Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2024r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

sędzia Dorota Scott-Sienkiel Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Szczepanek

po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2024r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa Krajowego Ośrodka (...) w W.

przeciwko G. S. i I. S.

o zapłatę

I.  uchyla nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany przez Sąd Okręgowy wO. z dnia 17.07.2023r. sygn. akt I Nc (...),

II.  umarza postępowanie w zakresie roszczenia odsetkowego od kwot:

a)  10.330,00 zł od dnia 01.09.2020r. do dnia 17.04.2023r.,

b)  10.330,00 zł od dnia 01.09.2021r. do dnia 17.04.2023r.,

c)  10.330,00 zł od dnia 01.09.2022r. do dnia 17.04.2023r.

III.  zasądza od pozwanych G. S. i I. S. solidarnie na rzecz powoda Krajowego Ośrodka (...) w W. Oddziału Terenowego w O. kwotę 114.374,36 zł (sto czternaście tysięcy trzysta siedemdziesiąt cztery 36/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

a)  10.330,00 zł od dnia 18.04.2023r. do dnia zapłaty,

b)  10.330,00 zł od dnia 18.04.2023r. do dnia zapłaty,

c)  10.330,00 zł od dnia 18.04.2023r. do dnia zapłaty,

d)  72.310,00 zł od dnia 18.04.2023r. do dnia zapłaty,

e)  6.458,35 zł od dnia 20.06.2023r. do dnia zapłaty,

f)  4.616,00 zł od dnia 20.06.2023r. do dnia zapłaty,

IV.  przyznaje kuratorowi nieznanych z miejsca pobytu pozwanych -r.pr. S. W. wynagrodzenie w kwocie 2.656,80 zł, w tym kwotę 496,80 zł tytułem podatku VAT, które wypłacić z zaliczki uiszczonej przez powoda;

V.  zasądza od pozwanych G. S. i I. S. solidarnie na rzecz powoda Krajowego Ośrodka (...) w W. kwotę 9.486,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu- z ustawowymi odsetkami za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty,

VI.  nakazuje ściągnąć od pozwanych G. S. i I. S. na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w O.) kwotę 4.290,00 zł tytułem tymczasowo poniesionych kosztów sądowych.

sędzia Dorota Scott-Sienkiel

Sygn. akt I C 1852/23

UZASADNIENIE

Powód Krajowy Ośrodek (...) w W. Oddział Terenowy w O. złożył pozew, w którym wniósł o rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym i orzeczenie nakazem zapłaty, że pozwani G. S. i I. S. mają zapłacić solidarnie na jego rzecz z weksla kwotę 114.374,36 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie

a)  od kwoty 10.330,00 zł - od dnia 1 września 2020 r. do dnia zapłaty,

b)  od kwoty 10.330,00 zł - od dnia 1 września 2021 r. do dnia zapłaty,

c)  od kwoty 10.330,00 zł - od dnia 1 września 2022 r. do dnia zapłaty,

d)  od kwoty 72.310,00 zł - od dnia 18 kwietnia 2023 r. do dnia zapłaty,

e)  od kwoty 6.458,36 zł - od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz

f)  od kwoty 4.616,00 zł - od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty

wraz z kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłaty.

W przypadku wniesienia przez pozwanych zarzutów od nakazu zapłaty wniósł o utrzymanie nakazu zapłaty w mocy i zasądzenie od pozwanych na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Ponadto, wniósł o ustanowienie dla pozwanych w trybie art. 144 § 1 KPC kuratora osoby nieznanej z miejsca pobytu.

W uzasadnieniu powód wskazał, że powód jest w posiadaniu weksla własnego wystawionego przez pozwanych na kwotę 114.374,36 zł. Weksel został złożony na zabezpieczenie roszczeń wynikających z umowy sprzedaży z dnia 21 sierpnia 2015 r. nieruchomości położonych w obrębie W., gmina M., powiat (...), województwo (...), oznaczonych jako działka nr (...) o pow. 4,5790 ha oraz działka nr (...) o pow. 0, (...).

Pozwani nie uregulowali wymagalnych należności z tytułu zapłaty powodowi kolejnych rat ceny sprzedaży nieruchomości. W związku z niedotrzymaniem przez pozwanych obowiązku zapłaty: raty płatnej do 31 sierpnia 2020 r. (częściowo), raty płatnej do 31 sierpnia 2021 r. oraz raty płatnej do 31 sierpnia 2022 r., powód stosownie do § 4 ust. 3 umowy sprzedaży wypowiedział postanowienia o rozłożeniu na raty ceny sprzedaży i wezwał pozwanych do zapłaty niespłaconej części ceny przedmiotowej nieruchomości wraz z oprocentowaniem w terminie 1 miesiąca od daty doręczenia wypowiedzenia na piśmie.

W związku z powyższym, powód wypełnił na kwotę zadłużenia weksel i wezwał pozwanych do jego wykupienia w terminie do 17 kwietnia 2023 r. Weksel nie został przez pozwanych wykupiony w terminie wskazanym w wezwaniu a należność nie została uregulowana.

Powód korespondencję do pozwanych kierował na adres wskazany w ww. umowie sprzedaży. Przedmiotowa korespondencja została jednak opatrzona przez operatora pocztowego adnotacją „zwrot nie podjęto w terminie”. W związku z powyższym, powód wniósł o ustanowienie dla pozwanych kuratora w trybie art. 144 § 1 KPC jako dla osób nieznanych z miejsca pobytu (pozew k. 4-5v.)

W dniu 17 lipca 2023 r. tut. Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, którym nakazał pozwanym aby zapłacili solidarnie na rzecz powoda z weksla kwotę 114.374,36 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

a) 10.330,00 zł - od dnia 01.09.2020 r. do dnia zapłaty,

b) 10.330,00 zł - od dnia 01.09.2021 r. do dnia zapłaty,

c) 10.330,00 zł - od dnia 01.09.2022 r. do dnia zapłaty,

d) 72.310,00 zł - od dnia 18.04.2023 r. do dnia zapłaty,

e) 6.458,36 zł - od dnia 20.06.2023 r do dnia zapłaty,

f) 4.616,00 zł - od dnia 20.06.2023 r do dnia zapłaty

oraz kwotę 5.030,00 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 3.600,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, w terminie miesiąca od doręczenia nakazu albo wnieśli w tym terminie zarzuty (nakaz zapłaty k. 33).

Postanowieniem z dnia 25 września 2023 r. (k. 52), Sąd ustanowił dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych kuratora w osobie radcy prawnego S. W..

W zarzutach od nakazu zapłaty Kurator dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych wniósł o uchylenie nakazu zapłaty w całości, oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od Skarbu Państwa wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla osób nieznanych z miejsca pobytu, według norm przepisanych powiększonych o podatek dochodowy od osób fizycznych.

Kurator zakwestionował prawidłowość wystawienia weksla, a w szczególności wysokość kwoty, na którą opiewa weksel. Podkreślił, iż weksel został wypełniony niezgodnie z postanowieniami deklaracji wekslowej, stanowiącej integralną część weksla. Nieprawidłowo wystawiony weksel nie może stanowić podstawy wydania przeciwko pozwanym nakazu zapłaty. Dalej wskazał, iż powód dopuścił się naruszenia zakazu anatocyzmu. W pozwie wniósł o zasadzenie odsetek kolejno od kwot 10.330,00 od dnia 1 września 2020 r., 1 września 2021 r. i 1 września 2022 r. do dnia zapłaty. Wskazać należy, iż przedmiotowe odsetki zostały doliczone do należności głównej, zatem powód nie mógł ponownie dochodzić ich naliczenia za wyżej wskazany okres, bowiem dokonał ich kapitalizacji. Kapitalizacja odsetek jest rozumiana jako doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy. Zgodnie z art. 482 § 1 k.c. dochodzi wówczas do przekształcenia zaległych odsetek w świadczenie główne i od chwili doliczenia nie można już mówić o istnieniu odsetek (narzuty od nakazu zapłaty k. 61, pismo procesowe k. 62).

Na rozprawie w dniu 11 marca 2024 r. pełnomocnik powoda cofnął pozew w zakresie odsetek:

a)  od kwoty 10.330,00 zł - od dnia 1 września 2020 r. do dnia zapłaty,

b)  od kwoty 10.330,00 zł - od dnia 1 września 2021 r. do dnia zapłaty,

c)  od kwoty 10.330,00 zł - od dnia 1 września 2022 r. do dnia zapłaty,

co wynikało z błędnie wskazanej daty początkowej naliczenia odsetek od w/w kwot. Wskazał, że prawidłowym okresem naliczania ustawowych odsetek za opóźnienie powinien być okres od dnia 18 kwietnia 2023 r. (data płatności weksla) do dnia zapłaty tj. jak w przypadku kwoty 72.310,00 zł. Ponadto wniósł o uwzględnienie w kosztach procesu zaliczki uiszczonej przez powoda na kuratora oraz cofnął wniosek o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności jako bezprzedmiotowy.

Kurator pozwanych wyraził zgodę na częściowe cofnięcie pozwu w zakresie roszczenia odsetkowego a nadto wniósł o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty po 10.330 zł każda aż do spłaty całego zadłużenia.

(protokół rozprawy k. 74)

Sąd ustalił, co następuje:

Powód Krajowy Ośrodek (...) w W. Oddział Terenowy w O. jest następcą prawnym Agencji (...) w O..

(okoliczność bezsporna)

W dniu 21 sierpnia 2015 r. poprzednik prawny powoda zawarł z pozwanymi umowę sprzedaży nieruchomości położonych w obrębie W., gmina M., powiat (...), województwo (...), oznaczonych jako działka nr (...) o pow. (...) ha oraz działka nr (...) o pow. 0, (...). Wskazane działki w wyniku sprzedaży zostały odłączone z księgi wieczystej KW nr (...), którą prowadzi Sąd Rejonowy w E. VI Wydział Ksiąg Wieczystych (§1 umowy).

Pozwani nabyli nieruchomość do swojego majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską, w celu powiększenia gospodarstwa rodzinnego w rozumieniu art. 5 ustawy z dnia 11.04.2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (§ 3 umowy).

Zgodnie z § 4 umowy strony postanowiły, że cena sprzedaży w kwocie 160.700,00 złotych płatna jest w następujący sposób:

a)część ceny, w kwocie 16.080 zł kupujący zapłacili sprzedającej Agencji przed zawarciem niniejszej umowy, co potwierdził Pełnomocnik Agencji (i pokwitował zapłatę tej kwoty), przy czym na poczet tej pierwszej wpłaty zaliczone zostało wadium wpłacone przez kupujących w kwocie 15.000 złotych,

b)pozostałą część ceny, w kwocie 144.620 złotych, pozwani zobowiązali się solidarnie (jako dłużnicy solidarni) zapłacić sprzedającej Agencji w 14 ratach rocznych w równej wysokości po 10.330 złotych każda rata, płatnych do dnia 31 sierpnia każdego roku, rozpoczynając od 2016 roku, wraz z określonym w umowie oprocentowaniem - to jest należność z tytułu sprzedaży podlega oprocentowaniu do dnia jej zapłaty w wysokości stopy dyskontowej stanowiącej stopę bazową ogłaszaną w komunikacie Komisji Europejskiej powiększoną o 1 punkt procentowy. Oprocentowanie to stosuje się w przypadku dotrzymania przez nabywców ustalonych w umowie bądź odroczonych terminów płatności należności i oprocentowania. Od należności niezapłaconej w ustalonych w umowie bądź odroczonych terminów płatności pobiera się odsetki ustawowe

W przypadku:

a)niezapłacenia przez kupujących którekolwiek raty wraz z oprocentowaniem w terminie określonym w § 4 ust. l lit. b,

b)zagrożenia terminowej zapłaty którejkolwiek raty z powodu złego stanu majątkowego kupujących,

c)naruszenia przez kupujących określonego w § 3 obowiązku używania nieruchomości zgodnie z prawidłowej gospodarki w rolnictwie, a w szczególności wykorzystania nieruchomości w całości lub w części na inne cele niż prowadzenie działalności gospodarczej w rolnictwie,

d)niespełnienia przez kupujących zobowiązania, o którym mowa w ust.2 tego paragrafu,

Agencja zastrzegła sobie prawo wypowiedzenia postanowienia umowy o rozłożeniu na raty pozostałej części ceny i wezwania kupujących do zapłaty całej niespłaconej części ceny sprzedaży wraz z oprocentowaniem i wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w terminie jednego miesiąca od daty doręczenia nabywcom wypowiedzenia na piśmie postanowień § 4 ust.1 lit. b umowy.

Stosownie do § 6 ust. umowy I. A. i G. W. małżonkowie S. ustanowili na nabywanej niniejszym aktem nieruchomości na rzecz Agencji Nieruchomości Rolnych hipotekę umowną łączną do sumy najwyższej 220.000,-PLN w celu zabezpieczenia wierzytelności:

a) z tytułu pozostałej do zapłaty części ceny za nieruchomość nabytą niniejszym aktem notarialnym;

b) z tytułu oprocentowania niespłaconej części ceny sprzedaży do dnia jej zapłaty, w wysokości określonej na podstawie § 4 ust. l rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 lutego 2012 roku w sprawie szczegółowych warunków rozkładania na raty należności z tytułu sprzedaży nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz wysokości oprocentowania rozłożonej na raty należności (Dz.U. z 2012 r. poz.208), albo na podstawie aktu prawnego, który zastąpi wymienione rozporządzenie;

c) z tytułu odsetek ustawowych za opóźnienie;

d) z tytułu kosztów postępowania sądowego (w tym kosztów zastępstwa procesowego) oraz kosztów postępowania egzekucyjnego (w tym kosztów zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym), a stawający w imieniu Agencji, oświadcza, że Agencja na ustanowienie powyższej hipoteki wyraża zgodę.

W § 6 ust. 3 pozwani oświadczyli, że dodatkowym zabezpieczeniem zapłaty przez nich reszty ceny sprzedaży wraz z oprocentowaniem i odsetkami, o których mowa w § 4 umowy, oraz wszelkich innych kosztów związanych z wymienionymi należnościami, są cztery weksle własne in blanco, złożone przez nich, które sprzedająca Agencja ma prawo wypełnić na warunkach określonych w odrębnie złożonej deklaracji wekslowej.

(dowód: akt notarialny z dnia 21.08.2015 r. repertorium A nr 4655/2015 – k. 12-24)

Pozwani zgodnie z § 6 ust. 3 umowy wystawili 4 weksle własne „in blanco”.
W deklaracji wekslowej z dnia (...) r., pozwani wskazali, że składają 4 weksle in blanco z klauzulą „bez protestu” dla zabezpieczenia roszczeń wynikających z umowy sprzedaży działek nr (...) obręb W. gmina M. o łącznej powierzchni (...) ha. Upoważnili Agencję Nieruchomości Rolnych w W. Oddział Terenowy w O. do wypełnienia weksli in blanco, w szczególności co do miejsca, daty i sumy odpowiadającej ich długowi wraz z oprocentowaniem, odsetkami i innymi kosztami powstałymi w związku z realizacją niniejszej umowy. Pozwani wyrazili zgodę na opatrzenie weksli datą płatności według uznania Agencji. Zgodnie z deklaracją, pozwani powinni zostać zawiadomieni o wypełnieniu weksla listem poleconym wysłanym najpóźniej na 7 dni przed terminem płatności,

(dowód: deklaracja wekslowa – k. 25)

Powód uzupełnił weksel in blanco zgodnie z deklaracją wekslową. Suma wekslowa wynosiła 114.374,36 zł z terminem płatności w dniu 17 kwietnia 2023 r.

Pismem z dnia 1 marca 2023 r., w związku z niedotrzymaniem warunków określonych w § 4.1 umowy sprzedaży działki nr (...) obręb W., gmina M. o łącznej pow. (...) ha, stosownie do treści zawartej w § 4.3 umowy, powód wypowiedział postanowienia zawarte w § 4.1 umowy w zakresie rozłożenia na raty i wezwał do zapłaty całej niespłaconej ceny sprzedaży w kwocie 103.300,00 zł wraz z oprocentowaniem z tytułu rozłożenia ceny sprzedaży na raty w kwocie 6.458,36 zł oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienia naliczonymi do 17.04.2023r. w wysokości 4.616,00 zł, razem 114.374,36 zł w terminie jednego miesiąca licząc od daty doręczenia wypowiedzenia.

Jednocześnie powód zawiadomił, że na powyższe roszczenie wypełniono weksel na kwotę 114.374,36 zł, który przedstawia do wykupu w terminie ostatecznym do 17 kwietnia 2023r. Wskazał, że w przypadku nie uregulowania kwoty 114.374,36 zł w wyznaczonym terminie sprawę skieruje na drogę postępowania sądowego a następnie egzekucyjnego, do licytacji majątku włącznie.

(dowód: weksel k. 7, pismo powoda – k. 26).

Pozwani nie odbierali korespondencji kierowanej do nich przez powoda mimo zamieszkiwania pod adresem, na który była nadawana.

(dowód: kserokopie kopert zwróconych nadawcy k. 27-28v., stanowisko kuratora pozwanych k. 74)

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów dołączonych do pozwu. Zarzuty od nakazu zapłaty były z przyczyn oczywistych pozbawione załączników.

W świetle ustalonych okoliczności faktycznych powództwo w kształcie nadanym częściowym cofnięciem pozwu dokonanym na rozprawie w dniu 11 marca 2024 r. podlegało uwzględnieniu w całości. Z uwagi jednak na częściowe cofnięcie pozwu Sąd uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany przez tut Sąd w dniu (...) r., sygn. akt I Nc (...), o czym orzekł jak w punkcie I wyroku

Wskazać w tym miejscu należy, że w/w cofnięcie pozwu nie było sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego i nie zmierzało do obejścia prawa a ponadto kurator pozwanych wyraził na nie zgodę. Dlatego też Sąd na podstawie art. 355 w zw. z art. 203 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie w tym zakresie o czym orzekł jak w punkcie II wyroku.

Pozwani nie odbierali kierowanej do nich korespondencji mimo zamieszkiwania pod wskazanym adresem (k. 27-28v). Powyższa okoliczność stanowiła uprawdopodobnienie wskazane w treści art. 144 § 1 k.p.c. a sprawa niniejsza nie zalicza się do spraw wskazanych w zdaniu drugim tego przepisu, zatem Sąd nie był zobowiązany do przeprowadzenia dochodzenia w celu ustalenia miejsca zamieszkania lub pobytu pozwanych. Z tych względów wniosek powoda zawarty w pozwie został uwzględniony.

Okolicznością bezsporną w sprawie było to, że powód jest następcą prawnym Agencji Nieruchomości Rolnych. Następstwo prawne powoda wynika z art. 45 ustawy z dnia 10.02.2017 r. przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Ośrodku (...). Zgodnie z art. 46 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy powód z dniem 1.09.2017 r. z mocy prawa wstąpił w ogół praw i obowiązków Agencji Nieruchomości Rolnych, w szczególności wierzytelności i zobowiązania Agencji Nieruchomości Rolnych stają się wierzytelnościami i zobowiązaniami Krajowego Ośrodka (...) oraz powód stał się strona umów i porozumień, których stroną była Agencja Nieruchomości Rolnych. Uprawnienie do wypełnienia weksla in blanco również przeszło na powoda, co znajduje potwierdzenie w uzasadnieniu postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 25.06.2019 r. o sygn. akt II CSK 680/18 „Uprawnienie do uzupełnienia weksla in blanco może zostać przeniesione na inną osobę wraz z wekslem in blanco w drodze przelewu (a nie indosu), jak też, że może ono przejść na inną osobę w drodze sukcesji uniwersalnej; również, co jest istotne w okolicznościach sprawy, sukcesji uniwersalnej częściowej - jeżeli mieści się w zakresie majątku podlegającego tej sukcesji.”.

Ponadto, bezsporne w sprawie niniejszej było zawarcie przez poprzednika prawnego powoda z pozwanymi umowy sprzedaży nieruchomości położonych w obrębie W., gmina M., powiat (...), województwo (...), oznaczonych jako działka nr (...) o pow. (...) ha oraz działka nr (...) o pow. 0, (...). Pozwani nabyli nieruchomość do swojego majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską, w celu powiększenia gospodarstwa rodzinnego za cenę 160.700 złotych, która miała być zapłacona na warunkach wskazanych w umowie.

Odnosząc się do podniesionych przez kuratora pozwanych zarzutów od nakazu zapłaty, w pierwszej kolejności wskazać należy, że zarzut iż powód dopuścił się naruszenia zakazu anatocyzmu stał się bezprzedmiotowy wobec cofnięcia pozwu w zakresie nieprawidłowo wskazanego okresu, za jaki powód żądał odsetek ustawowych za opóźnienie.

Pozostały zaś zarzut tj. nieprawidłowości wystawienia weksla, a w szczególności wysokość kwoty, na którą opiewa weksel oraz wypełnienia weksla niezgodnie z postanowieniami deklaracji wekslowej, stanowiącej jego integralną część, nie mógł odnieść zamierzonego skutku w postaci oddalenia powództwa.

Warto w tym zakresie przywołać wyrok z dnia 25 czerwca 2020 r. sygn. akt V ACa 485/19 Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, w uzasadnieniu którego Sąd podkreślił kwestię ciężaru dowodowego w przypadku zobowiązania wekslowego wskazując, iż w sytuacji przeniesienia sporu, po wydaniu nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla, na płaszczyznę oceny stosunku podstawowego, to pozwanego obciąża obowiązek wykazania, że weksel in blanco nie został wypełniony zgodnie z deklaracją wekslową.

Ponadto Sąd Apelacyjny w Białymstoku wskazał, że gdy wierzyciel wykaże, że posiadany przez niego weksel spełnia wszystkie cechy przesądzające o jego ważności, a nadto został wydany przez wystawcę, to aktualizuje się domniemanie istnienia wierzytelności w wysokości sumy wekslowej, zaś ciężar dowodu przeciwnego przerzucony zostaje na dłużnika. Jeżeli toczy on spór z pierwszym wierzycielem wekslowym, to może powoływać się na zarzuty ze stosunku podstawowego. Ten, jak najczęściej wynika z treści porozumienia unormowanego w art. 10 Prawa wekslowego, jest podstawą wystawienia i wręczenia weksla, a w konsekwencji decyduje o istnieniu zobowiązania wekslowego (zob. wyrok z dnia 05.12.2018 r., SA w Białymstoku I ACa 648/18).

Nie budzi wątpliwości Sądu, że złożony przez powoda do akt sprawy weksel in blanco spełnia wszystkie wymagania przewidziane dla weksla w przepisie art. 101 ustawy prawo wekslowe.

Z treści łączącej strony umowy wynika, że w przypadku niezapłacenia przez pozwanych którekolwiek raty wraz z oprocentowaniem w terminie określonym w § 4 ust. l lit. b umowy, poprzednik prawny powoda miał prawo wypowiedzenia postanowienia umowy o rozłożeniu na raty pozostałej części ceny i wezwania kupujących do zapłaty całej niespłaconej części ceny sprzedaży wraz z oprocentowaniem i wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w terminie jednego miesiąca od daty doręczenia nabywcom wypowiedzenia na piśmie postanowień § 4 ust.1 lit. b umowy. Następnie w § 6 ust. 3 pozwani oświadczyli, że złożone przez nich cztery weksle własne in blanco, poprzednik prawny powoda ma prawo wypełnić na warunkach określonych w odrębnie złożonej deklaracji wekslowej. W deklaracji wekslowej zaś pozwani wskazali, że upoważniają poprzednika prawnego powoda do wypełnienia weksli in blanco, w szczególności co do miejsca, daty i sumy odpowiadającej jej długowi wraz z oprocentowaniem, odsetkami i innymi kosztami powstałymi w związku z realizacją niniejszej umowy. Pozwani wyrazili zgodę na opatrzenie weksli datą płatności według uznania Agencji.

Nie było sporne pomiędzy stronami, że pozwani nie uregulowali wymagalnych należności z tytułu zapłaty powodowi kolejnych rat ceny sprzedaży nieruchomości, tj. raty płatnej do 31 sierpnia 2020 r. (częściowo), raty płatnej do 31 sierpnia 2021 r. oraz raty płatnej do 31 sierpnia 2022 r. Skutkiem powyższego było - stosownie do § 4 ust. 3 umowy – wypowiedzenie przez powoda postanowienia umowy o rozłożeniu na raty ceny sprzedaży i wezwanie pozwanych do zapłaty niespłaconej części ceny przedmiotowej nieruchomości wraz z oprocentowaniem w terminie 1 miesiąca od daty doręczenia wypowiedzenia na piśmie. W związku z powyższym, powód wypełnił na kwotę zadłużenia weksel i wezwał pozwanych do jego wykupienia w terminie do 17 kwietnia 2023 r. Weksel nie został przez pozwanych wykupiony w terminie wskazanym w wezwaniu a należność nie została uregulowana.

Powód, kierując wezwanie do wykupu weksla szczegółowo wskazał, jakie należności składają się na sumę wekslową. Pozwani więc dysponowali wiedzą w zakresie dochodzonej przez powoda należności, a więc mieli wiedzę konieczną do wykazania ewentualnego braku podstawy dochodzenia tej należności przez powoda. Pozwani byli obciążeni ciężarem dowodzenia okoliczności wypełnienia weksla in blanco niezgodnie z deklaracją wekslową, a więc powinni wykazać, że suma wekslowa została nieprawidłowo obliczona – samo zakwestionowanie wysokości dochodzonej należności w okolicznościach niniejszej sprawy okazało się niewystarczające.

W świetle ustalonego stanu faktycznego należy stwierdzić, że w sprawie zaistniały okoliczności uzasadniające wypełnienie weksla oraz, że weksel in blanco został wypełniony zgodnie z deklaracją wekslową. Weksel na dzień wystawienia był wekslem niezupełnym, czyli takim, który w chwili wydania go wekslobiorcy (remitentowi) nie zawierał wszystkich docelowych elementów w rozumieniu art. 101 ustawy prawo wekslowe.

Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym przedmiotową sprawę podziela dominujący kierunek wykładni, że treścią upoważnienia do uzupełnienia weksla in blanco jest objęte jedynie uzupełnienie weksla przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu. W sytuacjach, w których zastrzeżono, iż wręczony weksel in blanco może być uzupełniony w każdym czasie, chodzi jedynie o dowolną chwilę przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu. W konsekwencji, osoba, która złożyła podpis na wekslu in blanco - w razie uzupełnienia tego weksla niezgodnie z upoważnieniem po upływie terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu - może powoływać się, że nie jest zobowiązana wekslowo (art. 10 Pr. weksl.), (por. wyrok SN z 11.08.2010 r., I CSK 616/09, LEX nr 737249).

Niewątpliwie roszczenie wekslowe nie uległo przedawnieniu, gdyż datą płatności weksla był dzień 17 kwietnia 2023 r. (k. 7), zaś pozew został wniesiony w dniu 20 czerwca 2023 r. (k. 30), a zatem przed upływem trzyletniego terminu przedawnienia.

W podsumowaniu powyższych rozważań wskazać należy, że powód wykazał istnienie wymagalnego roszczenia, tak co do zasady, jak i wysokości. Powód bowiem złożył wypełniony weksel, który spełniał wszystkie warunki formalne określone w art. 101 i art. 102 ustawy Prawo wekslowe. Dokument ten, płatny na dzień 17 kwietnia 2023 r. został przedstawiony pozwanym do zapłaty. Tym samym wierzytelność, która z niego wynikała, stała się wymagalna, zgodnie z art. 38 ustawy Prawo wekslowe. Zgodnie z art. 9 prawa wekslowego – wystawca odpowiada za przyjęcie i za zapłatę weksla. Powód wykazał przy tym z jakiego tytułu domaga się zapłaty oraz przedstawił sposób wyliczenia sumy wekslowej, zgodnie z przyjętym w judykaturze wymogiem w tym zakresie. Wystawienie i wydanie weksla wierzycielowi, a następnie jego uzupełnienie stwarza domniemanie istnienia objętej tym wekslem wierzytelności wekslowej w wysokości sumy wekslowej. Ciężar dowodu przeciwnego tym samym został przerzucony na stronę pozwaną, czego strona pozwana nie zdołała wykazać w ramach niniejszego postępowania. Również powód udowodnił istnienie roszczenia ze stosunku podstawowego. Istnienie roszczenia ze stosunku podstawowego dawało uprawnienie powodowi do wypełnienia weksla in blanco zgodnie z zawartym porozumieniem.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że pozwany, stosownie do art. 104 w zw. z art. 28 ustawy prawo wekslowe bezwarunkowo zobowiązany jest do zapłaty dochodzonej pozwem kwoty, wobec czego uwzględniono powództwo w całości. O odsetkach ustawowych za opóźnienie orzeczono w oparciu o art. 481§1 k.c. (pkt III wyroku).

Sąd nie znalazł przy tym podstaw do uwzględnienia wniosku kuratora pozwanych o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty. Zgodnie z art. 320 kpc, w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie.

Sam fakt pozostawania nierzetelnego dłużnika w złej sytuacji finansowej nie powoduje powstania szczególnie uzasadnionego wypadku, o którym mowa we wskazanym przepisie.

Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty uznać należy za celowe wyłącznie wtedy, gdy istnieją podstawy do stwierdzenia, że dłużnik będzie w stanie swoje zmodyfikowane w ten sposób zobowiązanie spełnić (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 stycznia 2022 r., I ACa 1002/20, LEX nr 3332639).

Rozłożenie na raty może mieć miejsce, gdy umożliwi to pozwanemu wywiązanie się ze zobowiązania w możliwym do przyjęcia przez wierzyciela terminie. Uwzględnienie wniosku dłużnika jest racjonalne, w sytuacji, gdy wykaże on, że dysponować będzie środkami umożliwiającymi wykonanie zmodyfikowanego obowiązku w sposób odczuwalny ekonomicznie przez wierzyciela. W przeciwnym razie nie zostanie osiągnięty cel wynikający z art. 320 k.p.c. określony jako należyte zaspokojenie wierzyciela bez prowadzenia postępowania egzekucyjnego (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 30 listopada 2021 r., I ACa 507/20, LEX nr 3329457).

Z okoliczności sprawy niniejszej nie wynika by pozwani byli w stanie zaspokoić powoda nawet mimo rozłożenia świadczenia na raty.

Podzielając stanowisko Sądu Apelacyjnego w Gdańsku w wyroku z dnia 31 maja 2012 r., (I ACa 242/12) wskazać należy, że ochrona, jaką zapewnia pozwanemu dłużnikowi art. 320 k.p.c., nie może być stawiana ponad ochronę wierzyciela w procesie cywilnym i wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy, w tym uzasadnionego interesu podmiotu inicjującego proces. Podkreślenia wymaga przy tym i to, że rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty jest racjonalne, gdy dłużnik wykaże, że dysponować będzie środkami umożliwiającymi wykonanie tak zmodyfikowanego obowiązku w sposób odczuwalny ekonomicznie przez wierzyciela.

W niniejszej sprawie pozwani nie przedstawił w tym względzie żadnych twierdzeń faktycznych ani dowodów, co więcej jak wskazali ustanowionemu dla nich kuratorowi, nie byli zainteresowani przystąpieniem do procesu. Ponadto ze stanowiska pełnomocnika powoda wynika, że nie jest jedyna nieuiszczona zaległość pozwanych względem KOWR-u. Powód wykazał również wolę do rozłożenia przysługującej mu należności na raty, jednakże nie w ramach procesu a w oparciu o Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków rozkładania na raty należności z tytułu sprzedaży nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz wysokości oprocentowania rozłożonej na raty należności.

Powyższe okoliczności przyczyniły się do oddalenia przedmiotowego wniosku i pozostawienia tej kwestii stronom do ustalenia we własnym zakresie.

O wynagrodzeniu dla kuratora nieznanego z miejsca pobytu pozwanego (pkt IV wyroku) orzeczono na podstawie § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z 2013 r poz. 1475) w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800). W związku z tym przyznano kuratorowi S. W. kwotę 2.160 zł wynagrodzenia, uwzględniając nakład pracy kuratora. Powyższą kwotę zasądzono powiększoną o podatek VAT 23 % wynoszący 496,80 zł.

O kosztach procesu (pkt V) orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań Sąd może włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania. W przedmiotowej sprawie powód nieznacznie przegrał sprawę (w zakresie umorzonego żądania odsetkowego), dlatego pozwani zobowiązani są zwrócić przeciwnikowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Powód poniósł koszty procesu, na które złożyły się: opłata od pozwu w wysokości 1.430 zł, wynagrodzenie pełnomocnika (radca prawny) w stawce wynikającej z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych -5.400 zł, oraz koszty wynagrodzenia dla kuratora nieznanego z miejsca pobytu pozwanego – 2.656,80 zł.

Łącznie powód poniósł koszty procesu w wysokości 9.486,80 zł i taką kwotę na jego rzecz należało zasądzić od pozwanych tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Mając na uwadze treść art. 113 ust. 1 i 2 w zw. z art. 19 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1144 z późn. zm.), Sąd nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Olsztynie) od pozwanych kwotę 4.290 zł tytułem opłaty od zarzutów od nakazu zapłaty, których nie miał obowiązku uiścić kurator (pkt VI wyroku).

sędzia Dorota Scott – Sienkiel