Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: sędzia Juliusz Ciejek

Protokolant: sekretarz sądowy Anna Kosowska

po rozpoznaniu w dniu 1 października 2024 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) Spółka Akcyjna
z siedzibą w W.

przeciwko M. S.

o zapłatę lub ukształtowanie świadczenia i zapłatę

i z powództwa wzajemnego M. S.

przeciwko (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą
w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 10.875 zł 45 gr (dziesięć tysięcy osiemset siedemdziesiąt pięć złotych czterdzieści pięć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 04.12.2022 r. do dnia zapłaty,

II.  w pozostałym zakresie postępowanie umarza w zakresie powództwa głównego,

III.  koszty procesu pomiędzy stronami w zakresie powództwa głównego wzajemnie znosi,

IV.  umarza postępowanie wszczęte na skutek pozwu wzajemnego,

V.  zasądza od pozwanego wzajemnego na rzecz powoda wzajemnego kwotę 3.975 (trzy tysiące dziewięćset siedemdziesiąt pięć) zł tytułem zwrotu kosztów procesu związanymi z powództwem wzajemnym z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, w tym kwotę 3.600 (trzy tysiące sześćset) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 1558/22

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 29.12.2022 r. przeciwko M. S. powód (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., wniósł o:

I. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 226.243,74 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 04.12.2022 r. do dnia zapłaty, na którą to kwotę składają się:

1.  kwota 123.972,97 zł tytułem zwrotu świadczenia w postaci kapitału kredytu wypłaconego stronie pozwanej (jako świadczenia nienależnego),

2.  kwota 102.270,77 zł tytułem bezpodstawnego wzbogacenia strony pozwanej kosztem banku odpowiadającego wartości świadczenia Banku polegającego na udostępnieniu stronie pozwanej kapitału wypłaconego w ramach nieważnej umowy kredytu oraz zaniechania żądania zwrotu tego kapitału w okresie wskazanym w uzasadnieniu pozwu

ewentualnie,

II. na podstawie art. 358 ¹ § 3 k.c. wniósł o:

1. zmianę wysokości świadczenia (ukształtowanie) w ten sposób, że kwota należności banku od strony pozwanej z tytułu rozliczenia nieważności bądź bezskuteczności umowy (...) o kredyt mieszkaniowy N.-H. z dnia 10.12.2007 r. powinna być poddana waloryzacji sądowej w ten sposób, że poza roszczeniem o zwrot środków wypłaconych przy uruchomieniu kredytu w ich nominalnej wysokości wskazanym w pkt I.1., powodowi przysługuje dodatkowe świadczenie w postaci kwoty 107.329,87 zł wynikającej z istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza,

2. zasądzenie od strony pozwanej rzecz powoda kwoty 107.329,87 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia następnego po doręczeniu pozwu pozwanemu do dnia zapłaty, stanowiącej dodatkową kwotę (ponad wskazaną w pkt I.1. powyżej), o którą należy zwaloryzować roszczenie o zwrot świadczenia w postaci kapitału kredytu wypłaconego stronie pozwanej (jako świadczenia nienależnego).

Ponadto, powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Powód wniósł o zawieszenie postępowania do czasu ostatecznego zakończenia sprawy z powództwa strony pozwanej będącej na etapie postępowania przed Sądem Najwyższym ((...)).

W uzasadnieniu powód wskazał, że wniósł niniejszy pozew w celu ostatecznego rozstrzygnięcia kwestii spornych, które powstały w związku z zarzutem pozwanego dotyczącym nieważności umowy kredytu. W sprawie wytoczonej przez pozwanego Sąd Okręgowy ustalił, że umowa jest nieważna i zasądził na rzecz kredytobiorcy należność w oparciu o teorię salda. Następnie, Sąd Apelacyjny utrzymał powyższy wyrok w mocy, jednocześnie wskazując w jego uzasadnieniu, że rozliczenie stron powinno odbyć się na podstawie teorii dwóch kondykcji. Powód zgłasza roszczenie o zapłatę zmierzające do ostatecznego rozliczenia nieważności umowy. Podstawę prawną roszczenia o zapłatę stanowi art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c., gdyby Sąd przyjął, że umowa kredytu jest bezskuteczna bądź nieważna w całości.

Bank spełnił świadczenie w postaci udostępnionego kapitału kredytu w PLN, strona pozwana została wzbogacona w ten sposób, że nie musiała wydatkować własnych środków na pozyskanie kwoty kapitału w PLN. Wskazał, że gdyby pozwany zaciągnął kredyt w PLN musiałby płacić od tego kredytu odsetki ustalone w oparciu o stopę WIBOR plus rynkowa marża. Bank z kolei zostałby pozbawiony korzyści jakie uzyskałby z tych środków, gdyby przeznaczył je na inne cele np. akcje kredytową Banku.

Powód wskazał, że jego roszczenie nie jest przedawnione.

(pozew k. 4-20)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w części tj. w zakresie:

- oddalenie w całości dochodzonej w kwocie należności głównej 102.270,77 zł z odsetkami za opóźnienie tytułem rzekomego bezpodstawnego wzbogacenia strony pozwanej (pkt. I ppkt. 2 pozwu) ora w zakresie dochodzonego ewentualnie w pkt II pozwu roszczenia o zmianę wysokości świadczenia i zasądzenie dodatkowo – oprócz roszczenia z pkt I ppkt 1 pozwu, kwoty 107.329,87 zł z odsetkami za opóźnienie, a w przypadku uwzględnienia żądania z pkt I ppkt 2 pozwu albo ewentualnie z pkt II pozwu, wniósł o jego rozłożenie na raty na podstawie art. 320 k.p.c., analogicznie, jak we wniosku w pkt 2 lit a) albo lit b) poniżej,

- oddalenie w części dochodzonego przez powoda w kwocie 123.972,97 zł tytułem zwrotu świadczenia w postaci kapitału kredytu (pkt I ppkt 1 pozwu) tj. co do kwoty należności głównej 60.000 zł – z uwagi na zaspokojenie tego żądania przez pozwanego w tej części oraz w zakresie odsetek za opóźnienie z uwagi na to, że w okolicznościach niniejszej sprawy roszczenie odsetkowe powoda od tej kwoty podlega oddaleniu na podstawie art. 5 k.c.

Odnośnie pozostałej części żądania z pkt I pkt 1 pozwu wniósł o rozłożenie tego świadczenia na raty na podstawie art. 320 k.p.c. w ten sposób, że powód zobowiązany zostałby wyrokiem do zapłaty pozostałej dochodzonej przez pozwanego kwoty należności głównej 63.972,97 zł:

a)  w jednej racie w terminie 3 miesięcy od daty rozpoznania przez Sąd Najwyższy skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w B. z dnia 15 października 2021 r., sygn. akt (...) albo ewentualnie do 31 grudnia 2023 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty raty w razie niezapłacenia jej przez pozwanego w tym określonym wyrokiem terminie,

b)  ewentualnie w razie nie uwzględnienia wniosku z lit (a), w równych ratach miesięcznych w wysokości nie wyższej niż 1.500 zł miesięcznie.

Ponadto wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego wynikającej z norm przepisanych kwoty tytułem zwrotu kosztów procesu, w którym kosztów zastępstwa procesowego powoda z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, o których stanowi art. 98 § 1 ¹ k.p.c. ewentualnie nie obciążenie pozwanego kosztami procesu, na podstawie art. 102 k.p.c.

Jednocześnie pozwany wniósł pozew wzajemny, w którym wniósł o zasądzenie od pozwanego wzajemnego na rzecz powoda wzajemnego kwoty 2.513,63 CHF z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od 15-go dnia od doręczenia pozwanemu wzajemnemu niniejszego pozwu wzajemnego do dnia zapłaty.

Nadto, wniósł o zasądzenie od pozwanego wzajemnego na rzecz powoda wzajemnego wynikających z norm przepisanych kwotę, tytułem zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego powoda wzajemnego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, o których stanowi art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Pozwany wskazał, że popiera częściowo wniosek o zawieszenie postępowania do czasu zakończenia postępowania przez Sądem Najwyższym sygn. akt (...) postanowieniem Sądu Najwyższego o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania lub wyrokiem. W przypadku teoretycznego uchylenia wyroku Sądu Apelacyjnego w B. z dnia 15.10.2021 r. sygn. akt (...)przed Sądem Najwyższym, wniósł o zawieszenie postępowania do czasu prawomocnego zakończenia procesu, w którym został wydany ww. wyrok Sądu Apelacyjnego.

Ponadto, pozwany wniósł o zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. do czasu wydania przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyroku w sprawie (...).

Pozwany wskazał, że uniemożliwiono mu rozliczenie z bankiem poprzez wstrzymanie wykonania wyroku zapadłego przed Sądem Apelacyjnym w Białymstoku. Pozwany wskazał, że roszczenie powoda do wysokości 60.000 zł już zaspokoił, zaś uznał powództwo co do kwoty 63.972,97 zł. Jednocześnie wskazał, że bank powinien zwrócić mu kwotę 2.513,63 CHF, która do dnia złożenia odpowiedzi na pozew między stronami nie została rozliczona.

(odpowiedź na pozew k. 113-126)

Pozwany wzajemny wniósł o:

- oddalenie powództwa wzajemnego w całości,

- zasądzenie od powoda wzajemnego na rzecz pozwanego wzajemnego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty,

- ewentualnie na podstawie art. 102 k.p.c. o odstąpienie od obciążania pozwanego wzajemnego kosztami postępowania.

W uzasadnieniu zaprzeczył, że pozwany wzajemny jest obowiązany do zapłaty na rzecz powoda wzajemnego kwoty dochodzonej pozwem wzajemnym według jakiejkolwiek postawy prawnej. Zakwestionował roszczenie zarówno co do zasady jak i wysokości.

(odpowiedź na pozew wzajemny – k. 157-160)

Pismem wniesionym w dniu 24.05.2024 r. pozwany – powód wzajemny wniósł o:

- oddalenie pozwu głównego w całości,

- o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego wynikającej z norm przepisanych kwoty tytułem zwrotu kosztów procesu, w którym kosztów zastępstwa procesowego pozwanego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, o których stanowi art. 98 § 11 k.p.c.

Jednocześnie cofnął w całości roszczenie pieniężne z pozwu wzajemnego o zapłatę kwoty 2.513,63 CHF z dochodzonymi odsetkami za opóźnienie ze zrzeczeniem się roszczenia. Przyczyną cofnięcia pozwu było zaspokojenie roszczenia po doręczeniu pozwu wzajemnego pozwanemu wzajemnemu.

(pismo pozwanego – k. 166-169)

Pismem z dnia 09.06.2024 r. powód cofnął pozew w części tj. do co do pkt I ppkt 2 w całości w zakresie tzw. wynagrodzenia za korzystanie z kapitału oraz pkt II w całości w zakresie ukształtowania i zapłaty roszczenia waloryzacyjnego.

(pismo powoda – k. 190)

Postanowieniem z dnia 12.06.2024 r. Sąd na podstawie art. 355 w zw. z art. 203 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie w sprawie w części obejmującej żądania zapłaty kwoty 102.270,77 zł (pkt I . 2 żądania pozwu) i zmiany wysokości świadczenia oraz zapłaty kwoty 107.329,87 zł (pkt II żądania pozwu), wobec skutecznego cofnięcia pozwu w tym zakresie.

Sąd zwrócił powodowi kwotę 2.527 zł tytułem części opłaty wobec częściowego cofnięcia pozwu przed rozprawą.

(postanowienie – k. 192)

Pismem z dnia 30.09.2024 r. powód cofnął pozew w pkt I w części ppkt 1 w zakresie dotyczącym zapłaty kwoty wypłaconego kapitału co do kwoty 113.097,29 zł (podtrzymując tym samym żądanie zapłaty kwoty 10.875,45 zł) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od tej kwoty od dnia 04.12.2022 r. do dnia zapłaty.

Powód w dalszym zakresie podtrzymuje w części roszczenie zapłaty wynikające z pkt I ppkt 1 pozwu w zakresie pozostałej po cofnięciu należności tj. wnosi o zasądzenie:

- kwoty 10.875,45 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 04.12.2022 r. do dnia zapłaty.

Wskazał, że cofnięcie roszczenia spowodowane było dwukrotnym rozliczeniem się strony pozwanej ze swoich zobowiązań wobec banku dokonanym już po doręczeniu pozwu w przedmiotowej sprawie.

(pismo powoda – k. 207-208)

Pozwany na rozprawie w dniu 01.10.2024 r. wskazał, że nie sprzeciwia się cofnięciu pozwu dokonanego pismem z dnia 30.09.2024 r.

(protokół rozprawy – k. 209-210)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód (...) Bank (...) S.A. jest następcą prawnym (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G..

(okoliczność bezsporna, wydruk KRS dot. powoda – k. 24-26)

W dniu 10 grudnia 2007 r. strony podpisały umowę o kredyt mieszkaniowy (...) nr (...) (...) (...), na mocy której Bank udzielił pozwanemu kredytu w kwocie stanowiącej równowartość 80.030,13 CHF celem finansowania kosztów remontu nieruchomości w postaci odrębnej własności lokalu mieszkalnego (§ 1 ust. 1 oraz ust. 2 (...)). Kredyt został udzielony na okres od dnia 10.12.2007 r. do 06.12.2047 r. (§1 ust. 4 (...)). Umowa składała się z części szczegółowej ( (...)) oraz z części ogólnej ( (...)).

Zgodnie z § 4 ust. 1 i 3 (...) kredyt miał zostać wypłacony w transzach, przy czym wypłata pierwszej transzy kredytu miała nastąpić przelewem na wskazany rachunek po spełnianiu warunków określonych w § 4 ust. 5, według kursu kupna dla waluty (...), zgodnie z Tabelą kursów obowiązującą w Banku w dniu uruchomienia środków, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych (§ 1 ust. 2 (...), § 11 ust. 3 (...)). Strony ustaliły, że kredyt mieszkaniowy jest udzielany w złotych (§ 1 ust. 1 (...), § 11 ust. 2 (...)).

Całkowita spłata kredytu miała nastąpić do dnia 06.12.2047 r. w 480 równych ratach kapitałowo-odsetkowych. Spłata kredytu następować miała zgodnie z haromonogramem spłat doręczanym kredytobiorcy (§ 5 (...)) w złotych w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej, przy czym do przeliczeń wysokości rat kapitałowo-odsetkowych spłacanego kredytu stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów obowiązującej w Banku w dniu spłaty, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych (§ 13 ust. 7 (...)).

(dowód: umowa z zał. k. 27-38, ogólne warunki udzielania przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego N.-H. – k. 39-44, porozumienie z dni 25.03.2013 r. – k. 52)

Kredyt został wypłacony pozwanemu:

- w dniu 11.12.2007 r. w kwocie 13.098,09 zł stanowiącej równowartość kwoty 6.209,39 CHF,

- w dniu 13.12.2007 r. w kwocie 130.000,01 zł stanowiącej równowartość kwoty 61.807,64 CHF,

- w dniu 19.02.2008 r. w kwocie 25.518,23 zł stanowiącej równowartość kwoty 11.783,45 CHF,

- w dniu 19.02.2008 r. w kwocie 229,65 CHF na wcześniejszą spłatę kredytu z tytułu różnic kursowych.

(dowód: zaświadczenie z dnia 28.05.2020 r. – k. 53-57, wniosek o wypłatę transz kredytu – k. 45, 47, 49, dyspozycja uruchomienia kredytu – k. 46, 48, potwierdzenie wykonania transakcji – k. 50-51)

W dniu 25.03.2013 r. strony podpisały porozumienie na podstawie, którego pozwany mógł spłacać kredyt bezpośrednio w (...).

(dowód: porozumienie z dni 25.03.2013 r. – k. 52)

Pozwany skierował do Sądu Okręgowego w O., I Wydziału Cywilnego pozew w którym wniósł o ustalenie nieważności umowy o kredyt mieszkaniowy (...) nr (...) (...) z dnia 10.12.2007 r. przeciwko powodowi (...) Bank (...) S.A. oraz zapłatę z tego tytułu.

Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 16.02.2021 r. ustalił nieważność umowy o kredyt mieszkaniowy (...) nr (...) (...) (...) z dnia 10.12.2007 r. oraz porozumienia z dnia 25.03.2013 r. (pkt 1 wyroku) oraz zasądził od banku na rzecz kredytobiorcy kwotę 16.127,11 CHF waz z ustawowymi odsetkami:

- od kwoty 10.534,30 CHF za okres od 30.12.2017 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 5.592,81 CHF za okres od 29.09.2020 r. do dnia zapłaty (pkt 2 wyroku).

W pozostałym zakresie powództwo Sąd oddalił (pkt 3 wyroku).

W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że rozliczenie stron powinno nastąpić na podstawie teorii salda, z tego względu Sąd oddalił powództwo o zapłatę kwoty 44.643,36 zł.

Następnie, bank wniósł apelację od powyższego wyroku. Sąd Apelacyjny w B. wyrokiem z dnia 15.10.2021 r. oddalił apelację. W uzasadnieniu wyroku wskazał, że rozliczenie stron powinno nastąpić na podstawie teorii dwóch kondykcji.

W dniu 26.10.2021 r. Sąd Apelacyjny wstrzymał skuteczność wyroku Sądu Okręgowego w O. z dnia 16.02.2021 r. w sprawie (...) w punkcie I.

W dniu 10.01.2022 r. bank wniósł skargę kasacyjną od powyższego wyroku. Postanowieniem z dnia 18.08.2023 r. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.

(dowód: akta sprawy (...) stanowiące załącznik do niniejszej sprawy: pozew k. 4-11, wyrok z dnia 16.02.2021 r. wraz z uzasadnieniem – k. 265, 274-283, apelacja – k. 296-307, wyrok z dnia 15.10.2021 r. wraz z uzasadnieniem – k. 354, 364-373, postanowienie z dnia 26.10.2021 r. – k. 374, skarga kasacyjna z dnia 10.01.2022 r. – k. 418-449, postanowienie SN z dnia 18.08.2023 r. – k. 517-524)

Powód pismem z dnia 10.10.2022 r. wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 270.887,10 zł w terminie miesiąca od doręczenia pisma. Na powyższą kwotę składały się kwoty 168.616,33 zł tytułem wypłaconego kapitału w PLN oraz 102.270,77 zł stanowiąca wartość świadczenia spełnionego na rzecz pozwanego polegającego na umożliwieniu korzystania z kapitału banku. Pozwany odebrał wezwanie w dniu 03.11.2022 r.

(dowód: pismo powoda z dnia 10.10.2022 r. wraz z potwierdzeniem nadania – k. 58-62, potwierdzenie śledzenia przesyłek – k. 63-65)

Powód wykonał wyrok Sądu Okręgowego w O. z dnia 16.02.2021 r. sygn. akt(...) w dniu 11.11.2021 r. oraz 18.11.2021 r.

(dowód: pismo powoda z dnia 22.07.2022 r. – k. 148-150, okoliczność bezsporna)

Pozwany w dniu 19.01.2023 r. uiścił na rzecz powoda kwotę 60.000 zł tytułem spłaty środków w związku z ustaleniem nieważności umowy kredytu.

(dowód: potwierdzenie przelewu – k. 130)

Powód w dniu 22.03.2023 r. uiścił na rzecz pozwanego kwotę 2.513,63 CHF.

(dowód: potwierdzenie przelewu – k. 161)

W dniu 15.12.2023 r. pozwany uiścił na rzecz powoda kwotę 63.972,97 zł tytułem spłaty środków w związku z ustaleniem nieważności umowy kredytu.

(dowód: potwierdzenie przelewu – k. 171)

Powód wpłaty pozwanego zaliczył w pierwszej kolejności na odsetki, a następnie na należność główną z tytułu kapitału.

(dowód: wyliczenia powoda – k. 205v)

Pozwany miał świadomość konieczności rozliczenia się z bankiem. Po otrzymaniu wezwania do zapłaty dokonał częściowej wpłaty z tytułu wypłaconego kapitału. Po wygraniu sprawy przed Sądem Apelacyjnym w B. pozwany zdecydował się na wybudowanie domu i w tym celu zaciągnął kredyt w kwocie 580.000 zł. Z uwagi na to, że sprawa toczyła się przed Sądem Najwyższym pozwany nie miał możliwości wykreślenia hipoteki (obciążenie mieszkania na skutek nieważnej umowy). Po otrzymaniu informacji o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej, powód zdecydował się sprzedać mieszkanie w O. (obciążone hipoteką). W nowym domu pozwany zamieszkał w kwietniu 2023 r., zaś mieszkanie sprzedał w styczniu 2024 r.

(dowód: wydruk z księgi wieczystej nr (...) – k. 131-140, 183-189 decyzja o zatwierdzeniu projektu budowlanego i udzieleniu pozwolenia na budowę – k. 141-142, dokumentacja fotograficzna – k. 142-147, zeznania powoda – k. 209-210)

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda o zapłatę kwoty z tytułu udostępnionego kapitału 10.875,45 zł zostało uwzględnione w całości. Wobec uznania, że umowa łącząca strony jest nieważna, strony powinny zwrócić to co wzajemnie sobie świadczyły. Powodowi przysługuje od pozwanego kwota stanowiąca kwotę udostępnionego kapitału i powództwo w tym zakresie zostało uwzględnione.

Sąd umorzył postępowanie w pozostałym zakresie tj. o zapłatę kwoty 113.097,29 zł. Ponadto, Sąd umorzył postępowanie wszczęto na skutek pozwu wzajemnego. Umorzenie postępowań było wynikiem wzajemnych rozliczeń stron.

Sąd dokonał ustaleń faktycznych w sprawie w oparciu o załączone do akt i niekwestionowane przez strony dokumenty i zeznania pozwanego. Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanego w takim zakresie w jakim korespondowały one z pozostałym materiałem dowodowym. W niniejszej sprawie okoliczności faktyczne nie były sporne, a jedynie występował spór co do prawa – czy powodowi przysługuje jakiekolwiek świadczenie w związku z nieważnością umową.

Ostatecznie powód domagał się zasądzenia kwoty 10.875,45 zł tytułem zwrotu świadczenia w postaci kapitału wypłaconego stronie pozwanej.

Sąd nie uwzględnił wniosku o zawieszenie postępowania do czasu ostatecznego zakończenia sprawy z powództwa pozwanego, która na dzień wytoczenia niniejszej sprawy toczyła się przed Sądem Najwyższym pod sygn. akt(...). Na dzień orzekania decyzja Sądu Najwyższego w sprawie z powództwa pozwanego już zapadła. Zgodnie z art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy do wyniku innego toczącego się postępowania w postępowaniu cywilnym. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie niezależnie od procedowania przez Sąd Najwyższy tutejszy Sąd mógł rozstrzygnąć co do roszczenia powoda. Sąd nie uwzględnił również wniosku o zawieszenie postępowania do czasu wydania przez (...) wyroku w sprawie (...). W ocenie Sądu wniosek ten prowadził jedynie do wydłużenia postępowania. Dotychczasowe orzecznictwo sądów powszechnych oraz Trybunały Sprawiedliwości Unii Europejskiej pozwoliło na rozpoznanie niniejszej sprawy. Wbrew twierdzeniom pozwanego, nie występują tu tak istotne zagadnienia prawne, które nie podlegałyby już ocenie sądów krajów oraz zagranicznych.

Zgodnie z poglądem przyjętym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7.05.2021 r. w sprawie (...), w przypadku następczej nieważności umowy kredytowej po obu jej stronach powstają odrębne roszczenia o zwrot świadczeń nienależnie spełnionych. Ostatecznie zatem świadczenia te podlegają zwrotowi niezależnie od siebie, bez konieczności badania z urzędu, czy ich wzajemna wysokość prowadzi do powstania stanu wzbogacenia, który byłby miarą zwrotu różnicy między tymi świadczeniami. Sąd Najwyższy nadał wskazanej uchwale moc zasady prawnej.

W postępowaniu toczącym się na skutek pozwu wniesionego przez pozwanego, Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 26.10.2021 r. wskazał, że w związku z nieważnością umowy rozliczenie stron powinno odbyć się na podstawie teorii dwóch kondykcji. Wobec powyższego pozwany powinien zwrócić powodowi kwotę stanowiącą równowartość wypłaconego kapitału. W toku postępowania pozwany nie kwestionował faktu obowiązku zapłaty powyższej kwoty. Pozwany natomiast twierdził, że na skutek działania powoda – wniesienia skargi kasacyjnej –zmuszony został do sprzedaży nieruchomości w kwocie poniżej ceny rynkowej i nie miał możliwości dokonania wcześniejszej spłaty zobowiązania. Z tego względu powód nienależnie zaliczył dokonane przez pozwanego wpłaty na odsetki i kapitał, zamiast na sam kapitał. W ocenie pozwanego, w realiach niniejszej sprawy, zaliczenie wpłat na kapitał stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c. jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. W przypadku zaliczenia wpłat pozwanego wyłącznie na kapitał, wówczas pozwany całkowicie rozliczyłby się z powodem.

Bezsporne w niniejszej sprawie było to, że umowa umowy o kredyt mieszkaniowy N.-H. (...) (...) (...) z dnia 10.12.2007 r. jest nieważna. Powyższa okoliczność została prawomocnie przesądzona przez Sąd powszechny. Wobec czego żądanie powoda o zapłatę przez pozwanego kwoty 10.875,45 zł z tytułu nienależnego świadczenia w postaci wypłaconego kapitału jest zasadne. Strona pozwana powinna zwrócić powyższą kwotę powodowi. W ocenie Sądu wbrew twierdzeniom pozwanego zaliczenie dokonanych wpłat przez pozwanego na rzecz powoda na odsetki i kapitał nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

W zakresie zarzutu pozwanych dotyczącego nadużycia prawa podmiotowego przez powoda wskazać należy, że przepis art. 5 k.c. stanowi, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonanie prawa i nie korzysta z ochrony. Sąd w wytoczonym przez powoda powództwie nie dostrzega sprzeczności ani ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa ani z zasadami współżycia społecznego. W toku postępowania ocenie podlega to czy powodowi należy się określone świadczenie w związku nieważnością umowy kredytu. Powyższe nie spełnia przesłanek wskazanych w art. 5 k.c. Ponadto, również domaganie się przez powoda zapłaty odsetek również nie może być uznane jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Przede wszystkim wskazać należy, w postępowaniu sądowym toczącym się na skutek pozwu wniesionego przez pozwanego, Sąd zasądził odsetki od dochodzonej kwoty od dnia zawezwania do próby ugodowej (30.12.2017 r.) oraz od dnia następnego po dniu doręczenia pozwu (29.09.2020 r.). Odsetki na rzecz pozwanego w wspomnianym wyżej postępowaniu nie zostały zasądzone dopiero od dnia wydania wyroku. Przyznanie uprawnienia tylko jednej stronie dochodzenia odsetek od dnia poinformowania drugiej o roszczeniu należałoby traktować właśnie jako niezgodne z zasadami współżycia społecznego.

Ponadto, pozwany miał świadomość, że musi rozliczyć się z powodem, o czym zeznał na rozprawie w dniu 01.10.2024 r. „Ja miałem świadomość, że musiałem się z bankiem rozliczyć. Gdy otrzymałem wezwanie o zapłatę i podano mi nr konta na który mam wpłacić pieniądze.” (protokół rozprawy – k. 209-210).

Jednocześnie wskazać należy, że argumentacja pozwanego dotyczącego tego, że na skutek wstrzymania wykonania wyroku przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku i wniesienia skargi kasacyjnej zmuszony był sprzedać nieruchomość w niższej wysokości wobec obciążenia jej hipoteką uznać należy za niezasadną. Po pierwsze, pozwany zaciągnął kredyt na budowę domu w kwocie 580.000 zł co oznacza, że miał zdolność kredytową, aby w pierwszej kolejności wziąć pożyczkę na spłatę należności bankowi, a następnie dopiero rozpocząć budowę domu. To była decyzja powoda czy rzeczywiście chce w pierwszej kolejności uregulować należność wobec banku czy jednak rozpocząć budowę domu. Następnie, pozwany twierdził, że z uwagi na to, że nieruchomość była obciążona hipoteką nie mógł sprzedać przez dłuższy okres nieruchomości i ostatecznie sprzedał ją za niższą cenę. Trudno się zgodzić z tym, że cena nieruchomości w styczniu 2024 r. była niższa niż w październiku 2021 r. (data wydania wyroku przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku). Ceny mieszkań po okresie pandemii wzrosły i po tej podwyżce pozwany dokonał sprzedaży nieruchomości. Również nie można uznać, że pozwany dokonał sprzedaży nieruchomości szybko, skoro Sąd Najwyższy wydał postanowienie o odmowie przyjęcia skargi w sierpniu 2023 r., zaś do sprzedaży nieruchomości doszło w styczniu 2024 r. – w szczególności w okresie gdy z uwagi na program bezpieczny kredyt 2% zainteresowanie zakupem nieruchomości było duże.

Wobec powyższego Sąd nie znajduje podstaw do uznania, że zachodzą jakieś szczególne przesłanki uzasadniające to, aby zapłata odsetek od nieuiszczonego w terminie świadczenia przez pozwanego była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Tym samym powód mógł zaliczyć dokonywane przez pozwanego wpłaty na odsetki w związku z nieuiszczeniem w terminie kwoty tytułem zwrotu wypłaconego kapitału.

Dokonana przez pozwanego w dniu 15 grudnia 2023 r. spłata kwoty 63.972 zł 97 gr nie zawierała w tytule zastrzeżenia, że dotyczy wyłącznie spłaty kapitału. Wskazano jedynie, że jest to „Spłata środków dotyczących unieważnionej umowy kredytowej (...).” (k.171). W tej sytuacji powód z mocy art. 451 §1 k.c. miał prawo dokonać zaliczenia jej w pierwszej kolejności na należności odsetkowe.

Zaznaczyć należy, że pozwany nie kwestionował dat i sposobu wyliczenia odsetek wskazanych przez powoda w piśmie z dnia 30.09.2024 r. Z tego względu Sąd uznał iż wartości wskazane przez powoda są prawidłowe i na nich oparł swoje ustalenia co wysokości zasądzonej na rzecz powoda kwoty.

Z uwagi na powyższe w oparciu o art. 410 § 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c., Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 10.875,45 zł o czym orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

Powód żądał zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od żądanej kwoty od dnia 04.12.2022 r. do dnia zapłaty i to żądanie zostało uwzględnione w całości.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 22.03.2001 r. o sygn. akt V CKN 769/00 wskazał „ Przepisy regulujące instytucję bezpodstawnego wzbogacenia, a więc i nienależnego świadczenia (art. 410 § 1 k.c.), nie określają terminu, w jakim nastąpić ma wykonanie obowiązku zwrotu nienależnego świadczenia. Nie można też wyznaczyć tego terminu, odwołując się do natury zobowiązania, z którego świadczenie wynika. W tym stanie rzeczy - jak już podkreślono wyżej - za uzasadniony uznać należy pogląd, że zobowiązanie do zwrotu nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1976 r., III CRN 289/76, nie publ. oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1991 r., III CZP 2/91, OSNCP 1991, nr 7, poz. 93). Oznacza to, że termin spełnienia takiego świadczenia musi być wyznaczony zgodnie z art. 455 k.c., a więc niezwłocznie po wezwaniu skierowanym przez zubożonego. Terminu "niezwłocznie" nie można utożsamiać z terminem natychmiastowym. Brak jest też podstaw do uznania, że w typowych sytuacjach, gdy z okoliczności nic innego nie wynika, należy przyjmować, że spełnienie świadczenia oznacza spełnienie w terminie 14 dni od wezwania (taki termin wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 maja 1991 r., II CR 623/90, (...), wkładka 1991, nr 10-11, poz. 50).” Powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 270.887,10 zł pismem z dnia 10.10.2022 r. (k. 58) wyznaczając miesięczny termin na uiszczenie żądanej kwoty. Pozwany odebrał wezwanie w dniu 03.11.2022 r. (k. 64), a więc termin ten upłynął w dniu 03.12.2022 r. Pozwany pozostawał w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia od dnia 04.12.2022 r. i od tej daty należne były odsetki ustawowe za opóźnienie. W sytuacji zaliczenia na odsetki wymagalne części wpłaconej kwoty

W związku z tym, Sąd na podstawie art. 481 § 1 k.c. zasądził odsetki za opóźnienie od kwoty 10.875,45 zł od dnia 04.12.2022 r. do dnia zapłaty, o czym orzekł w punkcie I sentencji wyroku.

Powód pierwotnie domagał się również zapłaty kwoty 113.097,29 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 04.12.2022 r. do dnia zapłaty, tytułem zwrotu wypłaconego kapitału. Z uwagi na uregulowanie należności w tej kwocie powód cofnął pozew w tym zakresie. Pozwany wyraził zgodę na cofnięcie pozwu. W ocenie Sądu czynności powoda nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, z prawem ani nie zmierza do obejścia prawa, a więc dopuszczalna. Wobec skutecznego cofnięcia pozwu w części przez powoda, Sąd na podstawie art. 355 w zw. z art. 203 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie co do żądania zapłaty kwoty 113.097,29 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 04.12.2022 r. do dnia zapłaty, o czym orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.

O kosztach procesu w zakresie powództwa głównego orzeczono na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. W ocenie Sądu, za wzajemnym zniesieniem kosztów procesu przemawiały: umorzenie postępowania w części dotyczącej zwrotu kapitału (cofnięcie pozwu w tym zakresie nastąpiło z uwagi na rozliczenie się stron w tym zakresie po wytoczeniu powództwa) i w tym zakresie pozwany przyczynił się do wytoczenia powództwa, zaś z drugiej strony umorzenie postępowania w zakresie wynagrodzenia za korzystanie z kapitału oraz o zapłatę zwaloryzowanej kwoty kapitału. W związku z powyższym Sąd orzekł jak w punkcie III wyroku.

Powód wzajemny domagał się zapłaty kwoty 2.513,63 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od 15-go dnia od doręczenia pozwanemu wzajemnie pozwu do dnia zapłaty. Z uwagi na uregulowanie należności w tej kwocie powód wzajemny cofnął pozew wzajemny ze zrzeczeniem się roszczenia. W ocenie Sądu czynności powoda wzajemnego nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, z prawem ani nie zmierza do obejścia prawa, a więc dopuszczalna. Wobec skutecznego cofnięcia pozwu wzajemnego przez powoda wzajemnego, Sąd na podstawie art. 355 w zw. z art. 203 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie, o czym orzekł jak w punkcie IV sentencji wyroku.

Po umorzeniu postępowania w części postanowieniem z dnia 12.06.2024 r. (k.192) w niniejszej sprawie wartość przedmiotu sporu wynosiła 123.973 zł. Jednakże pozew został cofnięty w części tj. co do kwoty 113.097,29 zł. Opłata od pozwu w cofniętej części stanowiła kwotę 5.655 zł liczoną jako 5% z kwoty wps. 113.098 zł.

Wobec cofnięcia pozwu w części przed rozprawą, na którą sprawa została skierowana powodowi przysługuje zwrot połowy opłaty od pozwu tj. 2.828 zł (5.655 zł:2) – opłata minimalna 30 zł tj. 2.798 zł.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a) oraz ust. 3 u.k.s.c. powodowi zwrócono kwotę tj. 2.798 zł, o czym orzeczono w osobnym zarządzeniu.

O kosztach w zakresie pozwu wzajemnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. poprzez obciążanie pozwanego wzajemnie obowiązkiem ich zwrotu na rzecz powoda wzajemnego w całości. Powód wzajemny cofnął pozew wzajemny, jednak nie można traktować go jako strony przegrywającej postępowanie. Roszczenie powoda wzajemnego było zasadne, a cofniecie pozwu wzajemnego nastąpiło na skutek zapłaty przez pozwanego wzajemnie dochodzonej pozwem wzajemnym kwoty. Zapłata nastąpiło po wniesieniu pozwu wzajemnego.

Koszty procesu po stronie powoda wzajemnego obejmowały wynagrodzenie pełnomocnika (radcy prawnego) w stawce wynikającej z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (3.600 zł) oraz połowę opłaty sądowej od pozwu w kwocie 375 zł (750 zł : 2).

O odsetkach od zasądzonych kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Z tego względu Sąd zasądził od powoda wzajemnego na rzecz pozwanego wzajemnie kwotę 3.975 zł, o czym orzekł jak w punkcie V sentencji wyroku.

Wobec cofnięcia pozwu w części przed rozprawą, na którą sprawa została skierowana powodowi wzajemnemu przysługuje zwrot połowy opłaty od pozwu tj. 375 zł (750 zł :2) – opłata minimalna 30 zł tj. 345 zł. Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a) oraz ust. 3 u.k.s.c. powodowi wzajemnemu zwrócono kwotę tj. 345 zł, o czym orzeczono w osobnym zarządzeniu.