Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Beata Bihuń
Protokolant:	Starszy sekr. Sądowy Edyta Smolińska – Kasza

po rozpoznaniu w dniu 10 lipca 2024 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G.

przeciwko G. M., M. M.

o zapłatę

I.  Powództwo oddala;

II.  Zasądza od powoda Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. na rzecz pozwanego G. M. kwotę 5.400,00 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

III.  Zasądza od powoda Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. na rzecz pozwanej M. M. kwotę 5.400,00 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1718/23

UZASADNIENIE

Powód Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. w pozwie skierowanym przeciwko M. M. i G. M. wniósł o:

1.  zasądzenie in solidum od pozwanych na rzecz powoda kwoty 206.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następującego po dniu doręczenia pozwanym odpisu pozwu do dnia zapłaty, z tytułu kapitału udostępnionego pozwanym na podstawie umowy kredytu – zastrzeżeniem, że zapłata należności przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego do wysokości dokonanej zapłaty,

2.  zasądzenie in solidum od pozwanych na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że niniejszym pozwem dochodzi od pozwanych zapłaty całości kwoty udostępnionego im kapitału kredytu, na podstawie przepisów o świadczeniu nienależnym (art. 410 k.c.) oraz bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i nast. k.c.), w związku z żądaniami podniesionymi przez pozwanych (kredytobiorców) w postępowaniu wytoczonym z ich powództwa (sygn. akt (...)). Złożenie niniejszego pozwu nie stanowi uznania przez powodowy bank jakichkolwiek roszczeń czy też przyznania jakichkolwiek twierdzeń Kredytobiorców (tu: pozwanych).

Pozwani M. M. i G. M. wnieśli o oddalenie powództwa
w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz każdego z pozwanych kosztów postepowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w tym postępowaniu, w podwójnej wysokości z uwagi na zawiłość sprawy i znaczny nakład pracy pełnomocnika wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Uzasadniając swoje stanowisko wskazali, że w konsekwencji dokonanych przez pozwanych poza niniejszym procesem potrąceń, wierzytelność powoda została zaspokojona w całości. Z ostrożności procesowej podnieśli zarzut przedawnienia dochodzonych przez powoda
w niniejszym postępowaniu roszczeń oraz zarzut potrącenia, w razie uznania przez Sąd, że żądanie to jest w jakimkolwiek zakresie uzasadnione.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 30 listopada 2007 r. M. M. i G. M. zawarli
z poprzednikiem prawnym powoda umowę kredytu nr (...).

(okoliczność bezsporna)

Od dnia zawarcia w/w umowy kredytu do dnia 26 listopada 2020 r. pozwani uiścili na rzecz powoda kwotę 170.662,05 zł i 2.801,11 CHF.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 25 sierpnia 2020 r. pozwani, powołując się na nieważność zawartej umowy kredytu, wezwali powoda do zapłaty w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania kwoty 212.118,05 zł. Pismo zostało doręczone do banku w dniu 31.08.2020 roku.

(wezwanie k. 158 – 161)

W dniu 26 listopada 2020 r. pozwani, powołując się na nieważność zawartej umowy kredytu, wezwali powoda do zapłaty w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania kwoty 2.801,11 CHF. Pismo zostało doręczone do banku w dniu 30.11.2020 roku.

(wezwanie k. 162 – 165)

Na skutek wniesionego przez M. M. i G. M. pozwu skierowanego przeciwko powodowemu bankowi, wyrokiem z dnia 24 maja 2022 r. Sąd Okręgowy w Olsztynie w sprawie (...) ustalił nieważność umowy kredytu nr (...).

Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2023 r. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w sprawie(...) oddalił apelację banku od powyższego wyroku.

(dowód: wyrok SO w Olsztynie sygn. akt (...) wyrok SA w Białymstoku sygn. akt (...) znajdujące się w aktach (...))

W dniu 7 grudnia 2023 r. pozwani ponownie wezwali powoda do zapłaty w terminie 7 dni od dnia doręczenia pisma kwoty 225.700,00 zł oraz 2.800,11 CHF. Pismo zostało doręczone do banku w dniu 12 grudnia 2023 r.

(dowód: wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem doręczenia k. 166 - 169)

Od momentu doręczenia powodowi pierwszego wezwania do zapłaty z dnia 25 sierpnia 2020 r. do dnia 7 grudnia 2023 r. pozwani uiścili na rzecz powoda kwotę 55.027,00 zł.

(okoliczność bezsporna)

Pismem z dnia 12 stycznia 2024 r. pozwani złożyli powodowi oświadczenie o potrąceniu przysługującej im kwoty 278.504,08 PLN i 3.622,20 CHF stanowiących równowartość kwoty 15.033,20 PLN, co łącznie daje kwotę 293.537,28 PLN z wierzytelnością powoda o zwrot wypłaconego kapitału w kwocie 195.000,00 PLN. W kwocie 278.504,08 PLN znajdowała się należność główna w łącznej kwocie 237.314,49 zł. Pozostała kwota stanowiła naliczone przez pozwanych odsetki.

Pismem z dnia 8 lutego 2024 r. pozwani złożyli powodowi oświadczenie o potrąceniu przysługującej im kwoty 98.537,28 zł z wierzytelnością powoda o zwrot wypłaconego na mocy aneksu z dnia 23 lipca 2008 r. do umowy kredytu nr (...) kapitału w kwocie 11.000 zł.

(dowód: oświadczenie o potrąceniu k. 170 ; oświadczenie o potrąceniu k. 179)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny sprawy nie był sporny pomiędzy stronami. Ustalenia w tym zakresie Sąd poczynił na podstawie dokumentów złożonych przez obie strony procesu, które nie były wzajemnie kwestionowane, w szczególności wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie, sygn. akt (...) oraz wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, sygn. akt (...).

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. pominął wnioski dowodowe powoda i pozwanych o przesłuchanie stron jako nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Poza sporem w sprawie pozostaje, iż roszczenie powoda pozostaje w związku z umową kredytu umowy kredytu nr (...) zawartą przez pozwanych z poprzednikiem prawnym powoda.

Jest także poza sporem, iż w związku z zawarciem tej umowy i w jej wykonaniu poprzednik prawny powoda udostępnił pozwanym kapitał w kwocie 195.000,00 zł oraz dodatkowo na mocy aneksu do umowy kwotę 11.000,00 zł.

Bezsporne jest również to, że na mocy prawomocnego wyroku z dnia 5 grudnia 2023 r. Sądu Apelacyjnego w Białymstoku ustalono nieważność przedmiotowej umowy.

Odnosząc się do roszczenia powoda należy wskazać, że stosownie do ugruntowanego już stanowiska judykatury, konsekwencją następczej nieważności umowy kredytowej po obu jej stronach, tj. po stronie kredytobiorcy i kredytodawcy, powstają odrębne i niezależne od siebie roszczenia o zwrot świadczeń spełnionych w jej wykonaniu. W konsekwencji płatności kredytobiorcy z tytułu spłaty kredytu oraz wypłata środków pieniężnych przez bank są świadczeniami nienależnymi i podlegają zwrotowi stosownie do art. 410 § 1 w zw. z art. 405 k.c. Świadczenia te podlegają przy tym zwrotowi niezależnie od siebie, bez konieczności badania z urzędu, czy ich wzajemna wysokość prowadzi do powstania stanu wzbogacenia, który byłby miarą zwrotu różnicy między tymi świadczeniami (tak Sąd Najwyższy w m.in. uchwałach z dnia 16 lutego 2021 r., III CZP 11/20 oraz z dnia 7 maja 2021 r., III CZP 6/21, OSNC 2021, nr 9, poz. 56). Jednocześnie podlegają one odrębnym reżimom także wtedy, gdy są jednorodzajowe, czego wyrazem mogą być np. różne terminy przedawnienia i mechanizm jego stosowania (art. 117-118 k.c.), różne obowiązki co do liczenia się z obowiązkiem zwrotu (art. 409 k.c.), różne terminy wymagalności (art. 455 k.c.), istotne np. dla obliczania odsetek za opóźnienie czy też w razie przelewu roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia (por. art. 513 § 2 k.c.) – tak SN w uchwale z 07.05.2021r., III CZP 6/21. W doktrynie i judykaturze uznaje się przy tym, że uznanie, w konsekwencji zastosowania teorii dwóch kondykcji, że bank może dochodzić od konsumenta zwrotu kredytu w całości, mimo iż pozostaje zobowiązany do zwrotu uiszczonych przez konsumenta spłat, nie zagraża interesom konsumenta, skoro również on może dokonać potrącenia (vide: SN w uchwale z 07.05.2021r., III CZP 6/21).

Pozwani w odpowiedzi na pozew wskazali, że powodowy bank domagając się zwrotu kapitału kredytu udzielonego pozwanym dochodzi wierzytelności już zaspokojonej, powołując się na złożone oświadczenia o potrąceniu (k.170 i 179), uznali że swoje świadczenie na jego rzecz spełnili.

Należy wskazać, że strona powodowa zakwestionowała materialnoprawne oświadczenia o potrąceniu wzajemnych wierzytelności złożonych przez pozwanych jedynie w zakresie odsetek, które strona pozwana nalicza od należności głównej, ale nie kwestionował podniesionego przez pozwanych procesowego zarzutu potrącenia.

Stosownie do art. 498 § 1 k.c., gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 2 k.c.). Podkreśla się przy tym, że, aby mogło dojść do potrącenia, spełnione być muszą łącznie cztery przesłanki: wzajemność wierzytelności, jednorodzajowość świadczeń, wymagalność wierzytelności, zaskarżalność wierzytelności. Przesłanka wymagalności niewątpliwie, dotyczy wierzytelności potrącającego. Wynika to z faktu, że potrącenie jest jednoznaczne z przymusowym zaspokojeniem tej wierzytelności, a nie można prowadzić egzekucji wierzytelności niewymagalnej, z kolei zobowiązany może spłacić wierzytelność przed nadejściem terminu świadczenia. Dla wywołania skutków potrącenia w postaci umorzenia wierzytelności, konieczna jest wymagalność wierzytelności potrącającego, albowiem umorzenie może nastąpić nie wcześniej niż w momencie, gdy wierzytelności staną się wymagalne. Oceny wymagalności roszczenia należy dokonywać z uwzględnieniem unormowania zawartego w art. 455 k.c.

W ocenie Sądu, wierzytelności obydwu stron w tej sprawie, wynikające z faktu nieważności umowy kredytu zawartej przez powodów z poprzednikiem prawnym pozwanego, spełniały w/w kryteria. Pozwani kilkakrotnie wzywali powoda do zapłaty uiszczonych na jego rzecz rat kapitałowo – odsetkowych i tym samym ich roszczenie stało się wymagalne w rozumieniu art. 455 k.c. Poprzez złożenie przez pozwanych oświadczeń o potrąceniu w piśmie
z dnia 12 stycznia 2024 r. (k.170) i z dnia 8 lutego 2024 r. (k. 179) nastąpiły skutki określone
w art. 498 § 2 k.c., tj. nastąpiło umorzenie obydwu wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej, tj. wierzytelności powodowego banku z tytułu udostępnionego pozwanym kapitału kredytu. Wskutek umorzenia roszczenie powoda w tym zakresie wygasło, tym bardziej, że sama należność główna pozwanych była wyższa od kwoty udostępnionego im kapitału i okoliczność, że wezwanie do zapłaty nie obejmowało odsetek jest zupełnie nieistotna dla skuteczności potrącenia kwoty 206.000,00 zł.

Dlatego też, należało przyjąć, iż żądanie pozwu w zakresie zwrotu kapitału kredytu w kwocie 206.000,00 zł jest bezzasadne, albowiem na dzień wyrokowania nie istniało ono, a powód po otrzymaniu prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Białystoku, sygn. akt (...) nie cofnął powództwa.

Mając powyższe na uwadze, Sąd w pkt I wyroku oddalił powództwo w całości.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie II i III, na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca proces jest zobowiązana do zwrotu kosztów stronie wygrywającej. W związku z powyższym powód powinien zwrócić pozwanym w całości koszty postępowania, na które składało się wynagrodzenie pełnomocnika (radca prawny) w stawce wynikającej z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (10.800 zł).

Sąd zasądził na rzecz każdego z pozwanych po 1/2 części kosztów, mając na uwadze stanowisko SN, zawarte w uchwale z dnia 16.11.2023 r. w sprawie III CZP 54/23, zgodnie z którą koszty procesu należne współuczestnikom materialnym – w tym także pozostającym w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój wspólności majątkowej – podlegają zasądzeniu na ich rzecz w częściach równych, chyba że współuczestnicy zgodnie wniosą o inny podział zasądzonych kosztów albo o zasądzenie ich jedynie na rzecz jednego lub niektórych ze współuczestników.