Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Krystian Szeląg
Protokolant:	Sekretarz sądowy Kamila Lobert-Bruździak

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2024 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko Województwu (...)

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda Syndyka Masy Upadłości (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz pozwanego Województwa (...) w O. kwotę 10.800,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu

Sygn. akt I C 1741/24

UZASADNIENIE

Powód (...) Sp. z o.o. w W. wystąpił z pozwem przeciwko Województwu (...) o zapłatę kwoty 512.275,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

- 150.000,00 zł od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty;

- 80.000,00 zł od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty;

- 73.150,00 zł od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty;

- 150.000,00 zł od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty;

- 59.125,00 zł od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty;

oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że strony zawarły 5 umów na dofinansowanie:

1.  ( (...).07.02.02– 28-004/11) „Poprawa efektywności działania (...) Składów Budowlanych dzięki wdrożeniu programu lojalnościowego oraz uruchomieniu usług cloud computing” w dniu 14.12.2011 r.

2.  ( (...).(...)) „Wdrożenie informatycznego systemu zarządzania w obszarze handlu elektronicznego realizowanego przez Spółkę (...) pod marką F.” w dniu 29.12.2010 r.

3.  ( (...) (...)) „Zwiększenie możliwości wykorzystania e-platformy zakupowej oraz giełdy towarowej w branży materiałów budowlanych przez Spółkę (...) dzięki zakupowi nowych funkcjonalności oprogramowania „ w dniu 29.12.2010 r.

4.  ( (...).(...)) „ Zakup narzędzi wspomagających system pozyskiwania członków sieci wspólnych zakupów przez (...) Składy Budowlane w dniu 28.12.2011 r.;

5.  ( (...).(...)) „ Usprawnienie procesów zarządzania handlem elektronicznym pod marką F., dzięki informatyzacji procesów i uruchomieniu e-usług” w dniu 28.12.2011 r.

W ramach powyższych programów i zgodnie z treścią ww. umów w ocenie powoda na datę złożenia pozwu dotychczas strona pozwana nie wypłaciła łącznie kwoty 512.275,00 złotych, przy czym zachowując powyższą chronologię umów, w ramach poszczególnych umów nie wypłacono dotychczas powodowej spółce odpowiednio: 150.000,00 zł, 80.000,00 zł , 73.150,00 zł, 150.000,00 zł, 59.125,00 zł. W ocenie powoda warunki wskazane w §8 umów, zostały spełnione. Zawarcie umów poprzedzały postępowania konkursowe, które strona powodowa przeszła pozytywnie uzyskując pozytywną ocenę formalną i merytoryczną i została w konsekwencji zakwalifikowana do dofinansowania. Strony umówiły się, że strona powodowa zrealizuje przedsięwzięcie inwestycyjno-gospodarcze opisane szczegółowo w ww. umowach, a strona pozwana wypłaci powodowi dofinansowanie przeznaczone na pokrycie zawnioskowanych wydatków kwalifikowanych na zasadach oraz warunkach określonych w umowie.

(pozew: k. 4-14)

Odpowiadając na pozew, pozwany Województwo (...) wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych .

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew podniósł, że powód z naruszeniem dobrych obyczajów pomija w pozwie istotne dla ustalenia stanu faktycznego okoliczności sprawy, próbując w ten sposób przerzucić ciężar dowodu na pozwanego. Po pierwsze powód pominął fakt kilkukrotnego aneksowania każdej z umów, przy czym prawa i obowiązki stron oraz zasady na jakich projekty miały zostać zrealizowane wynikają z ostatnich aneksów, a nie pierwotnych umów. Po drugie nie są prawdziwe twierdzenia pozwanego o pozostawieniu bez odpowiedzi wezwania do zapłaty z dnia 9 marca 2018 r. Pozwany ustosunkował się do tego wezwania pismem z dnia 23.03.2018 r. wskazując przyczyny nie wypłacenia pozostałych kwot dofinansowania. Po trzecie powód pominął, że po złożeniu ostatnich wniosków o płatność został poinformowany przez pozwanego, iż ich została wstrzymana z uwagi na prowadzone kontrole prawidłowej realizacji projektów. Powyższe w oczywisty sposób przeczy tezie powoda o wstrzymaniu wypłaty ostatnich transz dofinansowania bez jakiejkolwiek przyczyny. Po czwarte powód pominął fakt prowadzenia od listopada 2016 roku kontroli doraźnej wszystkich pięciu projektów. Skala i rozmiar stwierdzonych nieprawidłowości, bezsporne wskazuje, że umowy nie były realizowane w zgodzie z ich warunkami. Po piąte przy umowie nr (...) ostatni niezrealizowany wniosek o płatność , nie został dołączony do pozwu. Po szóste powód opisując poszczególne umowy podał częściowo nieprawidłowe kwoty. Pozwany zaprzeczył twierdzeniom powoda, jakoby wszystkie warunki wypłaty dofinansowania określone w §8 umów zostały spełnione. Pozwany przyznał, że nie wypłacił części dofinansowania w wysokości objętej pozwem z uwagi na niespełnienie warunków wypłaty określonych w cytowanym powyżej paragrafie.

(odpowiedź na pozew – k. 848-852).

Postanowieniem z dnia 24.10.2024 r., sygn.. akt (...) T.. Sąd m.in. podjął zawieszone postępowanie z udziałem po stronie powodowej Syndyka masy upadłości (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. (postanowienie – k. 2390).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Zarząd Województwa (...) z siedzibą w O., pełniąc funkcję instytucji zarządzającej, odpowiedzialnej za przygotowanie i realizację regionalnego programu operacyjnego, tj. (...) Warmia i M. 2007-2013, ogłosił konkurs w ramach (...), informując o możliwości składania wniosków o dofinansowanie projektów.

Powód przekazał wnioski aplikacyjne z załącznikami niezbędne do uzyskania dofinansowania projektu, w wyniku czego pomiędzy: Województwem (...), w imieniu którego działał Zarząd Województwa (...) jako Instytucją Zarządzającą Regionalnym Programem Operacyjnym Warmia i M. na lata 2007-2013, a sp. z o.o. (...) w L. (obecnie siedziba spółki znajduje się w W.) zostały zawarte następujące umowy:

1.  ( (...) (...)) „Poprawa efektywności działania (...) Składów Budowlanych dzięki wdrożeniu programu lojalnościowego oraz uruchomieniu usług cloud computing” w dniu 14.12.2011 r.

2.  ( (...).(...)) „Wdrożenie informatycznego systemu zarządzania w obszarze handlu elektronicznego realizowanego przez Spółkę (...) pod marką F.” w dniu 29.12.2010 r.

3.  ( (...) (...)) „Zwiększenie możliwości wykorzystania e-platformy zakupowej oraz giełdy towarowej w branży materiałów budowlanych przez Spółkę (...) dzięki zakupowi nowych funkcjonalności oprogramowania „ w dniu 29.12.2010 r.

4.  ( (...).(...)) „ Zakup narzędzi wspomagających system pozyskiwania członków sieci wspólnych zakupów przez (...) Składy Budowlane w dniu 28.12.2011 r.;

5.  ( (...).(...)) „Usprawnienie procesów zarządzania handlem elektronicznym pod marką F., dzięki informatyzacji procesów i uruchomieniu e-usług” w dniu 28.12.2011 r.

Umowy zostały następnie wielokrotnie zmieniane, ostatecznie ich brzmienie ustanowiono następującymi aneksami:

1.  Aneks nr (...) z dnia 24.07.2014 r. do umowy (...).07.02.02– 28-004/11 „Poprawa efektywności działania (...) (...) dzięki wdrożeniu programu lojalnościowego oraz uruchomieniu usług cloud computing” w dniu 14.12.2011 r. wraz z wnioskiem o dofinansowanie ID (...), zwany dalej „umową nr (...)”.

2.  Aneks nr (...) z dnia 03.09.2014 r. do umowy (...).(...) „Wdrożenie informatycznego systemu zarządzania w obszarze handlu elektronicznego realizowanego przez Spółkę (...) pod marką F.” w dniu 29.12.2010 r., wraz z wnioskiem o dofinansowanie ID (...), zwany dalej „umową nr (...)”;

3.  Aneks nr (...) z dnia 17.07.2014 r. do umowy (...).(...) „Zwiększenie możliwości wykorzystania e-platformy zakupowej oraz giełdy towarowej w branży materiałów budowlanych przez Spółkę (...) dzięki zakupowi nowych funkcjonalności oprogramowania” w dniu 29.12.2010 r., wraz z wnioskiem o dofinansowanie ID (...), zwany „umową nr (...)”;

4.  Aneks nr (...) z dnia 13.11.2014 r. do umowy (...).(...)) „ Zakup narzędzi wspomagających system pozyskiwania członków sieci wspólnych zakupów przez (...) (...) w dniu 28.12.2011 r., wraz z wnioskiem o dofinansowanie ID (...), zwany dalej „umową nr (...)”;

5.  Aneks nr (...) z dnia 17.07.2014 r. do umowy (...).(...) „Usprawnienie procesów zarządzania handlem elektronicznym pod marką F., dzięki informatyzacji procesów i uruchomieniu e-usług” w dniu 28.12.2011 r. wraz z wnioskiem o dofinansowanie ID (...), zwany dalej „umową nr (...)”,

Zgodnie z treścią umowy o dofinansowanie (...).07.02.02-28-004/11 „Poprawa efektywności działania (...) Składów Budowlanych dzięki wdrożeniu programu lojalnościowego oraz uruchomieniu usług cloud computing” nr (...).07.02.02-28-004/11-00 zawartej w dniu 14 grudnia 2011 r .pozwana miała przekazać powódce środki europejskie i dotacje celowe poprzez dofinansowanie, w formie refundacji lub zaliczki części wydatków kwalifikowanych poniesionych przez powódkę na realizację projektu „Poprawa efektywności działania (...) Składów Budowlanych dzięki wdrożeniu programu lojalnościowego oraz uruchomieniu usług cloud computing” określonego szczegółowo we wniosku o dofinansowanie Projektu nr (...).07.02.02-28-004. Powódka zobowiązała się do realizacji projektu zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie projektu, o którym mowa w ust. 1 umowy oraz w oparciu o harmonogram rzeczowo-finansowy przedkładany do Instytucji Zarządzającej (...) przed podpisaniem umowy. (§ 2 ust. 1 i 2 umowy nr (...).07.02. (...)-004/11-00). Wartość projektu wynosi 1.380.060,00 zł Zgodnie z warunkami umowy pozwana miała przekazać powódce kwotę 561.000,00 zł w tym 476.850,00 zł w ramach środków europejskich oraz kwoty 84.150,00 zł tytułem współfinansowania. Na podstawie złożonych wniosków o płatność została wypłacona powódce łączna kwota w wysokości 487.850,00 na którą składała się kwota 200.000,00 zł tytułem wniosku ID (...) - kwota 150.000,00 zł tytułem wniosku ID (...) (nr wew. 004-3), kwota 11.000 zł tytułem wniosku ID (...) (nr wew. 004-5C), kwota 126.850,00 zł tytułem wniosku ID (...) (nr wew. 004-6B).

Zgodnie z treścią umowy o dofinansowanie projektu nr (...).07.02.02-28-065/10 „Wdrożenie informatycznego sytemu zarządzania w obszarze handlu elektronicznego realizowanego przez Spółkę (...) pod marką F.” pozwana zobowiązała się do przekazania środków europejskich i dotacji celowej poprzez dofinansowanie, w formie refundacji lub zaliczki części wydatków kwalifikowalnych poniesionych przez powódkę na realizację projekt „Wdrożenie informatycznego systemu zarządzania w obszarze handlu elektronicznego realizowanego przez Spółkę (...) pod marką F. określonego szczegółowo we wniosku o dofinansowanie projektu nr (...).07.02.02-28-065/10. Powódka zobowiązała się do realizacji projektu zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie projektu, o którym mowa w ust. 1 umowy oraz w oparciu o harmonogram rzeczowo- finansowy przedkładany do Instytucji Zarządzającej (...) przed podpisaniem umowy. (§ 2 ust. 1 i 2 umowy nr (...).07.02.02-28-065/10). Wartość projektu wynosi 687.470,00 zł. Zgodnie z warunkami umowy pozwana miała przekazać powódce kwotę 281.750,00 zł w tym 239.487,50 zł w ramach środków europejskich, kwotę 42.262,50 zł tytułem współfinansowania. Na podstawie złożonych wniosków o płatność została wypłacona powódce łączna kwota w wysokości 201.750,00 zł tytułem wniosku ID (...) (nr wew. 065-5).

Zgodnie z treścią umowy o dofinansowanie projektu nr (...).07.02.02-28-068/10-00 „Zwiększenie możliwości wykorzystania e-platformy zakupowej oraz giełdy towarowej w branży materiałów budowlanych przez Spółkę (...) dzięki zakupowi nowych funkcjonalności oprogramowania” pozwana zobowiązała się do przekazania środków europejskich i dotacji celowej poprzez dofinansowanie, w formie refundacji lub zaliczki części wydatków kwalifikowalnych poniesionych przez powódkę na realizację projekt „ Zwiększenie możliwości wykorzystania e-platformy zakupowej oraz giełdy towarowej w branży materiałów budowlanych przez Spółkę (...) dzięki zakupowi nowych funkcjonalności oprogramowania” określonego szczegółowo we wniosku o dofinansowanie projektu nr (...).07.02.02-28-068/10-00. Powódka zobowiązała się do realizacji projektu zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie projektu, o którym mowa w ust. 1 umowy oraz w oparciu o harmonogram rzeczowo-finansowy przedkładany do Instytucji Zarządzającej (...) przed podpisaniem umowy. (§2 ust. 1 i 2 umowy nr (...).07.02.02-28-068/10-00). Wartość projektu wynosi 922.930,00 zł. Zgodnie z warunkami umowy pozwana miała przekazać powódce kwotę 378.250,00 w tym 321.512,50 zł w ramach środków europejskich, kwotę 56.737,50 zł tytułem współfinansowania. Na podstawie złożonych wniosków o płatność została wypłacona powódce łączna kwota w wysokości 228.250,00 zł tytułem wniosku ID (...) (nr wew. 068-6B).

Zgodnie z treścią umowy o dofinansowanie projektu nr (...).07,02.02-28-098/11-OO „Zakup narzędzi wspomagających system pozyskiwania członków sieci wspólnych zakupów przez (...) Składy Budowlane” pozwana zobowiązała się do przekazania środków europejskich i dotacji celowej poprzez dofinansowanie, w formie refundacji lub zaliczki części wydatków kwalifikowalnych poniesionych przez powódkę na realizację projektu „Zakup narzędzi wspomagających system pozyskiwania członków sieci wspólnych zakupów przez (...) Składy Budowlane” określonego szczegółowo we wniosku o dofinansowanie projektu nr (...).07.02.02-28-098/11-00. Powódka zobowiązała się do realizacji projektu zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie projektu, o którym mowa w ust. 1 umowy oraz w oparciu o harmonogram rzeczowo-finansowy przedkładany do Instytucji Zarządzającej (...) przed podpisaniem umowy. (S 2 ust. 1 i 2 umowy nr (...).07.02. (...)-098/11-00). Wartość projektu wynosi 1.002.450,00 zł. Zgodnie z warunkami umowy pozwana miała przekazać powódce kwotę 407.500,00 zł w tym 346.375,00 zł w ramach środków europejskich, kwotę 61.125,00 zł tytułem współfinansowania. Na podstawie złożonych wniosków o płatność została wypłacona powódce łączna w wysokości 250.000,00 zł tytułem wniosku ID (...) (nr wew. 098-3B)

Zgodnie z treścią umowy o dofinansowanie projektu nr (...).07.02.02-28-099/11-00 „Usprawnienie procesów zarządzania handlem elektronicznym pod marką F., dzięki informatyzacji procesów i uruchomienie e-usług” pozwana zobowiązała się do przekazania środków europejskich i dotacji celowej poprzez dofinansowanie, w formie refundacji lub zaliczki części wydatków kwalifikowalnych poniesionych przez powódkę na realizację projektu „ Usprawnienie procesów zarządzania handlem elektronicznym pod marką F., dzięki informatyzacji procesów i uruchomienie e-usług” określonego szczegółowo we wniosku o dofinansowanie projektu nr (...).07.02.02-28-099/11-00. Powódka zobowiązała się do realizacji projektu zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie projektu, o którym mowa w ust. 1 umowy oraz w oparciu o harmonogram rzeczowo-finansowy przedkładany do Instytucji Zarządzającej (...) przed podpisaniem umowy. (§ 2 ust. 1 i 2 umowy nr (...).07.02.02-28-099/11-00). Wartość projektu wynosi 2.773.650,00 zł. Zgodnie z warunkami umowy pozwana miała przekazać powódce kwotę 1.127.500,00 zł w tym 958.385,00 zł w ramach środków europejskich, kwotę 169.125,00 zł tytułem współfinansowania. Na podstawie złożonych wniosków o płatność została wypłacona powódce łączna kwota w wysokości 958.375,00 zł w tym kwota 250.000,00 zł tytułem wniosku ID (...) (nr wew. 099-IB), kwota 267.500,00 zł tytułem wniosku ID (...) (nr wew. 099-3), kwota 110.000,00 zł tytułem wniosku ID (...) (nr wew. 099-40, 190.875,00 zł tytułem wniosku ID (...) (nr wew. 099-7B).

Na datę złożenia pozwu strona pozwana nie wypłaciła stronie powodowej łącznie kwoty 512.275,00 złotych, przy czym zachowując powyższą chronologię umów, w ramach poszczególnych umów nie wypłacono dotychczas powodowej spółce odpowiednio: 150.000,00 zł, 80.000,00 zł , 73.150,00 zł, 150.000,00 zł, 59.125,00 zł.

(okoliczność bezsporna- przyznana przez stronę pozwaną).

Zgodnie z § 3 umów powód miał zrealizować cele w terminie do 31 grudnia 2013 r..

Zgodnie z § 8 umów, w ich ostatecznym brzmieniu, jeżeli zostanie stwierdzone, że beneficjent wykorzystał całość lub część dofinansowania niezgodnie z przeznaczeniem, bez zachowania obowiązujących procedur, lub pobrał całość lub część dofinansowania w sposób nienależny albo w nadmiernej wysokości, Beneficjent zobowiązuje się do zwrotu tych środków, odpowiednio w całości lub w części, z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, w terminie i na rachunki bankowe wskazane przez Instytucję Zarządzającą (IZ) (...).

Zgodnie zaś z § 14 umów Beneficjent ma obowiązek poddać się kontrolom, w zakresie prawidłowości realizacji Projektu z prawem krajowym i wspólnotowym, w tym m.in. kwalifikowalności poniesionych wydatków, stosowania procedur udzielania zamówień publicznych, utrzymania wskaźników projektu. Kontrole mogą być przeprowadzane przez Instytucją Zarządzającą (...) oraz inne podmioty uprawnione do jej przeprowadzenia na podstawie odrębnych przepisów. Kontrole mogą być przeprowadzane w dowolnym terminie w trakcie i na zakończenie realizacji projektu oraz przez okres 5 lat (3 lat w przypadku przedsiębiorcy typu (...)) od dnia finansowego zakończenia realizacji projektu. Beneficjent zobowiązuje się zapewnić podmiotom, o których mowa w ust 1, prawo m.in. do:

1) pełnego wglądu we wszystkie dokumenty, w tym dokumenty elektroniczne, związane z realizacją Projektu, przez cały okres ich przechowywania

2) wglądu we wszystkie dokumenty finansowo-księgowe mające wpływ na realizacją Projektu;

3) pełnego dostępu w szczególności do urządzeń, obiektów, terenów i pomieszczeń,
w których realizowany jest Projekt lub zgromadzona jest dokumentacja dotycząca realizowanego Projektu;

4) zapewnienia obecności osób, które udzielą wyjaśnień na temat wydatków i innych zagadnień związanych z realizacją Projektu.

Instytucja Zarządzająca (...) z przeprowadzonych czynność kontrolnych sporządza i przekazuje Beneficjentowi pisemną informację o poczynionych ustaleniach, zaś Beneficjentowi przysługuje prawo do wniesienia umotywowanych zastrzeżeń do treści zawartych w ustaleniach kontroli. Instytucja Zarządzająca (...) zobowiązana jest do rozpatrzenia wniesionych zastrzeżeń oraz do poinformowania kontrolowanego o sposobie ich załatwienia, przekazując ostateczny wynik kontroli, wskazując w szczególności, które zastrzeżenia nie zostały uwzględnione, wraz z uzasadnieniem faktycznym i prawnym. W przypadku niezłożenia zastrzeżeń przyjmuje się, że kontrolowany nie kwestionuje ustaleń kontroli. Instytucja Zarządzająca (...), w razie potrzeby, formułuje zalecenia pokontrolne, które przekazywane są Beneficjentowi wraz z treścią ustaleń kontrolnych. W wyznaczonym terminie Beneficjent jest obowiązany do wdrożenia zaleceń pokontrolnych lub poinformowania Instytucji Zarządzającej (...) o podjętych działaniach mających na celu ich realizację lub o niemożliwości ich wdrożenia wraz z uzasadnieniem. Niezłożenie przez Beneficjenta w terminie określonym przez Instytucję Zarządzającą (...) informacji o działaniach podjętych w celu wykonania zaleceń pokontrolnych powoduje wstrzymanie przekazania środków dofinansowania i może skutkować rozwiązaniem Umowy zgodnie z § 19 ust 1 pkt 6.

Z kolei w § 19 umów wskazano, że Instytucja Zarządzająca może rozwiązać umowę z zachowaniem jednomiesięcznego terminu wypowiedzenia, jeśli Beneficjent m.in. :

1.  nie wywiązywał się z obowiązków nałożonych na niego w niniejszej Umowie;

2.  z przyczyn i okoliczności leżących po stronie Beneficjenta, nie zrealizował celu założonego w Projekcie, w tym nie osiągnął wskaźników realizacji Projektu zakładanych we Wniosku o dofinansowanie.

W przypadku rozwiązania Umowy z ww. powodów, Beneficjent jest zobowiązany do zwrotu otrzymanego dofinansowania wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych naliczanymi od dnia przekazania dofinansowania, w terminie wyznaczonym przez Instytucję Zarządzającą (...) na rachunki bankowe przez nią wskazane.

(fakty bezsporne, potwierdzone dokumentami: umowy o dofinansowanie projektu k. 26-54, 213-256, 343-386, 475-503, 590- 619, wnioski o dofinansowanie k. 55-212, 257-342, 387-474, 504-589, 620-761 aneksy wraz z wnioskami k. 870-895, 966-992, 1056-1081, 1143-1167, 1229-1255)

W trakcie realizacji projektów pozwany przeprowadził szereg kontroli doraźnych m.in. w dniach: 14.11.2016 r., 28 listopada 2016 r., 5.04.2018 r., w wyniku których stwierdził istnienie szeregu nieprawidłowości.

W ich wyniku okazało się m.in., że nie jest możliwe ustalenie faktycznej siedziby beneficjenta, tj. miejsca, w którym powinny znajdować się zasoby informatyczne wdrożone i zakupione w ramach projektów. Z uwagi na powyższe brak było możliwości zweryfikowania na miejscu realizacji projektu stanu wdrożenia zasobów informatycznych zakupionych w ramach projektów.

Następczo ustalono również m.in, że powód nie zrealizował projektu, nie osiągnął zakładanych wskaźników, a tym samym wszystkie poniesione przez powoda wydatki są niekwalifikowane i podlegają zwrotowi, ponadto że pozwany nabył sprzęt komputerowy tj. serwer, macierze, load balancer, który nie był sprzętem nabytym w ramach przedmiotowego projektu, z uwagi na brak jego okazania podczas czynności kontrolnych. Za niekwalifikowany wydatek został uznany także zakup oprogramowania e–platforma ze względu na jego zrefundowanie w ramach innego projektu. W ramach prowadzonej działalności towar był sprzedawany tylko w formie tradycyjnej, mimo, że funkcja generowania faktur zakupowych i sprzedażowych została udostępniona użytkownikom. Platforma miała być dedykowana dla przedsiębiorstw w branży budowlanej: sklepów budowlanych, małych hurtowni, wykonawców robót budowlanych, a w rzeczywistości część faktur zostało wystawione na rolników i osoby fizyczne. Towar był różny m.in.: rękawiczki, kosy, karty pre-paid. Beneficjent miał zarabiać na marży związanej z samą działalnością platformy, a nie na sprzedaży towarów. Zgodnie z założeniami miał pobierać 2% od sprzedaży towarów za pomocą tej platformy. Założeniem było, że dla obniżenia ceny, zamówienia miały być zbierane z udziałem platformy i grupowane asortymentowo po czym cała grupa danego asortymentu miała być zamawiana przez beneficjenta u dostawców za niższą cenę. Ponadto stwierdzono, że beneficjent nie osiągnął celu projektu wobec braku realizacji wskaźników rezultatu projektu w zakresie liczby:

- nowych usług elektronicznych dla (...) świadczonych przez wsparte przedsiębiorstwa,

- korzystających z usług oferowanych w sieci,

- przedsiębiorstw objętych wdrożonymi i/lub zintegrowanymi systemami informatycznymi typu B2B.

- system lojalnościowy e-biuro, portal społecznościowy zostały nabyte przez Beneficjenta w ramach realizacji innego projektu, co oznacza podwójne nabycie tego samego produktu w dwóch niezależnych projektach.

- podczas kontroli stwierdzono brak elektronicznego przepływu informacji;

- liczba dotychczasowych pracowników uległa zmniejszeniu;

- lokalizacja projektu poza geograficznym obszarem obliguje Beneficjanta do zwrotu dofinansowania

(fakty bezsporne, potwierdzone dokumentem: protokół k. 859-860 informacje pokontrolne k. 901-912, 998-1010, 1041-1052, 1087-1099v., (...)- (...))

W związku z otrzymanymi informacjami pokontrolnymi z kontroli trwałości projektów, powodowa spółka pismami z dnia 2.02.2018 r. wniosła zastrzeżenia do postanowień zawartych w informacjach pokontrolnych, odmawiając jednocześnie podpisania tej informacji.

(fakty bezsporne, potwierdzone dokumentem: pisma powoda z zastrzeżeniami z 2 lutego 2018 r. k. 915-930v., (...)-1028v., (...)-1116v., (...)- 1198v., (...)-1294v.)

Następnie Instytucja Zarządzająca (...) w związku z zakończeniem kontroli oraz w nawiązaniu do pisma powoda z 2.02.2018 r. przekazującego zastrzeżenia do wyników kontroli IZ przekazała Spółce dnia pismami z dnia 11.04.2018 r. ostateczne stanowisko w sprawie stwierdzonych nieprawidłowości oraz ostateczną informację pokontrolną. Powód nie zgodził się z ustaleniami w ostatecznej informacji pokontrolnej.

(fakty bezsporne, potwierdzone dokumentami: ostateczne stanowisko w sprawie stwierdzonych nieprawidłowości k. 931-950, 1029-1040, 1117-1126, 1199-1209, 1295-1305v., ostateczna informacja pokontrolna k. 951-962,1041-1052, 1127-1139, 1210-1221, 1306-1318v.)

Pismami z dnia 12.07.2018 r, z uwagi na skalę, rodzaj i stopień stwierdzonych nieprawidłowości, w tym niezrealizowanie celu założonego w projekcie, nie osiągnięcie wskaźników zakładanych we wnioskach o dofinansowanie z przyczyn i okoliczności leżących po stronie powoda oraz nie wywiązanie się z obowiązków nałożonych na niego przedmiotowymi umowami pozwany nie wypłacił pozostałego dofinansowania na podstawie 8 § ust. 11 umów o dofinansowanie. Jednocześnie w piśmie tym wezwał beneficjenta do zwrotu wypłaconego dofinansowania.

Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zwrotu, pozwany zawiadomił powoda o wszczęciu z urzędu postępowań administracyjnych odnośnie każdego z pięciu projektów. Beneficjent wniósł o umorzenie postępowania w całości ze względu na jego bezprzedmiotowość.

(fakty bezsporne, potwierdzone dokumentem: Zawiadomienia o wszczęciu postępowania administracyjnego – k. 963-964v., (...)- (...), 1140- (...), (...)- (...), (...)-1320).

W wyniku postępowania decyzją administracyjną z dnia 17 grudnia 2019 r. nr 1/p/2019 Zarząd Województwa (...), działając jako Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Warmia i M. 2007-2013 utrzymał w mocy własną decyzję z dnia 9 kwietnia 2019 r. w przedmiocie określenia kwoty przypadającej do zwrotu i terminu oraz sposobu zwrotu przez powoda środków w kwocie 228.250,00 złotych wraz z należnymi odsetkami. Wyrokiem z dnia 30 lipca 2020 r., sygn.. akt I SA/Ol 121/20 W. Sąd Administracyjny w O. oddalił skargę strony powodowej na ww. decyzję pozwanego. Wyrokiem z dnia 24 maja 2024 r., sygn.. akt I GSK 1803/20 Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę kasacyjną powoda.

Z kolei decyzją administracyjną z dnia 17 grudnia 2019 r. nr 2/p/2019 Zarząd Województwa (...), działając jako Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Warmia i M. 2007-2013 utrzymał w mocy własną decyzję z dnia 9 kwietnia 2019 r. w przedmiocie określenia kwoty przypadającej do zwrotu i terminu oraz sposobu zwrotu przez powoda środków wraz z należnymi odsetkami przeznaczonych na projekt (...).07.02.02-28-099/11-00. Wyrokiem z dnia 30 lipca 2020 r., sygn.. akt I SA/Ol 122/20 W. Sąd Administracyjny w O. oddalił skargę strony powodowej na ww. decyzję pozwanego. Wyrokiem z dnia 24 maja 2024 r., sygn.. akt I GSK 1804/20 Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę kasacyjną powoda.

Z kolei decyzją administracyjną z dnia 17 grudnia 2019 r. nr 3/p/2019 Zarząd Województwa (...), działając jako Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Warmia i M. 2007-2013 utrzymał w mocy własną decyzję z dnia 9 kwietnia 2019 r. w przedmiocie określenia kwoty przypadającej do zwrotu i terminu oraz sposobu zwrotu przez powoda środków w kwocie 487.850,00 zł wraz z należnymi odsetkami przeznaczonych na projekt (...)07.02.02.-28-004/11-00. Wyrokiem z dnia 30 lipca 2020 r., sygn.. akt I SA/Ol 123/20 W. Sąd Administracyjny w O. oddalił skargę strony powodowej na ww. decyzję pozwanego. Wyrokiem z dnia 24 maja 2024 r., sygn.. akt I GSK 1805/20 Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę kasacyjną powoda.

Z kolei decyzją administracyjną z dnia 17 grudnia 2019 r. nr 4/p/2019 Zarząd Województwa (...), działając jako Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Warmia i M. 2007-2013 utrzymał w mocy własną decyzję z dnia 9 kwietnia 2019 r. w przedmiocie określenia kwoty przypadającej do zwrotu i terminu oraz sposobu zwrotu przez powoda środków w kwocie 228.250,00 złotych wraz z należnymi odsetkami przeznaczonych na projekt (...).07.02.02-28-068/10. Wyrokiem z dnia 30 lipca 2020 r., sygn.. akt I SA/Ol 124/20 W. Sąd Administracyjny w O. oddalił skargę strony powodowej na ww. decyzję pozwanego. Wyrokiem z dnia 24 maja 2024 r., sygn.. akt I GSK 1824/20 Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę kasacyjną powoda.

Z kolei decyzją administracyjną z dnia 17 grudnia 2019 r. nr 5/p/2019 Zarząd Województwa (...), działając jako Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Warmia i M. 2007-2013 utrzymał w mocy własną decyzję z dnia 9 kwietnia 2019 r. w przedmiocie określenia kwoty przypadającej do zwrotu i terminu oraz sposobu zwrotu przez powoda środków w kwocie 228.250,00 złotych wraz z należnymi odsetkami przeznaczonych na projekt. Wyrokiem z dnia 30 lipca 2020 r., sygn.. akt I SA/Ol 125/20 W. Sąd Administracyjny w O. oddalił skargę strony powodowej na ww. decyzję pozwanego. Wyrokiem z dnia 24 maja 2024 r., sygn.. akt I GSK 1823/20 Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę kasacyjną powoda.

(fakty bezsporne potwierdzone dokumentem: wyrok NSA z dnia 24.05.2024 r., I (...) – k. 2299-2315, wyrok NSA z dnia 24.05.2024, sygn.. akt I GSK 1804/20 – k. 2319-2333, wyrok NSA z dnia 24.05.2024 r., sygn.. akt I GSK 1805/20 – k. 2336v.- (...), wyrok NSA z dnia 24.05.2024, I (...) 184/20 – k.2347-2361,wyrok NSA z dnia 24.05.2024 r., sygn.. akt I GSK 1823/20 – k. 2365-2381).

Postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2018 r. w sprawie sygn. akt V GU 7/18 Sąd Rejonowy w Elblągu ogłosił upadłość obejmującą likwidację majątku dłużnika (...) Sp. z o.o. w W..

Pismem z dnia 29 maja 2018 roku pozwany Województwo (...) z siedzibą w O., działając jako wierzyciel zgłosił wierzytelność pieniężną wynikającą z siedmiu umów o dofinasowanie w łącznej kwocie 5.458.129,00 złotych na którą składały się:

1.  wierzytelności główne z poszczególnych umów, tj. kwoty wypłaconego dotychczas dofinasowania, w łącznej kwocie 3.566.225,00 złotych.

2.  odsetki w wysokości określonej, jak dla zaległości podatkowych w łącznej kwocie 1.891.904,00 złotych obliczone od dnia przekazania poszczególnych transz dofinasowania od dnia poprzedzającego ogłoszenie upadłości włącznie tj. do 11 kwietnia 2018 r.

Powyższe zgłoszenie wierzytelności obejmowało m.in wszystkie umowy na podstawie których powód zgłosił swoje roszczenie o zapłatę w niniejszej sprawie oraz całość dofinansowania dotychczas wypłaconego na rzecz powoda.

Przedmiotowe wierzytelności zostały uznane przez Syndyka masy upadłości (...) spółka z o.o. w upadłości z siedzibą w W. i ujęte w liście wierzytelności.

(fakty bezsporne, skutecznie niezaprzeczone przez stronę powodową, potwierdzone dokumentem: postanowienie SR w Elblągu z dnia 12 kwietnia 2018, sygn. akt V GU 7/18, k. 827, Informacja z KRS powoda – k. 828, Zgłoszenie wierzytelności z dnia 29.05.2018 r. – k. 861-865).

Sąd Okręgowy w Olsztynie postanowieniem z dnia 24 października 2024 r. zawiesił niniejsze postępowanie na zasadzie art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c. , albowiem dotyczy ono masy upadłości, ze skutkiem od chwili ogłoszenia upadłości. W punkcie II podjęto zawieszone postępowanie z udziałem po stronie powodowej Syndyka masy Upadłości (...) sp. z o.o. z siedzibą w W..

Pismem z dnia 23 października 2024 r., doręczonym w dniu 29.10.2024 r. Syndyk powoda poinformował Sąd o cesji wierzytelności obejmującej cały przedmiot niniejszej sprawy na rzecz Z. T. .

(fakty bezsporne, potwierdzone dokumentem: postanowienie T.. Sądu z dnia 24.10.2024 r. – k. 2390, pismo syndyka – zawiadomienie o cesji wierzytelności – k. 2391).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo, jako bezzasadne, nie zasługiwało na uwzględnienie.

Ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, przedstawionych przez strony, których treść oraz wiarygodność nie budziły żadnych wątpliwości, zaś strony ich nie kwestionowały. Okoliczności faktyczne sprawy stanowiły bądź to okoliczności bezsporne, bądź też przyznane bądź skutecznie nie zaprzeczone przez jedną ze stron. Jednocześnie Sąd pominął pozostałe wnioski dowodowe z pkt 5 i 6 pozwu (k. 6), w zakresie w jakim dotychczas nie zostały cofnięte przez powoda (k. 1822), bądź nie rozpoznane do dnia ostatniego terminu rozprawy głównej, jako nieistotne dla rozstrzygnięcia w sprawie oraz zmierzające do przedłużenia postępowania. Strona powodowa nie złożyła zastrzeżeń w trybie art. 162 k.p.c. odnośnie pominięcia wskazanych powyżej wniosków dowodowych.

Powództwo podlega oddaleniu z kilku niezależnych od siebie przyczyn.

Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z przepisem art. 192. 3) k.p.c. z chwilą doręczenia pozwu: zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy; nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej. Stąd też bez znaczenia dla dalszego bytu proces była cesja wierzytelności Sąd o cesji wierzytelności obejmującej cały przedmiot niniejszej sprawy na rzecz Z. T., o której syndyk poinformował Sąd pismem z dnia 23 października 2024 r., doręczonym w dniu 29.10.2024 r.

Idąc dalej podkreślić należy, że za rozgraniczeniem kompetencji organów administracji i sądów powszechnych przemawia art. 7 Konstytucji wyrażający zasadę działania organów władzy publicznej na podstawie i w granicach prawa oraz art. 10, w którym mowa jest o idei podziału władz.

Rozgraniczenie drogi sądowej i administracyjnej wynika także z przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (art. 2 § 3 i art. 177 § 1 pkt 3 K.p.c.) oraz Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 16 i art. 97 § 1 pkt 4 K.p.a.).

Szczególne znaczenie ma przy tym przepis art. 16 k.p.a. , który dotyczy związania organu (konsekwentnie też sądów powszechnych) decyzją ostateczną – brak jest bowiem w k.p.c. przepisu, który jednoznacznie wyrażałby tę zasadę.

Z kolei zgodnie z art. 170 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Art. 207 ustawy o finansach publicznych jest przykładem regulacji przewidującej szczególny reżim prawny w odniesieniu do wykorzystywania bezzwrotnych środków europejskich na realizację programów finansowanych z ich udziałem. W ust. 1 ustalono przesłanki nieprawidłowego wykorzystania wskazanych środków. Dokonując wykładni gramatycznej ust. 1 komentowanego przepisu, należy jednak uznać, że środkami, o których mowa, mogą być także środki przekazane w prawnej formie dotacji celowych z budżetu państwa, przeznaczone na współfinansowanie krajowe projektów finansowanych z udziałem środków europejskich. Przepis dotyczy zatem środków pochodzących z różnych możliwych źródeł, służących finansowaniu takich projektów, w których w jakiejś części uczestniczą bezzwrotne środki europejskie. Uregulowano tutaj także przebieg administracyjnoprawnej procedury zwrotu środków, wraz ze wskazaniem rodzaju sankcji stosowanych w przypadku nieprawidłowości pojawiających się w realizacji programów finansowanych z udziałem środków europejskich. Sankcje przewidziane w komentowanym przepisie polegają na obowiązku zwrotu środków wraz z odsetkami, a w konkretnych okolicznościach – na czasowym ograniczeniu prawa do dalszego otrzymywania takich środków. W ust. 1 komentowanego artykułu ustawodawca określił cztery rodzaje przesłanek, których wystąpienie spowoduje nałożenie sankcji przewidzianych w ust. 2, 3 i 4 przepisu, a mianowicie:

• wykorzystanie środków niezgodnie z przeznaczeniem,

• wykorzystanie środków z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 184,

• pobranie środków nienależnych,

• pobranie środków w nadmiernej wysokości.

Wystąpienie w określonej sytuacji faktycznej którejkolwiek ze wskazanych przesłanek pociąga za sobą obowiązek wszczęcia procedury administracyjnej zmierzającej do nałożenia określonych w komentowanym przepisie sankcji. Wykorzystanie niezgodnie z przeznaczeniem, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 komentowanego przepisu, to wykorzystanie środków na niewłaściwy cel. Oznacza to zapłatę za zadania inne niż przewidziane w umowie o dofinansowanie, np. niezwiązane bezpośrednio z realizacją projektu. Wskazuje na to wyraźnie orzecznictwo sądów administracyjnych, zgodnie z którym: „Wykorzystanie środków niezgodnie z przeznaczeniem następuje przez zapłatę za zrealizowane zadania inne niż te, na które środki były przyznane. Chodzi o sfinansowane zadania będące poza zakresem rzeczowym projektu, na który środki zostały przekazane, wydatki niezwiązane bezpośrednio z realizacją projektu, nieprzyczyniające się do osiągnięcia celu określonego w umowie o dofinansowanie, które nie mogą zostać uznane za kwalifikowalne. Przeznaczenie oznacza określenie z góry celu, któremu ma służyć dana rzecz, przekazanie dla kogoś, na czyjś użytek, zastosowanie". Według regulacji przewidzianej w art. 206 ust. 2 pkt 1 u.f.p. w treści umowy, o której mowa w ust. 1 tego artykułu, powinien zostać określony w szczególności opis projektu lub zadania, w tym cel, na jaki przyznano środki, i termin jego realizacji. Cel przeznaczenia środków jest więc beneficjentowi znany niewątpliwie już od momentu podpisania umowy. Warto jednak przypomnieć, że przeznaczenie środków jest już jednoznacznie formułowane przez beneficjenta na początkowym etapie aplikowania o środki. Wystąpienie przesłanki wykorzystania środków niezgodnie z przeznaczeniem nie musi jednak oznaczać konieczności zwrotu całości środków będących dofinansowaniem. W jednym z orzeczeń sądów administracyjnych stwierdzono, że: „Przepis art. 207 ust. 1 pkt 1 i 2 u.f.p. nie może być, w zakresie konieczności zwrotu całości dofinansowania, interpretowany rozszerzająco. Uznanie, że całość kwoty otrzymanego dofinansowania została wydatkowana niezgodnie z przeznaczeniem, z naruszaniem procedur umowy, wiązać się winno z wykazaniem niezrealizowania celów szczegółowych składających się na cel główny". Dla rozstrzygnięcia tej kwestii konieczne jest jednak przeprowadzenie postępowania dowodowego. Wykorzystanie środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 184 ust. 1 u.f.p., powinno być rozumiane szeroko. W literaturze zwraca się uwagę, że inne procedury obowiązujące przy wykorzystaniu środków europejskich mogą wynikać nie tylko z przepisów prawa powszechnie obowiązującego, lecz także mogą być kreowane przez specyficzne akty, stanowiące element umowy zawartej z beneficjentem, takie jak wytyczne wydawane przez Ministra Infrastruktury i (...) do poszczególnych programów operacyjnych. Przyjęcie takiego stanowiska uzasadniane jest przede wszystkim tym, że owe wytyczne, służące prawidłowej realizacji obowiązków przez beneficjenta, stanowią element umowy zawieranej przez upoważnioną instytucję z beneficjentem, gdyż klauzula o przestrzeganiu wytycznych zawierana jest w treści umów o dofinansowanie. Pogląd ten potwierdza także inny z wyroków NSA, przyjmując, że: „Procedury – jakich naruszenie może uzasadniać zastosowanie art. 207 ust. 1 pkt 2 u.f.p. – mogą wynikać nie tylko z aktu prawa powszechnie obowiązującego, ale także z łączącej strony umowy o dofinansowanie, w której zostaje uzgodniony sposób działania beneficjenta [...]. Sposób ten jest obowiązujący, a odstępstwo od niego bez wątpienia stanowi naruszenie procedur, o jakim mowa w art. 184 u.f.p.". Podobne stanowisko znajdujemy w innym orzeczeniu sądu administracyjnego, gdzie przyjęto, że: „Z przepisu art. 207 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 184 ust. 1 u.f.p. wynika, że wydatki związane z realizacją programów i projektów finansowanych ze środków pochodzących z budżetu UE są dokonywane zgodnie z procedurami określonymi w umowie międzynarodowej lub innymi procedurami obowiązującymi przy ich wykorzystaniu, przy czym te «inne procedury», o których mowa w art. 184 ust. 1 ww. ustawy, to także procedury określone w umowie między beneficjentem a instytucją zarządzającą". Wytyczne wydawane przez Ministra Infrastruktury i (...), stanowiąc element umowy zawieranej z beneficjentem, kreują zatem także procedury, które beneficjenci są zobowiązani przestrzegać. Można zatem przyjąć, że naruszeniem procedur będzie także każde niespełnienie wymogów przewidzianych w ministerialnych wytycznych stanowiących element składowy zawartej umowy. W umowie strona ubiegająca się o środki zobowiązuje się bowiem do określonego działania. Przyjmuje więc zobowiązanie do przestrzegania procedury przewidzianej w umowie. Naruszenie tych warunków jest więc zawsze naruszeniem procedury, o jakiej mowa w komentowanym przepisie. Warto zauważyć, że w orzecznictwie przyjmuje się, iż: „Naruszeniu procedury nie musi towarzyszyć powstanie rzeczywistej szkody, albowiem wystarczająca jest potencjalna możliwość spowodowania takiej szkody. Oznacza to, że szkoda taka nie musi być konkretną stratą finansową, gdyż do stwierdzenia, że miała miejsce niesprawiedliwość, wystarczy, że istniało zagrożenie, że szkoda powstanie". Pojęcie pobrania środków nienależnych nie zostało wyjaśnione w ust. 1 pkt 3 komentowanego przepisu. Wydaje się, że można przyjąć, podobnie jak w przypadku nienależnego pobrania dotacji (por. komentarz do art. 169 ust. 3 u.f.p.), iż będą to środki udzielone bez podstawy prawnej albo pobrane w wyniku merytorycznego błędu dotyczącego kwalifikacji projektu, popełnionego przez właściwą instytucję. W szczególności w orzecznictwie przyjmuje się, że są to środki „przyznane na podstawie dokumentu potwierdzającego nieprawdę, przyznane beneficjentowi podlegającemu wykluczeniu z możliwości otrzymania środków, refundujące wydatki poniesione przed datą kwalifikowalności lub uprzednio zrefundowane ze środków publicznych". Wszystkie wymienione okoliczności stanowiące przesłanki, których zaistnienie kreuje obowiązek zwrotu środków, są niezależne od wykazania winy lub jej rodzaju. Jak bowiem wskazano w orzeczeniu sądu administracyjnego, nie ma znaczenia, czy przyczyny skutkujące obowiązkiem zwrotu były zależne od beneficjenta: „Odpowiedzialność za wystąpienie okoliczności skutkujących obowiązkiem zwrotu środków opiera się na obiektywnych kryteriach niewypełnienia wszystkich warunków umowy. Nie ma znaczenia to, czy można beneficjentowi przypisać bezpośrednio winę z tytułu zaistniałych zdarzeń, czy też przyczyny skutkujące obowiązkiem zwrotu były zależne od beneficjenta. Organ nie bada winy czy też zamiaru beneficjenta, jego dobrej bądź złej wiary. W ustawie nie przewidziano żadnych okoliczności – wystąpienia winy lub jej rodzaju czy też zakresu udziału podmiotów trzecich w powstaniu sytuacji prowadzących do zwrotu środków. Beneficjent, podpisując umowę o dofinansowanie projektu, otrzymuje bezzwrotną pomoc pod warunkiem zrealizowania określonych w niej warunków. Sankcją za ich niezachowanie jest zwrot środków pobranych nienależnie, wraz z odsetkami. Organy orzekające o zwrocie środków przeznaczonych na realizację projektu nie są właściwe do oceny obowiązku ich zwrotu z punktu widzenia zasad właściwych dla Kodeksu cywilnego (przyczyny, zawinienie). Mają stwierdzić fakt istnienia umowy i stosownych postanowień w niej zawartych jako faktów istotnych dla prawa publicznego i w zależności od dokonanych ustaleń są zobowiązane do zastosowania właściwych przepisów". W orzecznictwie sądów administracyjnych zwraca się również uwagę, że: „Choć przepis art. 207 u.f.p. nie odwołuje się w wyraźny sposób do pojęcia nieprawidłowości, to nie można go interpretować w oderwaniu od art. 2 pkt 7 rozporządzenia nr 1083/2006. Decyzje określające kwoty do zwrotu wymagają spełnienia przewidzianej prawem unijnym przesłanki nieprawidłowości w rozumieniu art. 2 pkt 7 rozporządzenia nr 1083/2006. Dlatego przy wydawaniu decyzji o zwrocie dofinansowania organ obowiązany jest ustalić, czy doszło do nieprawidłowości, a wydanie takiej decyzji na podstawie art. 207 ust. 9 u.f.p. możliwe jest dopiero po uprzednim ustaleniu przez organ, że stwierdzone naruszenie ma charakter nieprawidłowości w rozumieniu art. 2 pkt 7 rozporządzenia nr 1083/2006. Zasadniczą przesłanką nakładania korekt i żądania zwrotu jest rzeczywisty albo potencjalny nieuzasadniony wydatek z budżetu UE. Jako naruszenie prawa wspólnotowego można uznać wszelkie odstępstwo od zapisów umowy lub naruszenie przepisów prawa unijnego i krajowego, które spowodowało lub mogło spowodować szkodę (uszczerbek) w budżecie ogólnym. Tak więc wszelkie nieprawidłowości, które potencjalnie mogą skutkować wypłatą środków, które nie powinny być wypłacone w myśl warunków umowy lub przepisów prawa, są traktowane jako nieprawidłowość. Obowiązek zwrotu środków nieprawidłowo wykorzystanych lub pobranych w nadmiernej wysokości albo w sposób nienależny wynika bezpośrednio z ust. 2 pkt 8 komentowanego przepisu, zgodnie z którym w treści zawartej umowy o dofinansowanie powinny zostać określone „warunki i terminy zwrotu środków, w tym środków nieprawidłowo wykorzystanych lub pobranych w nadmiernej wysokości lub w sposób nienależny". Beneficjent dofinansowania projektu, respektując warunki umowy, jest więc zobowiązany do dokonania bez wezwania zwrotu środków w ustalonym w umowie terminie. Dopiero gdy tego zaniedba, właściwy organ (zob. niżej) wzywa do zwrotu środków lub do wyrażenia zgody na pomniejszenie kolejnych płatności w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Po bezskutecznym upływie tego terminu właściwy organ określa w drodze decyzji kwotę przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki, a także sposób zwrotu środków. Warto jednak podkreślić, że środki kwalifikujące się do zwrotu na podstawie którejkolwiek z wymienionych przesłanek „są środkami nienależnymi już z chwilą przekazania beneficjentowi, nie zaś z upływem 14 dni od wydania decyzji określającej kwotę przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki”. Obowiązek zwrotu nieprawidłowo wykorzystanych środków wynika bezpośrednio z treści umowy: „Podstawą do żądania zwrotu przez instytucję zarządzającą nieprawidłowo wykorzystanych środków są postanowienia umowy o dofinansowanie zawartej przez beneficjenta, a jedynie w przypadku bezskutecznego upływu terminu do dobrowolnego zwrotu środków organ pełniący funkcję instytucji zarządzającej (wdrażającej, pośredniczącej) wydaje na podstawie art. 207 ust. 9 w zw. z art. 11 ustawy z 2009 r. o finansach publicznych decyzję określającą kwotę przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki, oraz sposób zwrotu środków". Odzyskiwanie środków w przypadku niedokonania ich dobrowolnego zwrotu następuje z zachowaniem procedury przewidzianej w ust. 8 i 9 komentowanego przepisu. Wymaga zatem wydania decyzji administracyjnej. Decyzja wydana na podstawie ust. 9 komentowanego przepisu ma charakter deklaratoryjny. Oznacza to, że obowiązek zwrotu dofinansowania, jaki obciążył beneficjenta w momencie wystąpienia którejkolwiek z przesłanek ustalonych w ust. 1 tego przepisu, powstał z mocy prawa, i to niezależnie od woli stron. Wydana decyzja przekształca jedynie powstały z mocy prawa obowiązek w zobowiązanie do zwrotu środków. Zobowiązanie to „powstaje z dniem uzyskania przez decyzję, o której mowa w art. 207 ust. 9 u.f.p., waloru ostateczności". Wydana decyzja nie tworzy zatem nowego stosunku prawnego.

Sądowa kontrola decyzji administracyjnej w przedmiocie zwrotu środków odbywa się na zasadach ogólnych. Ponieważ poprzedzające wydanie decyzji o zwrocie nakładanie korekt jest jedynie elementem stanu faktycznego i ustaleń organu, prawidłowość tych ustaleń podlega kontroli sądowej na etapie kontroli decyzji administracyjnej o zwrocie środków. Sąd administracyjny jest zatem uprawniony i zobowiązany do badania, czy nałożenie korekt było uzasadnione. W przeciwnym razie, tj. gdyby wykluczyć kontrolę merytoryczną prawidłowości nakładania korekt, sądowa kontrola decyzji w przedmiocie zwrotu środków byłaby całkowicie iluzoryczna. (Wiesława Miemiec, Komentarz do art. 207 ustawy o finansach publicznych, LEX 2018).

Dodać należy do tego, że organ ma prawo wydać decyzję o zwrocie środków pomimo braku rozwiązania umowy. Ciężar dowodu w postępowaniu administracyjnym (do którego stosuje się przepisy k.p.a.) spoczywa na organie (uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w O. z 9.01.2019 r., I SA/O. 329/18). Ocenie organu podlega naruszenie postanowień umowy o dofinansowanie. W przypadku stwierdzenia ponoszenia wydatków przez skarżącego organ powinien wyliczyć i wyraźnie wskazać, jaka część dofinansowania została wydatkowana w sposób nieuprawniony, a to wskazanie podlega kontroli sądów administracyjnych (uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K. z 4.06.2018 - I SA/Ke 82/18). Zawieszenie postępowania administracyjnego jest celowe jedynie w przypadku zaistnienia pomiędzy dwoma postępowaniami takiej relacji, w której rozstrzygnięcie sprawy, w której postępowanie ulega zawieszeniu, zależy od wyniku drugiego postępowania. W okolicznościach analizowanej sprawy (w kontekście prowadzonego równolegle procesu cywilnego o ustalenie bezskuteczności rozwiązania umowy o dofinansowanie) tego bezpośredniego wpływu brak, a więc niecelowe byłoby wstrzymywanie postępowania administracyjnego sądowego (uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w O. z 27.02.2018 r., I SA/O. 806/17).

W ocenie Sądu Okręgowego w Olsztynie, w składzie rozpoznającym tę sprawę, z przytoczonych wyżej wypowiedzi doktryny i orzecznictwa można wyprowadzić następujące wnioski:

Z jednej strony zachodzi droga sądowa w niniejszej sprawie, co oznacza, że dopuszczalny formalnie był pozew o zapłatę niewypłaconych dotychczas środków w postaci dofinasowania w ramach przedmiotowych umów o dofinasowanie. Z drugiej zaś Sąd Okręgowy w Olsztynie, jako sąd powszechny - cywilny związany jest zarówno ostatecznymi decyzjami administracyjnymi w przedmiocie obowiązku zwrotu przez powoda całości udzielonego dotychczas dofinasowania (vide: decyzje administracyjne z dnia 17 grudnia 2019 r. nr 1/p/2019, 2/p/2019, 3/p/2019, 4/p/2019, 5/p/2019 Zarządu Województwa (...), działając jako Instytucji Zarządzającej Regionalnym Programem Operacyjnym Warmia i M. 2007-2013), jak również prawomocnymi wyrokami Wojewódzkiego Sąd Administracyjnego w O. i następczymi wyrokami Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie oddalające skargi kasacyjne powoda (vide: wyrok NSA z dnia 24.05.2024 r., I (...) – k. 2299-2315, wyrok NSA z dnia 24.05.2024, sygn.. akt I GSK 1804/20 – k. 2319-2333, wyrok NSA z dnia 24.05.2024 r., sygn.. akt I GSK 1805/20 – k. 2336v.- (...), wyrok NSA z dnia 24.05.2024, I (...) 184/20 – k.2347-2361,wyrok NSA z dnia 24.05.2024 r., sygn.. akt I GSK 1823/20 – k. 2365-2381).

W realiach sprawy okolicznością bezsporną, bo przyznaną przez stronę pozwaną był fakt, iż na datę złożenia pozwu w niniejszej sprawie strona pozwana nie wypłaciła stronie powodowej łącznie kwotę 512.275,00 złotych, przy czym zachowując powyższą chronologię umów, w ramach poszczególnych umów nie wypłacono dotychczas powodowej spółce odpowiednio: 150.000,00 zł, 80.000,00 zł , 73.150,00 zł, 150.000,00 zł, 59.125,00 zł.

Jednakże skoro na gruncie sprawy Sąd Okręgowy związany był wymienionymi powyżej i szczegółowo omówionymi w ustaleniach stanu faktycznego ostatecznymi decyzjami administracyjnymi oraz wyrokami sądów administracyjnych obu instancji w przedmiocie obowiązku zwrotu przez powoda całości udzielonego dotychczas dofinasowania na rzecz pozwanego, to tym samym nie sposób w realiach sprawy zasadnie oczekiwać, jak tego żądał powód, aby jego powództwo o zapłatę nie wypłaconej dotychczas części tego samego dofinansowania mogłoby zostać uwzględnione w jakiejkolwiek części.

Nie dość bowiem, że powództwo w tym zakresie nie zostało udowodnione co do zasady (art. 6 k.p.c.) to uwzględnieniu powództwa w takim kształcie i na tle ustalonych okoliczności faktycznych stoją na przeszkodzie również względy logiki formalnej oraz względy słuszności. Z całą mocą należy podkreślić, że na gruncie sprawy pozwany wykazał wadliwość wykonania poszczególnych umów o dofinansowanie przez powoda, a w konsekwencji niezasadność wypłaty na jego rzecz ostatnich transz świadczenia z każdej ze spornych umów, które to niewypłacone transze stanowią kwotowo przedmiot niniejszej sprawy. Symptomatycznym w kontekście istoty rozstrzygnięcia w realiach sprawy jest również okoliczność, na którą zasadnie zresztą zwracał uwagę pełnomocnik strony pozwanej w mowie końcowej, a mianowicie, że przedmiotowe wierzytelności pozwanego względem powoda obejmujące zwrot całości dotychczas wypłaconego dofinansowania wraz z odsetkami zostały uznane przez Syndyka masy upadłości (...) spółka z o.o. w upadłości z siedzibą w W. i ujęte w liście wierzytelności. Niezależnie od powyższej argumentacji, na wypadek odmiennej oceny Sądu II instancji, na aprobatę zasługuje stanowisko pełnomocnik pozwanego, zasadnie i skutecznie podnoszącego na gruncie sprawy (vide: pismo z dnia 05.02.2019 r. – k. 1826-1834) zarzut przedawnienia roszczeń powoda. W istocie bowiem w przypadku zobowiązań bezterminowych, termin spełnienia świadczenia nadchodzi z momentem wezwania (art. 455 k.c.), w niniejszej zaś sprawie powód zażądał wypłaty pozostałych środków dopiero na skutek wezwania z dnia 9.03.2018 r., a więc po upływie 3 letniego terminu przedawnienia roszczeń w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami.

Mając na uwadze powyższe, powództwo jako nieuzasadnione, podlegało oddaleniu w całości na podstawie wskazanych powyżej przepisów.

Powód przegrał sprawę i zgodnie z wyrażoną w art. 98 k.p.c. regułą odpowiedzialności za wynik procesu winien zwrócić przeciwnikowi poniesione przez niego koszty procesu, wobec czego Sąd zasądził od niego na rzec strony pozwanej kwotę 10.800 zł. Złożyły się na nią koszty zastępstwa procesowego ustalone zgodnie
z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r.
w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

Sędzia Krystian Szeląg