Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Krystian Szeląg

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2024 r. w (...) na posiedzeniu niejawnym

na rozprawie

sprawy z powództwa M. Ł.

przeciwko (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności lub pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  na podstawie art. 224§3 k.p.c. zamyka rozprawę;

II.  oddala powództwo główne;

III.  uwzględnia powództwo ewentualne i pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy – nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w (...) z dnia 31.10.2017 r. w sprawie (...), zaopatrzony w dniu 31.07.2019 r. w klauzule wykonalności w części, to jest ponad kwotę 143.910, 38 złotych;

IV.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 11.817,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Powód M. Ł. skierował pozew przeciwko (...) Banku (...) S.A. w W., w którym wniósł o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego – nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w (...) z dnia 31 października 2017 r. w sprawie
(...), zaopatrzonego dnia 31 lipca 2019 r. w klauzulę wykonalności w części to jest ponad kwotę 143.910,38 zł oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 29 kwietnia 2008 r. zawarł
z pozwanym umowę kredytu mieszkaniowego (...) K. nr 203- (...). Był to kredyt denominowany do franka szwajcarskiego. Podał, że występował jako konsument. Powód podał, że wykonując umowę bank wypłacił mu kwotę 364.790,80 zł. Powód należycie wywiązywał się z umowy do 2016 r., kiedy to znalazł się w trudnej sytuacji finansowej. Pozwany wypowiedział umowę (...).09.2016r. i skierował do tut. Sądu pozew o zapłatę. Nakaz zapłaty został wysłany na adres kredytowanej nieruchomości, w której powód od 2015r. nie zamieszkiwał, gdyż wyjechał do pracy do Wielkiej Brytanii. Korespondencję sądową odbierał nieupoważniony do tego lokator Ł. Ś. podając się za domownika, nie informując o tym powoda. Powód wskazał, iż w czerwcu 2020 r. skarżący wystąpił z powództwem o ustalenie nieważności umowy kredytu, w konsekwencji czego Sąd Okręgowy w Olsztynie
w sprawie o sygn. akt (...) potwierdził abuzywność zapisów umownych
i stwierdził, że dają one podstawę do stwierdzenia nieważności umowy. Jednakże
z uwagi na prawomocny nakaz zapłaty Sąd oddalił powództwo. Apelacja od tego wyroku również została oddalona i w rezultacie wyrok jest prawomocny. Strona powodowa powołała się na szczególną ochronę konsumentów wynikającą z regulacji: Konstytucji RP, prawa Unii Europejskiej w postaci dyrektywy 93/13 oraz bogatego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, konieczność zastosowania systemowej wykładni przepisu art. 840 § 1 ust. 1 k.p.c. z uwzględnieniem powszechnie obowiązującego systemu prawnego oraz na skuteczne potrącenie wzajemnych świadczeń stron wynikające z nieważnej umowy kredytu (pozew k. 4-11).

W odpowiedzi na pozew, pozwany (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości, kwestionując powództwo zarówno co do zasady jak i wysokości. Nadto, wniósł o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu zaprzeczył wszystkim twierdzeniom strony powodowej, za wyjątkiem tych wyraźnie przyznanych, w szczególności jakoby:

a)  Umowa jest nieważna;

b)  Postanowienia umowy są abuzywne lub nieważne;

c)  Istniały jakiekolwiek podstawy do pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności;

d)  Bank nie wykonał właściwie obowiązku informacyjnego;

e)  Przedstawiciele banku nie poinformowali powoda o ryzyku zmiany kursu waluty i wpływie tego ryzyka na zobowiązanie powoda;

f)  Postanowienia umowy nie były indywidualnie uzgodnione przez strony;

g)  Powód nie miał możliwości negocjowania warunków umowy kredytu;

h)  Powód nie został poinformowany o kursach, jakie będą miały zastosowanie do przewidzianych w umowie kredytu przeliczeń w sytuacji, gdy nie zdecyduje się na negocjowanie kursu waluty (...) oraz spłatę kredytu bezpośrednio w walucie (...);

i)  Bank w sposób arbitralny kształtował wysokość zobowiązania powodów;

j)  Bank mógł dowolnie ustalać kursy publikowane w Tabeli kursów Banku;

k)  Kursy walut stosowane przez pozwanego były ustalone swobodnie, jednostronnie, w oderwaniu od realiów rynkowych;

l)  Bank w sposób nierównomierny rozłożył ryzyko wynikające ze zmiany kursu (...) pomiędzy stronami umowy kredytu;

m)  Umowa może być uznana za nieważną wskutek stwierdzenia bezskuteczności spornych postanowień;

n)  Wysokość płatności dokonanych na poczet spłaty kredytu została zawyżona;

o)  Powód spełniał świadczenie nienależne na rzecz pozwanego;

p)  Powodowi przysługiwała wobec pozwanego jakakolwiek wierzytelność;

q)  Powód dokonał skutecznego potrącenia wierzytelności.

Podniósł także, zarzut nieudowodnienia roszczeń (odpowiedź na pozew k. 53-70).

Powód na rozprawie 10 maja 2024 r. wniósł pismo z modyfikacją powództwa,
w którym zmienił punk pierwszy pozwu w ten sposób, że w punkcie tym wniósł o:

1.  pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego – nakazu zapłaty wydanego
w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w (...) z dnia
31 października 2017 r. w sprawie (...), zaopatrzonego dnia 31 lipca 2019 r. w klauzulę wykonalności w całości,

ewentualnie

pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego – nakazu zapłaty wydanego
w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w (...) z dnia
31 października 2017 r. w sprawie (...), zaopatrzonego dnia 31 lipca 2019 r. w klauzulę wykonalności w części to jest ponad kwotę 143.910,38 zł (modyfikacja powództwa k. 138).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 29 kwietnia 2008 r. strony zawarły umowę kredytu mieszkaniowego (...) K. nr 203- (...) z dnia 9.04.2008 r., na podstawie której, Bank zobowiązał się udzielić powodowi kredytu w kwocie 183.301,26 CHF, z przeznaczeniem na potrzeby własne, cel: budowa domu jednorodzinnego w miejscowości N., działka nr (...) (§ 2 ust. 1, 2 i 3 (...)).

Umowa składała się z części szczegółowej umowy ( (...)) oraz z części ogólnej umowy ( (...)).

Zgodnie z § 6 ust. 1 (...) wypłata kredytu miała nastąpić do dnia 31.12.2008 r. (§ 6 ust. 1 (...)).

Wypłata kredytu w walucie wymienialnej mogła nastąpić w przypadku finansowania zobowiązań kredytobiorcy poza granicami RP oraz w przypadku zaciągnięcia kredytu na spłatę kredytu walutowego, zaś w walucie polskiej w przypadku finansowania zobowiązań w RP (§ 4 ust. 1 pkt 1 i 2 (...)). W przypadku wypłaty kredytu albo transzy w walucie wymienialnej innej niż waluta kredytu, miały być stosowane kursy kupna/sprzedaży dla dewiz obowiązujące w (...) SA w dniu realizacji zlecenia płatniczego, według aktualnej tabeli kursów (§ 4 ust. 3 (...)).

W części ogólnej umowy ( (...)) w § 1 ust. 1 pkt 14, Tabela kursów została opisana jako tabela (...) SA obowiązująca w chwili dokonywania przez (...) SA przeliczeń kursowych, dostępna w (...) S.A. oraz na stronie internetowej Banku.

Z kolei zgodnie z § 1 ust. 1 pkt 19, waluta wymienialna to waluta wymienialna, której kursy zamieszczane są w tabeli kursów.

Stosownie do § 6 i 7 (...) ustalono, że odsetki od kredytu będą ustalane w walucie kredytu według zmiennej stopy procentowej stanowiącej sumę stawki referencyjnej i marży (...) SA. Odsetki miały być naliczane w stosunku rocznym, a wysokość stopy procentowej miała być ustalona w dniu rozpoczynającym każdy pierwszy i kolejny trzymiesięczny okres obowiązywania stawki referencyjnej. Zmiana stawki referencyjnej dla potrzeb oprocentowania miała następować w dacie wymagalności rat i odsetek. Stawkę referencyjną określono jako stawkę LIBOR publikowaną o godzinie 11:00 (...) lub 11:00 na stronie informacyjnej R. w drugim dniu poprzedzającym dzień rozpoczynający pierwszy i kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania stawki referencyjnej, przy czym w § 1 ust. 1 pkt 12 lit b (...), wskazano, że dla kredytu w (...) stawką referencyjną jest stawka LIBOR dla międzybankowych depozytów trzymiesięcznych (LIBOR 3M).

W celu obliczenia stopy procentowej, o której mowa w § 2 pkt 10 (...), opłata przygotowawcza, o której mowa w § 3 ust. 1 pkt 1 (...) oraz koszty, o których mowa w § 3 (...) wyrażone w walucie polskiej – miały zostać przeliczone na równowartość w walucie kredytu, przy zastosowaniu obowiązującego w chwili rejestracji umowy w systemie informatycznym (...) SA kursu sprzedaży dla dewiz, zgodnie z aktualną Tabelą kursów (§ 10 ust. 1 i 2 (...)).

Zgodnie z § 14 ust. 4 (...) szacunkowy całkowity koszt kredytu został wyliczony zgodnie z ustawą z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim. Do obliczenia szacunkowego całkowitego kosztu kredytu – przy przeliczeniu kwot wyrażonych w walucie kredytu na równowartość kwot wyrażonych w walucie polskiej – (...) SA stosuje kurs sprzedaży dla dewiz, zgodnie z aktualną Tabelą kursów, obowiązujący w chwili rejestracji umowy w systemie informatycznym (...) SA.

Zgodnie z § 16 ust. 1 (...) prowizja od udzielonego kredytu, płatna w dniu zawarcia umowy, będzie przeliczona na walutę polską przy zastosowaniu wynikającego z aktualnej Tabeli kursów sprzedaży dla dewiz, w przypadku wpłaty w formie przelewu środków oraz pieniędzy, w przypadku wpłaty w formie gotówkowej

Spłata zadłużenia kredytobiorcy z tytułu kredytu i odsetek zgodnie z (...) mogła następować w drodze potrącenia przez (...) SA wierzytelności pieniężnych z tytułu udzielonego kredytu z wierzytelnościami pieniężnymi kredytobiorcy z tytułu środków pieniężnych prowadzonych na rachunku (...), rachunku walutowym, rachunku technicznym prowadzonym przez bank (§ 21 (...)), przy czym w przypadku dokonywania spłat zadłużenia z rachunku (...) środki z rachunku miały być pobierane w walucie polskiej w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty spłaty kredytu w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz, obowiązującego w (...) SA w dniu, o który mowa w § 7 ust. 5 (...) według aktualnej tabeli kursów. Natomiast w przypadku rachunku walutowego – środki z rachunku miały być pobierane w walucie innej niż waluta kredytu, w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty spłaty kredytu w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, przy zastosowaniu kursów kupna/sprzedaży dla dewiz obowiązujących w (...) SA wg aktualnej Tabeli kursów. W przypadku dokonywania spłat zadłużenia z rachunku technicznego środki z rachunku miały być pobierane w walucie kredytu, w wysokości stanowiącej kwotę kredytu lub raty. Wpłaty dokonywane w walucie innej niż waluta kredytu, miały być przeliczane na walutę kredytu przy zastosowaniu kursów kupna/sprzedaży dla dewiz obowiązujących w (...) SA wg aktualnej Tabeli kursów (§ 22 ust. 2 pkt 1, ust. 2 pkt 2, ust. 2 pkt 3 (...)).

Niespłacenie przez powoda części albo całości raty spłaty kredytu w terminie określonym w umowie powodowało, że należności z tytułu zaległej spłaty stawały się zadłużeniem przeterminowanym, które mogło zostać przez Bank przeliczone na walutę polską przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz obowiązującego w (...) SA w dniu wyznaczonym jako termin spłaty. Spłata zadłużenia przeterminowanego w walucie innej niż polska po takim przeliczeniu miała być przeliczana na PLN według kursu kupna z Tabeli obowiązującej w dacie wpływu środków (§ 32 ust. 1 (...) i § 36 ust. 1 pkt 1 i 2 (...)).

Zgodnie z § 39 ust. 1 i 2 (...) kredyt miał być uznany za spłacony w całości, jeżeli wynikające z umowy zadłużenie, po spłacie ostatniej raty kredytu i odsetek wynosi „zero”, albo jeżeli w wyniku ostatecznego rozliczenia, na rachunku do spłaty kredytu wystąpi nadpłata albo niedopłata nie wyższa niż dwukrotność kosztu pocztowej przesyłki poleconej do kredytobiorcy, wyrażona w walucie polskiej, przy zastosowaniu kursu średniego NBP, obowiązującego w dniu spłaty kredytu, o którym mowa w § 7 ust. 5 (...), zgodnie z aktualną Tabelą kursów. W przypadku wystąpienia nadpłaty wyższej niż dwukrotność kosztu pocztowej przesyłki poleconej do Kredytobiorcy, wyrażonej w walucie polskiej, przy zastosowaniu kursu średniego NBP obowiązującego w dniu spłaty, o którym mowa w § 7 ust 5 (...), zgodnie z aktualną Tabelą kursów, wypłata przez Bank kwoty nadpłaty zostanie dokonana w formie przelewu na:

1) wskazany przez Kredytobiorcę rachunek prowadzony w walucie polskiej, przy zastosowaniu obowiązującego w Banku, w dniu wypłaty kursu kupna dla dewiz, zgodnie z aktualną Tabelą kursów,

2) rachunek walutowy,

3) wskazany przez Kredytobiorcę rachunek prowadzony w walucie innej niż waluta kredytu, przy zastosowaniu kursów kupna/sprzedaży dla walut, obowiązujących w Banku w dniu wypłaty, wg aktualnej Tabeli kursów.

W § 10 ust. 2. (...) powód został poinformowani o istniejącym ryzyku co do zmiany kursów waluty polegającym na wzroście wysokości zadłużenia z tytułu kredytu oraz wysokości rat kredytu wyrażonych w walucie polskiej przy wzroście kursów waluty kredytu oraz stopie procentowej, polegającej na wzroście raty spłaty przy wzroście stawki referencyjnej.

(dowód: umowa pożyczki hipotecznej k. 77-87v.)

Sąd Okręgowy w(...) I Wydział Cywilny, w sprawie (...), wydał w dniu 31 października 2017 r. nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym. Nakazano powodowi, aby zapłacił pozwanemu kwotę 149.351,52 CHF. Postanowieniem z dnia 31 lipca 2019 r. Sąd Okręgowy w (...) opatrzył przedmiotowy tytuł egzekucyjny klauzulą wykonalności.

(dowód: nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym k. 13)

W dniu 10.02.2022 r. powód złożył oświadczenia, w którym dokonał potrącenia dotychczas wpłaconych rat wynikających ze spornej umowy, tj. kwoty 220.880,42 z z kwotą mu wypłaconą z tytułu tego kredytu, tj. kwotą 364.790,80 zł. W odpowiedzi bank wskazał, iż umowa łącząca strony jest ważna i skuteczna.

(dowód: oświadczenie k. 14, odpowiedź k. 16)

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Olsztynie M. N. pismem z dnia 30 października 2019 r. zawiadomił powoda o wszczęciu przeciw niemu egzekucji.

(dowód: zawiadomienie o wszczęciu egzekucji k. 17)

W czerwcu 2020 r. powód wystąpił z powództwem o ustalenie nieważności spornej umowy kredytu, w konsekwencji czego Sąd Okręgowy w (...) w sprawie o sygn. akt (...), które pomimo potwierdzenia przez Sąd abuzywności zapisów umownych i stwierdzenia, że dają one podstawę do stwierdzenia nieważności umowy oddalił, z uwagi na prawomocny nakaz zapłaty. Apelacja od tego wyroku również została oddalona i w rezultacie wyrok jest prawomocny. Co do powyższego orzeczenia prokurator generalny z dniem 29 marca 2024 r. złożył skargę nadzwyczajną od prawomocnego nakazu zapłaty.

(dowód kserokopia skargi nadzwyczajnej)

Powód zaciągnął kredyt w celu budowy domu, na potrzeby własne. Zdecydował się na kredyt powiązany z walutą (...), gdyż nie miał zdolności na kredyt typowo złotowy. Gotowa umowa została powodowi przedstawiona do podpisu, bez możliwości jej negocjacji. Środki z kredytu zostały wypłacone w złotych i w tej walucie kredyt spłacał. Powód dowiedział się, iż umowa zawiera klauzule niedozwolone po 8 latach po zawarciu umowy kredytowej.

Powód oświadczył, iż znane są mu konsekwencje uznania umowy za nieważną
i podtrzymał powództwo.

(dowód: przesłuchanie powoda k. 139v.-140)

Sąd zważył, co następuje:

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły wymienione dokumenty, których treść ani autentyczność nie była kwestionowana przez strony oraz zeznania strony powodowej, które były spójne, logiczne, konsekwentne i pobawione sprzeczności oraz znajdowały potwierdzenie w pozostałych dowodach. Powyższe dowody były wystarczające dla oceny stanowisk i żądań stron, a pozostałe dowody nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Na podstawie art. 253 ² § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd pominął wniosek dowodowy
w przedmiocie dopuszczenia i przeprowadzenia dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach komornika sądowego oraz zeznań świadka M. F. jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy.

Natomiast na tej samej postawie oraz na podstawie art. 248 § 1 k.p.c. Sąd pominął wniosek strony powodowej o zobowiązanie strony pozwanej do przedłożenia zaświadczenia szczegółowo opisanego w pkt 7 pozwu (k. 5) również jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy ponieważ dla rozstrzygnięcia sprawy w zakresie zadania głównego wystarczający był materiał dowodowy przedłożony wraz z pozwem.

Powództwo należało uznać za zasadne, gdyż umowa kredytu jest nieważna wobec zawarcia w niej niedozwolonych postanowień umownych.

Dowody przeprowadzone w sprawie nie budzą wątpliwości co do tego, że umowa kredytu wiąże się z działalnością gospodarczą pozwanego, a zarazem brak jest takiego związku w przypadku kredytobiorcy, a zatem należy go uznać za konsumenta (art. 22 ¹ k.c.). W kredytowanej nieruchomości nie była zarejestrowana żadna działalność gospodarcza, ani nie była wynajmowana w celach zarobkowych. Podkreślić należy, że z zeznań powoda wynika, że powód przeznaczył środki z kredytu na budowę domu, na potrzeby własne. Co prowadzi do wniosku, że w chwili zawierania umowy spełniał przesłanki uznania jego za konsumenta, zgodnie z art. 22 ¹ k.c.

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem judykatury, dokonując oceny łączącej strony umowy kredytowej zawartej z konsumentem, należy w pierwszej kolejności ocenić ją pod kątem klauzul abuzywnych z uwagi na potrzebę zapewnienia konsumentowi jak najszerszej ochrony (w tym uwzględnienia jego woli
o pozostawieniu tych klauzul, a zatem sanowaniu jej postanowień). Przepis art. 385 ¹ k.c. i następne stanowią bowiem rdzeń systemu ochrony konsumenta przed wykorzystywaniem przez przedsiębiorców silniejszej pozycji kontraktowej, związanej
z możliwością jednostronnego kształtowania treści wiążących strony postanowień,
w celu zastrzegania klauzul niekorzystnych dla konsumenta (klauzul abuzywnych). Wprowadzają instrument wzmożonej - względem zasad ogólnych (art. 58 § 2, art. 353 ¹
i 388 k.c.) - kontroli treści postanowień narzuconych przez przedsiębiorcę, pod kątem poszanowania interesów konsumentów (tak Sąd Najwyższy w uchwale w składzie
7 sędziów z dnia 20 czerwca 2018 r. , III CZP 29/17). Wprowadzają także szczególną - odbiegającą od zasad ogólnych - sankcję mającą niwelować niekorzystne skutki zastosowania klauzul abuzywnych. W zakresie swego zastosowania wyłączają zatem regulacje ogólne, w tym dotyczące konsekwencji naruszenia właściwości (natury) stosunku prawnego. Zakresy te zachodzą częściowo na siebie, ponieważ część owych wiążących założeń ustawowych dotyczących kształtu (wzorca, cech charakterystycznych) stosunku obligacyjnego, w tym poszanowania autonomii podmiotów prawa cywilnego, jest relewantna także na obszarze niedozwolonych postanowień umownych, o czym świadczy choćby załącznik do dyrektywy 93/13, zawierający tzw. szarą listę postanowień abuzywnych, w którym wskazano m.in., że za abuzywne mogą być uznane klauzule, których celem lub skutkiem jest umożliwienie sprzedawcy lub dostawcy "według własnego uznania jednostronnej zmiany warunków bez uzasadnionego powodu wymienionego w umowie" (tak też Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 13 maja 2022 r., (...) 464/22).

Kredyt udzielony powodowi miał charakter kredytu denominowanego. Kwota kredytu była ustalona w (...) i dopiero w efekcie zabiegu waloryzacyjnego przeliczono ją na PLN w celu wypłaty. Fakt zawarcia umowy kredytu denominowanego do (...), co do zasady nie był między stronami sporny.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 prawa bankowego, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Do essentialia negotii umowy kredytu należą: oddanie przez bank do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie ściśle określonej kwoty środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel oraz zobowiązanie kredytobiorcy do korzystania z oddanych do dyspozycji środków pieniężnych na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu stanowi odrębny typ umowy nazwanej. Odpłatność umowy kredytu realizuje się poprzez pobieranie przez bank odsetek, które są obligatoryjnym elementem tej umowy zgodnie z art. 69 ust. 2 pkt 5 Prawa bankowego. Natomiast, zgodnie z art. 69 ust. 2 pkt 9 tej ustawy, zastrzeżenie prowizji jest fakultatywne.

Sporna w sprawie umowa kredytu, co do zasady, spełnia wymagania art. 69 ustawy – Prawo bankowe (w brzmieniu obowiązującym w dacie jej zawarcia). Określone były strony umowy, kwota i waluta kredytu, cel, na jaki został udzielony,
i termin jego spłaty. Prawidłowości tej nie zmienia postanowienie, że kwota udzielonego kredytu miała być denominowana kursem waluty obcej. W sprawie jest przy tym bezsporne, że kredyt spłacany był w złotych i że w tej walucie kredyt został uruchomiony (wypłacony). Należy przy tym mieć na uwadze, że w orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że zarówno kredyty denominowane, jak i indeksowane do kursu waluty obcej, są kredytami w walucie polskiej.

Odnosząc się do oceny samego mechanizmu indeksacji należy wskazać, że art. 358 ¹ § 2 k.c. wprost przewiduje możliwość zastrzeżenia w umowie, że wysokość zobowiązania, którego przedmiotem od początku jest suma pieniężna, zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. W orzecznictwie sądowym zgodnie przyjmuje się przy tym, że w omawianym przepisie chodzi o pieniądz polski, a innym miernikiem wartości może być również waluta obca (wyroki SN w sprawie I CSK 4/07, I CSK 139/17, uzasadnienie wyroku SN w sprawie V CSK 339/06).

Zważywszy, że postanowienia umowy wyraźnie wskazują, że bank udziela kredytu w złotych polskich, a jego spłata następuje przez pobieranie należnych rat
z rachunku prowadzonego również w tej walucie, nie ulega wątpliwości, że strony zamierzały zawrzeć umowę kredytu bankowego w tej właśnie walucie, która była jednocześnie walutą zobowiązania, jak i jego wykonania.

Wykorzystanie mechanizmu waloryzacji, w ocenie Sądu, co do zasady nie narusza natury kredytu i przepisów Prawa bankowego. Umowy kredytów indeksowanych do waluty mogą być zawierane również obecnie - po nowelizacji Prawa bankowego z dnia 29 lipca 2011 r., która weszła w życie w dniu 26 sierpnia 2011 r. (Dz. U. z 2011.165.984), jednak od tego czasu w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, element przedmiotowo istotny umowy stanowi też zawarcie szczegółowych zasad określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu (art. 69 ust. 2 pkt 4a).

Umowy kredytów waloryzowanych do waluty obcej mogły i nadal mogą funkcjonować w obrocie i same w sobie nie są sprzeczne z powszechnie obowiązującymi przepisami ustawy - Prawo bankowe.

Istota zawartej przez strony umowy polegała na stworzeniu przez bank możliwości wykorzystania przez powoda określonej kwoty pieniędzy w walucie polskiej z obowiązkiem zwrotu w określonym czasie jej równowartości wyrażonej przez odniesienie do miernika w postaci kursu waluty szwajcarskiej. Ryzyko zmiany kursu waluty obcej przyjętej jako miernik wartości świadczenia w walucie polskiej z zasady może wywoływać konsekwencje dla obu stron – w przypadku podwyższenia kursu podwyższając wartość zobowiązania kredytobiorcy w stosunku do pierwotnej kwoty wyrażonej w walucie wypłaty, a w przypadku obniżenia kursu - obniżając wysokość jego zadłużenia w tej walucie, a tym samym obniżając wysokość wierzytelności banku z tytułu spłaty kapitału kredytu w stosunku do kwoty wypłaconej. W tych okolicznościach trudno uznać, aby konstrukcja umowy kredytu indeksowanego kursem waluty obcej była sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego, skoro ryzyko takiego ukształtowania stosunku prawnego obciąża co do zasady obie strony. Nie ma również przeszkód, by strony w umowie określiły sposób ustalania kursu dla uniknięcia wątpliwości na tym tle w toku wykonywania umowy. Umowy tego rodzaju wiążą się ze znacznym ryzykiem dla kredytobiorców, ale na poziomie porównywalnym z niewątpliwie dopuszczonym przez prawo kredytem walutowym, wypłacanym
i spłacanym w (...). Zamieszczenie postanowień w tym zakresie samo w sobie nie narusza zatem przepisów prawa, zasad współżycia społecznego, ani nie jest sprzeczne
z naturą zobowiązania kredytowego. Stąd umowa stron jest dopuszczalna również
w świetle art. 353 ¹ k.c., zgodnie z którym strony zawierając umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Istotą sporu stron nie jest jednak sama konstrukcja umowy kredytu waloryzowanego do waluty obcej, ale sposób konstrukcji mechanizmu waloryzacji zastosowany przez pozwanego w umowie zawartej ze stroną powodową.

Zgodnie z art. 385 ¹ k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszając jego interesy, nie są wiążące, jeżeli nie zostały uzgodnione indywidualnie (§ 1). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, co w szczególności odnosi się do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Zgodnie z utrwalonym już stanowiskiem orzecznictwa „wszelkie klauzule sporządzone z wyprzedzeniem będą klauzulami pozbawionymi cechy indywidualnego uzgodnienia i okoliczności tej nie niweczy fakt, że konsument mógł znać ich treść”, przy czym dla uznania, że treść danego postanowienia umownego została indywidualnie uzgodniona wymagałoby wykazania, że „konsument miał realny wpływ na konstrukcję niedozwolonego (abuzywnego) postanowienia wzorca umownego”, a „konkretny zapis był z nim negocjowany” (vide - wyrok SA
w W. z 14.06.2013 r. w sprawie VI ACa 1649/12). Brak "uzgodnienia indywidualnego" dla postanowień inkorporowanych do umowy ma miejsce nie tylko wtedy, gdy konsument związany jest wzorcem z mocy art. 384 k.c., ale także wtedy, gdy doszło - za zgodą obu stron - do inkorporowania wzorca, albo niektórych jego postanowień, do treści umowy. W takiej bowiem sytuacji można mówić
o "postanowieniach umowy przejętych z wzorca". Takie postanowienia wzorca, mimo odmiennego od określonego w art. 384 k.c. trybu wiązania, nadal nie są postanowieniami "uzgodnionymi indywidualnie", chyba że konsument miał na ich treść "rzeczywisty wpływ ". "Rzeczywisty wpływ" konsumenta nie zachodzi, jeżeli "wpływ" ten polega na tym, że konsument dokonuje wyboru spośród alternatywnych klauzul sformułowanych przez przedsiębiorcę (W. Popiołek: Kodeks cywilny Komentarz do art. 1-449 10. Tom I, red. prof. dr hab. Krzysztof Pietrzykowski, 2015, Wydawnictwo: C.H. Beck, Wydanie: 8; M. Bednarek, w: System PrPryw, t. 5, 2013, s. 761; M. Jagielska, Nowelizacja Kodeksu cywilnego: kontrola umów i wzorców umownych, MoP 2000, Nr 11; M. Lemkowski, Materialna ochrona konsumenta).

W sprawie było poza sporem, że powód w dacie zawierania umowy kredytu, występował jako konsument. Okoliczność ta nie była w szczególności kwestionowana przez pozwanego. W świetle materiału dowodowego sprawy, w szczególności zeznań powoda, a także umowy kredytu mieszkaniowego, nie powinno budzić także wątpliwości, iż przy zawarciu umowy pozwany posłużył się wzorcem umownym, a kredytobiorca nie miał żadnego realnego wpływu na ukształtowanie postanowień umownych, poza wyrażoną kwotą kredytu oraz liczbą rat spłaty. Brak także dowodu by postanowienia umowy, w tym odnoszące się do mechanizmu waloryzacji były wynikiem porozumienia stron, tj. wspólnego ustalenia ostatecznego brzmienia klauzuli, w wyniku rzetelnych negocjacji w ramach, których konsument miał realny wpływ na treść określonego postanowienia umownego (vide – m.in. post. SN z 06.03.2019r., I CSK 462/18). Z zeznań powoda wynika przy tym, iż nie był on informowany o możliwości negocjacji jakiegokolwiek postanowienia umowy ani też żadnego z postanowień umowy nie negocjował. Brak jest przy tym jakichkolwiek dowodów przeciwnych, podważających wiarygodność zeznań powoda w tym zakresie. Natomiast nadanie wzorcowi cech indywidualnych poprzez wprowadzenie danych powoda oraz wysokości kwoty kredytu tudzież ilości rat spłaty nie jest równoznaczne z uzgodnieniem indywidualnym z powoda zasad waloryzacji kwoty kredytu do (...).

Wobec powyższego należało dokonać oceny czy zakwestionowane w pozwie postanowienia umowy istotnie kształtowały prawa i obowiązki konsumenta (powoda)
w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszały jego interesy. Odpowiedź na powyższe musi być w ocenie Sądu twierdząca, zgodna z twierdzeniami pozwu.

W myśl § 4 ust. 1 części ogólnej umowy kredyt jest wypłacany: 1). w walucie wymienialnej – na finansowanie zobowiązań Kredytobiorcy poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej oraz w przypadku zaciągnięcia kredytu na spłatę kredytu walutowego, 2). w walucie polskiej – na finansowanie zobowiązań w Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z § 4 ust. 2 (...) w przypadku wypłaty kredytu albo transzy w walucie polskiej, stosuje się kurs kupna dla dewiz (aktualna Tabela kursów) obowiązujący w (...) SA w dniu realizacji zlecenia płatniczego. Zaś § 16 ust. 1 brzmi: Prowizja od udzielonego kredytu, płatna w dniu zawarcia umowy, będzie przeliczona na walutę polską przy zastosowaniu wynikającego z aktualnej Tabeli kursów kurs sprzedaży dla: 1). dewiz – w przypadku wpłaty w formie przelewu środków, 2). pieniędzy - w przypadku waty w formie gotówkowej. Zgodnie z § 22 ust. 2 w przypadku dokonywania spłat zadłużenia Kredytobiorcy z: 1). (...) środki z rachunku będą pobierane w walucie polskiej w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty spłaty kredytu w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz, obowiązującego w (...) SA w dniu, o którym mowa w § 7 ust. 5 (...), według aktualnej Tabeli kursów.

Jak wynika z powyższego kurs waluty szwajcarskiej, służący do przeliczania poszczególnych rat kapitałowo – odsetkowych, a także do ustalenia wysokości zadłużenia kredytobiorcy w tej walucie, określany był samodzielnie przez pozwany Bank, kredytobiorca nie tylko nie miał żadnego wpływu na ten mechanizm, ale nie posiadał także żadnej wiedzy na temat sposobu dokonywania przez Bank ustaleń w zakresie kursu sprzedaży i kursu kupna waluty. W ocenie Sądu, przesądza to o abuzywnym charakterze w/w postanowień umowy, tj. o tym, iż kształtowały one prawa i obowiązki konsumenta (powoda) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszały jego interesy. Wyraża się to w tym, że przesłanki ustalenia określonej wysokości stosowanych kursów kupna i sprzedaży waluty nie zostały precyzyjnie, jasno i dokładnie określone w zapisach umowy stron, natomiast zmiana sposobu ustalania kursu pozostawała w zasięgu możliwości banku bez konieczności uzgadniania go ze swoimi klientami. Stąd postanowienia umowy, które przewidywały przyjęcie kursu kupna i kursu sprzedaży z tabeli kursów banku, jako zastrzegające dla banku swobodę kształtowania wysokości zobowiązania kredytowego muszą być uznane za abuzywne. W istocie naruszają one bowiem równość kontraktową stron i umożliwiają przerzucenie na klienta banku całego ryzyka zmiany kursu waluty. Nie ma przy tym znaczenia, czy z takiej możliwości pozwany Bank korzystał. Dla uznania postanowienia umownego za niedozwolone wystarczy bowiem taka jego konstrukcja, która prowadzi do obiektywnej możliwości rażącego naruszenia interesów konsumenta.

Podkreślenia przy tym wymaga, iż w aktualnie jednolite jest stanowisko judykatury, iż mechanizm ustalania kursów waluty na podstawie tabel kursowych banku jest oczywiście sprzeczny z dobrymi obyczajami, narusza rażąco interesy konsumenta i równowagę stron, a klauzula, która nie zawiera jednoznacznej treści, a przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną banku, jest klauzulą niedozwoloną w rozumieniu art. 3851 § 1 k.c. (tak m.in. SN w wyroku z 20.05.2022 r., (...) 403/22, LEX nr 3350120 oraz postanowieniu SN z 30.08.2022r., I CSK 2984/22, LEX nr 3410340).

Odwołując się do stanowiska judykatury, należy również podkreślić, iż klauzula ryzyka walutowego nie została w umowie sformułowana w jasny i przejrzysty sposób. Konsument (kredytobiorca) nie jest bowiem w stanie ustalić samodzielnie wysokości każdej konkretnej raty i łącznego zobowiązania wobec banku. Skoro kredytobiorca nie był w stanie określić zasad ustalania zobowiązania w (...), ani wysokości zadłużenia, to oznacza, że w istocie nie został określony główny przedmiot umowy. W umowie nie zawarto także postanowienia ustanawiającego tzw. "bezpiecznik", a więc poziom kursu waluty, pozwalający obu stronom na rozważenie odstąpienia od umowy, jej zmiany, albo podjęcia innych decyzji w tym przedmiocie. Poziom kursu waluty jest istotny dla obu stron, z reguły kurs waluty wzrasta przy długotrwałych stosunkach prawnych, ale może też (chociaż jest to mniej prawdopodobne) osłabić się do poziomu, w którym utrzymanie umowy stanie się nieopłacalne dla banku. Wprowadzenie takiego "bezpiecznika" do umowy kredytu indeksowanego czy denominowanego pozwoliłoby na wyeliminowanie ryzyka nierównowagi stron (vide – wyrok SN z 10.05.2022 r., (...) 285/22 i podobnie wyrok SN z dnia 10.05.2022r., (...) 382/22).

Bez znaczenia pozostaje również sposób wykonania umowy stron w tym zakresie, w szczególności to, czy kursy stosowane u pozwanego w jej trakcie odpowiadały kursom rynkowym. W tym kierunku zbędne było w szczególności zasięganie opinii biegłego. Zgodnie z art. 385 ¹ k.c. ewentualna abuzywność postanowień umowy podlega bowiem badaniu na datę jej zawarcia z uwzględnieniem towarzyszących temu okoliczności i innych umów pozostających w związku z umową objętą badaniem (por. uchwała SN z 20.06.2018 r. w sprawie III CZP 29/17).

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że kwestionowane postanowienia umowy, dotyczące stosowania dwóch różnych rodzajów kursów, które mogły być swobodnie ustalane przez jedną ze stron umowy nie zostały uzgodnione indywidualnie z kredytobiorcą (powodem), a w zakresie przewidującym do rozliczenia wypłat kurs kupna, a do rozliczenia spłat kurs sprzedaży - ustalane samodzielnie przez bank – kształtowały zobowiązanie kredytobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. W konsekwencji, zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. miały one charakter niedozwolony, a tym samym od początku i mocy samego prawa nie wiązały a

Należy przy tym jednoznacznie wskazać, że oceny abuzywności dokonuje się na datę dokonania czynności – zawarcia umowy, a okoliczności, które zaistniały po zawarciu umowy, nie mają znaczenia dla oceny abuzywności postanowienia (tak Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 20 czerwca 2018 r., III CZP 29/17, Biuletyn Sądu Najwyższego 2018/6/9, tak też (...) w wyroku z 20 września 2017 r., C-186/16).

Należy uznać, że zakwestionowane postanowienia umowy kredytowej dotyczyły przy tym świadczenia głównego stron (vide – wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 24 lutego 2022 r., I ACa 143/21), co znajduje potwierdzenie w licznym orzecznictwie Sądu Najwyższego, a także w wyroku (...) z dnia 10 czerwca 2021 r. wydanym w sprawie C-609/19. Okoliczność ta nie uniemożliwia jednak oceny tych klauzul pod kątem abuzywności. Postanowienia zawierające świadczenia główne także podlegają takiemu badaniu, o ile zostały sformułowane w sposób niejednoznaczny (art. 3851 § 1 k.c.). Takie rozwiązanie ustawowe wywodzi się z art. 4 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich i opiera się na założeniu, że postanowienia określające główne świadczenia stron zazwyczaj odzwierciedlają rzeczywistą wolę konsumenta, bo do ich treści strony przywiązują z reguły największą wagę. Z tych właśnie przyczyn wymóg transparentności powinien być rozumiany jako nakazujący nie tylko to, by umowa była zrozumiała dla konsumenta z gramatycznego punktu widzenia, ale także by mógł on na jej podstawie oszacować - w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria - konsekwencje ekonomiczne wynikającego z niej zobowiązania (zob. np. wyroki (...) z dnia 20 września 2017 r., C-186/16 pkt 43-45 oraz z dnia 30 kwietnia 2014 r., C-26/13 pkt 71-73 oraz 75). Z tą ostatnią sytuacją mamy do czynienia w przypadku analizowanych postanowień umowy odnoszących się do mechanizmu indeksacji (klauzuli waloryzacyjnej).

Z kolei w wyroku z 26 marca 2019 r. w sprawach C 70/17 i C 179/17 ( (...) SA przeciwko A. S. S. oraz (...) SA przeciwko A. L. M. i V. R., pkt 54) Trybunał Sprawiedliwości UE wykluczył z kolei, by sąd krajowy mógł zmieniać treść nieuczciwych warunków zawartych w umowach. Oznacza to, że nieuprawnione byłoby zastąpienie przez sąd postanowień niedozwolonych innymi, polegającymi np. na odwołaniu się do kursu walut stosowanego przez Narodowy Bank Polski. Możliwość takiej zmiany umowy przez sąd stałaby w sprzeczności z celami prewencyjnymi dyrektywy 93/13, gdyż przedsiębiorcy wiedzieliby, że nawet w razie zastosowania klauzuli niedozwolonej umowa zostanie skorygowana przez sąd w sposób możliwie najpełniej odpowiadający ich woli, a jednocześnie dopuszczalny w świetle przepisów o niedozwolonych postanowieniach umownych (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z 9 maja 2019 r., I CSK 242/18).

Oznacza to, że postanowienia dotyczące mechanizmu waloryzacji podlegają kontroli w celu stwierdzenia, czy nie mają charakteru niedozwolonego w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. W przypadku uznania ich za niedozwolone, a tym samym za niewiążące kredytobiorcę, konieczne staje się też rozważenie skutków tego stanu rzeczy.

W ocenie Sądu, eliminacja z umowy wskazanych postanowień odnoszących się do mechanizmu waloryzacji powoduje sytuację, w której luki te nie mogą być uzupełnione.

W szczególności takiej możliwości nie daje przepis art. 358 § 2 k.c., który dotyczy możliwości określenia kursu waluty obcej, w której zostało wyrażone zobowiązanie, w przypadku spełnienia świadczenia w walucie polskiej. Nie ma natomiast zastosowania do sytuacji, w której dochodzi do przeliczenia wysokości zobowiązania z waluty polskiej na walutę obcą. Poza tym, wskazany przepis nie obowiązywał w dacie zawarcia umowy (wszedł w życie z dniem 24 stycznia 2009 r.). Uznanie pewnych postanowień umownych za niedozwolone skutkuje ich wyeliminowaniem z umowy już od daty jej zawarcia, co czyni niemożliwym zastosowanie przepisu, który wówczas nie obowiązywał. Brak jest także możliwości odwołania się do zasad współżycia społecznego czy ustalonych zwyczajów (art. 56 i 65 k.c.).

Stąd, w ocenie Sądu, po usunięciu z umowy wskazanych powyżej niedozwolonych postanowień umownych, dalsze wykonywanie umowy nie jest możliwe. W tym zakresie Sąd podziela stanowisko, iż w tej sytuacji brak koniecznych składników umowy kredytu z art. 69 ustawy – Prawo bankowe, do których należą: oddanie przez Bank do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel oraz zwrot przez kredytobiorcę kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Eliminacja abuzywnych postanowień umowy uniemożliwi bowiem ustalenie wysokości poszczególnych rat kredytu, co należy do essentialia negotii tej umowy. Eliminacja tych postanowień będzie oznaczała także zaniknięcie ryzyka walutowego, będącego podstawowym elementem umowy kredytu waloryzowanego do innej waluty, to z kolei skutkować będzie tak daleko idącym przekształceniem umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej, że należy ją uznać za umowę o odmiennej istocie i charakterze, choćby nadal chodziło tu tylko o inny podtyp czy wariant umowy kredytu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14, OSNC 2016, Nr 11, poz. 134). Oznacza to z kolei, że po wyeliminowaniu tego rodzaju klauzul utrzymanie umowy o charakterze zamierzonym przez strony nie jest możliwe, co przemawia za jej całkowitą nieważnością (bezskutecznością). Jak wynika z licznych orzeczeń Sądu Najwyższego, jak też Trybunału Sprawiedliwości, jest tak zwłaszcza wówczas, gdy unieważnienie tych klauzul doprowadziłoby nie tylko do zniesienia mechanizmu indeksacji oraz różnic kursów walutowych, ale również - pośrednio - do zaniknięcia ryzyka kursowego, które jest bezpośrednio związane z indeksacją przedmiotowego kredytu do waluty (por. wyrok TS z dnia 3 października 2019 r. w sprawie C-260/18, pkt 44; wyrok SN z 11.12.2019 r., V CSK 382/18; wyrok SN z 10.05.2022 r., (...) 285/22; wyrok SN z 11.12.2019 r., V CSK 382/18).

W ustawodawstwie krajowym państwa członkowskiego można wyłączyć, ze względu na prekluzję możliwość kolejnego badania niedozwolonego charakteru postanowienia umowy kredytu. Jednakże pod warunkiem, że takie badanie miało miejsce na wcześniejszym etapie postępowania zgodnie z warunkami sformułowanymi w orzecznictwie (...) (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 29.02.2024 r. C-724/22 L.). Trybunał orzekł, że art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG rozpatrywany w świetle zasady skuteczności należy interpretować w ten sposób, iż sprzeciwia się on uregulowaniu krajowemu, które nie zezwala sądowi prowadzącemu postępowanie w przedmiocie nakazu zapłaty na zarządzenie z urzędu środków dowodowych w celu ustalenia okoliczności faktycznych i prawnych niezbędnych do kontroli ewentualnie nieuczciwego charakteru warunków znajdujących się w umowie kredytu zawartej między przedsiębiorcą, a konsumentem, jeżeli kontrola przeprowadzona przez właściwy sąd na etapie postępowania w sprawie wydania nakazu zapłaty nie spełnia wymogów zasady skuteczności w odniesieniu do tej dyrektywy.

Skoro zatem w ocenie Sądu powyżej wskazana kontrola pod kątem istnienia klauzul abuzywnych w spornej umowie kredytu nie została skutecznie przeprowadzona na gruncie sprawy tut. Sądu o sygn. akt I Nc 232/17, to tym samym Sąd Okręgowy w realiach niniejszej sprawy był uprawniony do jej skutecznego ponowienia, jak powyżej.

Podsumowując, umowa kredytu na gruncie niniejszej sprawy okazała się nieważna wobec zawarcia w niej niedozwolonych postanowień umownych narażających kredytobiorcę na nieograniczone ryzyko kursowe bez udzielenia jakiejkolwiek rzeczywistej informacji o cechach tego ryzyka. Nieważność umowy kredytu oznacza, że nie wynika z niej żadne zobowiązanie obciążające powoda, a zatem nakaz zapłaty z dnia 31 października 2017 r., opatrzony w klauzulę wykonalności z dnia 31 lipca 2019 r., oparty na tej umowie stwierdza obowiązek, który nie istnieje, a wobec tego należało pozbawić w niewykonanej dotychczas części wykonalności tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty z dnia 31 października 2017 r., zaopatrzony w klauzulę wykonalności z dnia 31 lipca 2019 r., tj. ponad kwotę 143.910,38 złotych – na podstawie art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. (pkt I wyroku).

Zgodnie bowiem z art. 840 § 1 punkt 1 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości albo ograniczenia jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście.

Podsumowując zarzuty pozwanego nie mogły odnieść zamierzonego przez tę stronę efektu albowiem po przeprowadzeniu przez Sąd badania nieuczciwego charakteru warunków umownych spornej umowy kredytu Sąd uznał ją za nieważną, w konsekwencji czego zasadne było orzeczenie o pozbawieniu wykonalności tytułu wykonawczego - nakazu zapłaty w żądanej przez powoda w pozwie, a następnie w ramach roszczenia ewentualnego części.

W konsekwencji Sąd w punkcie II wyroku oddalił powództwo główne dotyczące pozbawienia wykonalności tytułu wykonalności nakazu w całości z uwagi na wykonanie go w części, tj. do kwoty 143.910,38 złotych, zaś w punkcie III wyroku Sąd uwzględnił powództwo ewentualne i pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy – nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w(...) z dnia 31.10.2017 r. w sprawie (...), zaopatrzony w dniu 31.07.2019 r. w klauzulę wykonalności w części, to jest ponad kwotę 143.910,38 zł.

O kosztach procesu (pkt IV) orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c.. Powód poniósł koszty procesu, na które złożyły się: opłata od pozwu w wysokości 1.000 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika (adwokata) w stawce wynikającej z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackich - 10.800 zł.

sędzia Krystian Szeląg