalenie bezskuteczności wypowiedzenia ugody do umowy numer (...) (...) H. (...) (...) z dnia 02.03.2011 r. zawartej pomiędzy M. R., a (...) Bank SA z siedzibą w W. z dnia 23.05.2022 r. ;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, według norm przepisanych, o ile nie zostanie złożony odrębny spis kosztów;

W uzasadnieniu swojego roszczenia powódka podała, że 2 marca 2011 r. zawarła z (...) Bank S.A. trzy umowy, w tym umowę kredytu hipotecznego, umowę pożyczki i drugą umowę kredytu hipotecznego.

W dniu 21 sierpnia 2014 r. do umowy kredytu hipotecznego zawartej na 273 000 zł, strony zawarły ugodę długoterminową, w której na nowo określiły zasady spłaty, przy czym warunkiem jej podpisania była zapłata przez powódkę kwoty 12 152,41 zł.

W dniu 23.05.2022 r. pozwany złożył powódce oświadczenie o wypowiedzeniu w/w ugody.

W ocenie powódki oświadczenie pozwanego o wypowiedzeniu ugody nie wywarło skutku w postaci rozwiązania ugody z uwagi na niewielką zaległość w spłacie kredytu, która była już przedmiotem postępowania sądowego przed Sądem (...) w sprawie
(...). Dodatkowo to wyłącznie działania pozwanego doprowadziły do wypowiedzenie umowy. Pozwany w każdym piśmie kierowanym do powódki, podawał inną kwotę zadłużenia, tym samym wprowadzając powódkę w błąd co do wysokości jej zadłużenia.

Umowa kredytu hipotecznego opiewającego na kwotę 256.066,72 zł, została zawarta na 30 lat. W okresie od lutego 2018 r. do dnia złożenia niniejszego pozwu powódka dokonywała wpłat regularnie, zgodnie z harmonogramem. Należy mieć na uwadze, że gdyby pozwany po dniu uprawomocnienia się wyroku, wezwał powódkę do zapłaty prawidłowo określonej kwoty,
tj. wyliczonej przez biegłego sądowego w sprawie (...), to powódka dokonałaby ww. wpłaty jednorazowo.

Wszystkie zachowania powódki realizowane od lutego 2018r. do chwili złożenia niniejszego pozwu, polegające na dokonywaniu wpłat w danym miesiącu na poczet należności wynikających z umowy kredytu, potwierdzają wolę i chęć spłaty kredytu. Podjęte przez bank działanie w postaci wypowiedzenia umowy jawi się jako niewspółmierne do uchybień obowiązków nałożonych na powódkę.

(pozew k. 4-9, ostateczne stanowisko strony k. 419)

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Pozwany zaprzeczył, że:

- strony ustaliły, że zaległość wyliczona przez biegłego w postępowaniu o sygn.
(...) zostanie wliczona do kapitału,

- Powódka od chwili uprawomocnienie się wyroku Sądu (...)
w sprawie o sygn. (...) nie miała żadnych zaległości wynikających z Ugody długoterminowej,

- Powódka na dzień wypowiedzenia Ugody długoterminowej, nie pozostawała w opóźnieniu co kwoty wskazanej w oświadczeniu o wypowiedzeniu Ugody długoterminowej,

- oświadczenie Banku z dnia 23 maja 2022 roku o wypowiedzeniu Ugody długoterminowej jest z jakichkolwiek przyczyn bezskuteczne.

Pozwany stoi na stanowisku, że przedmiotowe powództwo jest bezzasadne i winno zostać oddalone w całości. Zdaniem pozwanego powódka od dnia 22.11.2018 roku dokonywała spłat w wysokości zgodnej z harmonogramem, które były zaliczane przez Pozwanego na spłatę zaległego kapitału. Każda kolejna wpłata Powódki w wysokości zgodnej z harmonogramem spłacała kapitał zaległy, powodując wzrost zaległych odsetek z każdym kolejnym miesiącem.

W związku z nieuregulowaniem przez Powódkę zaległości wskazanych w wezwaniu do zapłaty, pismem z dnia 23 maja 2022 roku Bank złożył Powódce oświadczenie o wypowiedzeniu Ugody długoterminowej z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia, liczonego od dnia doręczenia niniejszego pisma. W związku z tym, że w dniu 24 czerwca 2022 roku okres wypowiedzenia jeszcze nie upłynął do Powódki został wysłany kolejny harmonogram spłat. Mając na uwadze liczną korespondencję pomiędzy stronami załączoną do pozwu Powódka miała świadomość istnienia zaległości i sposobu księgowania dokonywanych wpłat. Pozwany nie wprowadzał Powódki w błąd, gdyż kwoty zaległości z każdym miesiącem na skutek dokonywanych przez Powódkę wpłat ulegały zmianom.

Pozwany złożył Powódce oświadczenia o wypowiedzeniu Ugody długoterminowej dopiero po wielu miesiącach utrzymywania się zaległości i to w sytuacji, w której zadłużenie wymagalne sięgnęło 10 tysięcy złotych. Zatem nie sposób uznać, że działanie Banku narusza zasady współżycia społecznego, a wypowiedzenie jest bezskuteczne względem powódki.

(odp. na pozew k. 143-145)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka M. R. w dniu 02.03.2011 r. zawarła Umowę Kredytu Preferencyjnego „Rodzina na Swoim" Kredyt Hipoteczny numer (...) H. (...) (...) , z (...) Bank S.A w W., z przeznaczeniem na zakup lokalu mieszkalnego na rynku pierwotnym
w wysokości 273 950 zł oraz umowę pożyczki nr (...) w kwocie 15.481,09 zł. na sfinansowanie opłat okołokredytowych związanych z ustanowieniem zabezpieczeń w wysokości 278,64 zł., opłat okołokredytowych w kwocie 6.000 zł., na pokrycie kosztów ubezpieczenia w wysokości 5.521,47 zł. i 3.680,98 zł. Okres kredytowania w/w zobowiązań został ustalony na 360 miesięcy, w którym powódka zobowiązała się do spłaty rat kapitałowo-odsetkowych w terminach płatności ustalonych w harmonogramie

(dowód: umowa z dnia 02.03.2011r. k. 38-45)

Umowa kredytu hipotecznego nr (...) H. (...) (...) została skutecznie wypowiedziana pismem z dniem 28 lutego 2014 r. (okoliczność bezsporna).

W dniu 21 sierpnia 2014 r. powódka zawarła z pozwanym G. (...) Bank ugodę długoterminową nr (...) (...) H. (...) (...) do umowy kredytu nr (...) H. (...) (...), w której strony określiły wysokość zadłużenia z tytułu kredytu hipotecznego
nr (...) H. (...) (...) na poziomie 263.209,57 zł.

Strony ustaliły, że przedmiotowe zadłużenie podlegać będzie spłacie w 360 miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych do dnia 20 sierpnia 2044 r., płatnych w terminie do 20-go dnia każdego miesiąca. Pierwsza rata podlegała uiszczeniu do 20 września 2014 r.

Odsetki umowne naliczane miały być wg zmiennej stopy procentowej, która na dzień podpisania ugody wynosiła 5,20% w skali roku, a oprocentowanie stanowiło sumę marży kredytowej 2,5% i stawki referencyjnej WIBOR 3M.

Zgodnie z § 5 ust. 5 i 6 umowy wpłaty z tytułu rat kapitałowo-odsetkowych podlegać miały uiszczeniu na rachunek wskazany w harmonogramie oraz zarachowaniu w następującej kolejności:

1. na pokrycie kosztów,

2. na pokrycie wymagalnych odsetek karnych,

3. na pokrycie wymagalnych odsetek umownych

4. na pokrycie wymagalnych spłat kapitału.

Zgodnie z § 7 ugody Bank uzyskał prawo do wypowiedzenia ugody w przypadku opóźnienia dłużnika z zapłatą w części lub w całości dwóch rat, zgodnie z § 5 ugody, po uprzednim wezwaniu dłużnika do spłaty wymagalnych należności w terminie nie krótszym niż 7 dni lub też opóźnienia w realizacji spłaty całości lub części którejkolwiek raty wskazanej w § 5 Ugody o co najmniej 15 dni. Okres wypowiedzenia ugody został określony na 30 dni.

(dowód: ugoda nr (...) (...) H. (...) (...) z dnia 21.08.2014 r. k. 46-49)

Powódka wpłacała raty zgodnie z harmonogramem. Pomimo regulowania rat i niewielkiego zadłużenia w spłacie, pozwany pismem z dnia 02.05.2016 r. złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. Powódka nie zgadzała się z wysokością zadłużenia, która była dwukrotnie wyższa zdaniem Banku, niż rzeczywista.

Powódka złożyła pozew o ustalenie nieważności wypowiedzenia. Wyrokiem z dnia 05.02.2018r. Sąd (...) ustalił, że wypowiedzenie ugody długoterminowej do umowy kredytu hipotecznego nr (...) H. (...) (...) z dnia 2 marca 2011 r. zawartej w dniu 21 sierpnia 2014 r. pomiędzy M. R., a (...) Bank S.A. z siedzibą w W., dokonane oświadczeniem złożonym w dniu 2 maja 2016 r., jest bezskuteczne.

Pozwany nie odwołał się od ww. wyroku. W sprawie Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości, który wyliczył rzeczywiste zadłużenie na dzień wezwania powódki do zapłaty oraz na dzień wypowiedzenia umowy. Zadłużenie wynosiło na dzień wezwania do zapłaty w dniu 11 marca 2016 r. - 4.969,93 zł co odpowiadało 1,9 % całego zadłużenia, zaś na dzień złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu w dniu 2 maja 2016 r. - 5.062,42 zł co również odpowiadało 1,9% całego zadłużenia. Pozwany natomiast wyliczył na dzień 2 maja 2016 r. kwotę 11.696,71 zł, z którą to kwotą powódka się nie zgadzała, bowiem była dwukrotnie wyższa.

(dowód: wyrok wraz z uzasadnieniem k. 50-67)

Powódka po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 05.02.2018 r. skontaktowała się z pracownikiem Banku z prośbą o udzielenie informacji w zakresie uregulowania zadłużenia, które na dzień 2 maja 2016 r. wynosiło 4.161,70 zł kapitał wymagalny niespłacony oraz 887,04 zł odsetki niespłacone wynosiły (łącznie 5.048,74 zł), zaś odsetki karne 13,68 zł (jak wynika z opinii biegłego dr Z. W.- sporządzonej w sprawie (...)). Pracownik Banku poinformował powódkę, że ww. zadłużenie zostanie wliczone w kapitał do spłaty i zostanie sporządzony nowy harmonogram spłaty uwzględniający kwotę zadłużenia. Powódka od dnia wydania ww. wyroku spłaca systematycznie raty kredytu, bez jakiejkolwiek zwłoki, często przed terminem wymagalności.

(dowód: zeznania powódki- protokół rozprawy z dnia 30.06.2023 r. k. 234, potwierdzenia transakcji od lutego 2018 r. do listopada 2022r. k. 68-97v.)

Po uprawomocnieniu się wyroku w sprawie (...) pismem z dnia 23.11.2018r. (9 miesięcy po wydaniu wyroku) pozwany poinformował powódkę o wysokości zadłużenia przedmiotowego kredytu, które wynosiło:

- kapitał wymagalny 8 051,41 zł (rzeczywiste zadłużenia 4.161,70 zł)

- odsetki umowne 1 685,68 zł (rzeczywiste zadłużenie 887,04 zł)

- odsetki karne 83.76 zł (rzeczywiste zadłużenie 13,68 zł)

(dowód: pismo banku z dnia 23.11.2018r. k. 98-100, harmonogram spłat k. 101)

Kolejnym pismem z dnia 17.02.2020 r. pozwany wezwał powódkę do zapłaty w terminie 14 dni, następujących kwot, które znacznie odbiegały od kwot wskazanych we wcześniejszym piśmie:

- kapitał wymagalny 461,25 zł

- odsetki umowne 9275,84 zł

- odsetki podwyższone za opóźnienie w spłaceni kapitału 442,27 zł

(dowód: pismo z dnia 17.02.2020r. k. 102)

Pismem z dnia 08.04.2020 r. pozwany poinformował powódkę o wysokości zadłużenia zgodnie z opinią biegłego sądowego, jednakże w dalszej części pisma podał, że po dokonaniu stosownych korekt zadłużenie na dzień 23.11.2018 r. wynosi 9 820,85 zł. Zdaniem Banku przy zastosowaniu prawidłowych wyliczeń, oraz przeksięgowaniu wpłat dokonanych przez powódkę, kwota 5 062,42 zł (wyliczona przez biegłego) zwiększyła się do kwoty prawie dwukrotnie wyższej, przy jednoczesnym założeniu, że powódka spłacała raty kredytu systematycznie.

(dowód: pismo z dnia 08.04.2020 r. k. 103-104)

Kolejnym pismem z dnia 16.02.2022r. ponownie pozwany wskazał wysokość zadłużenia, którego kwoty różniły się od kwot podawanych we wcześniejszych pismach:

- kapitał wymagalny 527,19 zł;

- odsetki umowne 8980,30 zł;

- odsetki karne 477,99 zł;

(dowód: pismo z dnia 16.02.2022 r. k. 105)

Kolejnym pismem z dnia 31.03.2022 r. wysokość zadłużenia zdaniem pozwanego wynosiła:

- kapitał wymagalny 401,68 zł

- odsetki umowne 9105,81 zł

- odsetki podwyższone za opóźnienie w spłaceni kapitału 485,36 zł

Bank poinformował w piśmie powódkę iż termin płatności bieżącej raty ugody/porozumienia przypada po dacie sporządzenia pisma, oraz przypomniał o terminowym uregulowaniu raty.

(dowód: pismo z dnia 31.03.2022r. k. 108)

Zgodnie z treścią e-maila z dnia 25.04.2022 r. wysokość zadłużenia według pozwanego wynosiła:

- kapitał wymagalny 9.332,98 zł.

- odsetki umowne 1685,68 zł.

- odsetki karne 83,76 zł.

(dowód: korespondencja e-mail k. 109-115)

Po otrzymaniu każdego pisma powódka kontaktowała się z Bankiem, składała reklamacje, prosiła o wyjaśnienie skąd wynika różnica kwot. Każde pismo zawierało różne kwoty, a żaden z pracowników Banku nie był w stanie wyjaśnić tych rozbieżności, informując jedynie, aby powódka składała kolejne reklamacje, co też czyniła.

(dowód: odpowiedź na wezwanie do zapłaty z dnia 02.03.2020 r. k. 116, reklamacja z dnia 19.01.2022r. k. 117, reklamacja z dnia 19.01.2022 r. k. 118, reklamacja z dnia 11.04.2022 r. k. 120, reklamacja z dnia 11.05.2022 r. 121-122, reklamacja z dnia 16.05.2022 r. 123-124, reklamacja z dnia 23.06.2022 r. k. 125-126)

Pismem z dnia 23.05.2022 r. pozwany złożył powódce oświadczenie o wypowiedzeniu umowy ugody numer (...) (...) H. (...) (...) z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia liczonego od dnia doręczenia wypowiedzenia. Nadto, oświadczył iż bank rozważy możliwość cofnięcia oświadczenia o wypowiedzeniu w przypadku uregulowania w okresie wypowiedzenia całości zaległości tj. na dzień sporządzenia pisma:

- kapitał wymagalny 1.235,24 zł;

- odsetki umowne 8.778,42 zł;

- odsetki karne 3,86 zł.

Jednocześnie poinformował powódkę, że w następnym dniu po upływie okresu wypowiedzenia całość środków kredytowych wraz z odsetkami i kosztami stanie się wymagalna i podlegać będzie natychmiastowemu zwrotowi.

(dowód: oświadczenie o wypowiedzeniu k. 127)

Powódka pomimo wypowiedzenia umowy, otrzymała pismem z dnia 24.06.2022 r. aktualny harmonogram spłaty, zgodnie z którym spłaca raty kredytu. Powódka również ubezpieczyła nieruchomość zgodnie z umową łączącą strony.

(Dowód: harmonogram spłaty z dnia 24.06.2022 r. k. 128)

Powódka pomimo ustaleń stron w zakresie wliczenia kwoty zadłużenia do kapitału,
w dniu 11.07.2022 r. wpłaciła na konto pozwanego kwotę 5 062,42 zł zgodnie z wyliczeniami biegłego sądowego w sprawie (...).

(dowód: potwierdzenie transakcji k. 96)

Pismem z dnia 28.10.2023 r. pozwany (...) Bank S.A z siedzibą w W. (zbywca wierzytelności) poinformował, że w dniu 25.09.2023 r. sprzedał swoją wierzytelność z tytułu umów: (...) (...) zawartej w dniu 17.03.2011 r., (...) (...) H. (...) (...) z dnia 25.08.2014 r. na rzecz (...) (...) z siedzibą w K. ( (...)) (nabywca wierzytelności). Stan zadłużenia pozwany określił na dzień 28.10.2023 r. jako 264.023,34 zł (kapitał 222.749,25 zł, odsetki 41.274,09 zł).

(dowód: pismo pozwanego o sprzedaży wierzytelności i zmianie wierzyciela k. 261-263)

W sporządzonej na polecenie sądu opinii przez biegłego z zakresu rachunkowości wskazano, że wysokość zadłużenia powódki wobec banku na dzień 23.05.2022 r. wynosiła przy założeniu, że:

Wariant I: przyjmując, że na dzień 02.05.2016 r. zadłużenie kredytu wynosiło 5 062,42 zł (w tym
4 161,70 zł kapitał, 887,04 zł odsetki, 13,68 zł odsetki karne), a powódka dokonywała spłaty rat kredytu zgodnie z harmonogramem, sumy należnych kwot na dzień 23.05.2022 r. tj. na dzień wypowiedzenia ugody wynoszą następująco:

- odsetki umowne wymagalne (zaległe) kwota 0,00 zł

- odsetki karne wymagalne kwota 16,32 zł

- kapitał wymagalny (zaległy) kwota 4 616,40 zł

- kapitał niewymagalny (saldo) kwota 221 514,01 zł

Wariant II: przyjmując, że kwota 5 062,42 zł na dzień 02.05.2016 r. powiększyła kapitał, a kredyt był spłacany zgodnie z harmonogramem sumy należnych kwot na dzień 23.05.2022 r. tj. na dzień wypowiedzenia ugody wynoszą następująco:

- odsetki umowne wymagalne (zaległe) kwota 0,00 zł

- odsetki karne wymagalne kwota 0,00 zł

- kapitał wymagalny (zaległy) kwota 1,00 zł

- kapitał niewymagalny (saldo) kwota 224 172,91 zł

(dowód: opinia biegłej sądowej k. 331 i n., opinia uzupełniająca k. 372-373)

Sąd zważył co następuje:

Powództwo w niniejszej sprawie było zasadne i należało je uwzględnić.

Sąd dokonał ustaleń faktycznych w sprawie w oparciu o załączone do akt – niekwestionowane przez strony – dokumenty, a nadto opinie biegłej sądowej oraz zeznania strony powodowej, które to Sąd uznał za wiarygodne, rzeczowe, logiczne i kompatybilne z pozostałym materiałem dowodowym w postaci dokumentów oraz które to w swej treści znajdują odzwierciedlenie w dokumentach.

Za podstawę ustaleń, w zakresie dotyczącym faktycznej wysokości zadłużenia powódki na dzień wypowiedzenia umowy (23.05.2022 r.) Sąd przyjął opinię biegłej sądowej M. H..

Opinia ta była w ocenie sądu, jasna, konkretna i logiczna. Odpowiadała również na wszystkie pytania sądu.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 i 5 KPC sąd pominął wniosek dowodowy pełn. pozwanego o dopuszczenie dowodu z ponownej uzupełniającej opinii biegłego, pozwany bowiem kwestionował opinie główną biegłej sądowej, na co biegła sądowa w sporządzonej opinii uzupełniającej odniosła się do zastrzeżeń pozwanego i podtrzymała swoje ustalenia w całości, co czyniło bezcelowym i nieprzydatnym sporządzenie ponownej uzupełniającej opinii biegłej.

Pozwany kwestionował zaliczenie przez biegłą kwoty 5.125,23 zł (19.01.2017 r.) jako wpłaty powódki, wskazując, że kwota ta stanowi korektę wcześniejszych wpłat w związku
z wypowiedzeniem umowy. W ocenie pozwanego biegła przyjęła zaniżone kwoty rat.

W opinii uzupełniającej (k. 372 – 373) biegła wskazała, że to sam pozwany przedłożył jej zestawienia, z których kwota 5.125,23 zł została przedstawiona jako wpłata powódki, a dodatkowo podobne zestawienie znajduje się na k. 309 akt. Dodatkowo pełnomocnik powódki wyjaśnił w piśmie z dnia 02.01.2055 r. (k. 396), że kwota 5.125,23 zł to nie jednorazowa wpłata, ale kilka zsumowanych wpłat powódki, która regulowała raty nawet po wypowiedzeniu umowy. Pozwany w żaden sposób nie stara się nawet wykazać, że było inaczej. Zauważyć również należy, że skoro pozwany dokonał korekty „na plus” to kwota ta powinna zmniejszyć zobowiązanie powódki, a nie spowodować jego wzrost.

Przed przystąpieniem do oceny prawnej roszczenia jeszcze raz wskazać należy, iż zasadniczo okoliczności zarówno zawarcia trzech umów pomiędzy stronami w marcu 2011 r. jak również ugody w dniu 21 sierpnia 2014 r., warunków na jakich zawarto przedmiotowe stosunki umowne, a w tym istnienia podstawowego obowiązku po stronie powódki w postaci dokonywania spłat rat odsetkowo-kapitałowych w wysokości i w terminach określonych w harmonogramie były bezsporne. Nie ulegało również wątpliwości, iż wszystkie w/w stosunki umowne, w tym zawarcie umowy o otwarcie rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego, stanowiły czynności bankowe w rozumieniu art. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (dalej „prawo bankowe”).

Bezspornym był również fakt ponownego wypowiedzenia przez pozwanego ugody w dniu 23.05.2022 r., przy czym sporna była skuteczność tego oświadczenia oraz treść wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie o sygn. akt (...).

Sąd zapoznał się z uzasadnieniem powyższego wyroku i w całości podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Okręgowy w Warszawie, wskazując jednocześnie, że okoliczności obu spraw i motywy rozstrzygnięcia są zbieżne.

Żądanie, z którym powódka wystąpiła ma charakter roszczenia o ustalenie a zatem zgodnie z art. 189 k.p.c. konieczne jest wykazanie posiadania przez stronę powodową interesu prawnego w dochodzeniu roszczenia, którego przedmiotem jest ustalenie bezskuteczności złożonego oświadczenia.

Zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Nie budzi wątpliwości, że interes prawny jest przesłanką merytoryczną powództwa wytoczonego na podstawie art. 189 k.p.c., o ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Oznacza to, że istnienie interesu prawnego decyduje o dopuszczalności badania prawdziwości twierdzeń powoda, że wymieniony w powództwie stosunek prawny lub prawo istnieje, bądź nie istnieje. Dopiero dowiedzenie przez powoda interesu prawnego otwiera sądowi drogę do badania prawdziwości twierdzeń powoda o tym, że dany stosunek prawny lub prawo rzeczywiście istnieje bądź nie istnieje, zatem, w okolicznościach niniejszej sprawy - badania czy wypowiedzenie ugody z dnia 21 sierpnia 2014 r. do umowy kredytu hipotecznego z dnia 2 marca 2011 r. nr (...) H. (...) (...) jest skuteczne w świetle ustalonych okoliczności, a przede wszystkim wysokości istniejącego zadłużenia powódki.

Jak już wskazano powyżej kluczem do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy jest zatem przede wszystkim właściwa ocena istnienia po stronie powodowej interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. w wytoczeniu niniejszego powództwa, którego badanie istnienia w domaganiu się określonego rozstrzygnięcia ustalającego prawo lub stosunek prawny powinno wyprzedzać badanie ustalenia prawa - stosunku prawnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10 lutego 2016r., I ACa 1178/15, LEX nr 2004546, wyrok SA w Poznaniu z dnia 19 maja 2010r., I ACa 281/10, LEX nr 628191).

Sam przepis art. 189 k.p.c. nie definiuje pojęcia interesu prawnego, a jego rozumienie było wielokrotnie przedmiotem orzecznictwa sądowego i doktryny. Po pierwsze przyjmuje się, że jest to obiektywna, czyli wywołana rzeczywistą koniecznością ochrony określonej sfery prawnej, potrzeba uzyskania przez stronę powodową odpowiedniej treści wyroku. Nie ma natomiast znaczenia to, że powód odczuwa subiektywną potrzebę ochrony swych praw (uzasadnienie uchwały SN z dnia 5 grudnia 1991 r. III CZP 110/91 OSNC1992/6/104; wyrok SN z dnia 14 marca 2012 r. II CSK 252/11, LEX nr 1169345; wyrok SN dnia 21 lutego 1997 r. (...) 7/97 CZP 10/86, OSNCAP 1987, z. 1, poz. 12).

Interes prawny w wytoczeniu powództwa na podstawie art. 189 k.p.c. nie istnieje wtedy, kiedy realnie możliwym jest uzyskanie przez powoda ochrony lub usunięcie stanu niepewności w inny sposób, gdy uzasadnione jest posłużenie się dalej idącym (intensywniejszym) środkiem ochrony prawnej. A zatem jeżeli do usunięcia stanu niepewności czy zagrożenia sfery prawnej powoda istnieje możliwość wytoczenia innego powództwa np. o świadczenie, to taka możliwość wytoczenia takiego powództwa wyłącza istnienie interesu prawnego (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 grudnia 1968 r., III CZP 103/68, OSNCP 1969, Nr 5, poz. 85, uchwała z dnia 27 lipca 1990 r., III CZP 38/90, OSNC 1991, nr 2-3, poz. 25, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2007 r., III CSK 123/07, nie publ., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r., II CSK 33/09, nie publ.; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2012 r. II CSK 252/11 LEX nr 1169345). Innymi słowy, interes prawny zachodzi, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi skuteczną ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w nieokreślonej przyszłości. W orzecznictwie wypracowano zasadę, zgodnie z którą za nieposiadającą interesu prawnego uznać należy osobę, która ochrony prawnej może poszukiwać w drodze powództwa o zasądzenie świadczeń pieniężnych lub niepieniężnych. Powyższe stanowisko opiera się na założeniu, że, po pierwsze wydanie wyroku zasądzającego jest możliwe, jeżeli także ustalona zostanie legitymacja czynna powoda oraz po drugie, że wyrok tylko ustalający istnienie (nieistnienie) prawa, stosunku prawnego czy faktu prawotwórczego nie zapewni w sposób ostateczny ochrony prawnej dla zasadniczego roszczenia powoda. Wyrok ustalający w sprawie wszczętej w trybie art. 189 k.p.c. nie jest bowiem, w przeciwieństwie do wyroku zasądzającego, wykonalny w drodze egzekucji sądowej (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 13 kwietnia 1965 r. II CR 266/64 OSPiKA 1966/7-8 poz. 166, oraz wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 22 listopada 2002 r. IV CKN 1519/2000 LexPolonica nr 377910), ale ma charakter deklaratywny.

Powyższa zasada nie powinna być oczywiście pojmowana abstrakcyjnie, w celu zawężającej interpretacji tej przesłanki do wytoczenia powództwa o ustalenie, lecz ze względu na konstytucyjnie gwarantowane prawo do sądu zawsze konieczna jest ocena istnienia interesu prawnego do wytoczenia tego powództwa na tle okoliczności faktycznych konkretnych sprawy. Wobec tego przyjmuje się istnienie interesu prawnego zawsze, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub gdy stronie nie stoi otworem droga procesu o świadczenie, a strona przeciwna kwestionuje jej prawo lub stosunek prawny (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 25 września 2013r., I ACa 773/13, LEX nr 1392106).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należało uznać, że słusznie wskazuje pełnomocnik powódki, że powódka posiada interes prawny w rozumieniu
art. 189 k.p.c. w wytoczeniu powództwa o ustalenie bezskuteczności oświadczenia o wypowiedzeniu ugody z dnia 21 sierpnia 2014 r. do umowy kredytu hipotecznego z dnia 2 marca 2011 r., do czego dąży poprzez ocenę jego skuteczności w świetle § 7 pkt 2 lit. a umowy i art. 5 k.c. oraz art. 75 prawa bankowego oraz, że nie przysługuje jej żadne inne roszczenie, dalej idące, którego rozstrzygnięcie skutkowałoby zakończeniem sporu pomiędzy stronami. Powódka sama jest zobowiązana do dokonywania wpłat, które do października 2016 r. uiszczała na rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy prowadzony przez pozwany Bank a od października 2016 r. na rachunek techniczny pozwanego Banku, wskazany w piśmie z dnia 27 października 2015 r., prowadzony wyłącznie do rozliczenia umowy ugody do umowy kredytu hipotecznego, przez co nie posiada ona wobec pozwanego roszczenia o świadczenie. Zwrócić również należy uwagę na fakt, iż pozwany nie podjął wobec powódki żadnych działań zmierzających do uzyskania tytułu wykonawczego przez co nie toczy się pomiędzy stronami żadne postępowanie, którego przedmiotem byłoby domaganie się zapłaty należności ze spornego stosunku umownego, jak również postępowanie w ramach którego powódka mogłaby kwestionować istnienie tytułu wykonawczego, a w ramach których to procesów sporne oświadczenie podlegałoby badaniu przez Sąd w zakresie jego skuteczności oraz ważności.

Oceniając istnienie interesu prawnego po stronie powodowej w dochodzeniu roszczenia o ustalenie podzielić należy stanowisko powódki, iż z uwagi na spór stron co do istnienia stosunku umownego, na podstawie którego powódka uzyskała świadczenie pieniężne na poczet zakupu nieruchomości mieszkaniowej, a co wiąże się co najmniej z innymi zasadami rozliczania wpłat, naliczania odsetek, występuje po stronie powódki niepewność co do jej sytuacji prawnej w związku ze stosunkiem ugody do umowy kredytu hipotecznego, a w tym czy w/w stosunek nadal wiąże strony, jaka jest zatem pozycja powódki i jak kształtują się prawa i obowiązki powódki,
tj. czy jest ona zobowiązana do realizacji poszczególnych rat kredytu w przypadku istnienia ugody do umowy, czy też do zapłaty całej wymagalnej kwoty kredytu, która powstaje po skutecznym rozwiązaniu ugody do umowy kredytu hipotecznego. Z tych też względów słusznie wskazuje powódka, że istniejąca pomiędzy stronami rozbieżność co do ustaleń w zakresie relacji łączącej strony w związku z ugodą do umowy o kredyt hipoteczny, nie pozwala na jednoznaczne określenie sytuacji powódki, co również uzasadnia istnienie interesu prawnego.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie wysokości zadłużenia kredytu na dzień wypowiedzenia ugody z dnia 21.08.2014 r., tzn. czy uzasadniało ono złożenie takiego oświadczenia przez pozwanego w świetle § 7 ust. 2 ugody. Powódka kwestionowała podstawę wypowiedzenia argumentując, iż po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie dokonywała systematycznych wpłat i przestrzegała warunków ugody, mając zapewnienie pozwanego, że jej zadłużenie powiększyło kapitał kredytu.

Przede wszystkim wskazać należy, że jak wynika z pism pozwanego kierowanych do powódki, nie było on w stanie (mimo, że jako bank miał do tego odpowiednie narzędzia)
w sposób precyzyjny i jednoznaczny określić zadłużenia powódki i wskazywał różne kwoty kierując do niej wezwania do zapłaty. Również w latach wcześniejszych wskazane przez pozwanego kwoty były niezgodne z rzeczywistą kwotą zadłużenia powódki, co potwierdził także wyrok Sądu (...) sygn. Akt (...). Po uprawomocnieniu się tego wyroku pozwany nie zrobił nic, aby przedłożyć powódce rzetelny i wiarygodny harmonogram spłat, a ograniczył się jedynie do zaliczania jej wpłat na poczet należności najdalej wymagalnej. Od rzetelnie działającego podmiotu sektora bankowego należy wymagać, aby przedstawiał swoim klientom wszystkie informacje dotyczące ich zadłużeni, tak aby nie mieli oni żadnych wątpliwości czy regulują odpowiednie raty.

Zauważyć należy, że kwota zadłużenia powódki wskazana przez pozwanego w oświadczeniu o wypowiedzeniu ugody (k. 127) była dwukrotnie wyższa od wyliczeń dokonanych przez biegłą sądową, którym Sąd dał wiarę, bowiem opinia biegłej była spójna logiczna oparta na rzetelnej analizie dokumentów i nie budziła zastrzeżeń co do swojej zgodności z materiałem dowodowym. Z opinii biegłej sądowej wynika, że przyjmując twierdzenia powódki za prawdziwe (wariant II), na dzień wypowiedzenia ugody, powódka posiadała zaległość jedynie na kwotę 1 zł, co w świetle zapisów3 7 ust. 2 ugody, nie uprawniało pozwanego do jej wypowiedzenia.

Nawet jeśli przyjąć, że zadłużenie na dzień 02.05.2016 r. zadłużenie kredytu wynosiło
5 062,42 zł, to przyjmując, że powódka spłacała raty regularnie (czego pozwany nie kwestionował), jej zadłużenie na dzień wypowiedzenia ugody tj. 23.05.2022 r. było prawie identyczne, co oznacza, że po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie, pozwany nie dokonał stosownej korekty zadłużenia i nie wysłał powódce właściwego harmonogramu.

Dokonując oceny złożonego przez pozwanego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy należy uznać, iż z uwagi na podobną zaległość w spłacie kredytu przy wariancie I co do daty 02.05.2016 r. oraz brak zadłużenia przy wariancie II, nie powinno wywrzeć ono skutku w postaci rozwiązania ugody, ponieważ w oświadczeniu tym wskazano niewłaściwą zaległość,
a dodatkowo ewentualna zaległość wynikała jedynie z zaniechania pozwanego. Powódka co miesiąc realizuje spłaty, a ponadto obowiązek ten wykonywany jest w terminach i wysokości określonych w harmonogramie spłat. W sytuacji, gdy pozwany wezwał ją do zapłaty, podjęła próbę ustalenia, w jakiej wysokości zaległość występuje, ale jak wynika z korespondencji pozwanego, sam pozwany tego nie wiedział.

Składając powódce oświadczenie o wypowiedzeniu umowy bank nie powołał się na żaden przepis ugody, a odpowiedzi na pozew wskazał, że art. 75 ust. 1 ustawy prawo bankowe przewiduje możliwość wypowiedzenia umowy przy jakichkolwiek naruszeniach, przy czym nie wskazał, jakich naruszeń ugody, oprócz wskazywanych zaległości powódka miała się dopuścić.

W ocenie sądu oświadczenie o wypowiedzeniu ugody zostało złożone na podstawie
§ 7 pkt 2 lit. a ugody z dnia 21 sierpnia 2014 r., w którym strony ustaliły, iż Bank może wypowiedzieć ugodę m.in. w przypadku gdy: opóźnienie dłużnika z zapłatą w części lub całości dwóch rat, zgodnie z § 5 ugody, po uprzednim wezwaniu dłużnika do spłaty wymagalnych należności w terminie nie krótszym niż 7 dni, przy czym okres wypowiedzenia wynosi 30 dni.

Z uwagi na brak zadłużenia powódki na dzień złożenia oświadczenia, było ono przedwczesne, a tym samym bezskuteczne.

Zauważyć również należy, że wbrew odmiennemu stanowisku pozwanego,
również w okolicznościach niniejszej sprawy jego działanie, polegające na wypowiedzeniu ugody pozostają również sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, ponieważ to wyłącznie to działania banku doprowadziły do sytuacji skutkującej wypowiedzeniem. W korespondencji kierowanej do powódki bank wskazywał różne kwoty zadłużenia, wprowadzając ją tym samym w błąd co do faktycznej wysokości zobowiązania. Kredyt hipoteczny opiewający na kwotę 256.066,72 zł został zawarty na okres 30 lat, a od lutego 2018 r. do chwili złożenia pozwu powódka regularnie dokonywała spłat zgodnie z harmonogramem. Gdyby po uprawomocnieniu się orzeczenia sądowego pozwany wezwał powódkę do zapłaty w sposób zgodny z ustaleniami biegłego sądowego, powódka uiściłaby wymaganą kwotę jednorazowo. Z kolei zachowanie powódki, polegające na regularnym regulowaniu należności, świadczy o jej rzeczywistej woli kontynuowania spłaty kredytu. Powstałe zadłużenie wynika wyłącznie z nieprawidłowości w rozliczaniu wpłat powódki. Powódka działała w przekonaniu, iż zaległości z poprzednich lat zostały skapitalizowane.

Wobec powyższego działanie banku polegające na wypowiedzeniu umowy kredytowej jawi się jako niewspółmierne względem stopnia naruszenia obowiązków przez powódkę oraz sprzeczne z istotą i celem stosunku zobowiązaniowego, jakim jest zwrot udostępnionych środków wraz z należnymi odsetkami w terminach wynikających z umowy.

Oświadczenie o wypowiedzeniu, złożone przez bank w opisanym stanie faktycznym, naruszało prawa konsumenta jako strony słabszej kontraktowo, bowiem zostało wydane bez rzetelnej analizy sytuacji majątkowej powódki i jej możliwości spłaty długoterminowego zobowiązania. Działania banku godziły w zasadę równowagi stron stosunku obligacyjnego, a tym samym pozostawały w sprzeczności z dobrymi obyczajami. Rażącym naruszeniem interesów konsumenta jest sytuacja, w której prawa i obowiązki stron są kształtowane w sposób nieproporcjonalny i niekorzystny dla konsumenta (por. wyrok SN z 13.07.2005 r., I CK 832/04, Legalis nr 71468).

Wszystkie wskazane powyżej okoliczności świadczą o nierzetelności działań pozwanego oraz naruszeniu przez niego standardów postępowania, których przestrzeganie jest wymagane w relacjach z konsumentami. W wyroku z dnia 23 maja 2013 r. sygn. akt IV CSK 679/12 (niepubl.) Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na fakt, iż „badając skuteczności wypowiedzenia umowy kredytowej w wyniku skorzystania przez bank z uprawnienia najbardziej dotkliwego dla kredytobiorcy, niewątpliwie należy rozważyć skalę i stopień naruszeń kredytobiorcy z uwzględnieniem między innymi wysokości udzielonego kredytu, czasu na jaki został udzielony, dotychczasowej realizacji warunków umowy.”

W związku z powyższym Sąd w pkt II wyroku ustalił, że dokonane oświadczeniem z dnia 23.05.2022 r. wypowiedzenie ugody długoterminowej nr (...) (...) H. (...) (...), zawartej w dniu 21 sierpnia 2014 r. pomiędzy powódką M. R. a (...) Bankiem S.A. z siedzibą w W., regulującej spłatę zadłużenia z tytułu umowy kredytu hipotecznego nr (...) H. (...) (...) z dnia 02.03.2011 r., jest bezskuteczne.

O kosztach procesu orzeczono w pkt III wyroku, na podstawie art. 98 §1, §1 ¹ i §3 k.p.c. poprzez obciążenie pozwanego obowiązkiem ich zwrotu na rzecz powódki w całości, stosownie do wyniku procesu. Z tego względu Sąd zasądził od pozwanego na jej rzecz kwotę 13.284,00 zł tytułem zwrotu kosztów wynagrodzenia pełnomocnika.

Sąd w pkt IV wyroku nakazał ściągnąć od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 6.314,56 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych tj. wynagrodzenia biegłej sądowej.