Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Beata Bihuń
Protokolant:	Starszy sekr. sądowy Edyta Smolińska – Kasza

po rozpoznaniu w dniu 06 grudnia 2024 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko P. K., A. K., I. K.

o zapłatę lub zapłatę

I.  Zasądza od pozwanych P. K., A. K. oraz I. K. solidarnie na rzecz powoda (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej
z siedzibą w W. kwotę 37.854,05 zł (trzydzieści siedem tysięcy osiemset pięćdziesiąt cztery złote i 05/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 17 listopada 2023 r. do dnia zapłaty;

II.  W pozostałej części powództwo oddala;

III.  Zasądza od powoda (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej
z siedzibą w W. na rzecz pozwanego P. K. kwotę 1.979,75 zł (jeden tysiąc dziewięćset siedemdziesiąt dziewięć złotych i 75/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  Zasądza od powoda (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej
z siedzibą w W. na rzecz pozwanej A. K. kwotę 1.979,75 zł (jeden tysiąc dziewięćset siedemdziesiąt dziewięć złotych i 75/100) wraz
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

V.  Zasądza od powoda (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej
z siedzibą w W. na rzecz pozwanej I. K. kwotę 1.979,75 zł (jeden tysiąc dziewięćset siedemdziesiąt dziewięć złotych i 75/100) wraz
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1697/23

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. w pozwie skierowanym przeciwko P. K., A. K. oraz I. K. wniósł o:

1.  zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz Powoda kwoty 268.307,38 zł, w tym kwotę 210.000,00 zł z tytułu zwrotu kapitału kredytu wypłaconego na podstawie zawartej przez strony umowy kredytu nr (...) oraz kwotę 58.307,38 zł tytułem zwrotu korzyści majątkowej z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia na skutek skorzystania z kapitału udostępnionego przez Bank, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następującego po dniu doręczenia pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

2.  ewentualnie zasądzenie od pozwanych na rzecz Powoda kwoty 268.307,38 zł, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następującego po dniu doręczenia pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem, że spełnienie zasądzonego świadczenia przez jednego z Pozwanych zwalnia drugiego z Pozwanych do wysokości spełnionego świadczenia;

3.  ewentualnie zasądzenie na rzecz Powoda kwoty 268.307,38 zł, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następującego po dniu doręczenia pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty, od każdego z Pozwanych w częściach równych, kwot po 89.435,79 zł;

4.  ewentualnie zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz Powoda kwoty 256.729,59 zł, tytułem zwrotu urealnionej w związku ze zmianą wartości pieniądza w czasie kwoty kapitału kredytu wypłaconego na podstawie zawartej przez strony Umowy Kredytu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następującego po dniu doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

5.  ewentualnie zasądzenie od Pozwanych na rzecz Powoda kwoty 256.729,59 zł , tytułem zwrotu urealnionej w związku ze zmianą wartości pieniądza w czasie kwoty kapitału kredytu wypłaconego na podstawie zawartej przez strony Umowy Kredytu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następującego po dniu doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem, że spełnienie zasądzonego świadczenia przez jednego z Pozwanych zwalnia drugiego z Pozwanych do wysokości spełnionego świadczenia,

6.  ewentualnie zasądzenie na rzecz Powoda kwoty 256.729,59 zł, tytułem zwrotu urealnionej w związku ze zmianą wartości pieniądza w czasie kwoty kapitału kredytu wypłaconego na podstawie zawartej przez strony Umowy Kredytu, od każdego z Pozwanych w częściach równych, tj. kwot po 85.576,53 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następującego po dniu doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty.

W każdym przypadku wniósł zasądzenie od pozwanych na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że niniejszym pozwem powód dochodzi od pozwanych zwrotu wypłaconych środków pieniężnych oraz zwrotu korzyści uzyskanych przez pozwanych na skutek korzystania przez nich z kapitału na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, w związku z żądaniami podniesionymi przez pozwanych (kredytobiorców) w postępowaniu wytoczonym z ich powództwa (na chwilę złożenia pozwu sprawa zawisła przed
SA w (...)pod sygn. akt (...)). Strona powodowa nie zgadza się z twierdzeniami pozwanych sformułowanymi w ww. postępowaniu, albowiem w ocenie banku łącząca strony umowa kredytu jest ważna i skuteczna. Dodał, że upadek umowy kredytu aktualizowałby po stronie pozwanych obowiązek rozliczenia, w tym zwrotu korzyści uzyskanej w związku z udzielonym przez bank na wiele lat finansowaniem. Celem rozliczenia z bezpodstawnego wzbogacenia jest przywrócenie między stronami równowagi majątkowej, zachwianej bezpodstawnym nabyciem korzyści majątkowej kosztem zubożonego. Przepisy te nie mogą być natomiast wykorzystywane przez konsumentów - kredytobiorców jako źródło osiągnięcia dodatkowych korzyści finansowych.

Pozwani P. K., A. K. oraz I. K. wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na ich rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm prawem przepisanych

W odpowiedzi na pozew pozwani wskazali, że nieważność zawartej pomiędzy stronami umowy nie budzi wątpliwości oraz, że między stronami należy dokonać wzajemnego zwrotu spełnionych z nieważnej umowy świadczeń, przy czym bankowi służy jedynie roszczenie o zwrot kwoty wpłaconego kapitału kredytu. Pozwani podnieśli zarzut przedawnienia roszczeń powoda o zwrot kwoty 210.000,00 zł oraz ewentualny zarzut potrącenia i umorzenia wierzytelności powoda co do kwoty 172.145,95 zł.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 26.06.2008 r. pozwani P. K., A. K. oraz I. K. zawarli z poprzednikiem prawnym powodowego banku (...) S.A. z siedzibą w W. - umowę o kredyt na cele mieszkaniowe (...) nr (...). Bank udzielił powodom kredytu w kwocie 210.000,00 zł „denominowanego (waloryzowanego)
w walucie (...).

(dowód: umowa k. 25 – 28)

W wykonaniu umowy powód w dniu 10.07.2008 r. wypłacił pozwanym kwotę 210.000,00 zł kredytu, a pozwani w okresie od dnia 10.07.2008 r. do 30.12.2019 r., tytułem prowizji oraz rat kapitałowo – odsetkowych wpłacili na jego rzecz łącznie kwotę 246.321,37 zł.

( dowód: zaświadczenie k. 65 – 68, potwierdzenia wpłat k. 69 – 83 )

Na skutek wniesionego przez P. K., A. K. oraz I. K. pozwu skierowanego przeciwko stronie powodowej, wyrokiem z dnia 16.12.2022 r. Sąd Okręgowy w Olsztynie w sprawie I C 274/20 oddalił powództwo główne o ustalenie, że w/w umowa jest nieważna oraz oddalił powództwo główne o zapłatę kwoty 72.211,79 zł. Jednocześnie ustalił bezskuteczność wskazanych w wyroku klauzul abuzywnych i zasądził od banku na rzecz P. K., A. K. oraz I. K. kwotę 70.013,88 zł wraz z odsetkami i kosztami procesu.

Na skutek apelacji strony powodowej Sąd Apelacyjny w (...) wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2024 r., sygn. akt (...), zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 8 czerwca 2022 r. w punktach I oraz II w ten sposób, że: ustalił, iż zawarta pomiędzy stronami umowa kredytu jest nieważna oraz zasądził od pozwanego na rzecz powodów A. K. i P. K. kwotę 72.211,79 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo główne powodów A. K. i P. K. w pozostałym zakresie, zaś powództwo główne i ewentualne o zapłatę powódki I. K. w całości; uchylił pkt III, IV i V wyroku; oddalił apelację powodów i pozwanych w pozostałym zakresie i zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 9.100,00 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych.

(dowód: modyfikacja powództwa k. 93 – 95, wyrok(...) z dnia(...). wraz z uzasadnieniem k. 122 – 139);

Pismem z dnia 17.11.2023 r. pozwani, powołując się na nieważność umowy kredytu, wezwali (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. do zapłaty na ich rzecz kwoty 244.357,74 zł tytułem nienależnie pobranych świadczeń w terminie 3 dni od dnia odebrania wezwania. Wezwanie powód odebrał w dniu 20.11.2023 r.

(dowód: wezwanie k. 84 – 86)

W piśmie z dnia 27.11.2023 r. strona pozwana złożyła stronie powodowej oświadczenie o potrąceniu wierzytelności banku o zwrot nienależnego świadczenia w postaci kwoty odpowiadającej wysokości nominalnej kwoty wypłaconego kapitału kredytu, tj. 210.000,00 zł z ich wierzytelnością w wysokości 172.145,95 zł. Oświadczenie powód odebrał w dniu 28.11.2023 r.

(dowód: oświadczenie o potrąceniu k. 87 – 92)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Stan faktyczny sprawy nie był sporny pomiędzy stronami. Ustalenia w tym zakresie Sąd poczynił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, które nie były kwestionowane przez strony, w szczególności wyroku Sądu Apelacyjnego w (...), sygn. akt (...) wraz z uzasadnieniem.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 i 5 k.p.c. pominął wnioski dowodowe powoda o przesłuchanie stron oraz dopuszczenie dowodu z opinii biegłego oraz wniosek o zwrócenie się o akta (...), jako nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy i zmierzające jedynie do przedłużenia postępowania.

Poza sporem w sprawie pozostaje, iż roszczenie powoda pozostaje w związku z umową kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...) zawartą przez pozwanych z poprzednikiem prawnym powoda, tj. (...) Bankiem S.A. siedzibą w W.. Jest także poza sporem, iż w związku z zawarciem tej umowy i w jej wykonaniu poprzednik prawny powoda udostępnił pozwanym kapitał w łącznej kwocie 210.000,00 zł.

Bezsporne jest również to, że (...) w (...) prawomocnym wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2024 r., sygn. akt (...) zasądził od (...) Bank (...) S.A. w W. na rzecz pozwanych A. K. i P. K. kwotę 72.211,79 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty. Ponadto Sąd Apelacyjny ustalił, iż zawarta pomiędzy stronami umowa kredytu jest nieważna.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do roszczenia powoda o zwrot kapitału kredytu w kwocie 210.000,00 zł należy wskazać, że stosownie do ugruntowanego stanowiska judykatury, konsekwencją następczej nieważności umowy kredytowej po obu jej stronach, tj. po stronie kredytobiorcy i kredytodawcy, powstają odrębne i niezależne od siebie roszczenia o zwrot świadczeń spełnionych w jej wykonaniu. W konsekwencji płatności kredytobiorcy z tytułu spłaty kredytu oraz wypłata środków pieniężnych przez bank są świadczeniami nienależnymi i podlegają zwrotowi stosownie do art. 410 § 1 w zw. z art. 405 k.c. Świadczenia te podlegają przy tym zwrotowi niezależnie od siebie, bez konieczności badania z urzędu, czy ich wzajemna wysokość prowadzi do powstania stanu wzbogacenia, który byłby miarą zwrotu różnicy między tymi świadczeniami (tak Sąd Najwyższy w m.in. uchwałach z dnia 16 lutego 2021 r., III CZP 11/20 oraz z dnia 7 maja 2021 r., III CZP 6/21, OSNC 2021, nr 9, poz. 56). Jednocześnie podlegają one odrębnym reżimom także wtedy, gdy są jednorodzajowe, czego wyrazem mogą być np. różne terminy przedawnienia i mechanizm jego stosowania (art. 117-118 k.c.), różne obowiązki co do liczenia się z obowiązkiem zwrotu (art. 409 k.c.), różne terminy wymagalności (art. 455 k.c.), istotne np. dla obliczania odsetek za opóźnienie czy też w razie przelewu roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia (por. art. 513 § 2 k.c.) – tak SN w uchwale z 07.05.2021r., III CZP 6/21. W doktrynie i judykaturze uznaje się przy tym, że uznanie, w konsekwencji zastosowania teorii dwóch kondykcji, że bank może dochodzić od konsumenta zwrotu kredytu w całości, mimo iż pozostaje zobowiązany do zwrotu uiszczonych przez konsumenta spłat, nie zagraża interesom konsumenta, skoro również on może dokonać potrącenia (vide: SN w uchwale z 07.05.2021r., III CZP 6/21).

Pozwani w odpowiedzi na pozew wskazali, że nie kwestionują prawa banku co do otrzymania zawrotu kapitału kredytu, jednakże powołując się na złożone oświadczenie o potrąceniu, uznali że swoje świadczenie na jego rzecz spełnili co do kwoty 172.145,95 zł.

Należy wskazać, że strona powodowa nie kwestionowała materialnoprawnego oświadczenia o potrąceniu wzajemnych wierzytelności złożonego przez pozwanych pismem z dnia 27.11.2023 r. ani co do zasady ani co do wysokości. Oświadczenie to zostało złożone przez pozwanych osobiście. Powód nie kwestionował również podniesionego przez pozwanych procesowego zarzutu potrącenia.

Stosownie do art. 498 § 1 k.c., gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 2 k.c.). Podkreśla się przy tym, że, aby mogło dojść do potrącenia, spełnione być muszą łącznie cztery przesłanki: wzajemność wierzytelności, jednorodzajowość świadczeń, wymagalność wierzytelności, zaskarżalność wierzytelności. Przesłanka wymagalności niewątpliwie, dotyczy wierzytelności potrącającego. Wynika to z faktu, że potrącenie jest jednoznaczne z przymusowym zaspokojeniem tej wierzytelności, a nie można prowadzić egzekucji wierzytelności niewymagalnej, z kolei zobowiązany może spłacić wierzytelność przed nadejściem terminu świadczenia. Dla wywołania skutków potrącenia w postaci umorzenia wierzytelności, konieczna jest wymagalność wierzytelności potrącającego, albowiem umorzenie może nastąpić nie wcześniej niż w momencie, gdy wierzytelności staną się wymagalne. Oceny wymagalności roszczenia należy dokonywać z uwzględnieniem unormowania zawartego w art. 455 k.c.

W ocenie Sądu, wierzytelności obydwu stron w tej sprawie, wynikające z faktu nieważności umowy kredytu zawartej przez pozwanych z poprzednikiem prawnym powoda, spełniały w/w kryteria. Pozwani pismem z dnia 17.11.2023 r. (k. 84) wezwali powoda do zapłaty uiszczonych na jego rzecz rat kapitałowo – odsetkowych i tym samym ich roszczenie stało się wymagalne w rozumieniu art. 455 k.c. Poprzez złożenie przez pozwanych oświadczenia o potrąceniu w piśmie z dnia 27.11.2023 r. (k. 87) kwoty 172.145,95 zł z kwotą 210.000,00 zł nastąpiły skutki określone w art. 498 § 2 k.c., tj. nastąpiło umorzenie obydwu wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej, tj. wierzytelności pozwanych. Wskutek umorzenia roszczenie powoda wygasło co do 172.145,95 zł.

Mając powyższe na uwadze, należało przyjąć, iż żądanie pozwu w zakresie zwrotu kapitału kredytu należało uznać za zasadne jedynie w kwocie 37.854,05 zł, tj. w wysokości różnicy pomiędzy kwotą wypłaconego kapitału (210.000,00 zł) a kwotą potrąconą przez pozwanych (172.145,95 zł), albowiem na dzień wyrokowania istniało ono jedynie w takiej wysokości, a w pozostałej części wygasło z chwilą potrącenia.

Sad nie podzielił stanowiska pozwanych co do przedawnienia roszczeń powoda o zwrot kwoty 210.000,00 zł tj. o zwrot wypłaconego pozwanym kapitału kredytu.

Jak wskazał SN w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 25 kwietnia 2024 r. sygn. akt III CZP 25/22 jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się co do zasady od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy.

Powyższa uchwała ma moc zasady prawnej, co oznacza, że co oznacza, że będzie ona stosowana przez ten sąd również w innych sprawach.

W niniejszej sprawie pozwani nie wykazali, aby zakwestionowali związanie postanowieniami umowy przed 1.01.2020 r., a tylko wówczas roszczenie powoda mogłoby być uznane za przedawnione.

Ustosunkowując się do roszczenia powoda o zapłatę kwoty 58.307,38 zł tytułem zwrotu korzyści majątkowej z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia na skutek skorzystania z kapitału udostępnionego przez bank, należy w pierwszym rzędzie z całą mocą podkreślić, że ratio legis przepisu art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG jest zniechęcający skutek wywierany na przedsiębiorców, którzy winni być zniechęcani do stosowania niedozwolonych klauzul umownych, zaś wyeliminowanie rzeczonego skutku powodowałoby, że nadal byliby oni zachęcani do stosowania rzeczonych warunków, wiedząc, że nawet gdyby miały one być unieważnione, to interes przedsiębiorców zostanie zagwarantowany (zob.: wyrok (...) z dn. 14.06.2012 r., C-618/10, wyrok (...) z dn. 30.04.2014 r., C-26/13). Tymczasem w ocenie Sądu zasądzenie na rzecz banku wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału penalizowałoby w istocie nie bank, lecz kredytobiorcę, zachęcając przedsiębiorcę do wprowadzania abuzywnych postanowień w kolejnych, proponowanych przez siebie konsumentom umowach. Nadto, w polskim systemie prawnym brak jakiegokolwiek przepisu mogącego stanowić podstawę prawną przedmiotowego roszczenia, w szczególności nie jest nim art. 405 k.c. w związku z art. 410 k.c.

Z powołanych przepisów wynika bowiem obowiązek zwrotu nienależnego świadczenia, a świadczeniem banku w okolicznościach rozpoznawanej sprawy była wyłącznie wypłata kredytu.

Umożliwienie kredytobiorcy bezumownego korzystania z kapitału banku nie jest świadczeniem banku, lecz jest stanem faktycznym, który wynika z nienależnego świadczenia. Okoliczność, że na skutek korzystania z kapitału w okresie kredytowania przez kredytobiorcę, a nie przez bank, przez co bank nie mógł uzyskać potencjalnego zysku, jest irrelewantna przy ocenie zasadności zgłoszonego roszczenia, ponieważ reżim odpowiedzialności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, nie przewiduje obowiązku zapłaty lucrum cessans - w przeciwieństwie do reżimu odpowiedzialności odszkodowawczej (art. 361 § 2 k.c.). Jedynym zaś przewidzianym przez prawo cywilne świadczeniem związanym z korzystaniem z cudzego kapitału są odsetki, które mogą mieć postać odsetek umownych albo ustawowych (art. 359 k.c., art. 481 k.c.). Z uwagi jednak na uznanie spornej umowy kredytu za nieważną, odsetki nie przysługują powodowi, skoro brak podstawy umownej i prawnej do ich zapłaty. W kontekście powyższego zauważyć należy, że uwzględnienie stanowiska powoda doprowadziłoby w istocie do reaktywacji nieważnej umowy stron w zakresie oprocentowania (zob. wyrok SA w (...) z dn. 20.02.2020 r., (...)).

Należy zaakcentować także, że w przypadku uznania zasadności przedmiotowego roszczenia trzeba by uznać, iż analogiczna wierzytelność przysługiwałaby pozwanym, skoro podczas wykonywania spornej umowy kredytu również bank korzystał ze środków pieniężnych, które strona pozwana wpłacała tytułem rat i innych należności wynikających z przedmiotowej umowy. Przyjęcie zasadności roszczenia powoda o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału kredytu byłoby sprzeczne z ratio legis art. 6 ust. 1 i art. 7 dyrektywy nr 93/13/EWG, która ma na celu ochronę konsumentów. Wyeliminowanie ze spornej umowy mechanizmu indeksacji nie stanowi in concreto następstwa niezgodnego z prawem lub nieuczciwego zachowania banku, ale jest rezultatem niezgodnego z prawem jego działania. Wobec tego, pozwani nie powinni ponosić dalej idących następstw tego stanu rzeczy niż te, które ustawodawca przewidział w art. 385 ¹ § 1 i 2 k.c. (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25.06.2022 r. do sprawy o sygn. akt I ACa 545/21).

W ocenie Sądu powód w ramach żądania pozwu dotyczącego zwrotu przez pozwanych kwoty 58.307,38 zł w istocie domaga się zapłaty odsetek od kapitału wypłaconego wraz z uruchomieniem kredytu.

Ponadto w ocenie Sądu powód nie wykazał skutecznie wzbogacenia o powyższą kwotę po stronie pozwanych i nie wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku udowodnienia zasadności zgłoszonego roszczenia (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.). Obowiązkiem strony powodowej było wskazanie dowodów dla stwierdzenia faktu uzyskania faktycznej korzyści jego kosztem. Szczególnie istotnym jest fakt, iż w świetle orzeczenia Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 28 sierpnia 2024 r., sygn. akt (...) ustalającego nieważność umowy kredytowej, pomiędzy stronami nie doszło do zawarcia umowy ani do przekazania środków tytułem uruchomienia kredytu. Powód nie może się więc domagać zwrotu równowartości uzyskanej z tego tytułu korzyści.

Wskazać należy także, iż działaniom powoda można przypisać charakter zastępczego rozwiązania dla wadliwej umowy kredytu, ponieważ takie czynności pozostają sprzeczne z wiążącą sądy powszechne wykładnią art. 6 Dyrektywy 93/13 TS UE w wyroku z dnia 14 czerwca 2012 r. w sprawie (...) przeciwko J. C. (sygn. C 618/10) oraz w wyroku z dnia 21 grudnia 2016 r. w sprawach połączonych, sygn. C-154/15, C-307/15 i C-308/15.

W świetle tych orzeczeń z art. 6 ust. 1 wynika, że sądy krajowe są zobowiązane wyłącznie do zaniechania stosowania nieuczciwego warunku umownego, aby nie wywierał on obligatoryjnych skutków wobec konsumenta, przy czym nie są one uprawnione do zmiany jego treści. Wykluczonym jest, aby powód w osobnym procesie żądał zastąpienia nieważnej umowy innym stosunkiem prawnym i uzyskiwał z niego korzyść. Takie działania banków, zwłaszcza w stosunku do konsumentów, należy uznać za całkowicie nieuzasadnione prawnie i zmierzające do nieakceptowalnego nadużycia. Ideą unieważnienia wadliwej umowy kredytu we frankach jest z jednej strony naprawienie powstałej szkody u kredytobiorcy, z drugiej zaś odstraszenie banku od takich działań na przyszłość kosztem pobranego wynagrodzenia. Tymczasem formułowane przez banki pozwy zmierzają do uzyskania tego, co zostało wcześniej utracone właśnie ze względu na nieuczciwość samego banku przy zawarciu umowy z kredytobiorcą.

Kredytobiorcy w tego rodzaju sprawach korzystają z daleko idącej ochrony prawa unijnego, w tym poszczególnych przepisów wynikających z Dyrektywy Rady EWG 93/13 (zwłaszcza art. 7 ust. 1). Na straży prawa wielokrotnie pozostawał także Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (m.in. w wyroku (...) z dnia 21 grudnia 2016 r., G. N., sprawy połączone C 154/15, C 307/15 i C 308/15, EU:C:2016:980, pkt 57; wyrok (...) z dnia 14 czerwca 2012 r., B. E. de C., C 618/10, EU:C:2012:349, pkt 65).

Koncepcja, że w przypadku stwierdzenia nieważności umowy kredytu bankowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału mające rekompensować mu lub choćby umniejszać stratę wynikającą z nieważności umowy, w ocenie Sądu niweczy efekt zniechęcający dyrektywy 93/13.

Nie jest kwestią przypadku, że koncepcja ta pojawiła się niedługo po ogłoszeniu przez (...) korzystnego dla konsumentów wyroku w sprawie C-260/18 (D.), przesądzającego o niedopuszczalności konwalidacji wbrew woli konsumenta umowy kredytu zawierającej nieuczciwe postanowienia. Przyjęcie tej kontrowersyjnej na gruncie polskiego prawa cywilnego koncepcji pozwoliłoby uniknąć bankom negatywnych konsekwencji nieuczciwego traktowania konsumentów, a przynajmniej istotnie te konsekwencje osłabić, niwecząc efekt zniechęcający dyrektywy 93/13, i w znaczącym stopniu pozbawić polskich konsumentów ochrony wynikającej z dyrektywy.

Reasumując w ocenie Sądu, konsumentom, w tym pozwanym, jak na gruncie przedmiotowej sprawy należy przyznać daleko idącą ochronę, o czym wspomina unijna Dyrektywa 93/13. Skoro bowiem przedsiębiorca proponuje umowę, która jest nieważna przy okazji nie informując o rzeczywistym ryzyku kursowym to musi ponieść konsekwencje takiego zachowania, choćby i po to, aby on i jemu podobni nie czynili tak w przyszłości z drugiej zaś strony z pewnością nie może takich konsekwencji natomiast ponosić konsument.

W świetle przywołanych powyżej argumentów, w ocenie Sądu powodowi nie przysługuje również roszczenie ewentualne o zapłatę na jego rzecz kwoty 256.729,59 zł z tytułu urealnionej w związku ze zmianą wartości pieniądza w czasie kwoty kapitału kredytu wypłaconego na podstawie zawartej przez strony umowy kredytu. Jak wskazano wyżej, bank, w razie wystąpienie niekorzystnych skutków unieważnienia umowy kredytu, nie może otrzymywać żadnej rekompensaty, ponieważ skutki te są wynikiem wyłącznie jego bezprawnego działania. Dodatkowo z treści art. 358 ¹ § 4 k.c. wynika, że z waloryzacją świadczenia pieniężnego nie może co do zasady występować przedsiębiorca, jeśli świadczenie to pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Umowa kredytu i wypłacenie na jej podstawie kapitału kredytu z całą pewnością pozostają w związku z działalnością gospodarczą banku, a zatem przepis ten wyraźnie wskazuje, że banki nie mogą występować przeciwko kredytobiorcom z żądaniem waloryzacji wypłaconego im kapitału.

Jak wskazał SN w uchwale z dnia 25.04.2024 r. w sprawie III CZP 25/22 jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, nie ma postawy prawnej do żądania przez którąkolwiek ze stron odsetek lub innego wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych w okresie od spełnienia nienależnego świadczenia do chwili popadnięcia w opóźnienie co do zwrotu tego świadczenia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd w pkt I wyroku zasądził na rzecz powoda od pozwanych kwotę 37.854,05 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 17.11.2023 r. do dnia zapłaty, a w pkt II w pozostałej części powództwo oddalił.

O kosztach postępowania orzeczono w punkcie III, IV i V na podstawie
art. 100 k.p.c., przyjmując, że powód wygrał proces w 14%.

Koszty procesu po stronie powoda to opłata od pozwu (13.416,00 zł), opłatę od pełnomocnictwa (17 zł) oraz wynagrodzenie pełnomocnika w stawce wynikającej
z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokatów (10.800 zł). Koszty procesu po stronie pozwanych to opłata od pełnomocnictwa (51 zł) oraz wynagrodzenie pełnomocnika w stawce wynikającej z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (10.800 zł). Łącznie koszty procesu wyniosły 35.084,00 zł, z czego pozwani ponieśli 10.851,00 zł, a powinni ponieść 4.911,76 zł, w związku z czym powód winien im zwrócić kwotę 5.939,24 zł.

Sąd zasądził na rzecz każdego z pozwanych po 1/3 części kosztów tj. po 1.979,75 zł, mając na uwadze stanowisko SN, zawarte w uchwale z dnia 16.11.2023 r. w sprawie III CZP 54/23, zgodnie z którą koszty procesu należne współuczestnikom materialnym – w tym także pozostającym w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój wspólności majątkowej – podlegają zasądzeniu na ich rzecz w częściach równych, chyba że współuczestnicy zgodnie wniosą o inny podział zasądzonych kosztów albo o zasądzenie ich jedynie na rzecz jednego lub niektórych ze współuczestników.