Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Beata Łożyńska - Motyka
Protokolant:	st. sekr. sądowy Bożena Kowalska

po rozpoznaniu w dniu 19 lipca 2017 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy R. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wznowienie postępowania w sprawie prawa do emerytury

na skutek odwołania R. Ś.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 20 marca 2017 r. nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje R. Ś. prawo do emerytury od dnia 01 marca 2017 r.,

II.  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

/-/ SSO B. Łożyńska-Motyka

Sygn. akt IV U 605/17

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 15 marca 2017 r., znak (...), odmówił prawa do emerytury R. Ś. , albowiem nie udokumentował na dzień 1 stycznia 1999 r., co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 1 rok, 11 miesięcy i 25 dni.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony, wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Odwołujący wniósł o przesłuchanie wskazanych przez niego świadków, dopuszczenie dowodu z załączonych do odwołania dokumentów oraz dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych skarżącego, dotyczących zatrudnienia w zakładach pracy, z których staż pracy nie został przez organ zaliczony do okresów pracy w warunkach szczególnych. W obszernym uzasadnieniu odwołania wnioskodawca wskazał, powołując się na wskazane przez siebie dokumenty, iż okolicznością bezsporną jest, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach w okresie od 2 maja 1971 r. do 25 kwietnia 1973 r. na stanowisku „kierowcy ciągnika kołowego” w Zakładzie Rolnym (...). Dalej odwołujący wskazał, że Sąd Okręgowy w Olsztynie w uzasadnieniu orzeczenia z dnia 11 lutego 2014 r. zaliczył mu do stażu pracy w szczególnych warunkach zatrudnienie w:

- Kółku Rolniczym (...) w L. w okresie od 06 czerwca 1974 r. do 30 sierpnia 1974 r. na stanowisku traktorzysty (2 miesiące i 25 dni),

- Przedsiębiorstwie (...) w D. Ekspozytura w S. w okresie od 9 września 1974 r. do 19 grudnia 1975 r. na stanowisku kierowcy ciągnika kołowego (3 miesiące i 11 dni),

- Przedsiębiorstwie (...) w L. Zakład (...) w S. w okresie od 4 stycznia 1975 r. do 30 listopada 1980 r. na stanowisku kierowcy ciągnika (5 lat 10 miesięcy i 28 dni). Łączny wymiar 8 lat, 4 miesiące i 27 dni.

Do udowodnienia, zdaniem skarżącego, pozostaje okres pracy w Przedsiębiorstwie (...) w O. w okresie od 1 grudnia 1980 r. do 31 grudnia 1988 r. na stanowisku kierowcy ciągnika – cyklop. Odwołujący wskazał, że będąc pracownikiem (...) świadczył pracę w (...) w S. z bazą tj. Wytwórni (...) w miejscowości R.. Cały okres zatrudnienia przepracował będąc oddelegowany do miejscowości R.. Odwołujący się wyjaśnił szczegółowo, na czym polegała jego praca oraz czym był „cyklop”.

Na marginesie wnioskodawca wskazał, że w okresie od 26 kwietnia 1973 r. do 06 maja 1974 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową, tak przed tym okresem, jak i po, wykonywał pracę w warunkach szczególnych, będąc zatrudnionym na stanowisku traktorzysty w L..

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o oddalenie odwołania wnioskodawcy, a także dopuszczenie dowodu z dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych skarżącego z okresów zatrudnienia wnioskodawcy, zakwestionowanych przez organ, jako okresy pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. W uzasadnieniu pisma organ podkreślił, że Sąd Okręgowy w Olsztynie prowadził postępowanie w przedmiocie prawa do emerytury na skutek odwołania wnioskodawcy od decyzji organu, odmawiającej mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Wyrokiem z dnia 11 lutego 2014 r. Sąd Okręgowy w Olsztynie Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. akt IV U 2882/13 oddalił odwołanie skarżącego. Dlatego organ nie zgodził się z odwołującym, jakoby tenże Sąd zaliczył już wnioskodawcy wskazane trzy okresy pracy, a do udowodnienia pozostał jedynie okres zatrudnienia od dnia 1 grudnia 1980 r. do 31 grudnia 1988 r.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

R. Ś., ur. (...), ukończył 60 lat.

Odwołujący wykonywał pracę w szczególnych warunkach w okresie od 2 maja 1971 r. do 25 kwietnia 1973 r. w Zakładzie Rolnym (...), jako kierowca ciągnika kołowego (tj. 1 rok, 11 miesięcy i 25 dni).

(bezsporne, vide: zaświadczenie o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dn. 14.05.2009 r. – k. 6 akt emerytalnych 01-860-063-III, świadectwo pracy z dn. 21.05.1974 r. – k. 11 akt 01-860-063-I)

W okresie od 26 kwietnia 1973 r. do 06 maja 1974 r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową.

(bezsporne, vide: zaświadczenie z dn. 07.05.2003 r. – k. 13 akt 01-860-063-I)

R. Ś. od dnia 6 czerwca 1974 r. do dnia 30 sierpnia 1974 r. (2 miesiące i 25 dni) pracował w szczególnych warunkach w Kółku Rolniczym (...) w L. na stanowisku traktorzysty.

(bezsporne, vide: świadectwo pracy z dn. 10.02.1975 r. – k. 15 akt 01-860-063-I)

Od dnia 9 września 1974 r. do dnia 19 grudnia 1974 r. (3 miesiące i 11 dni) odwołujący pracował w szczególnych warunkach na stanowisku kierowcy ciągnika kołowego w Przedsiębiorstwie (...) w S..

(bezsporne, vide: świadectwo pracy z dn. 19.12.1974 r. – k. 17 akt 01-860-063-I)

Od dnia 4 stycznia 1975 r. do 30 listopada 1980 r. (5 lat, 10 miesięcy i 28 dni) wnioskodawca zatrudniony był i pracował w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie (...) w L., Zakład (...) w S..

(bezsporne, vide: świadectwo pracy z dn. 29.11.1980 r. – k. 19 akt 01-860-063-I)

Ubezpieczony od dnia 1 grudnia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1988 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w O. na stanowisku kierowcy – 8 lat i 1 miesiąc.

Zakład pracy ubezpieczonego świadczył usługi w zakresie przewozów towarów spożywczych, przemysłowych głównie dla (...) (...), (...) i innych.

Będąc pracownikiem (...) ubezpieczony świadczył pracę w (...) w S. z bazą w Wytwórni (...), w miejscowości R.. Cały okres zatrudnienia przepracował będąc oddelegowany do miejscowości R..

Wnioskodawca świadczył pracę kierowcy ciągnika – cyklop (ładowacz chwytakowy). Na co dzień ubezpieczony zajmował się ładowaniem żwiru, piasku i innych materiałów sypkich na wywrotki, które materiał ten rozwoziły na budowy dróg, bądź w miejsca gdzie zlokalizowane były kruszarki. Zimą wnioskodawca jeździł ciągnikiem po drogach oraz rozsypywał piach, odśnieżał.

W okresie od 01 lipca 1988 r. do 15 sierpnia 1988 r. ubezpieczony formalnie otrzymał angaż ładowacz – spedytor. Okoliczność ta pozostawała w związku z odebraniem wnioskodawcy prawa jazdy.

W dniach 1 grudnia 1980 roku i 1 sierpnia 1982 r. R. Ś. za dodatkowym wynagrodzeniem zawarł ze wskazanym powyżej pracodawcą umowy zlecenia na wykonywanie dodatkowych czynności tj. obsługę ładowarki „cyklop”, a następnie umowami zlecenia z dnia 1 sierpnia 1982 r., 1 czerwca 1985 r. na wykonywanie dodatkowych czynności tj. ładowacza. Kolejną umowę zlecenia w przedmiocie dodatkowych czynności polegających na jednoosobowym załatwieniu czynności spedycyjnych i ładunkowych wykonywanych przy użyciu samochodu marki (...) strony zawarły we wrześniu 1987 r. Umowy zlecenia zostały zawarte na czas nieograniczony.

W dniu 31 stycznia 1985 r. ubezpieczony uległ wypadkowi przy pracy. W tym dniu ubezpieczony otrzymał od dyspozytora polecenie udania się samochodem marki (...) do Wytwórni (...), celem rozwiezienia napojów do punktów sprzedaży. R. Ś. sam wówczas wykonywał obowiązki kierowcy i ładowacza, a w trakcie załadunku poślizgnął się na oblodzonym placu i upadł.

Wnioskodawca świadczył pracę, jako kierowca pojazdu (...) jedynie okazjonalnie, gdy obsługiwany przez niego ciągnik był uszkodzony, bądź w zastępstwie za niezdolnego do pracy kierowcę tego samochodu. Z uwagi na fakt, iż ubezpieczony sporadycznie wykonywał obowiązki kierowcy samochodu (...), posiadał formalny zakres obowiązków pracownika zatrudnionego na stanowisku ładowacza-spedytora. Było to konieczne, aby został takiemu kierowcy wydany towar. Tego typu sytuacje zdarzały się też innym pracownikom.

(dowód: zaświadczenie o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach z dn. 26.04.1999 r. – k. 7 akt emerytalnych 01-860-063-III świadectwo pracy z dn. 30.12.988 r. – k. 21 akt 01-860-063-I, dokumenty z akt osobowych k. 38 akt sprawy, w szczególności: angaż dn. 05.09.1988 r., angaż z dn. 18.08.1988 r., kara nagany, angaż z dn. 01.03.1988 r., protokół nr (...),umowy z dn. 01.09.1987 r., angaż z dn. 30.09.1987 r., umowa z dn. 01.06.1985 r., angaż z dn. 25.05.1985 r., angaż z dn. 14.09.1982 r., umowa z dn. 01.08.1982 r., angaż z dn. 01.03.1981 r., umowa z dn. 01.12.1980 r., umowa o pracę z dn. 01.12.1980 r., zeznania świadka J. K. (1) - nagranie rozprawy w dniu 14 czerwca 2017 r., zeznania świadka A. Ś. - nagranie rozprawy w dniu 14 czerwca 2017 r., zeznania świadka J. K. (2) – nagranie rozprawy z dnia 19 lipca 2017 r., zeznania świadka J. S. – nagranie rozprawy z dnia 19 lipca 2017 r.)

(wyjaśnienia wnioskodawcy – nagranie rozprawy w dniu 14 czerwca 2017 r.)

W okresie od 2 stycznia 1989 r. do 31 lipca 2010 roku wnioskodawca świadczył pracę na rzecz (...) sp. z o.o. W tym czasie w okresie od dnia 2 stycznia 1989 roku do 31 października 1993 r. zajmował stanowisko kierowcy.

(dowód: świadectwo pracy z dn. 31.07.2010 r. – k. 23 akt 01-860-063-I)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 8 maja 2013 r., znak (...) odmówił prawa do emerytury R. Ś., albowiem nie udokumentował na dzień 1 stycznia 1999 r., co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach a jedynie 1 rok, 11 miesięcy i 25 dni.

Wyrokiem z dnia 11 lutego 2014 r. Sąd Okręgowy w Olsztynie wydanym w sprawie o sygn. akt IV U 2882/13 o prawo do emerytury oddalił odwołanie R. Ś..

(dowód: decyzja ZUS z dn. 08.05.2013 r. – k. 19 akt emerytalnych 01-860-063-III, wyrok SO w Olsztynie z dn. 11.02.2014 r. IV U 2882/13 – k. 34 akt emerytalnych 01-860-063-III)

Wnioskiem z dnia 26 stycznia 2016 r. ubezpieczony po raz drugi wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury z obniżonym wieku emerytalnym. Decyzją z dnia 09.02.2016 r. organ odmówił R. Ś. świadczenia.

(dowód: wniosek z dn. 26.01.2016 r. – k. 1-7 akt emerytalnych (...), decyzja ZUS z dn. 09.02.2016 r. – k. 8 akt emerytalnych (...)

W dniu 3 marca 2017 r. wnioskodawca złożył kolejny wniosek o przyznanie prawo do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

W dniu 15 marca 2017 r. organ wydał decyzję odmawiającą skarżącemu prawa do emerytury, tj. zaskarżoną w niniejszym postępowaniu.

(dowód: wniosek o E z dn. 03.03.2017 r. z załącznikami – k. 1-8 akt emerytalnych, decyzja ZUS z dn. 15.03.2017 r. – k. 9 akt emerytalnych)

R. Ś. ma ukończone 60 lat, legitymuje się stażem pracy wynoszącym, co najmniej 25 lat (tj. 28 lat i 15 dni), nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnił 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych.

Do pracy w warunkach szczególnych został zaliczony staż pracy wykonywanej od dnia:

1) 2 maja 1971 r. do 25 kwietnia 1973 r. – 1 rok, 11miesięcy i 25 dni,

2) 6 czerwca 1974 r. do 30 sierpnia 1974 r. – 2 miesiące i 25 dni,

3) 9 września 1974 r. – 19 grudnia 1974 r. – 3 miesiące i 11 dni,

4) 4 stycznia 1975 r. do 30 listopada 1980 r. – 5 lat, 10 miesięcy i 28 dni.

5) 1 grudnia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1988 r. – 7 lat, 11 miesięcy i 15 miesiąc (z wyłączeniem okresu od 01 lipca 1988 r. do 15 sierpnia 1988 r.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego R. Ś. zasługuje na uwzględnienie.

Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie było ustalenie uprawnień ubezpieczonego do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 roku, poz.887) oraz przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32,33,39 i 40, jeżeli w dniu wejścia ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl ust. 2 art. 184 - w brzmieniu obowiązującym do końca grudnia 2012 r. - emerytura przysługuje ubezpieczonym, którzy nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Obecnie od 01 stycznia 2013 r. brak jest obowiązku rozwiązaniu stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, to 25 lat w przypadku mężczyzny (art. 27 pkt 2). Wiek emerytalny wynika z § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm.), do którego odsyła art. 32 ust. 4 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Dla mężczyzny jest to 60 lat. Wymagany okres zatrudnienia w warunkach szczególnych przewidziany w przepisach dotychczasowych, o którym mowa w art. 184 ust. 1, to okres 15 lat, o czym stanowi § 4 ust. 3 powołanego rozporządzenia.

Analizę prawidłowości zaskarżonej decyzji organu z dnia 20 marca 2017 r. rozpocząć wypada jednakże od wskazania, że wniosek emerytalny ubezpieczonego z dnia 3 marca 2017 r., nie jest wnioskiem pierwszorazowym, lecz złożonym w trybie art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń, tj. wnioskiem o ponowne ustalenie prawa do świadczenia, co do którego organ rentowy wypowiedział się we wcześniejszych decyzjach, przede wszystkim decyzji z dnia 8 maja 2013 r., odmawiającej ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w szczególnych warunkach, utrzymanej w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 11 lutego 2014 r., od którego to orzeczenia wnioskodawca nie wywiódł apelacji. Ubezpieczony występując z obecnym wnioskiem emerytalnym i domagając się ponownego rozpoznania jego prawa do spornego świadczenia, przedłożył nowe dowody w postaci zeznań świadków nieprzesłuchiwanych w poprzednim procesie. Odmawiając ubezpieczonemu prawa do emerytury organ rentowy powołał przepisy art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Mimo niepowołania w zaskarżonej decyzji wspomnianego art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, tut. Sąd potraktował przedmiotowy wniosek emerytalny, jako inicjujący postępowanie w trybie tego przepisu i po przeprowadzeniu przedstawionych przez ubezpieczonego dowodów dokonał oceny całego zgromadzonego materiału i poczynił ustalenia faktyczne pozwalające na subsumcję przepisów prawa materialnego regulujących kwestię nabywania prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że ubezpieczony R. Ś. na dzień wydania zaskarżonej decyzji miał ukończone 60 lat – ukończył je w dniu 18 kwietnia 2013 r., posiada wymagany 25 letni staż ogółem, jest członkiem OFE, złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Oznacza to, iż jedyną przesłanką, jaką musiał ubezpieczony udowodnić w przedmiotowej sprawie była praca w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat według stanu na dzień 01 stycznia 1999 r.

Zgodnie § 22 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: 1) legitymacja ubezpieczeniowa; 2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Z kolei ust. 2 tego przepisu stanowi, że jeżeli ustawa przewiduje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia, dowód ten dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres. Jednak w spornych przypadkach, uwzględnienie okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach następuje po ustaleniu rzeczywistego zakresu obowiązków oraz wykonywania bezpośrednio i stale, w pełnym wymiarze czasu pracy tego zatrudnienia.

Zważyć przy tym należy, że w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno – rentowe prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom.

Według art. 473 § 1 k.p.c. w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przed sądem przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i z przesłuchania stron.

Ten wyjątek od ogólnych zasad, wynikających z art. 247 k.p.c. sprawia, że każdy istotny fakt (np. taki, którego ustalenie jest niezbędne do przyznania ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury), może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 r. I UK 111/07).

W ocenie Sądu jest oczywiste, iż brzmienie zajmowanego stanowiska, jakie widnieje w dokumentach prowadzonych i wystawionych przez pracodawcę nie może mieć rozstrzygającego znaczenia w sprawie. Decyduje rodzaj wykonywanej pracy, co nadto wynika z powołanych wyżej przepisów prawa, w szczególności art. 32 ust., 2 który stanowi, iż dla celów ustalenia uprawnień do emerytury w obniżonym wieku za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Rodzaje prac ustala się na podstawie powołanego już wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, który w załączniku A w Działach od I do XIV wymienia rodzaje prac, które są pracą w warunkach szczególnych.

Ponadto należy dodać, iż w myśl § 2 ust. 1 tegoż rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W realiach niniejszej sprawy są to: wykaz A, dział VIII, pkt. 1 – ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie, a nadto w dziale VIII, pkt. 3: prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Odpowiednio w zarządzeniu nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. Urz. MRiRW.1988.2.4) są to: załącznik nr 1 Transport poz. 1 pkt 3 – ciężkie prace za- i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie- operator (pomocnik) maszyn urządzeń sprzętu przeładunkowego, poz. 3 pkt 3 – prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych – kierowca ciągnika kołowego.

Jak już wyżej wskazano, o zaliczeniu pracy do okresu pracy w warunkach szczególnych, decyduje nie rodzaj zajmowanego przez ubezpieczonego stanowiska, a praca, jaką faktycznie wykonywał. Powyższe zostało również potwierdzone w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego.

W ocenie Sądu praca ubezpieczonego, zatrudnionego jako kierowca, w okresie od dnia 1 grudnia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1988 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O. (7 lat, 11 miesięcy i 15 dni) była pracą w warunkach szczególnych.

Rodzaj pracy wykonywanej przez odwołującego został potwierdzony zeznaniami świadków: J. K. (1), A. Ś., J. K. (2) oraz J. S.. Świadkowie pracowali razem z ubezpieczonym, chociaż A. S. i J. S. w (...) w S., dla którego Przedsiębiorstwo (...) w O. świadczyło usługi transportowe i załadunkowe. Znali zatem charakterystykę i warunki pracy w toku spornego okresu zatrudnienia wnioskodawcy. Świadek J. K. (1) stwierdził, że skarżący pracował na żwirowni na L. i R., gdzie zajmował się ładowaniem z użyciem ciągnika kołowego połączonego z tzw. cyklopem, piasku oraz żwiru. W okresie zimy natomiast jeździł ciągnikiem kołowym po drogach i rozsypywał piasek, bądź odśnieżał. Świadek ten przyznał wprawdzie, że odwołujący jeździł także pojazdem (...), ale „rzadko, wynikało to z chorób innych kierowców”. Rodzaj prac wykonywanych przez odwołującego się (ładowanie materiałów sypkich) potwierdził świadek A. Ś., który pracował w (...), jako brygadzista, później kierownik. Świadek ten nie posiadał wiedzy na temat pracy wnioskodawcy w charakterze kierowcy Ż., gdyż prace te zlecane mogły być odwołującemu bezpośrednio jedynie przez jego przełożonych z Przedsiębiorstwa (...) w O.. Istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okazały się zeznania J. K. (2), która w Przedsiębiorstwie (...) w O. zatrudniona była jako dyspozytorka. To właśnie świadek wystawiła wnioskodawcy karty pracy. Wymieniona potwierdziła, że skarżący miał kartę na cyklop i ciągnik, pracował w (...), zimą sypał piaskiem. Potwierdziła także, że każdy pracownik posiadał zakres obowiązków spedytora. Z zeznań świadka wynika, że stanowisko dyspozytora zajmowała przez cały okres zatrudnienia wnioskodawcy, podczas gdy przesłuchany w postępowaniu IV U 2882/13 Z. S. był kierownikiem. Zeznania świadka w zakresie, w jakim wskazuje, iż nie pamięta czy odwołujący prowadził również pojazd (...), oznacza nic innego jak to, że takie sytuacje mogły mieć charakter niezwykle sporadycznie. Świadek J. S. także potwierdził zakres prac wykonywanych przez wnioskodawcę, tak w wytwórni kruszywa, jak i zimą przy odśnieżaniu dróg.

Zeznania świadków w tym zakresie, jako jasne, rzeczowe, logiczne i spójne Sąd uznał za wiarygodne. Sąd dał wiarę powyższym zeznaniom, gdyż są one w zgodne z dokumentami znajdującymi się w aktach osobowych ubezpieczonego za sporny okres zatrudnienia.

Zdaniem Sądu sprzecznymi z ww. dowodami nie są dowody przeprowadzone przez Sąd Okręgowy w Olsztynie w sprawie IV U 2882/13, tj. z zeznań Z. S., czy R. P., z których wprost wynika, że o tym, czym każdego dnia jeździł odwołujący decydował dyspozytor, a zatem świadek J. K. (2). Wobec powyższego, zdaniem Sądu, świadek ten może mieć szerszą wiedzę w tym zakresie, niż kierownik działu eksploatacji - Z. S., który jednak również wskazał, że „w 90% wnioskodawca jeździł ciągnikiem”. Niemniej jednak o tym, że świadek Z. S. nie posiada pełnej wiedzy o rodzaju pracy świadczonej przez odwołującego świadczy fakt, iż ten zasadniczo nie wskazywał, że ubezpieczony pracował dla (...) w S. ( choć, co należy podkreślić w pisemnym oświadczeniu złożonym do akt sprawy IV U 2882/13 – 41, wyraźnie wskazywał, że skarżący pracował jako kierowca ciągnika m.in. w żwirowniach przy załadunku materiałów sypkich). Dlatego jego zeznania okazały się najmniej istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Natomiast świadek R. P. wskazał, że skarżący sporadycznie jeździł pojazdem (...).

Oceniając całokształt przeprowadzonych w sprawie dowodów Sąd miał na uwadze, że od reguły, że nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej normy czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, istnieją odstępstwa, na które wskazuje orzecznictwo. Pierwsze z nich dotyczy sytuacji, kiedy inne prace stanowią integralną (immanentną cechę) większej całości dającej się zakwalifikować pod pozycję załącznika do w/w rozporządzenia. Drugie odstępstwo dotyczy przypadków, kiedy czynności wykonywane w warunkach nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia mają charakter incydentalny, krótkotrwały i uboczny (tak Sąd Najwyższe w wyroku z 12 kwietnia 2012r., II UK 233/11, LEX nr 1216852).

Odnosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy należy podkreślić, że z zebranego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że odwołujący w spornym okresie zatrudnienia w zajmował stanowisko kierowcy ciągnika, a nie jak przyjął Sąd Okręgowy w Olsztynie w sprawie IV U 2882/13 również kierowcy (...). W aktach osobowych skarżącego znajdują się tylko dokumenty dotyczące jednego krótkiego okresu (od 01 lipca 1988 r. do 15 sierpnia 1988 r.), kiedy formalnie wnioskodawca został przeniesiony do innej pracy. Poza tym brak jest jakiegokolwiek dokumentu świadczącego o tym, by skarżącemu powierzono stanowisko inne niż kierowca ciągnika. Także w aktach osobowych znajduje się dokument (protokół powypadkowy) stwierdzający, iż ubezpieczony doznał wypadku przy pracy przy pracy, jako kierowca(...). Z protokołu tego wynika, że w dniu wypadku, otrzymał polecenie udania się tym samochodem do wytwórni. Koresponduje to z treścią zeznań świadków oraz samego ubezpieczonego, że sporadycznie pracował także jako kierowca(...). Czynności te miały charakter incydentalny, krótkotrwały i uboczny w stosunku do jego podstawowych obowiązków. Jak wynika bowiem z zeznań świadków i wnioskodawcy, czynności te nie były wykonywane przez ubezpieczonego stale (codziennie), J. K. (2) (dyspozytorka) nie mogła potwierdzić w ogóle, czy wnioskodawca wykonywał pracę przy użyciu pojazdu marki (...). Okresowe, sporadyczne wykonywanie przez skarżącego takich czynności nie uzasadnia – zdaniem Sądu - ich wyłączenia z okresu świadczenia pracy w warunkach szczególnych w pełnym wymiarze i stale, ani do kwestionowania takiego rodzaju kwalifikowanego zatrudnienia.

W spornym okresie ubezpieczony tj. od dnia 1 grudnia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1988 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O. zatrudniony był stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy załadunku, pracach wyładunkowych oraz przeładunkowych materiałów sypkich jako operator sprzętu przeładunkowego oraz zatrudniony jako kierowca ciągnika kołowego przy odśnieżaniu dróg. W ocenie Sądu okres zatrudnienia wnioskodawcy jako kierowcy i operatora sprzętu przeładunkowego winien zostać doliczony do pracy w warunkach szczególnych.

Brak prawidłowo wystawionego świadectwa pracy sam w sobie nie świadczy o tym, że ubezpieczony nie wykonywał w spornym okresie pracy w warunkach szczególnych.

Sąd zważył nadto, iż świadectwo pracy wydane przez pracodawcę nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot go wydający nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania w zakresie administracji państwowej, a tylko takie dokumenty stanowią dowód tego co zostało w nim urzędowo potwierdzone. Wydane przez pracodawcę świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej, co podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 maja 2004 r., sygn. akt III UK 31/2004 (OSNP 2005/1 poz.13).

Treść skorygowanych przez Centrum (...) sp. z o.o. w O. świadectw z dnia 22 maja 2013 r. oraz 13 czerwca 2013 r. wynika w ocenie Sądu z pobieżnego zaznajomienia się z aktami osobowymi wnioskodawcy przez przechowawcę akt. Wynika z nich bowiem że skarżący został przeniesiony na stanowisko ładowacza – spedytora na krótki okres czasu, a było to spowodowane utratą prawa jazdy. Ocenę tę potwierdza analiza zakresu załączników dołączonych przez ww. przedsiębiorstwo do jego pisma z dnia 19 maja 2017 r.

Na marginesie warto zauważyć, że świadectwo o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach może wystawić wyłącznie pracodawca. Niemniej w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, nowy pracodawca ma również obowiązek wystawiać świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach. Staje się on bowiem z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Uprawnionym do wystawienia zaświadczenia o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach jest również syndyk masy upadłościowej lub likwidator. Fakt, iż ww. korekty świadectw zostały wystawione przez następcę pracodawcy wnioskodawcy, nie zwalnia Sądu z ich oceny, które w niniejszej sprawie w zestawieniu z dokumentami zgromadzonymi w aktach osobowych skarżącego oraz zeznaniami świadków, ocenił jako nieprawidłowe.

Na marginesie Sąd wskazuje, że bezspornym również było, że służbę wojskową odwołujący odbył od 26 kwietnia 1973 r. do 06 maja 1974 r., tj. w okresie pomiędzy zatrudnieniem jako kierowca ciągnika kołowego w Zakładzie Rolnym (...) oraz zatrudnieniem jako traktorzysta w Kółku Rolniczym (...) w L., gdzie przed powołaniem, jak również po odbyciu służby wojskowej był zatrudniony w warunkach szczególnych na stanowisku

Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 16 października 2013 r., sygn. II UZP 6/13 (OSNP 2014/3/42, LEX nr 1385939) przesądził, iż czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym.

Oznacza to, iż istotnie na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, a tym samym spełnia przesłanki do uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku w oparciu o art. 184 i art. 32 st. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu R. Ś. prawo do emerytury na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od dnia 01 marca 2017 r. tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, nie stwierdzając odpowiedzialności organu rentowego, o czym orzeczono w sentencji wyroku.

Ustalenie, czy ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w spornym okresie wykonywał pracę w warunkach szczególnych, wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego przez Sąd. Z tych przyczyn nie można przypisać organowi rentowemu odpowiedzialności za nieprzyznanie świadczenia emerytalnego. Mając na uwadze dyspozycję art. 118 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS Sąd Okręgowy nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieprzyznanie prawa do świadczenia.

/-/ SSO B. Łożyńska – Motyka