Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2025 r.

Sąd Okręgowy w (...) I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Rafał Kubicki
Protokolant:	sekretarz sądowy Piotr Ruciński

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2025 r. w (...) na rozprawie

sprawy z powództwa A. S.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. w W.

o ustalenie i zapłatę z żądaniami ewentualnymi ustalenia i zapłaty

I.  ustala nieistnienie między stronami stosunku prawnego (...) wynikającego z umowy (...) (...) (...) nr (...) (...) z dnia 27.03.2006 r., zawartej między powódką (ówcześnie: A. W.) a pozwaną,

II.  zasądza od pozwanej (...) Bank (...) S.A. w W. na rzecz powódki A. S. kwoty: 110 411,03 zł (sto dziesięć tysięcy czterysta jedenaście złotych trzy grosze) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od 15 stycznia 2023 r. do dnia zapłaty oraz 1915,29 zł (tysiąc dziewięćset piętnaście złotych dwadzieścia dziewięć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od 13 listopada 2024 r. do dnia zapłaty,

III.  oddala powództwo w pozostałej części,

IV.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 6417 zł (sześć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się tego orzeczenia o kosztach procesu do dnia zapłaty.

sędzia Rafał Kubicki

Sygn. akt I C 1693/24

UZASADNIENIE

Powódka A. S. pozwem wniesionym w dniu 15.06.2023 r. wniosła o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy (...) (...) (...) nr (...) (...) zawartej dnia 27.03.2006 (spłacanego w ratach annuitetowych, udzielonego w walucie wymienialnej), pomiędzy powodem, a (...) Bankiem (...) S.A.
w W., a z tytułu nieistnienia stosunku prawnego po stronie powódki nie istnieje obowiązek zwrotu na rzecz pozwanej świadczenia nienależnego lub bezpodstawnego wzbogacenia lub wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału w kwocie wyższej niż 126 553,58 zł oraz zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kwoty 110 411,03 zł tytułem wpłaconych przez powódkę rat kapitałowo-odsetkowych za okres od 2.12.2016r. do 2.01.2017r. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 15.01.2023r. do dnia zapłaty a także zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kwoty 1915,29 zł za okres 27.03.2006r.. do 3.07.2006r. wraz z odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty tytułem za poniesione koszty około-umowne. Ewentualnie wniosła o ustalenie, że postanowienia umowy (...) wskazane w § 1 pkt. 6 i 7, § 5 ust. 3-5, § 6 ust. 3 i 5, § 13 ust. 7, § 19 pkt 1 i 2, § 22 ust. 2, (wszystkie dotyczące postanowień odnoszących się do waluty obcej) są bezskuteczne wobec powódki z uwagi na ich niedozwolony charakter i usunięcie ich z umowy; ustalenie, że w/w umowa (...) jest (...), którego waluta to złoty polski, nie podlega waloryzacji do franka szwajcarskiego, jest (...) nieoprocentowanym, ewentualnie oprocentowanym stopą (...) powiększoną o marżę banku wskazaną
w umowie (...) oraz zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kwoty 40 000 zł za okres od 2.05.2006 do 2.01.2017 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazała, że umowa jest sprzeczna z przepisami prawa bankowego (art. 69), prawa cywilnego (art. 353 ¹ kc i 385 ¹ kc) i zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.) w stopniu skutkującym jej nieważnością a przynajmniej bezskutecznością postanowień kształtujących mechanizm indeksacji. Roszczeniem
o zapłatę w żądaniu głównym objęte zostały świadczenia spełnione przez powódkę ponad kwotę udostępnionego jej przez (...) kapitału.

Pozwany (...) wniósł o oddalenie powództwa w całości. Zakwestionował roszczenia dochodzone pozwem co do zasady i co do wysokości, podnosząc zarzut ich nieudowodnienia. Wskazał, że za całkowicie niezasadne należy uznać zarzuty
w przedmiocie nieważności Umowy (...) oraz możliwości kwalifikowania kwestionowanych przez Powodów postanowień umownych, jako postanowień niedozwolonych w rozumieniu art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. Zarzucił, że strona powodowa nie udowodniła wbrew dyspozycji art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. przesłanki interesu prawnego w zakresie roszczeń opartych na podstawie art. 189 k.p.c. w szczególności, że na dzień wniesienia pozwu, kredyt wynikający z zawartej Umowy (...) jest
w całości spłacony. Pozwany podniósł również zarzut przedawnienia oraz zakwestionował co do zasady dokonane przez powódkę potrącenie. Ponadto zaprzeczył twierdzeniom strony powodowej, że: umowa jest nieważna; postanowienia Umowy są abuzywne lub nieważne; Bank zapewnił Powoda, że frank szwajcarski jest walutą stabilną i zawarcie umowy (...) indeksowanego nie wiąże się z istotnym ryzykiem; Bank nie wykonał właściwie obowiązku informacyjnego; przedstawiciele Banku nie poinformowali Powoda o ryzyku zmiany kursu waluty i wpływie tego ryzyka na zobowiązanie Powoda; postanowienia Umowy nie były indywidualnie uzgadniane przez strony; Powód nie miał możliwości negocjowania warunków Umowy (...); Powód nie został poinformowany o kursach, jakie będą miały zastosowanie do przewidzianych w Umowie (...) przeliczeń w sytuacji, gdy nie zdecydują się na negocjowanie kursu waluty (...) oraz spłatę (...) bezpośrednio w walucie (...); Bank w sposób arbitralny kształtował wysokość zobowiązania Powoda; Bank mógł dowolnie ustalać kursy publikowane w Tabeli kursów Banku; kredyt udzielony na podstawie Umowy był (...) złotowym; kursy walut stosowane przez Pozwanego były ustalone swobodnie, jednostronnie, w oderwaniu od realiów rynkowych; Bank
w sposób nierównomierny rozłożył ryzyko wynikające ze zmiany kursu (...) pomiędzy stronami Umowy (...); Bank podejmował działania mające na celu dezinformację
i wprowadzenie Powoda w błąd co do treści dokonanej przez nich czynności prawnej; Umowa może być uznana za nieważną, wskutek stwierdzenia bezskuteczności spornych postanowień; wysokość płatności dokonanych na poczet spłaty (...) została zawyżona; Powód spełniał świadczenia nienależne na rzecz Pozwanego; Pozwany stosował nieuczciwe praktyki rynkowe wobec Powoda; Umowa (...) była niezgodna z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) (...)
z dnia 8 czerwca 2016 r. (jednocześnie wskazuję, iż weszło ono w życie ponad 10 lat od zawarcia Umowy (...)); Powód dokonał skutecznego potrącenia wierzytelności wobec Pozwanego w jakimkolwiek zakresie; Powodowi przysługiwało względem Pozwanego jakiekolwiek roszczenie o zapłatę lub aby Powód mógł potrącić jakąkolwiek własną wierzytelność względem wierzytelności Pozwanego; postanowienia Umowy (...) dotyczące ubezpieczenia (...) do czasu ustanowienia hipoteki miały stanowić klauzule niedozwolone; istniała możliwość powoływania się przez powoda na abuzywne postanowienia umowne, wobec całkowitego wykonania Umowy (...).

Ustalenie faktów istotnych dla rozstrzygnięcia

Bezsporne jest, że w dacie zawierania umowy powódka A. S. posługiwała się nazwiskiem (...).

Dnia 27.03.2006 r. strony zawarły umowę (...) (...) (...) nr (...) (...), spłacanego w ratach annuitetowych, udzielonego w walucie wymienialnej, w której (...) zobowiązał się postawić do dyspozycji kredytobiorcy kredyt w kwocie (...) CHF z przeznaczeniem na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w O. przy ul. (...) z przeznaczeniem na potrzeby własne (§ 2 II części umowy). Wypłata pierwszej transzy nastąpi do trzech dni roboczych po stwierdzeniu spełnienia przez kredytobiorcę warunków wypłaty (§ 4 pkt 2 II części umowy). Wypłata (...)
w walucie obcej mogła nastąpić w przypadku finansowania zobowiązań zagranicą lub na spłatę (...) walutowego, zaś w walucie polskiej - na finansowanie zobowiązań
w kraju (§ 5 ust. 3 pkt 1-2 II części umowy). W przypadku wypłaty (...) w walucie polskiej, stosuje się kurs kupna dla dewiz (aktualna Tabela kursów) obowiązujący
w (...) w dniu realizacji zlecenia płatniczego (§ 5 ust. 4). W przypadku wypłaty (...) albo transzy w walucie wymienialnej stosuje się kurs kupna dla dewiz (aktualna Tabela kursów) obowiązujący w (...) w dniu realizacji zlecenia płatniczego
(§ 5 ust. 5). Tabela kursów oznacza Tabelę kursów (...) S.A. obowiązującą
w chwili dokonywania przez (...) S.A. określonych w umowie przeliczeń kursowych (§ 1 ust. 7). Zgodnie z § 11 ust. 1 V części umowy zabezpieczeniem spłaty (...) była hipoteka zwykła w wysokości (...) CHF na zabezpieczenie spłaty kapitału
z tytułu udzielonego (...) oraz hipoteka kaucyjna do kwoty 11 317,34 CHF na zabezpieczenie należności ubocznych. W § 11 ust. 2-4 przedmiotem dodatkowego zabezpieczenia była cesja praw do odszkodowania na rzecz banku z umowy ubezpieczenia nieruchomości stanowiących zabezpieczenie (...) od ognia i innych zdarzeń losowych, klauzula potrącenia wierzytelności z rachunku kredytobiorcy oraz weksel własnych in blanco wraz z deklaracją wekslową w związku z dokonanym ubezpieczeniem. Natomiast zgodnie z § 13 VI części umowy spłata raty (...) miała następować poprzez potrącenie przez (...) kwoty z rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego kredytobiorcy prowadzonego w PLN. Potrącanie środków z rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego w walucie polskiej następuje w wysokości stanowiącej równowartość kwoty (...) lub raty w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, według obowiązującego w (...) S.A. w dniu wymagalności, kursu sprzedaży dla dewiz (aktualna Tabela kursów) (§ 13 ust. 7). Niespłacenie przez Kredytobiorcę części albo całości raty w terminie umownym spowoduje, że należność
z tytułu zaległej spłaty staje się zadłużeniem przeterminowanym i może zostać przez (...) S.A. przeliczona na walutę polską według kursu sprzedaży dewiz (aktualna Tabela kursów) obowiązującego w (...) S.A. w dniu o którym mowa w § 13 ust. 3 (§ 18 ust. 1). (...) uważa się za spłacony jeżeli zadłużenie po spłacie ostatniej raty (...) i odsetek wynosi „zero" albo jeżeli w wyniku ostatecznego rozliczenia wystąpi nadpłata lub niedopłata wyrażona w walucie polskiej przy zastosowaniu kursu średniego NBP (aktualna Tabela kursów) obowiązującego w dniu spłaty z rachunku,
o którym mowa w § 13 ust. 1 w wysokości nie wyższej niż dwukrotność poleconej przesyłki pocztowej. W przypadku nadpłaty, wypłata kwoty nadpłaty zostanie dokonana w formie przelewu na wskazany rachunek w walucie polskiej, przy zastosowaniu kursu kupnu dla dewiz - Tabela kursów), obowiązującego w (...) SA w dniu wypłaty albo na wskazany rachunek walutowy (§ 22 ust. 1 i 2).

Umowa była aneksowana. (dowód: umowa k. 22-26v., aneks k. 95)

Bezsporne jest, że (...) uruchomił kredyt w PLN w dniu 5.04.2006 r. w sumie 126 553,58 zł. Suma spłat (...) w PLN dokonanych na rzecz banku w okresie od 2.05.2006 r. do 2.01.2017 r. wynosiła 236 964,61 zł. Ponadto powódka uiściła na rzecz banku kwotę 1915,29 zł tytułem: prowizji za udzielenie (...) (1554,63 zł), opłaty za oszacowanie nieruchomości (150 zł) i składki z tytułu ubezpieczenia (...) (3 x 70,22 zł). (...) został w całości spłacony.

( dowód: zaświadczenie pozwanego banku k. 31-33v.)

Z wiarygodnych zeznań powódki (protokół rozprawy k. 163-164) wynika, że:



w dacie zawierania umowy powódka nie była przedsiębiorcą,



celem zakupu nieruchomości były cele mieszkaniowe powódki, która zamieszkiwała w tym mieszkaniu do 2017 r.,



umowa (...) nie była negocjowana,



kredyt został wypłacony w PLN,



spłaty (...) powódka dokonywała w walucie polskiej,



w 2017 r. mieszkanie zostało sprzedane a kredyt w całości spłacony.

Powódka pismem z 10.11.2022 r. wezwała (...) do zwrotu świadczeń spełnionych w wykonaniu nieważnej umowy w sumie 236 964,61 zł w terminie 3 dni od daty otrzymania pisma (k. 23). Żądania te nie zostały uwzględnione, wobec czego pismem z 6.03.2023 r. (k. 24) powódka złożyła pozwanemu oświadczenie o potrąceniu jej wierzytelności w kwocie 236 964,61 zł w tym: 82 279,07 zł tytułem rat kapitałowo-odsetkowych wpłaconych w okresie od 02.05.2006 do 02.01.2017, 99 999,98 zł tytułem wpłaty dokonanej na poczet wcześniejszej częściowej spłaty (...), 54 685,56 zł tytułem całkowitej spłaty (...) z wierzytelnością banku - 126 553.58 zł tytułem wypłaconej kwoty (...), wobec czego jej wierzytelność wynosi 110 411,03 zł.

Rozważania prawne

Stan faktyczny ustalono na podstawie spójnego, wiarygodnego materiału dowodowego: dokumentów złożonych przez obie strony (wzajemnie niekwestionowanych) i zeznań strony powodowej. Pozostałe dokumenty złożone przez pozwanego (dołączone do odpowiedzi na pozew), mimo że zostały potraktowane jako dowody, nie wniosły do sprawy istotnej treści i nie stały się podstawą ustaleń faktycznych, ponieważ nie dotyczą tej konkretnej umowy (...) i mogą być traktowane jedynie w kategoriach uzupełnienia stanowiska procesowego pozwanego.

Sąd pominął na podstawie (...) § 1 pkt 2 k.p.c. wniosek dowodowy strony powodowej dotyczący dopuszczenia dowodu z opinii biegłego, uznając, że nie będzie on przydatny do rozstrzygnięcia, ponieważ rozpoznanie sprawy sprowadziło się do uwzględnienia żądania głównego (ustalenia nieważności umowy). Ustalenie kosztów, spreadu, wartości rynkowej udostępnionego kapitału jak i wartości spłat przy zastosowaniu kursu średniego NBP było bezprzedmiotowe wobec uznania przez Sąd, że umowa (...) jest po prostu nieważna, zaś wysokość żądania głównego wynikała z zaświadczenia pochodzącego od banku i nie była skutecznie zakwestionowana przez pozwanego.

Strony różniły się mniej co do faktów, a więcej co do oceny skutków podpisanej między nimi umowy. Wbrew wywodom pozwanego z dokumentów wynika jasno, że nie było możliwości uzyskania (...) bezpośrednio w (...) (zresztą zamiarem stron było kredytowanie w złotówkach), jak i nie było możliwości w dacie umowy dokonywania spłat bezpośrednio w (...) zdecydowanie nie to było intencją stron. Ważność umowy i skuteczność jej postanowień oceniane są na datę zawarcia umowy, a nie na okres wykonywania umowy, dlatego na wszelkie rozważania dotyczące wejścia w życie ustawy „antyspreadowej” nie mogły mieć wpływu na ważność zawartej umowy.

Żądanie główne – ustalenia nieistnienia stosunku prawnego znajduje oparcie
w art. 189 k.p.c., który wymaga od strony żądającej ustalenia wykazania interesu prawnego. Sąd podziela argumentację powódki, że ma ona interes prawny w żądaniu nieważności umowy, ponieważ ewentualne podzielenie przez Sąd argumentacji
o nieważności umowy tylko na potrzeby rozstrzygnięcia o zapłatę wynikać będzie nie
z sentencji wyroku, lecz z uzasadnienia, a nie ma pewności, czy będzie to uznawane w innych postępowaniach w kategorii powagi rzeczy osądzonej, a ponadto orzeczenie stwierdzające nieważność umowy może dawać podstawę również do stwierdzenia nieważności hipoteki ustanowionej na zabezpieczenie (...). Z tych przyczyn Sąd uznał, że powódce przysługuje omawiany interes prawny.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 prawa bankowego, przez umowę (...) (...) zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego (...) wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego (...). Do essentialia negotii umowy (...) należą: oddanie przez (...) do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie ściśle określonej kwoty środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel
i zobowiązanie kredytobiorcy do korzystania z oddanych do dyspozycji środków pieniężnych na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego (...) wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego (...). Umowa (...) stanowi zatem odrębny typ umowy nazwanej. Jest to umowa konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna. Różni się od pożyczki pieniężnej, której istota sprowadza się do przeniesienia środków pieniężnych na własność (przy kredycie środki są oddane do dyspozycji kredytobiorcy), braku konieczności określenia celu pożyczki (przy kredycie taki cel jest obowiązkowy), wreszcie udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych to odrębne czynności bankowe.

(...) spłacany był w złotych poprzez ściągnięcie z konta bankowego równowartości w złotych polskich oznaczonej w harmonogramie spłat kwoty franków szwajcarskich. Również w tej walucie kredyt został wypłacony. Zatem w omawianej sprawie strony zawarły umowę, mocą której (...) przekazał do dyspozycji powodów nieokreśloną kwotę złotych polskich stanowiących równowartość określonych
w umowie franków szwajcarskich.

Tak skonstruowany rodzaj (...) denominowanego nie stanowi umowy (...) – jest to umowa nieważna na podstawie art. 58 § 1 k.c. w całości, zawiera bowiem liczne odstępstwa od definicji legalnej zawartej w prawie bankowym. Do wskazanych essentialia negotii umowy (...) bankowego należy bowiem określenie kwoty (...) i waluty (...), o kreślenie oprocentowania i zasad jego zmiany, cel (...) i wysokość prowizji. Zobowiązanie kredytobiorcy polega na spłacie wykorzystanej części (...) z odsetkami i zapłaty umówionej prowizji. W omawianej sprawie wartość (...) wyrażona została we franku szwajcarskim, natomiast przyszła wypłata (...) i ustalenie wysokości raty odnosiły się do złotych polskich.

Powyższe nie oznacza zanegowania ważności ogółu kredytów denominowanych. W tym konkretnym przypadku chodzi o to, że wypłata miała nastąpić nie w dniu podpisania umowy, lecz później. W tej sytuacji kredytobiorca nigdy nie spłaca nominalnej wartości (...), bowiem z uwagi na różnice kursowe i różnice czasowe pomiędzy zawarciem umowy a późniejszą wypłatą i spłatą (...) zawsze będzie to inna kwota. Cecha ta stanowi znaczące odejście od ustawowej konstrukcji (...), której elementem przedmiotowo istotnym jest obowiązek zwrotu kwoty otrzymanej. Fakt ten wynika z włączenia do umowy klauzuli przeliczeniowej, która powoduje, że wysokość zobowiązania wyrażonego w walucie polskiej jest modyfikowana innym miernikiem wartości. Włączenie do umowy takiej klauzuli wprowadza szereg problemów związanych z przełamaniem zasady nominalizmu, zasady określoności świadczenia, obarczeniem kredytobiorcy nieograniczonym ryzykiem kursowym, a także możliwości naruszenia przepisów o odsetkach maksymalnych ( J. C., Walutowe klauzule waloryzacyjne w umowach kredytów hipotecznych. Analiza Problemu., Palestra (...) ).

Można by formułować tezę, że mechanizm przeliczenia kwoty do wypłaty i do spłaty został uzgodniony przez strony i że składając wniosek o wypłatę (...) lub jego transzy lub dokonując spłaty raty kredytowej konsument może dowiedzieć się, jaki jest w danym dniu kurs waluty (kupna lub sprzedaży – zależnie od sytuacji), a przez to następuje dopełnienie procesu uzgodnienia. Jednak teza taka nie da się obronić. (...) (...) został udzielony na spłatę innych kredytów, po spełnieniu warunków wypłaty, dlatego moment wypłaty (...) nie należał do pełnej swobody kredytobiorcy. Co innego po stronie banku – to on jednostronnie narzuca kurs zarówno dla chwili pobrania (...), jak i dla chwili spłaty. Trudno posądzać (...) o to, by w skali jednego kredytobiorcy dopuszczał się manipulacji kursami walut, ale nie zmienia to faktu, że pozostaje jedynym podmiotem kształtującym po zawarciu umowy istotne jej elementy, jakimi są: wysokość (...) wypłaconego kredytobiorcy i wysokość raty. Można jednak wyobrazić sobie z łatwością sytuację, w której – stojąc w obliczu niekorzystnego obrotu sprawy względem większej rzeszy kredytobiorców – (...) mógłby sztucznie zawyżać własny kurs sprzedaży dla podwyższenia wysokości rat kredytowych. Taki jednostronny wpływ banku jest sprzeczny nie tylko z opisaną wyżej definicją (...), ale i z granicami swobody umów wyznaczonymi przez art. 353 ^{( 1 )}k.c. Teza odnosząca się do kwestii ważności (...) denominowanego – że dla zachowania tej ważności musi występować tożsamość między kwotą i walutą (...), kwotą środków pieniężnych oddanych do dyspozycji kredytobiorcy oraz kwotą, jaką kredytobiorca zobowiązany jest zwrócić bankowi z odsetkami, wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z 9 września 2019 r. ((...)). Ustawa „antyspreadowa” (z 29.07.2011 r.) nie wprowadziła żadnych zapisów, które miałyby wpływ na ocenę ważności spornej umowy.

Powyższe wywody prowadzą do wniosku, że umowa dotknięta jest tzw. „pierwotną nieważnością”. Niezależnie od tego, dotknięta jest również tzw. „nieważnością wtórną”, wynikającą z zawarcia w niej postanowień niedozwolonych, których eliminacja nie pozwalają na dalsze utrzymanie umowy.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki
w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. § 2 - Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. § 3 - nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. § 4 - ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Klauzulą niedozwoloną jest postanowienie umowy zawartej
z konsumentem (lub wzorca umownego), które spełnia (łącznie) wszystkie przesłanki określone w przepisie art. 385 ¹ k.c.: 1) nie jest postanowieniem uzgodnionym indywidualnie; 2) nie jest postanowieniem w określającym główne świadczenia stron;
3) kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Nie budzi wątpliwości, że zawierając umowę, strona powodowa występowała jako konsumenci.

Zgodnie z powołaną wyżej definicją umowy (...) zawartą w art. 69 prawa bankowego , do elementów przedmiotowo istotnych tego typu umowy należy obowiązek zwrotu kwoty (...) wraz z umówionymi odsetkami i zapłaty prowizji. Wypłata (...)
w złotych i zawarcie w umowie klauzuli denominacyjnej powodowały niemożliwość określenia świadczenia zarówno co do wysokości (...), jak i rat spłacanego (...)
z uwagi na możliwość jednostronnego ustalania kursu waluty przez (...). W ocenie Sądu, klauzule te są niedozwolonymi klauzulami umownymi, bowiem kształtują prawa
i obowiązki konsumenta - kredytobiorcy - w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają jej interesy. Jako sprzeczne z dobrymi obyczajami kwalifikowane są w szczególności wszelkie postanowienia, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron umowy, nierównomiernie rozkładając uprawnienia oraz obowiązki między partnerami stosunku obligacyjnego. Również o rażącym naruszeniu interesów konsumenta można mówić w przypadku nierównomiernego rozkładu praw i obowiązków stron umowy. Bank przyznał sobie prawo do jednostronnego regulowania wysokości rat (...). Jednocześnie prawo banku do ustalania kursu waluty w świetle zawartej przez strony umowy nie doznawało żadnych ograniczeń. Skoro (...) mógł wybrać dowolne i niepoddające się weryfikacji kryteria ustalania kursów kupna i sprzedaży walut obcych, stanowiących narzędzie indeksacji (...) i rat jego spłaty, wpływając na wysokość własnych korzyści finansowych
i generując dla kredytobiorcy dodatkowe i nieprzewidywalne co do wysokości koszty (...), klauzule te rażąco naruszają zasadę równowagi kontraktowej stron na niekorzyść konsumenta, a także dobre obyczaje, które nakazują, by ponoszone przez konsumenta koszty związane z zawarciem i wykonywaniem umowy, o ile nie wynikają
z czynników obiektywnych, były możliwe do przewidzenia, a sposób ich generowania poddawał się weryfikacji.

Umowa nie była (...) walutowym, lecz złotowym denominowanym w (...).

A. dotyczy w niniejszej sprawie dotyczy wszystkich postanowień kształtujących mechanizm denominacji, co więcej – skoro odpada zawarte w tym mechanizmie odwołanie do waluty obcej – można ustalić, że abuzywność dotyczy konsekwentnie wszystkich zapisów umowy wspominających o (...). Postanowienia te dotyczą świadczeń głównych umowy (regulowały, na jakich zasadach nieznaną kwotę (...) powodowie otrzymają i jakie mają spłacać raty), ale w tym zakresie były postanowieniami niejednoznacznymi, a więc zdatnymi do uznania ich za abuzywne.

Jednocześnie na podstawie przeprowadzonych dowodów w postaci załączników do pozwu i odpowiedzi na pozew, a także zeznań powodów, Sąd ustala, że warunki umowy w ogóle nie były uzgodnione indywidualnie. Na podstawie dowodów nie można uznać także, by strona powodowa została należycie poinformowana
o ryzyku kursowym. Nie można uznać, że strona powodowa została wystarczająco przestrzeżona o tym, że kurs waluty może wzrosnąć w stopniu niekontrolowanym, co – jak powszechnie wiadomo – w późniejszych latach nastąpiło. Nie można uznać, aby jakikolwiek dowód w tej sprawie wskazywał na to, by strona powodowa miała realny wpływ negocjacyjny na jakiekolwiek postanowienie umowne. Na tle tak ukształtowanych postanowień dotyczących kursu waluty, która ma być miernikiem przeliczania zobowiązań wynikających z umowy (...) bankowego utrwalony jest już pogląd, że mają one charakter niedozwolony, gdyż są „nietransparentne, pozostawiają pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarczają kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz naruszają równorzędność stron” (por. np. uzasadnienie wyroku SN w sprawie V CSK 382/18 i przywołane tam orzecznictwo). Wysokość (...) wyrażonego w walucie obcej do wypłaty w walucie polskiej,
a następnie wysokość, w jakiej spłaty w walucie polskiej, będą zaliczane na spłatę (...) wyrażonego w walucie obcej, zależą bowiem wyłącznie od jednej ze stron.

Oceny tej nie zmienia ewentualna stabilność sposobu ustalenia marży ani konieczność stosowania przez (...) rozmaitych zabezpieczeń, ani też sposób, w jaki (...) pozyskuje środki na kredyty, czy też sposób wykazywania ich w sprawozdaniach finansowych lub – najogólniej rzecz ujmując – sposób księgowania. Powtórzyć trzeba, że w przypadku umowy, której przedmiotem jest udzielenie (...) w walucie polskiej, kurs waluty obcej jest stosowany jedynie w celu waloryzacji zobowiązania, a między kredytobiorcą a bankiem nie dochodzi w istocie do żadnych rozliczeń walutowych
i powstania związanych z tym kosztów. Wszelkie zatem koszty, jakie (...) ponosi
w związku z udzieleniem (...), winny być mu rekompensowane w ramach wynagrodzenia, jakim jest oprocentowanie (...), a nie ukrywane w formie spreadu, na którego wysokość kredytobiorca nie ma żadnego wpływu.

Zakresem abuzywności objęta jest nie tylko kwestia ustalania kursów waluty banku, lecz denominacja jako mechanizm w ogóle.

Żądań opartych na nieważności umowy nie można traktować w kategoriach nadużycia praw podmiotowych. To pozwany (...) nadużył wobec strony powodowej swej pozycji dominującej, a powództwo w tej sytuacji stanowiło dla powodów jedyny środek ochrony ich praw.

Podsumowując, wskazane wyżej postanowienia umowy dotyczące stosowania dwóch różnych rodzajów kursów, które mogły być swobodnie ustalane przez jedną ze stron umowy ((...)) nie zostały uzgodnione indywidualnie ze stroną powodową
i kształtowały jej zobowiązania w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jej interesy, a zatem miały charakter niedozwolony w rozumieniu art. 385 ^{( 1 )}k.c., a w związku z tym nie wiążą powódki. Wyeliminowanie wskazanych zapisów przy zachowaniu postanowień dotyczących określenia kwoty (...) w (...) oznaczałoby, że kwota (...) powinna zostać przeliczona na PLN, a powódka w terminach płatności kolejnych rat powinna je spłacać w PLN, przy czym żadne postanowienie nie precyzowałoby kursu, według którego miałyby nastąpić takie rozliczenia. Nie ma możliwości zastosowania w miejsce wyeliminowanych postanowień żadnego innego kursu waluty. Zgodzić się należy z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z 21 lutego 2013 r. (w sprawie sygn. akt I CSK 408/12, OSNC 2013/11/127), iż eliminacja ze stosunku prawnego postanowień uznanych za abuzywne nie prowadzi do zniweczenia całego stosunku prawnego, nawet gdyby z okoliczności sprawy wynikało, że bez tych postanowień umowa nie zostałaby zawarta. Jednak powołać się to należy na fakt związania wszystkich sądów Unii Europejskiej wykładnią dyrektywy (...) dokonaną przez (...) w wyroku z 3.10.2019 r. w sprawie C-260/18. (...) podtrzymał mianowicie pogląd, że:

a)  w przypadku ustalenia, że w umowie zostało zawarte postanowienie niedozwolone w rozumieniu dyrektywy (którą implementowały do polskiego porządku prawnego przepisy art. 385 ¹ i nast. k.c.), skutkiem tego jest wyłącznie wyeliminowanie tego postanowienia z umowy, chyba że konsument następczo je zaakceptuje,

b)  w drodze wyjątku możliwe jest zastosowanie w miejsce postanowienia niedozwolonego przepisu prawa o charakterze dyspozytywnym albo przepisem, który można by zastosować za zgodą stron, o ile brak takiego zastąpienia skutkowałby upadkiem umowy i niekorzystnymi następstwami dla konsumenta, który na takie niekorzystne rozwiązanie się nie godzi (pkt 48, 58 i nast. wyroku (...)),

c)  nie jest możliwe zastąpienie postanowienia niedozwolonego przez odwołanie się do norm ogólnych prawa cywilnego, nie mających charakteru dyspozytywnego, gdyż spowodowałoby to twórczą interwencję, mogącą wpłynąć na równowagę interesów zamierzoną przez strony, powodując nadmierne ograniczenie swobody zawierania umów (dotyczy m.in. art. 56 k.c., art. 65 k.c. i art. 354 k.c. - por.
w szczególności pkt 57-62 wyroku (...)),

d)  w przypadku ustalenia, że wyeliminowanie postanowień niedozwolonych powoduje zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy, nie ma przeszkód, aby przyjąć, zgodnie z prawem krajowym, że umowa taka nie może dalej obowiązywać (por. w szczególności pkt 41-45 wyroku (...)),

e)  nawet jeżeli skutkiem wyeliminowania niedozwolonych postanowień miałoby być unieważnienie umowy i potencjalnie niekorzystne dla konsumenta następstwa, decyzja co do tego, czy niedozwolone postanowienia mają obowiązywać, czy też nie, zależy od konsumenta, który przed podjęciem ostatecznej decyzji winien być poinformowany o takich skutkach (por. w szczególności pkt 66-68 wyroku (...)).

Brak możliwości stosowania norm o charakterze ogólnym nie pozwala na sięgnięcie do domniemanej woli stron lub utrwalonych zwyczajów (art. 65 k.c. i art. 56 k.c.), które w odniesieniu do innych stosunków prawnych pozwalały na ustalenie wartości świadczenia określonego w walucie obcej np. przez odniesienie się do tej waluty według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski.

Nie ma przy tym możliwości sięgnięcia po przepis art. 358 § 2 k.c., który posługuje się takim właśnie kursem w przypadku możliwości spełnienia świadczenia wyrażonego w walucie obcej. Pozbawiona w ten sposób klauzul abuzywnych umowa wymagałaby od Sądu ustalenia przez Sąd zarówno wysokości udzielonego (...), jak tez „kwoty do wypłaty” po przeliczeniu salda (...) wyrażonego w walucie obcej na złote polskie. Jednocześnie, Sąd musiałby ingerować w umowę w sposób umożliwiający wprowadzenie poprawnego mechanizmu waloryzacji, wysokości rat,
w jakich kredyt powinien być spłacany oraz wynagrodzenia banku za jego udzielenie. Eliminacja abuzywnych postanowień nie ograniczyłaby się do „kosmetycznego” zabiegu, lecz ingerowała w umowę jako taką, zmieniając całkowicie jej kształt oraz samą istotę (...) denominowanego. W konsekwencji nie da się ustalić kwoty (...) w walucie wykonania zobowiązania, a brak jednoznacznego określenia kwoty (...) (czy to w postaci ściśle określonej kwoty, czy to przez ścisłe i jednoznaczne określenie parametrów do jej ustalenia – np. kursu wymiany) oznacza brak jednego
z przedmiotowo istotnych elementów umowy (...) wskazanych w art. 69 pr. (...). Brak jednego z takich elementów oznacza, że umowa jest niezgodna z art. 69 pr. (...). i tym samym sprzeczna z prawem i z tego względu nieważna (art. 58 k.c.). Przywołując w tym miejscu ponownie wyrok (...), w przypadku ustalenia, że wyeliminowanie postanowień niedozwolonych powoduje zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy (a do takiej zmiany doszłoby wskutek zastosowania przepisu dyspozytywnego), nie ma przeszkód, aby przyjąć, zgodnie z prawem krajowym, że umowa taka nie może dalej obowiązywać. Jednocześnie, powódka (kredytobiorca - konsument) bez wątpienia domagała się stwierdzenia nieważności umowy świadomi potencjalnych skutków związanych z rozliczeniami na jej tle, co jasno wynika z oświadczeń zawartych w protokole rozprawy.

Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Cywilnej podjął uchwałę III CZP 25/22, mającą moc zasady prawnej, w której wskazał m.in., iż:

1. W razie uznania, że postanowienie umowy (...) indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów.

2. W razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie (...) indeksowanego lub denominowanego umowa nie wiąże także w pozostałym zakresie.

3. Jeżeli w wykonaniu umowy (...), która nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, (...) wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty (...), a kredytobiorca dokonywał spłat (...), powstają samodzielne roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron.

Uchwała ta jest przekonująca, a przede wszystkim powinna spełnić rolę ujednolicenia orzecznictwa sądowego w poruszanych tu kwestiach.

Poważną wątpliwość zrodził fakt, że - w odróżnieniu od innych podobnych spraw – kredyt powódki został spłacony, zatem zobowiązanie wygasło, i powstaje pytanie, czy wobec wygasłego zobowiązania ustalenie nieważności umowy może prowadzić do rozliczenia zwrotu świadczeń jako nienależnych. Sąd Okręgowy
w O. w tym składzie uznał, że ustawa nie rozróżnia podanych wyżej sytuacji
w kontekście zwrotu nienależnych świadczeń, a skoro nie rozróżnia – nie ma podstaw do oddalenia powództwa z powodu spłaty całości (...). Dodatkowo można to zobrazować zestawieniem dwóch sytuacji: pewien kredytobiorca spłacił kredyt
w całości, a innemu została do spłaty tylko jedna rata. Obaj opierają swoje roszczenia pieniężne na zarzucie nieważności umowy. Doprawdy, trudno obu podsądnych potraktować z zasady odmiennie - i nie tylko prawniczo, lecz przede wszystkim racjonalnie wytłumaczyć im przyczyny odmiennego potraktowania. To samo tyczy się interesu prawnego w zakresie powództwa o ustalenie nieważności umowy. W ocenie Sądu jedynie powództwo o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego
- z uwzględnieniem procesowych skutków wyroku o ustalenie, w szczególności granic prawomocności materialnej - może w pełny sposób zaspokoić interes prawny powoda, zapobiec potencjalnym sporom między stronami na przyszłość, a zatem w definitywny sposób rozstrzygnąć niepewną sytuację prawną związaną ze spornym stosunkiem prawnym (zob.m.in. uzasadnienie uchwał Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1993 r., III CZP 171/93, OSNCP 1994, nr 7-8, poz. 149 i z 20 października 2015 r., III CZP 27/15, OSNC 2016, Nr 3, poz. 31 oraz wyroki Sądu Najwyższego z 2 lipca 2015 r., V CSK 640/14, niepubl.; z 2 lutego 2006 r., II CK 395/05, niepubl.; z 25 lutego 2022 r., (...) 87/22, niepubl.; i z 23 kwietnia 2021 r., II CSK 9/21, niepubl.).

Konsekwencją powyższego jest ustalenie nieważności umowy (...) (nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy) na podstawie art. 189 k.p.c., a także przyjęcie, że strony nabyły wierzytelności o zwrot swych świadczeń spełnionych w trakcie wykonywania tej umowy, w oparciu o art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. Wysokość sumy świadczenia strony powodowej była bezsporna – wynikała
z zaświadczenia pochodzącego od banku. W sprawach kredytobiorców przeciwko bankom Sąd kieruje się utartą już w orzecznictwie tzw. „teorią dwóch kondykcji”, zakładającą zasądzenie na rzecz kredytobiorcy pełnej sumy kwot spłaconych bankowi z pozostawieniem do osobnego procesu lub do zarzutu potrącenia kwot wypłaconych przez (...).

W tej sprawie powódka – w godnym pochwały geście uproszczenia sporu – formułuje jednak żądanie główne nie w oparciu o tzw. „teorię dwóch kondykcji”, lecz opierając się na tzw. „teorii salda” – do czego była w pełni uprawniona. Innymi słowy, żądanie główne powódki nie przekracza różnicy między sumą spłat a sumą wypłaconego jej (...). Powódka dochodziła w tym procesie mniej niż mogła dochodzić i nie ma z tym nic wspólnego konstrukcja potrącenia wierzytelności. Tym samym wszelkie zarzuty pozwanego z tym związane są bezprzedmiotowe. Należy jednak wskazać, że samo potrącenie było kwestionowane co do zasady przez pozwanego, zaś powódce wytknąć należy, że do uznania skuteczności tego potrącenia zabrakło dokumentów potwierdzających wezwanie do zapłaty i złożenie oświadczenia drugiej stronie, a także dokumentu stwierdzającego umocowanie materialnoprawne pełnomocnika składającego to oświadczenie w jej imieniu. Jak już jednak wskazano, skuteczność tego potrącenia pozostaje bez znaczenia w okolicznościach żądania pozwu, w którym powódka dochodzi różnicy między sumą spłat a sumą wypłaconego jej (...) tj. kwoty ponad kwotę dokonanego w jej ocenie potrącenia.

Dochodzone kwoty (tytułem spłaty rat i kosztów okołokredytowych) zasądzono z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., uznając to za uzasadnione co do kwoty 110 411,03 zł (zgodnie z żądaniem pozwu) z uwagi na odpowiedź banku odmawiającą uwzględnienia reklamacji zawierającej wezwanie do zapłaty ((...) kwestionował bieg odsetek co do zasady - nie zaprzeczył by we wskazanej przez powódkę dacie odmówił spełnienia świadczenia) oraz co do kwoty 1915,29 zł z uwagi na doręczenie odpisu pozwu - typowa wierzytelność bezterminowa, której wymagalność zależy od daty wezwania do zwrotu świadczenia, za które
w sprawie niniejszej Sąd potraktował odpowiednio wezwanie do zapłaty oraz pozew.

W pozostałym zakresie żądanie odsetkowe podlegało oddaleniu jako bezpodstawne.

Brak było również podstaw do uwzględnienia żądania ustalenia ponad nieistnienie stosunku prawnego tj., że „po stronie powódki nie istnieje obowiązek zwrotu na rzecz pozwanej świadczenia nienależnego lub bezpodstawnego wzbogacenia lub wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału w kwocie wyższej niż 126 553,58 zł”. Brak jest w ocenie Sądu interesu prawnego po stronie powodowej do tak dalece idącego żądania. Brak jest obiektywnej potrzeby usunięcia wątpliwości lub niepewności co do obowiązku zwrotu na rzecz banku świadczenia nienależnego lub bezpodstawnego wzbogacenia. Nieważność umowy oznacza, że nie istnieje stosunek zobowiązaniowy między stronami, jaki miałby powstać w wyniku jej zawarcia. W konsekwencji strony, które zawarły nieważną umowę, powinny sobie zwrócić wzajemnie otrzymane świadczenia. Ponadto uwzględnienie żądania w tym zakresie spowodowałoby, że Sąd rozpoznający niniejszą sprawę orzekłby w zakresie niewysuniętego jeszcze - potencjalnego roszczenia banku o wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału – co jest konstrukcją nie do przyjęcia. Wobec tego powództwo w tym zakresie podlegało oddaleniu na podstawie art. 189 k.p.c.
a contrario.

Nie doszło przy tym do przedawnienia. Zgodnie z art. 118 k.c. w brzmieniu obowiązującym do 9.07.2018 r., termin przedawnienia roszczeń powoda (niezwiązany z prowadzeniem działalności gospodarczej) o zwrot nadpłaty świadczenia spełnionego ratalnie (niemającego charakteru świadczenia okresowego, jakim byłby np. czynsz najmu), wynosił 10 lat. Świadczenie nienależne ma charakter bezterminowy, a bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w chwili określonej w art. 120 § 1 k.c. zdanie drugie, czyli od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie (wyrok Sądu Apelacyjnego
w B. z 18.08.2017 r., (...)). W przypadku dochodzenia nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych na podstawie konstrukcji świadczenia nienależnego okres przedawnienia wynosił 10 lat zgodnie z art. 118 k.c. W związku
z wejściem w życie ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustawach (Dz.U.2018.1104 z dnia 8 czerwca 2018 r.) termin przedawnienia wynosi 6 lat. Zgodnie z art. 5 ust. 2 cytowanej ustawy, jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Zgodnie
z wyrokami (...) z 22.04.2021 r. (C-485/19) i z 10.06.2021 r. (C-6-9/19) oraz
w połączonych sprawach od C-776/19 do C-782/19, przepisy dyrektywy (...)
w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich wprawdzie sprzeciwiają się przedawnieniu roszczeń konsumenckich, mających na celu stwierdzenie, że dane postanowienia umowne mają charakter nieuczciwy (np. roszczeń o ustalenie bezskuteczności postanowień, nieważności umowy lub nieistnienia stosunku prawnego zawierającego postanowienia niedozwolone), jednak nie stoją na przeszkodzie przedawnieniu roszczeń restytucyjnych będących następstwem takiego stwierdzenia, tj. np. roszczeń o zwrot świadczeń spełnionych
w wykonaniu postanowień nieuczciwych. Ze wspomnianych wyroków wynika nadto, że bieg terminu przedawnienia takich roszczeń restytucyjnych nie może się rozpocząć lub skończyć przed datą powzięcia przez konsumenta wiedzy o niedozwolonym charakterze takiego postanowienia, względnie przed dniem, w którym przy zachowaniu przeciętnej staranności wiedzę taką mógł - obiektywnie rzecz biorąc – powziąć. Wobec treści uchwały (7 sędziów) Sądu Najwyższego z 7 maja 2021 r. (III CZP 6/21) należy przyjąć, że bieg terminu przedawnienia roszczeń restytucyjnych konsumenta nie może się rozpocząć zanim dowiedział się on lub, rozsądnie rzecz ujmując, powinien dowiedzieć się o niedozwolonym charakterze postanowienia. Dopiero wówczas mógł wezwać przedsiębiorcę do zwrotu świadczenia (art. 455 k.c.), tj. podjąć czynność,
o której mowa w art. 120 § 1 k.c. Z perspektywy czasu należy uznać, że tylko przyczynkiem do dyskusji na temat ważności umów „frankowych” oraz skuteczności ich postanowień, była data wejścia w życie ustawy antyspreadowej, tj. 26.08.2011 r. Dopiero rok 2019 należy potraktować za datę, przed którą nie mógł rozpocząć się termin przedawnienia konsumenckich roszczeń wywodzonych w umów „frankowych” – przyniósł on orzecznictwo (...) (orzeczenie C-260/18 z 3 października 2019 r.
w sprawie D.), a za nim Sądu Najwyższego, korzystne dla kredytobiorców, stanowiące odtąd podstawę masowego zjawiska polegającego na kwestionowaniu kredytów frankowych. Do dnia wniesienia pozwu nie upłynął od tej daty okres 10-letni, stąd roszczenia pieniężne pozwu są w całości nieprzedawnione.

Wbrew twierdzeniom pozwanego, nie zachodzi żadna przesłanka negatywna żądania zwrotu nienależnego świadczenia. Strona powodowa nie wiedziała, że świadczy bez podstawy prawnej. Fakt, że wytoczyła powództwo, świadczy tylko o tym, że liczy na uwzględnienie jej roszczeń, a nie ma pewności co do słuszności swego stanowiska. Orzecznictwo sądów powszechnych i Sądu Najwyższego jest
w poruszonych tu kwestiach niejednolite. Strona powodowa świadczyła ponadto
w przymusowej sytuacji – zaniechanie świadczenia wiązałoby się z oświadczeniem
o wypowiedzeniu umowy przez (...), z wszystkimi negatywnymi tego dla strony powodowej konsekwencjami.

Zasadnicze uwzględnienie żądań głównych uczyniło bezprzedmiotowym, wręcz niemożliwym przejście do rozpoznania żądań ewentualnych.

Strona powodowa wygrała proces niemalże w całości i zasługuje zgodnie z art. 100 k.p.c. na zwrot uzasadnionych kosztów. Na jej koszty procesu składają się: opłata od pozwu (1000 zł), opłata za pełnomocnictwo (17 zł) i wynagrodzenie pełnomocnika
w stawce minimalnej (5400 zł) – odpowiedniej do wartości przedmiotu sporu tj. łącznie 6417 zł.

sędzia Rafał Kubicki