Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

Formularz UWO

Sygnatura akt

IIKo 193/24

1.WNIOSKODAWCA

D. W.

1.ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

1.

350 000,00 zł z tytułu niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania w okresie od 19.10.2018r. do 10.03.2021r. (z uwagi na naruszenie prawa do obrony, polegające na rozpoznaniu wniosku w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania na posiedzeniu w dniu 19.10.2018r. w sytuacji braku obrońcy). W związku z tym, że Sąd Okręgowy w Gdańsku rozpoznając wniosek o przedłużenie tymczasowego aresztowania na posiedzeniu w dniu 19.10.2018r. w sprawie IV Kp 1839/18 posiadał informację, że wnioskodawca nie miał obrońcy, a obrona była obligatoryjna, powinien uchylić tymczasowy areszt i wypuścić go do domu. Gdyby Sąd tak postąpił, areszt nie byłby przedłużany na dalszy okres a wnioskodawca nie byłby pozbawiony wolności do dnia 10.03.2021r.

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

1.

120 000,00 zł z tytułu niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania w okresie od 19.10.2018r. do 10.03.2021r. (z uwagi na naruszenie prawa do obrony, polegające na rozpoznaniu wniosku w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania na posiedzeniu w dniu 19.10.2018r. w sytuacji braku obrońcy)

3.

Inne

1.

1.Ustalenie faktów

0.1.Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

D. W. został zatrzymany w dniu 8.05.2018r. o godz. 10.30. Zostały mu przedstawione zarzuty popełnienia przestępstw:

a) z art. 191§1 k.k. w zb. z art. 157§2 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k.,

b) z art. 189§1 k.k.,

c) z art. 189a§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.

d) z art. 190§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.

W dniu 8.05.2018r. wnioskodawca udzielił upoważnienia do obrony adw. P. K. (k. 285). Przedłożył także upoważnienie do obrony udzielone adw. F. L. (k. 286).

1. Postanowieniem Sądu Rejonowego Gdańsk- Południe w Gdańsku z dnia 10.05.2018r. sygn. akt X Kp 296/18 wobec wnioskodawcy został zastosowany środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres 3 miesięcy, tj. od dnia 8.05.2018r. godz. 10.30 do dnia 6.08.2018r. godz. 10.30. Jako podstawę zastosowania środka zapobiegawczego wskazano 258§1 pkt 2 k.p.k. (obawa matactwa procesowego) oraz art. 258§2 k.p.k. (grożąca surowa kara).

Powyższe orzeczenie zostało utrzymane w mocy postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 4.06.2018r. sygn. akt V Kz 780/18.

2. postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 31.07.2018r. sygn. akt IV Kp 1414/18 przedłużono okres stosowania tymczasowego aresztowania wobec D. W. do dnia 4.11.2018r. godz. 10.30;

Pismem z dnia 10.08.2018r. obrońca adw. F. L. wypowiedział wnioskodawcy udzielone mu przez niego upoważnienie do obrony (k. 290). W tym samym dniu upoważnienie do obrony wypowiedział także adw. P. K. (k. 295).

3. postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 19.10.2018r. sygn. akt IV Kp 1839/18 przedłużono okres stosowania tymczasowego aresztowania wobec D. W. do dnia 02.02.2019r. godz. 10.30.

Sąd wydał postanowienie wiedząc, że podejrzany nie posiadał obrońcy (notatka urzędowa, k. 292).

4. postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 28.01.2019r. sygn. akt XIV Kp 112/19 przedłużono okres stosowania tymczasowego aresztowania wobec D. W. do dnia 03.05.2019r. godz. 10.30;

W kwietniu 2019r. do Sądu Okręgowego w Gdańsku wpłynął przeciwko D. W. akt oskarżenia (k. 83-92), w którym zarzucono mu popełnienie przestępstw:

a) z art. 191§1 k.k. w zb. z art. 157§2 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k.,

b) z art. 189§1 k.k.,

c) z art. 189a§1 k.k. w zb. z art. 216§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.

d) z art. 190§1 k.k. w zb. z art. 216§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.

5. postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30.04.2019r. sygn. akt IV K 76/19 przedłużono okres stosowania tymczasowego aresztowania wobec D. W. do dnia 01.08.2019r. godz. 10.30.

Postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29.05.2019r. sygn. akt II AKz 448/19 orzeczenie zostało utrzymane w mocy;

6. postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30.07.2019r. sygn. akt IV K 76/19 przedłużono okres stosowania tymczasowego aresztowania wobec D. W. do dnia 29.10.2019r. godz. 10.30.

Postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27.08.2019r. sygn. akt II AKz 748/19 orzeczenie zostało utrzymane w mocy;

7. postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 25.10.2019r. sygn. akt IV K 76/19 przedłużono okres stosowania tymczasowego aresztowania wobec D. W. do dnia 27.01.2020r. godz. 10.30;

8. postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 24.01.2020r. sygn. akt IV K 76/19 przedłużono okres stosowania tymczasowego aresztowania wobec D. W. do dnia 26.04.2020r. godz. 10.30.

Postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11.02.2020r. sygn. akt II AKz 159/20 orzeczenie zostało utrzymane w mocy;

9. postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 22.04.2020r. sygn. akt IV K 76/19 przedłużono okres stosowania tymczasowego aresztowania wobec D. W. do dnia 07.05.2020r. godz. 10.30.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku postanowieniem z dnia 20.05.2020r. sygn. akt II AKz 462/20 stwierdził, że stosowanie tymczasowego aresztowania wobec D. W. na podstawie powyższego postanowienia było legalne i zasadne;

10. postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 04.05.2020r. sygn. akt II AKp 103/20 przedłużono okres stosowania tymczasowego aresztowania wobec D. W. do dnia 05.08.2020r. godz. 10.30.

Postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27.07.2020r. sygn. akt II AKz 506/20 orzeczenie zostało utrzymane w mocy;

11. postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27.07.2020r. sygn. akt II AKp 196/20 przedłużono okres stosowania tymczasowego aresztowania wobec D. W. do dnia 03.11.2020r. godz. 10.30.

Postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 02.09.2020r. sygn. akt II AKz 807/20 orzeczenie zostało utrzymane w mocy;

12. postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29.10.2020r. sygn. akt II AKp 272/20 przedłużono okres stosowania tymczasowego aresztowania wobec D. W. do dnia 01.05.2021r. godz. 10.30.

Postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 08.12.2020r. sygn. akt II AKz 1176/20 orzeczenie zostało utrzymane w mocy.

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 10.03.2021r. sygn. akt IV K 76/19 uchylono stosowane wobec D. W. tymczasowe aresztowanie, zastępując je środkami zapobiegawczymi w postaci zakazu opuszczania kraju oraz dozoru policji polegającego na stawiennictwie we właściwej jednostce policji oraz zakazie kontaktowana się z pokrzywdzonymi i świadkami.

postanowienie SR Gdańsk- Południe w Gdańsku z dnia 10.05.2018r. sygn. akt X Kp 296/18

93-98

postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 4.06.2018r. sygn. akt V Kz 780/18

99-102

postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 31.07.2018r. sygn. akt IV Kp 1414/18

103-104

postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia z dnia 19.10.2018r. sygn. akt IV Kp 1839/18

105-108

postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia z dnia 28.01.2019r. sygn. akt XIV Kp 112/19

109-112

postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30.04.2019r. sygn. akt IV K 76/19

113-114

postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29.05.2019r. sygn. akt II AKz 448/19

115-117

postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30.07.2019r. sygn. akt IV K 76/19

118-120

postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27.08.2019r. sygn. akt II AKz 748/19

121-122

postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 25.10.2019r. sygn. akt IV K 76/19

123-125

postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 24.01.2020r. sygn. akt IV K 76/19

126-129

postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11.02.2020r. sygn. akt II AKz 159/20

130-132

postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 22.04.2020r. sygn. akt IV K 76/19

133-135

postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 04.05.2020r. sygn. akt II AKp 103/20

136-138

postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20.05.2020r. sygn. akt II AKz 462/20

139-141

postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27.07.2020r. sygn. akt II AKz 506/20

145-147

postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27.07.2020r. sygn. akt II AKp 196/20

148-151

postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 02.09.2020r. sygn. akt II AKz 807/20

152-154

postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29.10.2020r. sygn. akt II AKp 272/20

155-157

postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 08.12.2020r. sygn. akt II AKz 1176/20

158-160

postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 10.03.2021r. sygn. akt IV K 76/19

161-168

upoważnienie do obrony

285, 286

wypowiedzenie upoważnienia do obrony

290, 295

notatka urzędowa

292

0.1.Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.2.1.

1.ocena DOWODów

0.1.Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

wszystkie dowody z dokumentów wymienione w pkt 3 uzasadnienia jako niekwestionowane stanowią w pełni wiarygodny materiał dowodowy

0.1.Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1.PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Inne

3.

1.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

1.ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

Zgodnie z art. 552§4 k.p.k. w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania oskarżonemu przysługuje odszkodowanie i zadośćuczynienie.

Mając na uwadze okoliczności przedmiotowej sprawy, wciąż toczące się postępowanie przed sądem pierwszej instancji, w rachubę wchodzi tylko jedna z możliwych sytuacji objętych dyspozycją przywołanego przepisu. Należy mianowicie rozważyć, czy tymczasowe aresztowanie stosowane wobec wnioskodawcy było dokonane z obrazą przepisów rozdziału 28 Kodeksu postępowania karnego. Chodzi tu o przepisy art. 249, 250, 253, 257–260 i 263 k.p.k., przy czym ocena słuszności stosowania tymczasowego aresztowania dokonywana jest z punktu widzenia okoliczności istniejących w chwili jego stosowania.

Analizując materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, należy stwierdzić, że taka sytuacja nie zaszła w przedmiotowej sprawie. Sąd podzielił stanowisko Sądu Apelacyjnego w Gdańsku zawarte w uzasadnieniu do postanowienia z 29.10.2020r. sygn. akt II AKp 272/20.

Wnioskodawcy został m.in. postawiony zarzut dopuszczenia się zbrodni z art. 189a § 1 k.k., za popełnienie której grozi kara pozbawienia wolności, której górna granica ustawowego zagrożenia przekracza 8 lat. Mając powyższe na uwadze, jak również okoliczności popełnienia przez oskarżonego wszystkich zarzucanych mu przestępstw, stopień ich społecznej szkodliwości, jego wcześniejszą karalność oraz dowody wskazujące na duże prawdopodobieństwo ich popełnienia zasadne było -przez cały okres stosowania tymczasowego aresztowania-twierdzenie, że w razie skazania realnie grozi mu wymierzenie surowej kary pozbawienia wolności, przekraczającej zarówno okres jego dotychczasowej izolacji, jak i próg określony w art. 263 k.p.k. Okoliczność związana z zagrożeniem surową karą rodziła obawę, że mógłby on podejmować bezprawne działania destabilizujące prawidłowy tok postępowania.

Drugą szczególną przesłanką stosowania wobec wnioskodawcy tymczasowego aresztowania był przepis zawarty w art. 258 § 1 pkt 2 k.p.k., z treścią którego środek zapobiegawczy można zastosować także wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne.

Treść tego przepisu wskazuje, że wystarczy uzasadniona obawa, że podejrzany będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień, i nie jest konieczne, aby zachowanie to stanowiło już podżeganie do przestępstwa z art. 233 k.k. czy też wyczerpywało znamiona przestępstwa z art. 245 k.k. (por. K. Eichstaedt, Czynności sądu..., s. 80, komentarz do art. 258 k.p.k. D. Świecki Kodeks postępowania karnego. Tom I Lex 2023).

W sprawie D. W. istniała obawa podejmowania przez niego bezprawnych działań w celu oddziaływania na toczące się postępowanie, skoro jak wynika z zeznań pokrzywdzonych S. T. i A. F. oraz świadków M. D. (1) i M. D. (2), podejrzany wielokrotnie groźbą i przemocą zmuszał pokrzywdzonych do określonych zachowań. W tej sytuacji jako realna jawiła się obawa, iż w przypadku uchylenia tymczasowego aresztowania D. W. mógłby nakłaniać świadków do składania fałszywych zeznań albo w inny bezprawny sposób utrudniać postępowanie karne. W uzasadnieniu postanowienia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 08.12.2020r. sygn. akt II AKz 1176/20 zauważono, że D. W., podejmował czynności mające na celu zdestabilizowanie prawidłowego toku postepowania. Sąd Apelacyjny, utrzymując tym postanowieniem w mocy zaskarżone postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z 29.10.2020 r. wziął pod uwagę, że na terenie Aresztu Śledczego w G. (...)ujawniono list D. W., w którym zawarto wytyczne odnośnie działań i postawy, jaką winien przyjąć adresat listu, którą to próbę wpływu na uczestnika procesu jednoznacznie należało postrzegać jako formę niepożądanego oddziaływania przez oskarżonego na prawidłowy tok procesu karnego.

Dodatkowo w toku trwającego postępowania oskarżony udzielił innemu tymczasowo aresztowanemu informacji o sprawie, prosząc go przy tym o podjęcie czynności mających wpływ na prawidłowy tok postępowania oraz udostępnił mu kopię protokołu rozprawy z dnia 29 sierpnia 2019 r. Świadkowie w toku postępowania wskazywali nadto na obawę przed oskarżonym, jego agresywnym zachowaniem i manipulacją (zgodnie z treścią uzasadnienia postanowienia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 29.10.2020 r. sygn. akt II AKp 272/20).

Możliwość i istotność wystąpienia matactwa procesowego była więc realna, a zastosowany środek izolacyjny uchylono zastępując go dozorem Policji i zakazem opuszczania kraju, gdy tylko jego stosowanie przestało być konieczne.

Uzasadnione jest zatem twierdzenie, że wobec wnioskodawcy zasadnym było zastosowanie tymczasowego aresztowania (przesłanki szczególne z art. 258 § 2 k.p.k. i art. 258 § 1 pkt 2 k.p.k.), bez względu na ewentualny, przyszły wynik toczącego się postępowania sądowego, dlatego też, nie ma podstaw do przyznania mu odszkodowania.

Jednocześnie wnioskodawca nie ma racji twierdząc, że w postępowaniu przygotowawczym musiał mieć obrońcę ze względu na zarzut popełnienia zbrodni, jaki na nim ciążył.

Obligatoryjna obrona, o której mowa w art. 80 k.p.k. nie dotyczy postępowania przygotowawczego. Zarazem przepisy ustawy nie przewidują udziału podejrzanego w posiedzeniu sądu dotyczącym przedłużenia okresu tymczasowego aresztowania (art. 249§5 k.p.k.).

Dodatkowo, należy wskazać, że roszczenia, o których mowa w art. 552 § 4 k.p.k. mają charakter cywilnoprawny. Oznacza to, że na wnioskodawcy spoczywa ciężar wykazania podstawy i wysokości dochodzonych roszczeń. Winien on zatem wykazać: zdarzenie, z którym łączy szkodę (a więc fakt niewątpliwego niesłusznego aresztowania lub zatrzymania), wysokość szkody lub krzywdy oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy szkodą lub krzywdą a niewątpliwie niesłusznym aresztowaniem. To do wnioskodawcy, w myśl przepisów wynikających z cywilnoprawnego charakteru dochodzonego roszczenia, należy udowodnienie podstawy jak i wysokości roszczenia (art. 6 k.c.).

Jak wynika z wywiadu środowiskowego, wnioskodawca wielokrotnie odbywał kary pozbawienia wolności, w tym bezpośrednio przed tymczasowym aresztowaniem w okresie od 26.09.2016r. do 07.02.2017r. oraz od 10.10.2017r. do 25.10.2017r. D. W. nie przedstawił żadnego dowodu potwierdzającego, że prowadził działalność gospodarczą i osiągał zyski w kwocie 3.800,00 zł netto miesięcznie, że wykonywał pracę dorywczą, z której uzyskiwał dochód, że był właścicielem samochodu marki S. (...) i utracił go na skutek tymczasowego aresztowania, że zostało zrujnowane mieszkanie, w którym mieszkał a koszty remontu wyniosły ponad 70 000,00 zł. Z wywiadu środowiskowego wynika, że przed tymczasowym aresztowaniem D. W. wynajmował wraz z W. D. (od 22.03.2018r.) mieszkanie przy ul. (...) w T..

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że wnioskodawca nie udowodnił ani powstania szkody ani jej wysokości, poprzestał na przytoczeniu twierdzeń niepopartych jakimikolwiek dowodami.

Z tego powodu jego wniosek o odszkodowanie podlegał oddaleniu.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

Do argumentów przywołanych w pkt 6.1 można dodać, że wobec nie wykazania przez wnioskodawcę bezprawnego naruszenia jego dóbr osobistych, jego wniosek o zadośćuczynienie również podlegał oddaleniu.

Inne

3.

1.

1.Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

W oparciu o § 4 ust. 3, §17 ust. 6, §20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2024 r. poz. 763) zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. M. kwotę 354,24 zł tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu, w tym kwotę 66,24 zł tytułem podatku VAT.

1.KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

Na podstawie art. 554§4 k.p.k. kosztami postępowania obciążono Skarb Państwa.

1.PODPIS