Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

Formularz UK 1

Sygnatura akt

II K 2/24

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

1.USTALENIE FAKTÓW

0.1.Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.1.1.

J. K. (1)

opisany w pkt I - III wyroku

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

Pokrzywdzony E. M. (1) posiadał z żoną gospodarstwo rolne w m. S. o pow. 12,5 ha., z czego działka o powierzchni 4/04 ha nr (...) obręb S.. Wymieniony postanowił sprzedać działkę (...) i w tym celu prowadził najpierw rozmowy w D. K. (1), z którym zawarł umowę przedwstępną zobowiązującą do sprzedaży nieruchomości z dnia 20 grudnia 2017 r. W tym czasie nawiązał też kontakt z oskarżonym J. K. (1), który ówcześnie prowadził w G. placówkę pośrednictwa kredytowego (...). Oskarżony przekonał go, żeby to jemu sprzedał działkę, gdyż D. K. chce go oszukać, co skutkowało rozwiązaniem pierwotnej umowy przedwstępnej. Doszło do sporu z D. K., który twierdził, że E. M. powinien oddać mu podwójną wysokość zadatku wpisanego do umowy jako 300.000 zł., podczas gdy zapłacone zostało tylko 30.000 zł., jednak zakończony został polubownie i E. M. zwrócił dla D. K. 30.000 zł. Między oskarżonym a E. M. doszło do zawarcia w dniu 06 marca 2018 r. umowy przedwstępnej zobowiązującej do sprzedaży nieruchomości w terminie przyrzeczonym do dnia 31 maja 2018 r. za cenę 1.200.000 zł., przy czym sprzedający pokwitował przyjęcie zadatku w wysokości 300.000 zł., jednak faktycznie nie otrzymał wówczas żadnych pieniędzy a rzeczywistą cenę sprzedaży ustalono na 500.000 zł. Zapis wskazujący, że uiszczono zadatek powstał z inicjatywy oskarżonego, który twierdził, że ułatwi mu to wzięcie kredytu.

W dniu 05 marca 2018 r. Wójt Gminy G. zatwierdził projekt podziału nieruchomości (...) na indywidualne działki.

Oskarżony początkowo zapewniał E. M., że posiada własne środki finansowe pochodzące ze sprzedaży akcji, jednak twierdził, iż z uwagi na obawę, aby ich posiadaniem nie zainteresowały się służby skarbowe woli na zakup działek wziąć kredyt, który następnie szybko spłaci. W istocie jednak oskarżony nie posiadał wówczas żadnych środków pozwalających na zakup nieruchomości, był zadłużony i nie płacił wymagalnych zobowiązań (k. 1047).

Oskarżony wskazał jako kredytodawcę firmę (...) Sp. z o.o. z s. w K., z którym prowadził negocjacje i przekonał E. M., żeby stał się poręczycielem kredytu, który miał również zostać zabezpieczony hipotecznie na nieruchomości, która miała być przedmiotem sprzedaży na rzecz oskarżonego. E. M. (1) wyraził na to zgodę i ustalił z oskarżonym, że ten przekaże dla niego połowę pieniędzy z obu transz kredytu. Wcześniej o pożyczkę w tej samej firmie ubiegał się też D. K..

W dniu 18 lipca 2018 r. doszło do zawarcia umowy pożyczki pomiędzy M. (...), reprezentowanym przez K. D. (1) a oskarżonym J. K. (1), o nr (...) na kwotę 740.740,74 zł. na okres jednego roku. Warunki pożyczki określono w ten sposób, że pożyczkobiorca będzie zobowiązany płacić miesięczne raty jedynie z tytułu odsetek od dwóch transz pożyczki, odpowiednio w wysokości 2.839,51 zł. oraz 3.333,33 zł., przy czym ostatnia rata za pierwszą transzę wynosić będzie 746.913,58 zł. i będzie płatna do dnia 19 lipca 2019 r. (spłata jednorazowa).

Równocześnie zawarto umowę poręczenia, mocą której E. M. udzielił poręczenia pożyczkodawcy w zakresie spłaty zobowiązań wynikających ze wskazanej umowy pożyczki i wystawił na tę okoliczność weksel własny in blanco.

W dniu 18 lipca 2018 r. w kancelarii notarialnej notariusza R. B. w G. doszło do zawarcia aktu notarialnego - oświadczenia o ustanowieniu hipoteki oraz poddaniu się egzekucji. W ramach tej umowy E. M. oświadczył, że ustanawia na rzecz spółki (...) hipotekę umowną na nieruchomości, dla której prowadzona jest w SR w Giżycku księga wieczysta Kw Nr (...) tytułem zabezpieczenia roszczeń pożyczkodawcy wynikających z umowy pożyczki z dnia 18 lipca 2018 r. i jednocześnie oświadczył, że udziela poręczenia dla oskarżonego J. K. i w tym zakresie poddaje się egzekucji wprost z aktu notarialnego. Oskarżony J. K. oświadczył, że poddaje się rygorowi egzekucji wprost z aktu notarialnego w ramach wykonania obowiązku spłaty z tej umowy. W rezultacie doszło do wpisania hipoteki umownej do kwoty 2.222.222,22 zł. w dziale IV wskazanej księgi wieczystej oraz skierowania wniosku o odłączenie z nieruchomości działek oznaczonych (...) i założenie dla nich odrębnych ksiąg wieczystych, tj. dokonania formalnego podziału nieruchomości na 43 działki.

Z kwoty wskazanej pożyczki, zgodnie z dyspozycją wypłaty z dnia 18 lipca 2018 r. oskarżony zadeklarował przekazanie kwoty 140.740,74 zł. na rachunek bankowy należący do firmy (...) Sp. z o.o. tytułem zapłaty opłaty prowizyjnej zgodnie z zawartą przez siebie w dniu 16 lipca 2018 r. umową pośrednictwa kredytowego z w/w spółką. Pozostała część miała zostać wypłacona na rachunek oskarżonego w dwóch transzach, tj. 197.000 zł. i 400.000 zł., przy czym druga transza po upływie 28 dni od zawiadomienia właściciela o założeniu osobnych ksiąg wieczystych dla nieruchomości wydzielanych z nieruchomości stanowiącej przedmiot zabezpieczenia hipotecznego.

Między oskarżonym a pokrzywdzonym zawarta została w dniu 11 lipca 2018 r. umowa zobowiązująca do kupna sprzedaży oraz przeniesienia własności nieruchomości w postaci działek oznaczonych jako (...) w m. S.. Oskarżony, określony jako "kupujący" zobowiązał się do przekazania 50 % środków z pierwszej transzy wypłaty pożyczki w terminie do 2 dni po zaksięgowaniu środków na swoim koncie oraz 50 % z drugiej transzy, również w terminie 2 dni po zaksięgowaniu środków. Cenę zakupu strony ustaliły na 500.000 zł., która to miała zostać ostatecznie zapłacona do dnia 30 czerwca 2019 r. a do tego czasu właścicielem nieruchomości pozostanie sprzedający, chyba że kupujący uzyska wcześniej finansowanie pozwalające mu na całkowitą spłatę zobowiązania na rzecz M. (...) (...) oraz całkowitą spłatę należności na rzecz sprzedającego - wówczas ten przeniesie na niego własność nieruchomości. W celu zabezpieczenia wspólnych interesów strony postanowiły, że założony zostanie rachunek bankowy przeznaczony do obsługi sprzedaży wyodrębnionych działek inwestorom a J. K. otrzyma pełnomocnictwo do podpisywania umów sprzedaży działek i w pierwszej kolejności będzie spłacał zadłużenie z odsetek i kapitału pożyczki a w ramach rekompensaty za ryzyko związane z udzieleniem poręczenia wypłaci na koniec roku E. M. 10% z wypracowanego ze sprzedaży działek zysku (k. 37).

W późniejszym okresie zawarty został aneks do umowy z dnia 05 maja 2019 r. (k. 1066) zmieniający zasady rozliczenia stron. W dniu 31 maja 2020r. zawarto kolejny aneks (k. 1067). Te jednak również nie zostały dotrzymane. Nie stwierdzono, aby oskarżony zapłacił 30.000 zł. do 31 marca 2021 r., ani by zapłacił 30.000 zł. równowartość opłaty adiacenckiej w wysokości 30.000 zł. do dnia 30 listopada 2020 r. Opłata adiacencka w wysokości 30.008,00 został zapłacona na rzecz Urzędu Gminy w G. w dniu 25 maja 2021 r. z rachunku bankowego M. S., którego pełnomocnikiem był E. M. (k. 992).

Pierwsza transza pieniędzy z pożyczki została przekazana w dniu 19 lipca 2018 r. na rachunek bankowy ... (...) należący do oskarżonego, w wysokości 197.000 zł. Saldo po wpłacie wyniosło 197.029,00 zł. Pieniądze te zostały wydatkowane zasadniczo na zapłatę zaległości płatniczych, tj. na zapłatę podatków (16.945,00 zł.), zajęć komorniczych ZUS (3.896,14 zł.), spłatę pożyczek, min. (...) (5.490,00 zł.), (...) Polska (11.565,34 zł.), przelewy na inne rachunki, w tym wspólny z żoną oskarżonego E. K. (20.000 zł. - przy czym z niego na inne konta, gdzie beneficjentem był bank 17.385,00 zł.) oraz inne rachunki oskarżonego, jak również zakupy. Transza druga pożyczki została wypłacona w dwóch przelewach, po 200.000 zł. w dniu 04 września 2018 r. na ten sam rachunek (saldo po wpłacie 400.001,62 zł.) i została wydatkowana poprzez spłaty umów, pożyczek (25.335,95 zł.), podatków, składek ZUS, opłat bankowych i faktur dla kontrahentów oraz przelewy na rachunki bankowe oskarżonego i jego żony (k. 977 - 980).

Oskarżony J. K. przekazał na rzecz pokrzywdzonego w dniu 20 lipca 2018 r. - 100.000 zł., 07 września 2018 r. - 154.000 zł. oraz później w dniach 05 oraz 06 grudnia 2018 r. po 10.000 zł. - łącznie 274.000 zł. W dalszym okresie nie przekazał mu już żadnych środków (k. 988).

Oskarżony początkowo spłacał zobowiązanie wobec M. (...), jednak jedynie częściowo i płatności zaprzestał, o czym początkowo nie wiedział pokrzywdzony.

Z dniem 06 września 2019 r. (...) Sp. z o.o. zbył wierzytelność przysługującą z tytułu pożyczki wobec J. K. i E. M. na rzecz spółki (...) Sp. z o.o.

Z uwagi na niespłacanie zobowiązania z tytułu pożyczki spółka (...) Sp. z o.o. skierowała żądanie nadania klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu z dnia 18 lipca 2018 r. przeciwko dłużnikom J. K. i E. M., którzy poddali się egzekucji. Postanowieniem z dnia 07 października 2019 r. SR w Giżycku nadał klauzulę wykonalności przeciwko w/w w zakresie kwoty 864.435,21 z odsetkami umownymi (I Co 883/19). Postanowienie to nie zostało zaskarżone przez dłużników. Na podstawie tego tytułu wykonawczego wszczęta została przez wierzyciela egzekucja przed Komornikiem Sądowym w G. A. R. (Km 96/20).

J. K. i E. M. wystąpili do SR w Giżycku z powództwem o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, kwestionując sposób naliczania odsetek. Jednakże wyrokiem z dnia 18 czerwca 2021 r. powództwo zostało oddalone (IC 408/20).

Oskarżony J. K. starał się uzyskać kredyt w B. (...) w G., aby spłacić zobowiązanie wobec M. (...), jednakże w istocie dużo większy, gdyż w wysokości 1,6 mln. zł. (k. 226) i w tym celu przekonał pokrzywdzonego do zawarcia z nim spółki cywilnej, na co wymieniony nie chciał się zgodzić. Jednak w dniu 20 maja 2019 r. doszło do zawarcia między oskarżonym a E. M. umowy spółki cywilnej (...) na M.", której deklarowanym przedmiotem działalności było kupno i sprzedaż nieruchomości. Zgodnie z umową strony zobowiązały się wnieść wkłady po 5.000 zł., oskarżony - pracę własną a E. M. również prawo własności nieruchomości - działki w S. nr (...), przy czym udziały wspólników określono: E. M. 90% i J. K. 10 %. Niemniej kredytu w BS G. nie udało się oskarżonemu pozyskać.

Oskarżony uzgodnił z pokrzywdzonym, że w ramach ubiegania się o kredyt w BS w G. dobrze będzie sprzedać kilka pojedynczych działek, aby wykazać zainteresowanie klientów. Wobec czego E. M. zaoferował je swoim znajomym i zawarte zostały umowy przedwstępne z W. R. (1) (15 maja 2019 r.), jego córką M. R. (1),(02 lipca 2019 r.) J. C. (1) (15 maja 2019 r.), M. W. (1) (14 czerwca 2019 r.) a oskarżony na jedną z działek zawarł umowę z M. L. (1) (28 czerwca 2019 r.) - k. 237 -257, którzy jednak w późniejszym okresie odstąpili od nich, żądając zwrotu zaliczek. Powodem odstąpienia była niemożność zbycia im działek uwolnionych od obciążenia hipotecznego, gdyż wymagałoby to spłacenia kredytu w M. (...), co oskarżony prezentował jako będące jedynie kwestią czasu, niemniej faktycznie było nieosiągalne. Środki z zaliczki wpłaconej przez J. C. (54.525,00 zł.) zostały wpłacone na rachunek E. M., ale przekazane oskarżonemu, który twierdził, że je zabezpieczy, żeby się nie rozeszły. Następnie oskarżony wyjechał na urlop do C. (...). Pieniędzy tych nie zwrócił i musiał je oddać E. M. ze swoich środków, kiedy J. C. się wycofał i zażądał zwrotu. Pieniądze od M. W. (66.900 zł.), podobnie jak od W. R. (61.125,00 zł.) zwrócić musiał E. M.. Pieniądze za działkę M. L. (40.000 zł.) pobrał oskarżony i również on ostatecznie oddał je wymienionej, kiedy się wycofała a naciskał na niego bardzo mąż M. L.. Pieniądze na ten cel uzyskał od swojego brata J. K. (2), z którym pokrzywdzony podpisał umowę sprzedaży działki, z tym że się z nim osobiście nawet nie spotkał a samą umowę przywiózł oskarżony. Łącznie oskarżony przyjął z tytułu wpłat za działki i przywłaszczył 104.000 zł. (k. 1179).

Oskarżony nakłonił E. M. do zaciągnięcia w imieniu pokrzywdzonego kredytów gotówkowych w bankach i przekazania mu uzyskanych w ten sposób środków, wskazując że ma problemy z płynnością finansową, co uniemożliwia mu zaciągnięcie zobowiązania pozwalającego spłacić zadłużenie w M. (...), zaś prowadzenie egzekucji jest bardzo niekorzystne dla E. M., gdyż jest przecież poręczycielem tego zobowiązania. Zapewnił pokrzywdzonego, że będzie te zobowiązania na bieżąco spłacać. Pokrzywdzony wyraził zgodę na powyższe i zawarł umowę pożyczki z (...) z dnia 30 sierpnia 2019 r. na kwotę 139.649,99 zł. Z tej kwoty większość, tj. 116.685,00 zł. przelano tytułem spłaty wierzytelności kredytowej w G. (...) Bank, kwotę 4.175, 53 zł. tytułem prowizji a pozostałą kwotę wypłacono w gotówce w kasie banku (18.789,46 zł.).

Nadmienić należy, że uprzednio już E. M. na analogicznych zasadach, pod wpływem oskarżonego, zaciągnął w G. (...) Bank kredyt gotówkowy nr (...) z dnia 29 listopada 2018 r., z którego środki zostały przez niego przekazane dla oskarżonego J. K., poprzez przelew z dnia 03 grudnia 2018 r. kwoty 89.240 zł. z rachunku E. M. na rachunek bankowy żony oskarżonego E. K. (k. 1048, k. 1103).

Koniecznym jest w tym miejscu podkreślić, że w dniach 05 i 06 grudnia 2019 r. J. K. dokonał następnie dwóch płatności po 10.000 zł. na rzecz pokrzywdzonego tytułem zaliczki na poczet kupna działek (k. 991) ale pieniądze te faktycznie pochodziły z pożyczki wziętej przez pokrzywdzonego.

Po spłaceniu zadłużenia w Noble G. Bank pożyczką z (...), pismem z dnia 27 lutego 2020 r., oskarżony (formalnie E. M.) zwrócił się o proporcjonalny zwrot prowizji w związku ze wcześniejszą spłatą zobowiązania, jednak wnosząc o jej przekazanie na rachunek bankowy E. K. (2) (k. 1084). W dniu 06 marca 2020 r. na rachunek E. K. wpłynęła kwota 10.579,65 zł. tytułem zwrotu prowizji. Zadłużenie z tytułu pożyczki w N. (...) G. B. (...)było częściowo spłacane z rachunku E. K. (k. 1012). Z kolei zadłużenie w banku (...) było jedynie częściowo spłacane z rachunku oskarżonego, rachunku E. K. oraz rachunku E. M. (k. 1004). Pismem z dnia 25 października 2022 r. Bank (...) wzywał E. M. jako kredytobiorcę do zapłaty 127.773,28 zł. Ostatecznie doszło do wypowiedzenia tego kredytu i jego egzekucji.

W dniu 26 września 2019 r. E. M. zawarł z (...) Bank S.A. (późniejsza nazwa Bank (...)) umowę kredytu konsolidacyjnego w kwocie 115.863,19 zł., z czego 50.200 zł. na spłatę zobowiązań w innych bankach, w szczególności (...). P., oraz na dowolny cel konsumpcyjny w kwocie 56.510,00 zł. i w takiej kwocie środki zostały przekazane przez bank na rachunek bankowy E. M. (k. 1089). Pokrzywdzony dokonał wypłaty gotówkowej 25.000 zł. oraz przelał kwotę 31.500 zł. na inny własny rachunek bankowy... (...). W dniu 27 września 2019 r. E. M. dokonał z tego rachunku wypłaty 20.000 zł. oraz przelał na konto E. K. 59.100,00 zł. Środki te zostały przekazane oskarżonemu. Z zabezpieczonej notatki oskarżonego (k. 1090) wynika zapis " wpłata na konto E. K. (2) (...) 79.100 lub 59.100 i wypłata 20.000". W rezultacie całość środków z w/w kredytu otrzymał oskarżony. Kredyt w (...) Bank S.A. był następnie jedynie częściowo spłacany wpłatami J. K. oraz z rachunku jego żony E. K., oraz wpłatami własnymi E. M.. W rezultacie doszło do wypowiedzenia E. M. umowy kredytu pismem z dnia 07 października 2022 r. i wezwania go do zapłaty 101.310,81 zł. zaległości a następnie postępowania egzekucyjnego.

W dniu 09 października 2019 r. została zawarta umowa o udzielenie kredytu gotówkowego pomiędzy E. M. a (...) Bank S.A., na mocy której bank udzielił kredytu w wysokości 87.931,04 zł., formalnie na sfinansowanie potrzeb związanych z działalnością gospodarstwa rolnego kredytobiorcy, przy czym po potrąceniu prowizji i składki ubezpieczeniowej kwota samego kredytu przekazanego do dyspozycji wyniosła 56.900 zł., które to środki zostały również przekazane oskarżonemu, w szczególności poprzez przelew 26.850 zł. na rachunek ... (...) oskarżonego i jego żony. Kredyt ten był również częściowo spłacany przez oskarżonego i poprzez rachunek jego żony, w tym ze środków pozyskanych z pożyczki z innego źródła, jednak i ten kredyt został wypowiedziany i skierowany do egzekucji.

Oskarżony J. K. w dniu 17 stycznia 2020 r. złożył pokrzywdzonemu pisemne oświadczenie, że kredyty gotówkowe zaciągnięte przez E. M. w dniu 09 października 2019 r. w N. B. (...)(87.931,04 zł.), 26 września 2019 r. w E. - M. B. (...)(115.863,19 zł.) oraz 30 sierpnia 2019 r. w (...) (139.649,99 zł.) zostały przeznaczone na jego potrzeby związane z obsługą inwestycji Osiedle (...) i zobowiązał się je spłacać zgodnie z harmonogramem.

Oskarżony J. K. poszukiwał potencjalnych inwestorów, którzy zgodziliby się wykupić zobowiązanie względem M. (...) i wejść w inwestycję z jego udziałem, jednak takowych nie zdołał pozyskać. W szczególności kontaktował się w tej sprawie pod koniec 2019 r. z M. Ś. i J. H. (1), którzy działali w branży nieruchomości ( spółka (...) Sp. z o.o.), jednak J. H. po analizie przesłanych mu propozycji i dokumentów ostatecznie nie wyraził tym zainteresowania, wskazując na zachodzące ryzyko związane z wykupowaniem wierzytelności.

Oskarżony kontaktował się również z K. Ł. (1) i jego bratem J. Ł. (1), niemniej i tutaj nie osiągnięto porozumienia a K. Ł. był ewentualnie zainteresowany, ale jedynie bezpośrednim zakupem nieruchomości od E. M. i wykupieniem jego zobowiązań z pominięciem roszczeń zgłaszanych przez oskarżonego, co doprowadziło do konfliktu między wymienionymi (por. korespondencja, k. 261). Pokrzywdzony E. M. natomiast zgodził się podpisać z J. Ł., reprezentującym (...) Sp. z o.o. przedwstępną umowę kupna - sprzedaży z dnia 08 stycznia 2021 r. i otrzymał z tego tytułu przelewy od spółki (...) Sp. z o.o. na sumę 185.000 zł. (k. 827 o., akt notarialny, k. 281 - 293 o.). Do transakcji przyrzeczonej jednak nie doszło i nastąpiło rozwiązanie umowy, jednak pieniędzy E. M. faktycznie nie zwrócił, gdyż je wydał, będąc w trudnej sytuacji materialnej (k. 271).

zeznania E. M.

5 - 6 , 358 o. - 359 o.

1211 o. – 1216 o., 1221 o. – 1222 o., 1234 o. - 1238

akt notarialny

22 - 36

deklaracja wekslowa

18

umowa poręczenia

19 - 20

dyspozycja wypłaty

172

umowa pośrednictwa kredytowego

186 - 187

umowa pożyczki

188 - 191

umowa z dnia 11 lipca 2018 r.

37

umowa przedwstępna

111

postanowienie SR w Giżycku o nadaniu klauzuli wykonalności

173 o. - 174

umowa sprzedaży wierzytelności

193 - 194

wyrok SR w Giżycku z dnia 18 czerwca 2021 r.

196

oświadczenie pisemne J. K.

115

zeznania W. R.

122 o. - 123

zeznania M. R.

125 o.

zeznania J. C.

127 - 128

zeznania M. W.

158 o.

umowa spółki cywilnej

215 - 217

umowa przedwstępna z D. K.

224

umowy przedwstępne, oświadczenia

237 - 240, 241 - 244 - 257

kopie akt postępowania egzekucyjnego Km 17/21

483 - 537 o.

kopie akt postępowania egzekucyjnego Km 20/21

538 - 570

kopie akt postępowania egzekucyjnego Km 20/21

571 - 607

kopie akt postępowania egzekucyjnego Km 1182/21

608 - 642

kopie akt postępowania egzekucyjnego Km 4494/20

643 - 688

kopie akt postępowania egzekucyjnego Km 1259/21

689 - 777

opinia z zakresu finansów, księgowości i rachunkowości

891 - 1049

zeznania P. H.

1203 o.

zeznania K. D.

1203 o. - 1204

zeznania J. H.

1204 - 1205

wyjaśnienia oskarżonego

1173 o. - 11779 o.

zeznania M. L.

1202 o. - 1203

0.1.Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.2.1.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

1.OCena DOWOdów

0.1.Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

wyjaśnienia oskarżonego

Nie dano im wiary w zakresie, w jakim nie przyznał się do popełnienia zarzuconych mu czynów, albowiem zgromadzone dowody wskazują, że się ich dopuścił. W zakresie, w jakim wyjaśnienia nie pozostają w sprzeczności z poczynionymi ustaleniami faktycznymi można je uwzględnić, gdyż szereg okoliczności ma charakter niesporny a oskarżony ewentualnie starał się przedstawiać je w sposób korzystny z punktu widzenia przyjętej linii obrony.

Oskarżony przede wszystkim starał się przerzucić odpowiedzialność za niepowodzenie swoich działań na pokrzywdzonego, podnosząc jego niechęć do współpracy, wręcz sabotowanie przedsięwzięcia, czy wprost zamiar "zniszczenia" oskarżonego i doprowadzenia go do upadku, co jest wprost zupełnie absurdalne. Nie budzi wątpliwości, że to pokrzywdzony na skutek jego działań znalazł się w krytycznej sytuacji finansowej i poniósł znaczne szkody, podczas gdy J. K. faktycznie już wcześniej nie dysponował żadnymi aktywami finansowymi i był na krawędzi bankructwa a w rezultacie swoich działań, kosztem pokrzywdzonego, uzyskał znaczne środki (ok. 0,5 mln. zł.), których nie spłacił. Pokrzywdzony wręcz robił, co mógł, aby oskarżonemu pomóc, gdyż właściwie tylko on ponosił ryzyko i konsekwencje. Nie można dać wiary, że oskarżony zmuszony był działać pod presją czasu i oczekiwań E. M., gdyż co prawda pokrzywdzonemu spieszyło się i chciał uzyskać środki, ale to oskarżonemu zależało na tym, aby transakcja sprzedaży działek została przeprowadzona z nim a po prostu nie miał środków finansowych niezbędnych do jej sfinalizowania. Jak sam oskarżony napisał, "p. M. był w trakcie rozwodu i musiał spłacić żonę naciskał na mnie ogromnie, bo miał chętnych kupców nawet za wyższą kwotę (...) postanowiłem porozmawiać z funduszami, aby moja zaplanowana przyszłość nie uciekła" (k. 130 o. załącznik). Tak też wynika z zeznań pokrzywdzonego, że to oskarżony zabiegał, aby właśnie jemu sprzedać działki. Oskarżony kłamliwie zapewnił przy tym pokrzywdzonego, że posiada wolne środki finansowe pochodzące ze sprzedaży akcji i ogólnie znajduje się w dobrej sytuacji, podczas gdy takich środków nie miał a jego sytuacja finansowa była ogólnie zła, a już z pewnością nieadekwatna do realiów przedmiotowej transakcji, co jednoznacznie wynika z opinii biegłej. Okoliczności te faktycznie przed pokrzywdzonym zataił a były kluczowe, gdyż w innym przypadku pokrzywdzony umowy by z nim nie zawarł.

Uzgodniona przez oskarżonego operacja nabycia działek z udziałem spółki (...) musi być zdaniem sądu oceniona jako wprost rażąco niekorzystna, w szczególności dla E. M. i wyrażenie przez wymienionego zgody na udział w niej dowodzi po prostu braku orientacji pokrzywdzonego w kwestiach prawnych i pewnej łatwowierności, co jest zrozumiałe, gdyż pokrzywdzony jest rolnikiem i najwyraźniej nie miał odpowiedniego doświadczenia. Takie zaś z pewnością miał oskarżony, zajmujący się doradztwem finansowym. W rezultacie tej umowy E. M. znalazł się w sytuacji, gdy całym swoim majątkiem, w tym przedmiotową nieruchomością obciążoną hipotecznie, zagwarantował spłatę kredytu udzielonego innej osobie, tj. oskarżonemu (nie mającemu żadnych realnych zabezpieczeń) z przeznaczeniem na zakup tejże nieruchomości. Również warunki tego kredytu były skrajnie niekorzystne, gdyż za uzyskane faktyczne niecałe 600.000 zł. po roku należało oddać blisko 960.000 zł., co wynikało z sumy rat odsetkowych i prowizji dla spółki - córki w kwocie aż 140.000 zł., stanowiącej raczej ukrytą formę kosztów pożyczki.

Oskarżony J. K. niewątpliwie od początku nie miał środków, ani dochodów pozwalających na wywiązanie się z umowy z pokrzywdzonym i na spłacenie bardzo znacznego zobowiązania wobec M. (...) na ustalonych warunkach. Taki kredyt zresztą nigdy nie powinien zostać mu udzielony, gdyby tylko elementarnie zbadana była jego wypłacalność; żaden zwykły bank by go z pewnością nie przyznał. Było to możliwe wyłącznie wobec poręczenia i zabezpieczenia hipotecznego działkami pokrzywdzonego. Oskarżony utrzymywał natomiast, że zaciągając ten kredyt robił pokrzywdzonemu "przysługę" (k. 1158 o.), podczas gdy było wręcz przeciwnie, gdyż to pokrzywdzony w rezultacie znalazł się w krytycznym położeniu i stał się zależny od spłacania przez oskarżonego tej pożyczki, co czego ten się zobowiązał, ale tego nie wykonał.

Oskarżony nie dopełnił równocześnie warunków umowy z pokrzywdzonym i nie zapłacił mu kwoty umówionej a nawet nie przekazał uzgodnionych kwot z transzy kredytu, w szczególności z drugiej transzy 400.000 zł. przekazał zamiast 200.000 zł. jedynie 154.000 zł. Jednocześnie oczekiwał, że uzyska prawo do nieruchomości. Spłacił również jedynie bardzo niewielką część (odsetek) z tego kredytu, po czym spłat zaniechał, doprowadzając do jego wypowiedzenia i egzekucji, krytycznie niekorzystnej głównie dla interesów E. M.. Podkreślić należy, że oskarżony faktycznie uzyskał z kredytu na zakup nieruchomości, po potrąceniu prowizji, ok. 600.000 zł., na zapłatę dla pokrzywdzonego przeznaczył z tego 254.000 zł., zaś na spłatę kredytu jedynie ok. 25.000 zł., ponad 300.000 zł. przeznaczył na własne potrzeby.

Wyjaśnieniom oskarżonego, że to jakoby postawa pokrzywdzonego uniemożliwiła mu wywiązanie się z obowiązku zapłaty nie sposób zatem dać wiary, gdyż są zupełnie bezpodstawne. Podkreślenia wymaga, że z opinii biegłej z zakresu finansów wynika, że oskarżony przynajmniej znaczącą część środków uzyskanych z M. (...) przeznaczył praktycznie od razu na spłatę wcześniejszych zobowiązań oraz potrzeby życia codziennego, co tylko podkreśla, że nie był w stanie kredytu tego spłacić, podobnie jak zobowiązań wobec E. M., i o tym dobrze wiedział. Co najwyżej nierealistycznie zakładał, że uda mu się uzyskać jakieś źródła finasowania, zatem zakładał i uzależniał wywiązanie się ze swoich zobowiązań od zaistnienia zdarzeń przyszłych i niepewnych, co należy do elementarnych sposobów wprowadzania w błąd kontrahenta. Na skutek obciążenia hipotecznego wszystkich działek praktycznie niemożliwa była również ich indywidualna sprzedaż, co pokazały transakcje z J. C. i pozostałymi nabywcami, z którymi zawarto później umowy przedwstępne. Oskarżony wprawdzie deklarował, że jakoby miał od M. (...) zapewnienie o możliwości częściowego zwalniania działek z zabezpieczenia, "ale zostało to zapomniane w akcie pożyczki" (k. 1175).

Obszerne wyjaśnienia oskarżonego odnoszące się do jego zabiegów zmierzających do uzyskania finasowania, ewentualnie znalezienia inwestora, pozwalającego na wykupienie zobowiązania wobec M. (...) są praktycznie bez żadnego znaczenia dla oceny zarzuconego mu w pkt I czynu, gdyż dotyczą okoliczności następczych, kiedy już zaistniał stan doprowadzenia pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Nie negując nawet, że oskarżony takie starania podejmował, na co wskazuje materiał dowodowy, w tym zeznania J. H. i E. M., to jednak odznaczały się w ocenie sądu nadzwyczaj wyraźnym brakiem realizmu, oskarżony oczekiwał bowiem spłaty swoich rażąco niekorzystnych zobowiązań kredytowych i jeszcze zapłaty znacznej kwoty dla siebie, podczas gdy nie był nawet właścicielem nieruchomości. Uświadamiali mu to kolejni potencjalni inwestorzy. Przedstawiał również zamierzenia zupełnie nierzetelne i nierealistyczne, jak zakup przez siebie kolejnych działek za gotówkę, aby wnieść je do spółki (k. 67 o. załącznik), podczas gdy był wówczas praktycznie bankrutem. Oskarżony wielokrotnie twierdził, że "pozyskał" określonych inwestorów, jednak zauważyć należy, że oznacza to jedynie prowadzenie z nimi bezowocnych rozmów.

Oskarżony nakłonił również pokrzywdzonego do udziału w spółce cywilnej, z jego punku widzenia po raz kolejny niekorzystnej, aby umożliwić zaciągnięcie kredytu w B. (...) w G.. Oskarżony zarzucał pokrzywdzonemu, że to na skutek jego postawy kredytu nie udzielono, tymczasem z zeznań pokrzywdzonego wynika, że znajomy pracownik banku przestrzegał go przed zaciąganiem takiego zobowiązania, co na pewno było uwagą racjonalną. Wskazać należy, że doprowadziłoby to po raz kolejny do obciążenia pokrzywdzonego ogromnym kredytem, który miałby służyć poniekąd wykupieniu jego własnego zobowiązania, przy tym miał to być kredyt aż na 1,5 mln zł. Fakt zawarcia umowy spółki cywilnej jest obecnie wykorzystywany przeciwko pokrzywdzonemu, jako argument, że prowadził wspólną działalność gospodarczą z oskarżonym, podczas gdy tak nie było. Spółki tej nie chciał zawrzeć i uczynił to pod naciskiem oskarżonego, który go przekonał, że nie ma innego wyjścia - oczywiście już po zawarciu umowy kredytowej z M. (...) (por. załącznik, k. 90). Pokrzywdzony stanowczo podkreślał, że jego zamiarem nigdy nie było prowadzenie jakiejkolwiek wspólnej działalności gospodarczej z oskarżonym a jedynie przeprowadzenie transakcji zbycia mu działek.

Oskarżony nie zaprzeczał zasadniczo, że uzyskał środki pochodzące z kredytów zaciągniętych w bankach przez pokrzywdzonego, jedynie wskazywał, że częściowo w mniejszej wysokości (głównie co do kredytu w N. B. (...)), jak i zdawał się wskazywać, że częściowo nie nakłaniał pokrzywdzonego do zaciągnięcia tych kredytów ( kiedy M. otrzymał zgodę w G. B. (...)to powiedział, że nie potrzebuje 80 tys. zł. a tylko 20 tys., więc ja powiedziałem, że mi się przyda reszta tych pieniędzy (k. 1175), co nie jest wiarygodne i pozostaje w sprzeczności z zeznaniami E. M., który utrzymywał, że te kredyty zaciągnął jedynie wobec nalegań oskarżonego i jego żony a środki im przekazał, poprzez przelewy, jak i wypłaty gotówkowe. W zakresie, w jakim wprost potwierdził nakłonienie pokrzywdzonego do zaciągnięcia kredytów w (...), M. i N. B. (...)(175 o. - 176) pozostaje to w zgodności z zeznaniami pokrzywdzonego. Nie budzi również wątpliwości, że J. K. otrzymał środki z tych kredytów, wprawdzie kredyt w (...) został przekazany na spłatę zobowiązania w G. B. (...), ale środki z tego wcześniejszego uzyskał oskarżony. Potwierdza to także opinia biegłej, choć jedynie w zakresie odnoszącym się do analizy przelewów a otrzymywał również środki w gotówce. Pokrzywdzony E. M. jednoznacznie wskazał, że on sam tych kredytów nie potrzebował i umowy zawarł na prośby oskarżonego i jego żony, aby pomóc mu w trudnej sytuacji finansowej. Ilustruje to postawę pokrzywdzonego, który czuł się w obowiązku ratować oskarżonego, aby zapobiec negatywnym konsekwencjom dla siebie, wynikającym z grożącej egzekucji zobowiązania wobec M. (...) i liczył, że oskarżony w końcu znajdzie jakieś rozwiązanie, równocześnie sam się pogrążał, zaciągając kolejne niekorzystne zobowiązania. Jak podał w zeznaniach, oskarżony i jego żona naciskali na niego, aby pomógł im poprzez wzięcie dla nich kredytów, aby mogli spłacić swoje zobowiązania i zaciągnąć wówczas większy kredyt pozwalający na spłatę zobowiązania wobec M. (...). Poniekąd szantażowali go, jeśli "pójdą na dno", to on pójdzie z nimi i to jego działkami zabezpieczona jest pożyczka. Oskarżony następnie, wbrew zapewnieniom składanym wobec pokrzywdzonego, kredytów tych nie spłacił; wprawdzie częściowo spłat dokonywał, co wynika ze zgromadzonych dowodów, ale ich zaniechał i kredyty postawiono w stan wymagalności. Oskarżony po prostu nie miał środków i dochodów pozwalających na ich obsługę i spłatę i był już wcześniej zadłużony. Wskazuje na to fakt, że już w kwietniu 2019 r. wszczęto wobec niego postępowanie egzekucyjne na kwotę należności głównej 66.597,64 zł. a w roku 2020 i 2021 kolejnych piętnaście postępowań egzekucyjnych, w tym w sprawie z wniosku M. (...) (k. 1046). Konsekwencje takiej postawy oskarżonego ponosi wyłącznie E. M.. Trzeba mieć na uwadze, że z analizy operacji finansowych wywnioskować należy nawet, że dwie spłaty po 10.000 zł. przekazane przez oskarżonego dla E. M. w grudniu 2018 r. tytułem należności za działki zostały dokonane z pieniędzy przekazanych oskarżonemu w dniu 03 grudnia 2018 r. przez E. M. z kredytu zaciągniętego w G. B. (...), co tylko pokazuje niezdolność oskarżonego do wywiązania się z umowy z E. M. i faktyczne oszukiwanie pokrzywdzonego. Oskarżony wprost potwierdził na rozprawie, że płacił pokrzywdzonemu pieniędzmi z jego kredytu.

zeznania E. M.

Dano im wiarę, jako prawdomównym, jakkolwiek odznaczają się niekiedy chaotycznością i uproszczeniami a pokrzywdzony, jak się wydaje, nie do końca rozumiał przedstawiane mu przez oskarżonego wizje uwolnienia się od zobowiązania wobec M. (...) i umożliwienia finalizacji ich umowy. Niewątpliwie z jego zeznań wynika, że na początku kontaktów z J. K. nie miał świadomości, że oskarżony znajduje się w sytuacji majątkowej uniemożliwiającej mu wywiązanie się z zawartej z nim umowy i umowy kredytowej z M. (...). Jest oczywiste, że gdyby o tym wiedział, nie zawierałby umowy z oskarżonym i nie poręczał jego zobowiązania. Oskarżony prezentował się jako człowiek majętny, mający środki finansowe ze sprzedaży akcji banku, prowadzenia sklepu sieci (...) oraz placówki (...), w rzeczywistości jednak środków nie posiadał. Dano pokrzywdzonemu wiarę, że umowy kredytowe w bankach zawarł dla oskarżonego, w zamiarze poprawienia jego sytuacji i że przekazał pieniądze z tych umów oskarżonemu i na konto jego żony, co znajduje potwierdzenie w opinii z zakresu finansów, gdyż takie przelewy stwierdzono. Oskarżony temu w istocie nawet nie zaprzeczył, sporządził i przekazał pokrzywdzonego jednoznaczne potwierdzenie Również w tym zakresie nie budzi wątpliwości, że zapewnienia oskarżonego co do zamiaru wywiązania się z tych zobowiązań nie polegały na prawdzie i wprowadzał on pokrzywdzonego w błąd. Zeznania pokrzywdzonego w ocenie sądu są prawdomówne i z pewnością nie zmierzają do bezpodstawnego pomówienia oskarżonego.

zeznania J. H.

Dano wiarę, jako spójnym. Znajdują oparcie w korespondencji z J. K. przekazanej przez świadka (załącznik). Wynika z niej, że odrzucił propozycje oskarżonego z uwagi na dostrzegalne ryzyka związane z przejmowaniem zobowiązań. Wynika z niej również, że J. K. oczekiwał ostatecznie zapłaty dla siebie kwoty 400.000 zł. oraz wykupienia swoich zobowiązań, w tym zaległej pożyczki w M. (...), jak również oferował mu "przejęcie wszystkiego", choć przecież nie był właścicielem działek, co uznać należy za oczekiwania zupełnie nierealistyczne. Wcześniej przedstawiał kosztorys (k. 231), w którym koszt pracy przy projekcie (swoje wynagrodzenie) określał na 509.000 zł. Powodem odmowy ze strony J. H. bynajmniej nie była postawa E. M. (jak twierdził oskarżony). Świadek podał, że po prostu miał inne możliwości inwestycyjne wiążące się z podobnym zyskiem a bez ryzyka i trudnych do oszacowania kosztów. przejmowania zobowiązań.

akt notarialny

dokument niekwestionowany

deklaracja wekslowa

dokument niekwestionowany

dyspozycja wypłaty

dokument niekwestionowany

kopie akt postępowania egzekucyjnego Km 1259/21

dokument niekwestionowany

kopie akt postępowania egzekucyjnego Km 1182/21

dokument niekwestionowany

kopie akt postępowania egzekucyjnego Km 17/21

dokument niekwestionowany

kopie akt postępowania egzekucyjnego Km 20/21

dokument niekwestionowany

kopie akt postępowania egzekucyjnego Km 4494/20

dokument niekwestionowany

opinia z zakresu finansów, księgowości i rachunkowości

dokument niekwestionowany, należało w pełni podzielić. Opinia w ocenie sądu sporządzona rzetelnie, w oparciu o analizę dostępnych materiałów.

oświadczenie pisemne J. K.

dokument niekwestionowany

postanowienie SR w Giżycku o nadaniu klauzuli wykonalności

dokument niekwestionowany

umowa poręczenia

dokument niekwestionowany

umowa pośrednictwa kredytowego

dokument niekwestionowany

umowa pożyczki

dokument niekwestionowany

umowa przedwstępna

dokument niekwestionowany

umowa przedwstępna z D. K.

dokument niekwestionowany

umowa spółki cywilnej

dokument niekwestionowany

umowa sprzedaży wierzytelności

dokument niekwestionowany

umowa z dnia 11 lipca 2018 r.

dokument niekwestionowany

umowy przedwstępne, oświadczenia

dokument niekwestionowany

wyrok SR w Giżycku z dnia 18 czerwca 2021 r.

dokument niekwestionowany

zeznania J. C.

dano wiarę, nie stwierdzając podstaw do kwestionowania. Zawarcie przez świadka umowy znajduje potwierdzenie w dokumentach, podobnie jak dokonanie ustalonej płatności. Świadek potwierdził otrzymanie zwrotu środków po wycofaniu się z umowy.

zeznania J. H.

dano wiarę, nie stwierdzając podstaw do kwestionowania. Zawarcie przez świadka umowy znajduje potwierdzenie w dokumentach, podobnie jak dokonanie ustalonej płatności. Świadek potwierdził otrzymanie zwrotu środków po wycofaniu się z umowy.

zeznania K. D.

dano im wiarę, nie znajdując podstaw do ich kwestionowania.

zeznania M. L.

dano wiarę, nie stwierdzając podstaw do kwestionowania. Zawarcie przez świadka umowy znajduje potwierdzenie w dokumentach, podobnie jak dokonanie ustalonej płatności. Świadek potwierdził otrzymanie zwrotu środków po wycofaniu się z umowy

zeznania M. R.

dano wiarę, nie stwierdzając podstaw do kwestionowania. Zawarcie przez świadka umowy znajduje potwierdzenie w dokumentach, podobnie jak dokonanie ustalonej płatności. Świadek potwierdził otrzymanie zwrotu środków po wycofaniu się z umowy

zeznania M. W.

dano wiarę, nie stwierdzając podstaw do kwestionowania. Zawarcie przez świadka umowy znajduje potwierdzenie w dokumentach, podobnie jak dokonanie ustalonej płatności. Świadek potwierdził otrzymanie zwrotu środków po wycofaniu się z umowy

zeznania P. H.

dano im wiarę nie znajdując podstaw do kwestionowania

zeznania W. R.

dano wiarę, nie stwierdzając podstaw do kwestionowania. Zawarcie przez świadka umowy znajduje potwierdzenie w dokumentach, podobnie jak dokonanie ustalonej płatności. Świadek potwierdził otrzymanie zwrotu środków po wycofaniu się z umowy

0.1.Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1.PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

☐

3.1. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

J. K. (1)

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

W ocenie sądu zgromadzony materiał dowodowy wskazuje, że oskarżony dopuścił się popełnienia zarzuconych mu czynów.

Odnośnie czynu opisanego w pkt I wskazać należy na szerokie rozumienie pojęcia niekorzystnego rozporządzenia mieniem, który to zwrot ma niezależne, autonomiczne znaczenie, wywodzone z przedmiotu ochrony przepisu art. 286 § 1 k.k. i jest ono rozumiane jako każda czynność zadysponowania mieniem, która odnosi się do szeroko postrzeganego stanu majątkowego pokrzywdzonego. Korzyść majątkowa w rozumieniu art. 286 § 1 k.k. jest pojęciem szerszym niż przywłaszczenie, stanowiące cel działania sprawcy (animus rem sibi habendi). Dlatego też dla realizacji znamienia działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej sprawca nie musi dążyć do przywłaszczenia mienia stanowiącego przedmiot oszukańczych zabiegów, wystarczy, że zamierza osiągnąć korzyść majątkową wynikającą z niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez osobę czy inny podmiot wprowadzone w błąd. Dla przestępstwa oszustwa nie ma potrzeby wykazywania, że w chwili zawierania umowy sprawca nie miał zamiaru zapłacić za uzyskane świadczenie. Wystarczające jest ustalenie, że pokrzywdzony nie zawarłby umowy, gdyby wiedział o okolicznościach, które były przedmiotem wprowadzenia go w błąd przez sprawcę. Do wprowadzenia w błąd skutkującego niekorzystnym rozporządzeniem mieniem wystarczające jest więc wywołanie błędnego wyobrażenia o okolicznościach decydujących o rozporządzeniu lub sposobie rozporządzenia

(wyrok SN z 02.10.2015 r., III KK 148/15).

Na gruncie przedmiotowej sprawy, oskarżony wyczerpał znamiona przestępstwa poprzez wprowadzenie pokrzywdzonego w błąd co do swojej rzeczywistej sytuacji materialnej, przedstawiając się jako osoba posiadająca środki finansowe pozwalające mu na zakup nieruchomości, co nie stoi w sprzeczności z faktem, że zaciągał równocześnie pożyczkę, gdyż twierdził, że posiada środki ze sprzedaży akcji i inne, których nie chce ujawniać wobec organów skarbowych. W istocie takowych środków nie posiadał a analiza jego sytuacji wskazuje, że był zadłużony i miał kłopoty finansowe, które z czasem zaowocowały licznymi postępowaniami egzekucyjnymi. Wynika to z opinii z zakresu finansów. Oskarżony przekonał pokrzywdzonego do poręczenia jego zobowiązania wobec M. (...) i ustanowienia przez niego hipoteki na nieruchomościach, które miały być następnie przedmiotem sprzedaży, zapewniając, że wywiąże się ze zobowiązań wobec M. (...) oraz umowy zawartej z pokrzywdzonym. Wyrażenie zgody przez pokrzywdzonego na takie warunki uznać należy za obiektywnie skrajnie nieroztropne, jednak nie sposób kwestionować, że ją wyraził i na pewno działał w dobrej wierze, gdyż w innym przypadku nie ryzykowałby całym swoim majątkiem. W rezultacie dysponując działkami o znacznej wartości, nieobciążonymi hipotecznie, stał się osobiście odpowiedzialny za bardzo znaczne zobowiązanie kredytowe oskarżonego, zaciągnięte na bardzo niekorzystnych warunkach i dokonano na nich wpisu hipotek tytułem zabezpieczenia. J. K. (1) nie wywiązał się ze zobowiązania wobec M. (...) i nie spłacił pożyczki, dokonując jedynie częściowej spłaty odsetek, po czym całkowicie zaprzestał spłat, co skutkowało skierowaniem postępowania egzekucyjnego względem pokrzywdzonego i jego nieruchomości. Postępowanie to pozostaje w toku, ale zachodzi wysokie ryzyko utraty przez pokrzywdzonego własności nieruchomości i jest praktycznie pozbawiony możliwości ich zbycia z uwagi na obciążenie hipoteczne. Ocena zachowania J. K. wskazuje w ocenie sądu, że nie miał zamiaru wywiązania się ze zobowiązania na rzecz M. (...) a jego sytuacja finansowa na to w żadnym razie nie pozwalała. Wskazać należy, że same raty odsetkowe wynosiły ówcześnie ponad 6.000 zł. miesięcznie, nie wspominając nawet o konieczności spłaty po roku bardzo znacznej kwoty (ok. 750.000) jednorazowo w całości. Środki uzyskane z pożyczki oskarżony faktycznie otrzymał w wysokości blisko 600.000 zł., z czego pokrzywdzonemu przekazał 254.000 zł., resztę przeznaczając na własne potrzeby i wydał je, głównie na spłatę zaległych zobowiązań i bieżące wydatki. W żaden sposób nie mógł zatem wywiązać się ani ze spłaty pożyczki, ani z umowy z pokrzywdzonym, któremu miał zapłacić 500.000 zł. Całe ryzyko ponosił zaś E. M., gdyż oskarżony, jak się okazało, nie posiadał majątku i już był zadłużony.

Utrwalony jest pogląd, że powstanie szkody w mieniu nie jest warunkiem koniecznym uznania rozporządzenia nim za niekorzystne. W orzecznictwie podkreśla się, że ustawowe znamię, stanowiące skutek przestępstwa oszustwa określonego w art. 286 § 1 KK, wypełnione zostaje wtedy, gdy sprawca działając w sposób opisany w tym przepisie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem, w wyniku którego dochodzi do pogorszenia sytuacji majątkowej pokrzywdzonego. Przyjmuje się przy tym, że dla oceny, czy rozporządzenie mieniem było niekorzystne, istotne jest jedynie to, czy w jego wyniku doszło do ogólnego pogorszenia sytuacji majątkowej pokrzywdzonego, w tym m.in. do zmniejszenia szans na zaspokojenie jego roszczeń w przyszłości lub do zwiększenia ryzyka po stronie pokrzywdzonego (por. min. wyr. SN z 30.8. 2000 r., V KKN 267/00 OSNKW 2000, z. 9-10, poz. 85, 28.6.2000 r., III KKN 86/98, OSP 2001, z. 1, poz. 10; post. SN z 27.10. 2023, I KK 229/23).

Wskazać należy zwłaszcza na pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy: "Porównując zatem sytuację majątkową pokrzywdzonych - poręczycieli, istniejącą bezpośrednio przed dokonaniem przez nich „rozporządzenia mieniem” w postaci poręczenia przez nich wyłudzonych oszukańczo przez skazaną, z pożyczających banków, kredytów oraz ich sytuację już po dokonaniu tej czynności, oczywiste się staje, że to działanie było dla nich ewidentnie niekorzystne, już w chwili gdy nastąpiło. Tak bowiem postępując pogorszyli wówczas („narazili na szwank”) własne interesy majątkowe, bo - wbrew nim - przyjmowali na siebie określone zobowiązania, których ryzyko wypełnienia w przyszłości ewidentnie oznaczało dla nich zaistnienie możliwości powstania realnej i wymiernej szkody, stanowiącej wartość tych kredytów, które mieli - na mocy udzielonego poręczenia - obowiązek za skazaną spłacić, wówczas gdy ona tego zaniecha. Jest to wystarczające do uznania, że już poręczając jej kredyty tym samym „doprowadzali do niekorzystnego rozporządzenia (swoim) mieniem”. Ani konieczność zaistnienia szkody, ani jej niepowetowalność nie jest wcale koniecznym warunkiem przyjęcia „niekorzystności rozporządzenia mieniem” w rozumieniu omawianego w tym miejscu przepisu (post. SN z 27.09.2013 r., IV KK 211/13).

Nie ma wątpliwości, że oskarżony dopuścił się również czynów zarzuconych mu w pkt II -IV a/o, nakłaniając pokrzywdzonego do zaciągnięcia kredytów i przekazania mu środków finansowych. Zgoda wyrażona przez pokrzywdzonego była kontekście ówczesnej sytuacji oskarżonego jeszcze bardziej nierozsądna, jednak należy mieć na uwadze, że pokrzywdzony starał się za wszelką cenę ratować położenie J. K., gdyż ten wprost zapowiadał, że sytuacja pokrzywdzonego jest ściśle powiązana i może stracić nieruchomość, która jest zabezpieczeniem. Oskarżony wielokrotnie zapewniał zaś, że znajdzie rozwiązanie i pozyska inwestora a ponadto zobowiązał się do spłaty tych kredytów (w tym poprzez jednoznaczne oświadczenie pisemne). Nie wywiązał się z tego a z jego wyjaśnień wynika, że w istocie do ich częściowego spłacania posłużyły środki rodziców oskarżonego a oskarżony wprowadzał w błąd pokrzywdzonego co do możliwości ich spłaty. Kredyty te zostały ostatecznie wypowiedziane i objęte są postępowaniami egzekucyjnymi. Uznać należało, że czynów II - IV oskarżony dopuścił się w warunkach art. 91 § 1 k.k., w krótkich odstępach czasu i z wykorzystaniem tej samej sposobności, przy dokonaniu ustaleń precyzujących wysokość kredytów, w szczególności zaciągniętego w N. B. (...). Wskazać należy, że poza wskazanymi w zarzutach, pokrzywdzony zaciągnął dla oskarżonego w analogicznych warunkach również kredyt w G. (...) Banku, spłacony następnie z kolejnego kredytu. Oskarżony dopuścił się również w ocenie sądu czynu opisanego w pkt V przywłaszczając środki pochodzące z umów przedwstępnych. Kwota 104.000 zł. wynika również z wyjaśnień oskarżonego, który nie negował, że łącznie tyle otrzymał.

Odnosząc się do podnoszonych zarzutów niezbadania przez E. M. sytuacji majątkowej oskarżonego poprzez zobowiązanie go do złożenia np. pisemnych zestawień majątku i zobowiązań wskazać należy na stanowisko, iż na gruncie przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 KK nie ma znaczenia dla bytu tego przestępstwa, czy pokrzywdzony mógł skontrolować wiarygodność sprawcy i wykryć podstępny charakter jego zabiegów, dokładając choćby tylko znikomej staranności, wszak nawet łatwowierność pokrzywdzonego nie wyłącza karygodności wprowadzenia go w błąd. Błąd pokrzywdzonego należy przyjmować także wtedy, gdy racjonalna ocena sytuacji pozwala stwierdzić, że mógł on błędu z łatwością uniknąć. Wysoki stopień naiwności czy też łatwość wprowadzenia w błąd osoby dokonującej niekorzystnego rozporządzenia mieniem nie wpływa na ocenę karnoprawną zachowania sprawcy, bo istotne jest tylko to, czy podjęte przez niego działania, w przypadku tego konkretnego pokrzywdzonego okazały się wystarczające do wprowadzenia go w błąd. Wypada też zwrócić uwagę, że o zamiarze sprawcy przesądza całokształt podmiotowych i przedmiotowych okoliczności, bowiem tylko wtedy możliwe jest odtworzenie rzeczywistych przeżyć sprawcy i ustalenie, do czego zmierzał i czego chciał (wyrok SN z 11.08.2021 r., IV KK 502/20).

☐

3.2. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

☐

3.3. Warunkowe umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

☐

3.4. Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

☐

3.5. Uniewinnienie

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

1.KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i
środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

J. K. (1)

Wymierzając kary sąd miał na uwadze stopień społecznej szkodliwości czynów, który należało ocenić jako znaczny. Oskarżony działał umyślnie, cynicznie wykorzystując pokrzywdzonego, który w rezultacie popełnionych na jego szkodę czynów znalazł się w bardzo trudnej sytuacji materialnej i może ona ulec jeszcze bardzo znaczącemu pogorszeniu w wyniku zakończenia egzekucji z nieruchomości. Sąd uwzględnił również pozostałe okoliczności wskazane w art. 53 k.k., w tym na korzyść oskarżonego przyjął jego uprzednią niekaralność (k. 1126 - 1127). Należało wobec oskarżonego zastosować art. 4 § 1 k.k., albowiem w okresie popełnienia przypisanych mu czynów obowiązywała ustawa względniejsza, co dotyczy w szczególności okoliczności odnoszących się do wymiaru kary i kary łącznej. Sąd uznał, że wymierzone oskarżonemu kary są współmierne do stopnia winy i społecznej szkodliwości przypisanych mu przestępstw a tym samym spełnią cele w zakresie społecznego oddziaływania, jak i cele wychowawcze.

J. K. (1)

W zakresie wniosku pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego o nałożenie środka kompensacyjnego należy wskazać, że przyjęty mechanizm obliczenia wartości szkody jest nieuprawniony. W szczególności w zakresie pkt I doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem nie może być utożsamiona ze szkodą. Pokrzywdzony jak dotąd nie utracił własności działek, ani nie wyegzekwowano od niego kwot odpowiadających roszczeniu (nie przedstawiono w tym względzie żadnych dowodów).

Podzielić należy stanowisko, że doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem stanowi realizację znamienia występku z art. 286 § 1 KK. Ewentualna szkoda powstała na skutek takiego rozporządzenia już do kręgu znamion tego typu czynu zabronionego nie należy i orzekanie w jej przedmiocie ma charakter następczy i autonomiczny względem ustaleń w przedmiocie niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Wartość mienia, którym niekorzystnie rozporządzono, nie musi być tożsama z wartością wyrządzonej szkody, co ma przełożenie na kwotę zasądzanego obowiązku naprawienia szkody (wyrok SN z 18.7.23r., III KK 123/22).

Fakt, że oskarżony nie przekazał pokrzywdzonemu pełnej kwoty z umowy przedwstępnej skutkował tym, że nie zawarto umowy przenoszącej własność nieruchomości. Pokrzywdzony w szczególności w żadnym razie nie może oczekiwać zasądzenia od oskarżonego na swoją rzecz wartości pożyczki, jaką oskarżony zaciągnął w spółce (...) z tego tytułu, że stał się jej poręczycielem, czy zabezpieczył ją hipotecznie. Mogłoby to wchodzić w grę wyłącznie, gdyby ją spłacił, albo gdyby ją wyegzekwowano z jego majątku, co jednak jak dotąd nie nastąpiło. Nie wyłącza to zapewne potencjalnych cywilnych roszczeń pokrzywdzonego z tytułu niemożności pełnego dysponowania nieruchomością, pogorszenia jego zdolności kredytowej, czy innych, ale nie mogą być orzeczone w przedmiotowym postępowaniu i ich nie sprecyzowano, ani nie udowodniono, co jest cywilnoprawnym obowiązkiem dochodzącego.

Natomiast nie budzi wątpliwości, że szkoda obejmuje wartość kredytów zaciągniętych na rzecz oskarżonego, z których środki faktycznie otrzymał od pokrzywdzonego i jest zobowiązany do ich zwrotu a nie ma jednocześnie żadnych zobowiązań wobec banków, gdyż formalnie kredytobiorcą jest sam pokrzywdzony, jak również kwotę wynikającą z czynu V.

Trzeba mieć na uwadze, że szkoda pokrzywdzonego jest aktualnie na pewno dalece większa od sumy kredytów, gdyż obejmuje bardzo wysokie odsetki i koszty egzekucji skierowanej przeciwko E. M., jednakże w tym zakresie nie przedstawiono wystarczających dowodów i sprecyzowanych żądań, których można dochodzić w postępowaniu odrębnym.

1.Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

1.inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

7.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Na podstawie art. 627 k.p.k. zasądzono od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego kwotę 3240 zł. tytułem zwrotu wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika.

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolniono oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych mając na uwadze jego sytuację materialną i orzeczony obowiązek naprawienia szkody.

1.Podpis