Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Krystian Szeląg
Protokolant:	Stażysta Krystian Dąbrowski

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2023 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. J.

przeciwko M. W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej M. W. na rzecz powoda M. J. kwotę 168.375,13 zł (sto sześćdziesiąt osiem tysięcy trzysta siedemdziesiąt pięć, 13/100 złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 15 września 2023 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 13.836,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Powód M. J. domagał się w postępowaniu upominawczym zasądzenia od pozwanej M. W. kwoty 168.375,13 zł, na którą składają się: kwota 130.036,46 zł tytułem kapitału głównego oraz kwota 38.338,67 tytułem odsetek umownych za opóźnienie, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Nadto, wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania, wg norm przepisanych. W przypadku wniesienia przez pozwaną sprzeciwu od nakazu zapłaty wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 168.375,13 zł, na którą składają się: kwota 130.036,46 zł tytułem kapitału głównego oraz kwota 38.338,67 tytułem odsetek umownych za opóźnienie, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania, wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że pozwana jest jego przyrodnią siostrą. Strony zawarły w dniu 6 października 2010r. umowę, na podstawie której powód udzielił pozwanej pożyczki w kwocie 108.000,00 zł. Następnie aneksem nr (...) z dnia 22 sierpnia 2011r. kwota pożyczki została podwyższona o kolejne 20.000,00 zł. Po podwyższeniu kwota pożyczki wzrosła do 126.735,96 zł. Powód podał, że umowa pożyczki została zabezpieczona wpisem hipoteki umownej zwykłej na nieruchomości pozwanej. Strona powodowa podniosła, iż początkowo pozwana dokonywała terminowych spłat, a zaprzestała płatności po podwyższeniu kwoty pożyczki (pozew k. 4-6).

W dniu 25 września 2023 r. Sąd Okręgowy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 168.375,13 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 15 września 2023r. do dnia zapłaty oraz kwotę 12.036 zł tytułem kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty (postanowienie z dn. 25.09.2023r. k. 25).

Nakaz ten utracił moc w wyniku sprzeciwu pozwanej M. W. , która wniosła o całkowite oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych. W uzasadnieniu przyznała, że zawarła z powodem umowę pożyczki, później aneksowaną, na łączną kwotę 126.735,96 zł. Pozwana wskazała, że widzi możliwość ugodowego rozwiązania sporu i dokonywania spłat w wysokości po 1.000,00 zł miesięcznie (sprzeciw od nakazu zapłaty k. 31-32v.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Strony zawarły w dniu 6 października 2010r. umowę pożyczki, na podstawie której powód zobowiązał się postawić do dyspozycji pozwanej kwotę 68.000 zł. Oprocentowanie pożyczki określono na poziomie 9,9% w stosunku rocznym. Odsetki od udzielonej kwoty pożyczki miały być płatne do dnia 15 każdego miesiąca (§ 1). Środki z pożyczki miały zostać wypłacone w trzech transzach, po złożeniu przez pożyczkobiorcę zabezpieczeń wskazanych w § 3 (§ 2). Pożyczkobiorca zobowiązał się zabezpieczyć pożyczkę w drodze ustanowienia zastawu na nieruchomości oznaczonej KW nr (...) (§ 3). Termin zwrotu pożyczki strony ustaliły na dzień 15.11.2040r. (§ 4). Pożyczkobiorca zobowiązał się spłacać pożyczkę w regularnych ratach miesięcznych w wysokości 989,16 zł. Dwie spóźnione raty lub zaległości pozwalały pożyczkodawcy na sprzedaż mieszkania (§ 6 ust. 4 i 5).

Na zabezpieczenie spłaty pożyczki ustanowiono hipotekę umowną zwykłą
w kwocie 108.000 zł.

(dowód: umowa pożyczki k. 9-10v., oświadczenie o ustanowieniu hipoteki k. 12-12v.)

Umowa była aneksowana w dniu 22 sierpnia 2011 r. Na mocy aneksu nr (...) podwyższono kwotę pożyczki o 20.000 zł. Po wypłacie kwoty podwyższenia, kwota pożyczki wynosiła 126.735,96 zł. Strony ustaliły, iż spłata całości zobowiązania nastąpi do końca czerwca 2012r.

(dowód: aneks nr (...) k. 11-11v.)

Pismem z dnia 26 maja 2023r. powód wypowiedział pozwanej umowę pożyczki. Jednocześnie wezwał pozwaną do zapłaty, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, kwoty 276.301,91 zł, na którą składała się kwota:

a)  kwota 130.036,46 zł tytułem kapitału głównego,

b)  kwota 146.265,45 zł tytułem odsetek umownych za opóźnienie za okres od dnia 23 września 2011r. do dnia 17 maja 2023r.

(dowód: wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z wezwaniem do zapłaty k. 21-21v.)

Pozwana zaciągnęła pożyczkę u powoda, gdyż znalazła się w trudnej sytuacji finansowej. Powód, jako brat przyrodni pozwanej zgodził się na udzielenie pożyczki, gdyż chciał jej pomóc. Początkowo M. W. wywiązywała się ze spłaty rat. Dokonała spłaty za kwiecień, maj, czerwiec i lipiec 2012r., po czym zaprzestała spłaty pożyczki, tłumacząc się trudną sytuacją finansową. Pozwana nie może sprzedać mieszkania, gdyż pracuje zdalnie i nie miałaby gdzie zamieszkać. Pozwana pracuje i otrzymuje wynagrodzenie w granicach 5.500 zł netto. M. W. zaciągając pożyczkę od M. J. była świadoma konieczności jej spłaty, znała harmonogram spłat.

(dowód: przesłuchanie powoda k. 62-62v., zeznania pozwanej k. 62v.-63)

Sąd zważył, co następuje:

W świetle ustalonych okoliczności faktycznych powództwo podlegało uwzględnieniu w całości, bowiem powód wykazał zasadność roszczenia zarówno co do zasady jak i wysokości.

Stan faktyczny został ustalony w oparciu o dokumenty przedłożone do akt sprawy, których wiarygodności żadna ze stron nie kwestionowała oraz zeznania M. J. i M. W. – przesłuchanych w charakterze stron, w zakresie w jakim korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym.

Okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie było zawarcie umowy pożyczki przez M. W. z powodem oraz to, że pożyczka nie została spłacona. Również bezsporna pozostawała między stronami wysokość zaległości wynikających z umowy pożyczki. Pozwana, co do zasady przyznała okoliczności wskazywane przez powoda, a wnosiła jedynie o rozłożenie jej zadłużenia na raty w wysokości po 1.000 zł miesięcznie.

W tym stanie rzeczy wskazać trzeba, że zgodnie z art. 720 Kodeksu cywilnego (k.c.) pożyczka jest umową konsensualną, polegającą na zgodnym oświadczeniu woli stron, dającego i biorącego pożyczkę, przez którą dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, zaś biorący zobowiązuje się zwrócić taką samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Skoro pozwana w umówionym terminie, tj. do końca czerwca 2012 r., nie zwróciła powodowi pożyczonej kwoty 126.735,96 zł, zgodnie z art. 720 k.c., powództwo należało uwzględnić i zasądzić od niej na rzecz powoda taką właśnie kwotę z ustawowymi odsetkami za opóźnienie należnymi na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., za okres od dnia wniesienia pozwu, tj. od dnia 15.09.2023r., do dnia zapłaty, o czym orzeczono w pkt. I sentencji wyroku.

W związku z wnioskiem pozwanej o rozłożenie zadłużenia na raty należy zauważyć, że w myśl art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach Sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie.

Wyrok rozkładający na raty świadczenie należne wierzycielowi modyfikuje treść łączącego strony stosunku cywilnoprawnego poprzez zmianę sposobu i terminu spełnienia świadczenia, dlatego orzeczenie sądu w części orzekającej o rozłożeniu zasądzonego świadczenia na raty ma charakter materialnoprawny i konstytutywny (zob.: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2006 r., III CZP 126/06, OSNC z 2007 r. Nr 10, poz. 147 oraz uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 września 1970 r., III PZP 11/70, OSNCP 1971, nr 4, poz. 61).

Zastosowanie art. 320 k.p.c. możliwe jest w sytuacji zaistnienia szczególnie uzasadnionego wypadku, który zgodnie z poglądami doktryny zachodzi wówczas, gdy sytuacja majątkowa, rodzinna lub finansowa strony pozwanej czyni nierealnym spełnienie całego świadczenia jednorazowo, a także wtedy, kiedy natychmiastowe wykonanie wyroku byłoby rażąco sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (tak: M. U. „Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz”, Rok wydania: 2008, Wydawnictwo: C.H. B., Wydanie: 2, (...) oraz A. Z., K. G. „Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz”, Wydawnictwo: C.H. B., Rok wydania: 2009, Wydanie: 4, (...)).

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wymienioną przesłankę można uznać za spełnioną wtedy, gdy w chwili wyrokowania są podstawy do przyjęcia, że ze względu na sytuację majątkową dłużnika wyrok zasądzający całe świadczenie stanowiłby tytuł egzekucyjny bez szans na realizację (zob. uzasadnienie w/w wyroku SN z 15 grudnia 2006 r., III CZP 126/06).

Należy jednak mieć przy tym na uwadze, że ochrona, jaką zapewnia pozwanemu dłużnikowi art. 320 k.p.c., nie może być stawiana ponad ochronę wierzyciela w procesie cywilnym i wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy, w tym uzasadnionego interesu podmiotu inicjującego proces (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 31 maja 2012 r., I ACa 242/12, LEX nr 1321914). Artykuł 320 k.p.c. jest instrumentem pozwalającym na wykonanie wyroku bez ponoszenia przez dłużnika szczególnie dotkliwych skutków w postaci natychmiastowej egzekucji całego roszczenia, niemniej wywołuje on również dla wierzyciela pewne negatywne konsekwencje w postaci rzeczywistego odroczenia bądź rozciągnięcia w czasie wykonania wyroku. Z tego względu zastosowanie tego przepisu wymaga również uwzględnienia interesu wierzyciela, na wypadek gdyby dłużnik nie wywiązywał się z terminowej zapłaty. (vide: Wyrok SA w Krakowie z 28.01.2022 r., I AGa 300/20, LEX nr 3333173.).

Warunkiem koniecznym zastosowania tej instytucji, jest zatem realna możliwość spłacania przez dłużnika należności w ratach, w ustalonej wysokości (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 31 maja 2012 r., I ACa 242/12, LEX nr 1321914). Podobnie wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 28.04.2022 r., o sygn. Akt VI ACa 85/22, (LEX nr 3425649), który rozstrzygnął, iż „Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty na podstawie art. 320 k.p.c. jest celowe wyłącznie wtedy, gdy istnieją podstawy do uznania, że dłużnik będzie w stanie spełnić swoje zmodyfikowane w ten sposób zobowiązanie.”

Pozwana zaprzestała spłaty rat w sierpniu 2012r. i aż do teraz nie dokonała żadnej wpłaty na rzecz powoda z tytułu przedmiotowej umowy pożyczki. Gdyby pozwana rzeczywiście miała zamiar spłacać zadłużenie w częściach, przez okres 10 lat, zdołałaby zapewne uregulować choćby część należności.

Z uwagi na konieczność uwzględnienia interesu wierzyciela, który częściowo zostaje pozbawiony należności z tytułu odsetek, ograniczenie prawa wierzyciela powinno być minimalizowane do niezbędnych granic i mieć charakter wyjątkowy. Rozłożenie należności na raty uzasadnia jedynie taka szczególna sytuacja pozwanego, która nie pozwala na uregulowanie należności jednorazowo, a jednocześnie daje podstawy do tego by sądzić, że poszczególne raty będą płacone zgodnie z wyrokiem sądu. W przedmiotowej sprawie istnienia takich okoliczności pozwana nie wykazała.

Podsumowując, Sąd nie uwzględnił wniosku pozwanej o rozłożenie zasądzonej kwoty na raty. W niniejszej sprawie pozwana nie wykazała, iżby w jej przypadku zaistniały szczególne okoliczności, uzasadniające wydanie tego rodzaju rozstrzygnięcia. Nie udowodniła w szczególności, aby jej sytuacja finansowa uniemożliwiała jej jednorazowe spełnienie świadczenia. Wskazać także należy, iż pozwana pracuje i osiąga dochody na poziomie 7.500,00 zł brutto, a zatem ma możliwości finansowe, aby zawrzeć umowę kredytu bądź pożyczki w banku i z otrzymanych środków spłacić powoda. Wtedy też jej świadczenie będzie rozłożone na raty. Nadto, pozwana w żaden sposób nie wykazała, jakoby znajdowała się w trudnej sytuacji finansowej i nie posiadała środków na spłatę zadłużenia. Powód także nie wyraził zgody na rozłożenie wymagalnej kwoty na raty. Pozwana miała dość dużo czasu, aby chociaż częściowo regulować swoje zobowiązanie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd w oparciu o art. 320 k.p.c. nie uwzględnił wniosku pozwanej o rozłożenie na raty zasądzonej należności.

Wobec powyższego na podstawie powołanych wyżej przepisów w pkt I wyroku zasądzono od pozwanej na rzecz powoda kwotę 168.375,13 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 15 września 2023 r. do dnia zapłaty – zgodnie z żądaniem pozwu. Data 15 września 2023 r. jest datą wytoczenia powództwa. Wskazać należy, że powód już 26 maja 2023 r. kierował do pozwanej wezwanie do zapłaty z terminem 7 dni na dokonanie spłaty zadłużenia, nadto pozwana doskonale zdawała sobie sprawę z zadłużenia jakie na niej ciąży. Z tej przyczyny, Sąd uznał za zasadne orzeczenie o odsetkach za opóźnienie od dnia 15 września 2023 r.

Zgodnie z art. 98 k.p.c. strona przegrywająca proces jest zobowiązana do zwrotu jego kosztów na rzecz strony wygrywającej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Skoro żądanie powoda zostało uwzględnione w całości, na jego rzecz od pozwanej należało zasądzić zwrot kosztów w kwocie 13.836,00 zł (obejmującej opłatę od pozwu – 8.419 zł, wynagrodzenie reprezentującego powoda pełnomocnika w stawce 5.400 zł wynikającej z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, a nadto opłatę za pełnomocnictwo – 17 zł) wraz z odsetkami - o czym orzeczono w pkt. II sentencji wyroku.