Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2025 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Krystian Szeląg
Protokolant:	Sekretarz sądowy Kamila Lobert-Bruździak

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2025 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko M. K. (1)

o zapłatę

I.  umarza postępowanie odnośnie cofniętego roszczenia tj. co do kwoty 175.000,00 złotych;

II.  zasądza od pozwanego M. K. (1) na rzecz powoda Banku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwotę 75 000,00 PLN (siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

- od kwoty 75.000,00 PLN od dnia 21 grudnia 2024 roku do dnia zapłaty

- od kwoty 150.000,00 złotych od dnia 21 grudnia 2024 r. do dnia 20 maja 2025 roku oraz

- od kwoty 25.000 złotych od dnia 21 grudnia 2024 r. do dnia 21.05.2025 r.;

III.  wyrokowi w punkcie II nadaje rygor natychmiastowej wykonalności;

IV.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 10.817,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 21.12.2024 r. powód Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł przeciwko pozwanemu M. K. (1), o:

1.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 250.000,00 zł z tytułu zwrotu nominalnej kwoty odpowiadającej sumie kapitału kredytu wypłaconego na podstawie Umowy (...) nr (...) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 21.12.2024 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda Banku (...) S.A. z siedzibą w W. zwrotu kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych, z uwzględnieniem uiszczonych odpłat skarbowych od złożonych dokumentów pełnomocnictw;

Jednocześnie pozwany wniósł o zawieszenie postępowania do czasu ostatecznego zakończenia sprawy z powództwa strony pozwanej – aktualnie będącej na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym w Olsztynie, sygn. akt (...).

W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 22.12.2005 r. Bank (...) S.A. zawarł z M. U. o kredyt hipoteczny nr (...) Zgodnie z Umową Kredytu, kredyt został Kredytobiorcy udostępniony i przez niego wykorzystany. Bank wywiązał się z ciążących po jego stronie zobowiązań, wypłacając Kredytobiorcy środki pieniężne w wysokości 250 000,00 zł, co potwierdzają załączone do niniejszego pisma dowody. Umowa Kredytu była przez strony wykonywana zgodnie z jej treścią przez wiele lat. Pozwany wystąpił jednak przeciwko Bankowi z powództwem, które opierał na twierdzeniach o abuzywności postanowień Umowy Kredytu dotyczących jego indeksacji oraz zasad rozliczania dokonywanych przez niego spłat. W toku tego postępowania pozwany podnosił również zarzuty na tle klauzul abuzywnych mogące prowadzić do nieważności (trwalej bezskuteczności) Umowy Kredytu.

Powód podał, że na jego roszczenie dochodzone niniejszym pozwem składa się kwota 250.000,00 zł podlegająca zwrotowi w związku z odpadnięciem podstawy uzasadniającej oddanie pozwanemu kapitału do korzystania stanowiąca nominalną wysokość świadczenia nienależnego spełnionego przez Bank na rzecz pozwanego. Podniósł, że roszczenie to ma charakter roszczenia restytucyjnego, związanego z koniecznością zwrotu przez strony wzajemnych świadczeń. Roszczenie to nie jest przy tym przedawnione.

W ocenie powoda obowiązek zwrotu udostępnionego kapitału jest w świetle uwzględnienia żądań Kredytobiorcy względem Banku, okolicznością bezsporną i ma bezpośrednie umocowanie w art. 405 w zw. z art. 410 k.c. (pozew k. 4-6v., pismo powoda – zawierające modyfikację powództwa k. 23).

W odpowiedzi na pozew pozwany M. K. (1) uznał powództwo w całości oraz wniósł o:

1.  rozłożenie całego dochodzonego i zasądzonego roszczenia na trzydzieści sześć równych miesięcznych rat, po: 6.944,44 zł, płatnych do 15 dnia każdego miesiąca, począwszy od czerwca 2025 r.;

2.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa prawnego, według norm przepisanych w oparciu o przepis art. 101 k.p.c.

ewentualnie:

3.  nie obciążanie pozwanego kosztami procesu na zasadzie przepisu art. 104 k.p.c.

W uzasadnieniu pozwany przyznał, że w ramach ww. umowy o kredyt otrzymał od pozwanego kwotę kapitału w wysokości 250.000 zł, której nie spłacił, dlatego też uznał dochodzone roszczenie w całości. W związku z propozycją powoda zamieszczoną w uzasadnieniu powództwa na temat możliwości „ugodowego rozstrzygnięcia sporu na każdym jego etapie”, pozwany zaproponował spłatę całej dochodzonej wierzytelności tak jak w petitum podpowiedzi na pozew, a mianowicie spłatę w 36 transzach, po 6.944,44 zł każda, do 15 dnia każdego miesiąca, począwszy od czerwca 2025 r.

Pozwany podniósł, że powód przed wszczęciem niniejszego postępowania sądowego, nie zwracał się do kredytobiorcy z propozycją co do dobrowolnej spłaty dochodzonej wierzytelności. Powód, zamiast wezwać pozwanego do dobrowolnej spłaty, wniósł rzeczone powództwo do Sądu i bezprzedmiotowo wszczął postępowanie sądowe. W tym wypadku wezwanie do dobrowolnego spełnienia świadczenia odniosłoby taki sam efekt jak pozew. Zawarcie ugody przedsądowej w ramach której pozwany zobowiązałby się do spłaty spowodowałoby bezprzedmiotowość powództwa i nie wygenerowałoby zbędnych kosztów takich jak zwrot wpisu sądowego od pozwu oraz zwrot ewentualnych kosztów zastępstwa prawnego (odpowiedź na pozew k. 31-31v.).

W piśmie z dnia 24.04.2025 r. powód oświadczył, że nie wyraża zgody na rozłożenie na raty dochodzonej postępowaniem kwoty, tj. 250.000,00 zł (replika na odpowiedź pozwanego na pozew k. 35-35v.).

Na rozprawie w dniu 23.05.2025 r. pełnomocnik powoda cofnął pozew w zakresie kwoty 175.000,00 zł oraz wniósł o umorzenie postępowania w tym zakresie, a także zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu (protokół rozprawy z 23.05.2025 r. k. 47-47v.)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Pozwany w dniu 21.12.2005 r. zawarł z powodowym bankiem umowę kredytu hipotecznego M. D. nr (...), na podstawie której bank zobowiązał się pozostawić do dyspozycji powoda kredyt w wysokości 235.000,00 zł, indeksowany kursem (...) na okres 240 miesięcy.

Umowa była aneksowana w dniu 23.12.2015 r.

(dowód: umowa k. 9-10, aneks k. 11)

Środki z kredytu zostały wypłacone pozwanemu jednorazowo w dniu 29.12.2005 r. w kwocie 250.000,01 zł (102.623,05 CHF po kursie 2, (...)).

(dowód: zaświadczenie k. 8)

Pozwem z dnia 5 stycznia 2021 r. (data nadania) skierowanym przeciwko Bankowi (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. powód M. K. (1) ostatecznie wniósł o:

I.  ustalenie, że umowa o M. Dom nr (...) z dnia 22.12.2005 r. zawarta pomiędzy powodem, a pozwanym bankiem – jest nieważna,

II.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 192.828,97 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od ósmego dnia, po dniu doręczenia pozwanemu pozwu, do dnia zapłaty,

III.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

(dowód: pozew o ustalenie i zapłatę z roszczeniem ewentualnym k. 12-17v.)

Pozwem z dnia 17 września 2021 r. w sprawie I C 986/21 (początkowo I Nc 132/21) Bank (...) SA z siedzibą w W. wniósł przeciwko pozwanemu M. K. (1) pozew o zapłatę kwoty 267 146,67 zł, na którą to składają się: należność główna 228 397,41 zł oraz szczegółowo wymienione dalej odsetki.

Należność dochodzona pozwem w tejże sprawie wynika z faktu zawarcia i zaprzestania przez pozwanego spłaty kredytu z umowy, której m.in. ustalenia nieważności domagał się M. K. (1) w sprawie (...).

Podstawą żądania zapłaty w sprawie I C 986/21 było wypowiedzenie ugody do spornej umowy kredytu i tym samym postawienie zadłużenia z umowy i ugody w stan wymagalności, przy założeniu, iż umowa kredytu jest ważna i wiąże strony. (pozew k. 319 i nast. akt sprawy o sygn. (...)

W odpowiedzi na pozew w powołanej sprawie pozwany tam M. K. wniósł o oddalenie powództwa podnosząc argumentację tożsamą z tą jaka została przezeń przywołana w sprawie z jego powództwa (k. 357 i nast. akt sprawy o sygn. (...)).

Postanowieniem z dnia 26 11 2021 r. Sąd połączył obie sprawy do wspólnego rozpoznania (k. 373 akt sprawy o sygn. (...)).

Wyrokiem z dnia 10 listopada 2022 r. Są Okręgowy w O. oddalił powództwo uznawszy, iż umowa bez klauzul niedozwolonych może być wykonywana jako umowa kredytu złotowego.

Jednocześnie w pkt IV zawiesił postępowanie częściowo tj. w zakresie rozpoznania sprawy z powództwa Banku (k. 425 akt sprawy o sygn. (...)).

W wyniku wniesionej apelacji powoda Sąd Apelacyjny w Białymstoku zmienił wyrok i ustalił nieważność spornej umowy (k. 494 akt sprawy o sygn. (...)).

(dowód: akta sprawy Sądu Okręgowego w Olsztynie o sygn. (...))

W dniu 20.05.2025 r. pozwany dokonał wpłaty na rzecz powoda kwoty 150.000,00 zł oraz w dniu 21.05.2025 r. kwoty 25.000,00 zł – tytułem zwrotu kapitału kredytu.

(dowód: potwierdzenie przelewu k. 42-44)

Sąd zważył, co następuje:

Fakty ustalono na podstawie spójnego, wiarygodnego materiału dowodowego: dokumentów złożonych przez obie strony (wzajemnie niekwestionowanych), a nadto na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy Sądu Okręgowego w Olsztynie o sygn. (...). Wskazać przy tym należy, że okoliczności faktyczne pozostawały w niniejszej sprawie poza sporem. W szczególności, że zawarta miedzy stronami umowa kredytu nr (...) jest nieważna oraz że pozwany nie dokonywał spłat kredytu, wobec czego obowiązany jest do zwrotu całego wypłaconego mu na podstawie tej umowy kapitału. Kwota wypłaconego kapitału także była bezsporna.

Zgodnie z przepisem art. 203 § 1 i 4 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego, aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa.

Na rozprawie w dniu 23.05.2025 r. powód cofnął pozew w części dotyczącej żądania zasądzenia kwoty 175.000,00 zł tytułem zwrotu części kapitału kredytu, wobec spełnienia części roszczenia przez pozwanego.

Cofnięcie pozwu w tym zakresie nie jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego i nie zmierza do obejścia prawa. Stąd też koniecznym było w tej części umorzyć postępowanie w sprawie (pkt I sentencji wyroku).

W niniejszej sprawie pozwany, w odpowiedzi na pozew uznał w całości powództwo. Uznanie powództwa to oświadczenie pozwanego potwierdzające zasadność powództwa, w szczególności okoliczności faktyczne wskazane przez powoda.

Powyższe prowadzi do wniosku, iż pozwany, poprzez złożenie oświadczenia o uznaniu powództwa, godzi się na wydanie wyroku zgodnego z żądaniem powoda.

Uznanie może dotyczyć całego powództwa, jak w niniejszej sprawie. Możliwe jest także częściowe uznanie powództwa - w zakresie niektórych żądań pozwu lub części dochodzonego roszczenia.

Art. 213 § 2 kodeksu postępowania cywilnego nie przewiduje określonej (szczegółowej) formy uznania powództwa. W związku z powyższym należy dojść do wniosku, iż oświadczenie woli pozwanego o uznaniu powództwa może być wyrażone w każdej formie.

Co do zasady, uznanie powództwa może być dokonane w toku całego postępowania sądowego przed sądem I instancji. Stosowne oświadczenie może być złożone najwcześniej z chwilą doręczenia pozwu pozwanemu (np. jak w sprawie niniejszej – w odpowiedzi na pozew). Najpóźniej może zostać przedstawione z chwilą zamknięcia rozprawy. Jako że uznanie powództwa jest oświadczeniem woli pozwanego, wywołującym skutki zarówno materialne, jak i procesowe, powinno być wyraźne i oczywiste (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 12.12.2014 r., I ACa 892/14, LEX nr 1651980).

Zgodnie z art. 213 § 2 k.p.c. sąd (przed, którym zostało złożone stosowne oświadczenie) jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie powództwa jest:

1) sprzeczne z prawem,

2) sprzeczne zasadami współżycia społecznego,

3) zmierza do obejścia prawa.

W niniejszej sprawie oświadczenie złożone przez pozwanego w odpowiedzi na pozew jest niewątpliwie zarówno wyraźne jak i oczywiste, wyrażone w sposób świadomy. Jednocześnie Sąd nie widzi podstaw do stwierdzenia, by uznanie powództwa w niniejszej sprawie było sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzało do obejścia prawa. Przedmiotowa czynność znajdowała oparcie w realiach sprawy i skutkowała związaniem Sądu uznaniem powództwa.

Powód w niniejszej sprawie dochodził zasądzenia na jego rzecz kwoty 250.000,00 zł z tytułu zwrotu nominalnej kwoty odpowiadającej sumie kapitału kredytu wypłaconego na podstawie umowy kredytu nr (...) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 21.12.2024 r. do dnia zapłaty. Pozwany spełnił świadczenie w wysokości 175.000,00 zł, wobec czego powód cofnął pozew w części, tj. co do kwoty 175.000,00 zł, podtrzymując powództwo w pozostałym zakresie.

W tym miejscu wskazać należy, że zawarta między stronami umowa kredytu uznana została za nieważną, a zatem strony, które zawarły nieważną umowę, powinny sobie zwrócić wzajemnie otrzymane świadczenia. Skoro bowiem podstawa tych świadczeń została uznana za nieważną i sprzeczną z prawem, świadczenia te są świadczeniami nienależnymi w rozumieniu art. 410 k.c. Zgodnie z nim w przypadku świadczeń nienależnych zastosowanie znajdują przepisy art. 405 i nast. k.c.

Zgodnie z teorią dwóch kondykcji wyrażoną m.in. w uchwale SN z 16.02.2021r. (III CZP 11/20, OSNC 2021, nr 6, poz. 40), w razie nieważności umowy kredytu dokonywane przez kredytobiorcę płatności, mające stanowić spłatę wykorzystanego kredytu, są świadczeniami nienależnymi, podobnie jak świadczeniem nienależnym jest w takiej sytuacji wypłata środków pieniężnych przez bank.

Po częściowym spełnieniu świadczenia przez pozwanego bankowi niewątpliwie przysługiwała wierzytelność w wysokości 75.000,00 zł z tytułu wypłaconego kredytu, którą wobec uznania powództwa, zasądzono na rzecz powoda w punkcie II sentencji wyroku z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. – liczonymi od dnia 21 grudnia 2024 r. do dnia zapłaty – zgodnie z żądaniem pozwu.

Odsetki ustawowe od kwoty 75.000,00 zł zasądzono od dnia 21 grudnia 2024 r., tj. od dnia wniesienia pozwu. W pozwie roszczenia zostały sprecyzowane i dostatecznie umotywowane, nadto pozwany uznał powództwo a więc miał świadomość ciążącego na nim zobowiązania wobec banku. Dysponował zatem odpowiednim czasem, aby spełnić świadczenie.

W punkcie II sentencji wyroku zasądzono także na rzecz pozwanego ustawowe odsetki od kwoty 150.000,00 zł od dnia 21 grudnia 2024 r. do dnia 20 maja 2025 r. oraz od kwoty 25.000,00 zł od dnia 21 grudnia 2024 r. do dnia 21 maja 2025 r., a więc od dnia wytoczenia powództwa do dnia spełnienia świadczenia przez pozwanego w ww. zakresie. Wymagalność roszczenia powoda określić należy na dzień 21 grudnia 2024 r., natomiast w dniach 20 maja 2025 r. i 21 maja 2025 r. pozwany spełnił częściowo roszczenie. W konsekwencji powód zachował prawo do odsetek za opóźnienie od należności głównej od pierwszego dnia opóźnienia z ich zaspokojeniem przez pozwanego do daty jego spełnienia przez powoda.

W wypadku wydania wyroku zasądzającego roszczenie uznane przez pozwanego, sąd z urzędu nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności (art. 333 § 1 pkt 2 k.p.c.) – pkt III sentencji wyroku.

Sąd rozpoznając wniosek pozwanego o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty, miał na uwadze treść art. 320 k.p.c., zgodnie z którym w szczególnie uzasadnionych przypadkach sąd może w wyroku rozłożyć świadczenie na raty, uwzględniając przy tym sytuację majątkową i osobistą zobowiązanego, jak również interes wierzyciela.

W rozpoznawanej sprawie pozwany nie wykazał istnienia szczególnych okoliczności uzasadniających zastosowanie tej wyjątkowej instytucji. Przedłożone informacje dotyczące sytuacji finansowej pozwanego były ogólnikowe i niepoparte dostatecznymi dowodami, które pozwalałyby uznać, że jednorazowa spłata zasądzonej kwoty stanowiłaby dla niego nadmierne obciążenie lub groziła poważnym zachwianiem równowagi życiowej.

Podkreślenia wymaga, że instytucja rozłożenia na raty ma charakter wyjątkowy i nie może być utożsamiana z uprawnieniem przysługującym każdemu dłużnikowi, który napotyka trudności w wykonaniu zobowiązania. Sama subiektywna trudność w spłacie należności, bez poparcia jej konkretnymi i wiarygodnymi danymi, nie stanowi wystarczającej podstawy do ingerencji sądu w treść zobowiązania.

Sąd wziął również pod uwagę interes powoda – profesjonalnego podmiotu działającego na rynku finansowym – który ma prawo do sprawnego i pełnego zaspokojenia roszczenia. Nadmierne rozciąganie w czasie realizacji świadczenia godziłoby w zasadę pewności obrotu gospodarczego i mogłoby istotnie naruszyć uzasadniony interes wierzyciela.

W świetle powyższego, brak było podstaw do uwzględniania wniosku pozwanego o rozłożenie świadczenia na raty.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 101 k.p.c., zgodnie z którym zwrot kosztów należy się pozwanemu pomimo uwzględnienia powództwa, jeżeli nie dał powodu do wytoczenia sprawy i uznał przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu. Trzeba mieć na uwadze, że powód przed wszczęciem niniejszego postępowania sądowego, nie podjął próby polubownego rozwiązania sporu i nie skierował do pozwanego propozycji dobrowolnej spłaty dochodzonej wierzytelności. Zamiast w pierwszej kolejności wezwać pozwanego do dobrowolnego spełnienia świadczenia, powód bezpośrednio wytoczył powództwo przed sądem, inicjując tym samym postępowanie sądowe. W ocenie pozwanego, wezwanie do dobrowolnego spełnienia świadczenia wywołałoby taki sam skutek jak wniesienie pozwu. Zawarcie ugody przedsądowej, w ramach której pozwany zobowiązałby się do zapłaty dochodzonej należności, uczyniłoby bezprzedmiotowym oraz zapobiegłoby powstaniu zbędnych kosztów postępowania, w szczególności takich jak opłata od pozwu oraz kosztów zastępstwa procesowego Z całą pewnością pierwszą czynnością procesową pozwanego było udzielenie odpowiedzi na pozew, w której uznał on powództwo.

Na koszty procesu po stronie pozwanego składały się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 10.800,00 zł oraz opłata od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł. Łącznie pozwany poniósł koszty procesu w wysokości 10.817,00 zł i taką kwotę należało zasądzić na jego rzecz, o czym orzeczono w punkcie IV wyroku.

sędzia Krystian Szeląg