Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Beata Łożyńska-Motyka
Protokolant:	st. sekr. sądowy Alicja Dąbrowska

po rozpoznaniu w dniu 25 stycznia 2017 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy A. A. (1)

przy udziale zainteresowanej A. A. (2)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

na skutek odwołania A. A. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 19 września 2016 r.

nr (...)- (...) Decyzja nr (...)

o d d a l a o d w o ł a n i e

SSO Beata Łożyńska-Motyka

Sygn. akt IV U 1740/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 września 2016 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. Inspektorat w L. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe A. A. (1) , jako pracownika u płatnika składek A. A. (2), wynosi:

Okres	Ubezpieczenia emerytalne i rentowe	Ubezpieczenie chorobowe	Ubezpieczenie wypadkowe	Ubezpieczenie zdrowotne
2016-05	700,00	700,00	700,00	604,03
2016-06	1 066,67	1066,67	1066,67	920,43

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że będące w jego posiadaniu dane, przedłożone dokumenty, wyjaśnienia złożone przez płatnika składek, ubezpieczoną oraz świadków, a także całokształt okoliczności sprawy, świadczą o tym, że ustalona w umowie o pracę z dnia 20 maja 2016 r. wysokość wynagrodzenia A. A. (1) jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Organ podniósł, że ubezpieczona została zatrudniona przez płatnika składek od dnia 20 maja 2016 r. w wymiarze pełnego etatu na stanowisku menager ds. marketingu z wynagrodzeniem w kwocie 4 300,00 zł. Płatnik składek zajmuje się produkcją wyrobów stolarskich i ciesielskich dla budownictwa. Ubezpieczona otrzymała od pracodawcy zakres obowiązków na piśmie. W związku z długotrwałą nieobecnością ubezpieczonej na jej miejsce został zatrudniony nowy pracownik na stanowisku pracownika biurowego od dnia 27 czerwca 2016 r. na czas określony do dnia 31 grudnia 2018 r. w pełnym wymiarze czasu racy za wynagrodzeniem w kwocie 2 000,00 zł brutto plus 5% prowizji uznaniowej za wykonane czynności w miesiącu. Świadkowie potwierdzili fakt świadczenia pracy przez ubezpieczoną. Jednakże Zakład uznał, że strony ustalając wysokość wynagrodzenia za czas pracy w pełnym wymiarze, w wysokości 4 3000,00 zł brutto zmierzały do obejścia prawa oraz uzyskania przez ubezpieczoną wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Organ uznał, że podstawę wymiaru składki winna stanowić kwota wynagrodzenia w wysokości 2 000,00 zł brutto.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona A. A. (1), żądając jej zmiany i ustalenia podstawy wymiaru składek w wysokości 4 300 zł miesięcznie. W odwołaniu zarzuciła decyzji:

- naruszenie przepisu art. 78 k.p. w zw. z art. 68 ust. 1 lit. c ustawy o ubezpieczeniach społecznych.

Ubezpieczona wniosła nadto o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołania skarżąca podniosła, że z istoty stosunku pracy wynika zróżnicowanie wynagrodzenia za pracę poszczególnych pracowników, a organ w swoich rozważaniach pominął istotne okoliczności dotyczące zatrudnienia ubezpieczonej, m.in. takie jak:

- prawie trzyletni okres zatrudnienia u płatnika składek,

- prowadzenie marketingu produktów płatnika,

- stworzenie i prowadzenie sprzedaży internetowej,

- zdobycie nowych klientów, w tym klientów zagranicznych,

- obsługa kontaktów zagranicznych,

- zarządzanie firmą z ramienia A. A. (2).

Odwołująca zwróciła uwagę też na raport dot. płacy na stanowisku kierownika ds. marketingu, w którym wskazano, iż wynagrodzenie na tym stanowisku wynosi średnio 7 425 zł, natomiast w województwie (...) jest to kwota rzędu 4 000,00 zł. Także według danych GUS przeciętne wynagrodzenie w pierwszym kwartale 2016 r. wynosiło 4 181,49 zł. W związku z powyższym – zdaniem skarżącej – nie sposób uznać wynagrodzenia odwołującej za wygórowane.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o jego oddalenie oraz podtrzymał argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Płatnik składek - A. A. (2) - prowadzi działalność gospodarczą pod firmą P. P.H.U. (...) w ramach, której zajmuje się działalnością produkcyjno-handlowo-usługową w branży przemysłu drzewnego i specjalizuje się w usługach stolarskich z drewna i płyty laminowanej.

(informacje ujawnione w CEIDG płatnika)

Ubezpieczona A. A. (1) w okresie od 6 grudnia 2013 r. do 12 maja 2016 r. była zgłoszona do ubezpieczeń z tytułu zatrudnienia u płatnika składek.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją nr (...) z dnia 5 czerwca 2014 roku stwierdził, że A. A. (1), jako pracownik u płatnika składek P.P.H.U. (...) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 6 grudnia 2013 roku. W ocenie Zakładu umowa o pracę zawarta między A. A. (1) a A. A. (2) była umową pozorną, zawartą nie w celu realizowania stosunku pracy, lecz uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku ze stanem ciąży i spodziewanym narodzeniem dziecka. Zdaniem organu charakter zatrudnienia ubezpieczonej nie wypełniał znamion zatrudnienia pracowniczego, a wykonywane przez nią czynności nie mogły wywołać skutku w postaci objęcia jej od dnia 6 grudnia 2013 roku pracowniczym ubezpieczeniem społecznym. Nie wykazano również racjonalnej potrzeby zatrudnienia A. A. (1) na stanowisku menadżera do spraw marketingu.

Sąd Okręgowy w Olsztynie, IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, po rozpoznaniu odwołań płatnika i ubezpieczonej od ww. decyzji organu w sprawie o sygn. akt IV U 6415/14, oddalił odwołanie wnioskodawczyni. Apelacja A. A. (2) od ww. orzeczenia została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku, Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

(znane z urzędu)

W dniu 4 sierpnia 2014 r. ubezpieczona urodziła drugie dziecko. Do końca lipca 2015 r. korzystała z urlopu macierzyńskiego. Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego ubezpieczona zgłosiła swój powrót do pracy u płatnika. Niedługo później dowiedziała się o swojej trzeciej ciąży. Wnioskodawczyni wykazywała wówczas częstą niezdolność do pracy z powodu choroby w ciąży.

W dniu 6 maja 2016 r. ubezpieczona zwróciła się do płatnika składek o rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem ze skutkiem na dzień 12 maja 2016 r.

(dowód: oświadczenie ubezpieczonej z dn. 2.05.2016 r. – k. 16 akt ZUS, wyjaśnienia wnioskodawczyni – nagranie 00:04:34 - 00:33:00 - k. 30v-31v protokołu rozprawy z dn. 25.01.2017 r., )

Ubezpieczonej wydane zostało świadectwo pracy.

(dowód: świadectwo pracy z dn. 12.05.2016 r. – k. 17-18 akt ZUS)

W dniu 20 maja 2016 r. ubezpieczona A. A. (1) i płatnik składek zawarli umowę o pracę na czas nieokreślony, na podstawie której ubezpieczona została zatrudniona na stanowisku menagera ds. marketingu w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem w kwocie 4 300 zł brutto miesięcznie. Wpływ ZUA do Zakładu – 23.05.2016 r.

(dowód: umowa o pracę z dn. 20.05.2016 r. – K. 19 -20 akt ZUS, orzeczenie lekarskie – k. 22 akt ZUS, zaświadczenie BHP – k. 23 akt ZUS, listy obecności – k. 25-26 akt ZUS, dowody wypłaty wynagrodzenia – k. 27-28 akt ZUS, korespondencja e-mailowa – k. 41-53 akt ZUS, oświadczenia świadków – k. 99-104 akt ZUS, oświadczenia kontrahentów – k. 113-114, 116,120,129 akt ZUS)

Ubezpieczona wystąpiła o wypłatę zasiłku macierzyńskiego od dnia 17 czerwca 2016 r. do 15 czerwca 2017 r.

(dowód: kserokopia odpisu skróconego aktu urodzenia – k. 2 akt ZUS, zaświadczenie płatnika składek – k. 3-5 akt ZUS, dane o zgłoszeniach ubezpieczonego – k. 6 akt ZUS)

Pracodawca wręczył ubezpieczonej zakres obowiązków na piśmie. Do jej obowiązków miało należeć: aktywne pozyskiwanie klientów, analiza potrzeb klienta, utrzymywanie pozytywnych relacji z klientami, przygotowywanie ofert oraz umów handlowych, telefoniczna, e-mailowa i internetowa obsługa klientów – praca stacjonarna, prowadzenie sprzedaży internetowej, prowadzenie sprzedaży detalicznej, obsługa komputera i wystawianie faktur.

(dowód: zakres obowiązków – k. 21 akt ZUS)

Ubezpieczona w ramach powierzonych obowiązków zajmowała się: reklamą działalności płatnika (organizowanie publikacji reklam w Gazecie (...), Gońcu (...) i in., strona firmowa na portalu społecznościowym F.), prowadzeniem sprzedaży wyrobów płatnika na portalach g..,o., sprzedażą stacjonarną (przyjmowaniem zamówień i przekazywaniem ich do produkcji), zakupami ubrań i innych środków o ochrony pracowników, prowadziła listy obecności pracowników, przyjmowała wnioski urlopowe i zwolnienia lekarskie.

Wnioskodawczyni nie pozyskała stałych klientów dla płatnika.

Księgowość oraz prowadzenie akt pracowniczych należało do zadań zleconych księgowej.

Płatnik składek zatrudnia jeszcze ok. 10 pracowników, którzy otrzymują wynagrodzenie w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

(dowód: wyjaśnienia wnioskodawczyni – nagranie 00:04:34 - 00:33:00 - k. 30v-31v protokołu rozprawy z dn. 25.01.2017 r., wyjaśnienia płatnika - nagranie 00:00:22:58 - 00:00:45:58 - k. 31v-32 protokołu rozprawy z dn. 25.01.2017 r.)

Po powstaniu niezdolności do pracy ubezpieczonej, tj. od dnia 27 czerwca 2016 r. zatrudniona została przez płatnika składek O. K. na stanowisku pracownika biurowego za wynagrodzeniem w wysokości 2 000,00 zł brutto miesięcznie plus 5% prowizji uznaniowej za wykonywane czynności w miesiącu.

(dowód: umowa o pracę z O. K. – k. 24 akt ZUS)

Dzięki kontaktom O. K. płatnik zyskała pięciu klientów z zagranicy. O. K. pomaga płatnikowi w powadzeniu działalności – wystawia faktury, przygotowuje pisma i dokumenty w formacie E., przyjmuje zamówienia, prowadzi sprzedaż stacjonarną i internetową, obsługuje firmową skrzynkę e-mail.

O. K. w mniejszym stopniu zajmuje się reklamowaniem firmy na terenie kraju. Uczestniczy natomiast w spotkaniach, mających na celu promocję działalności płatnika. Przekazuje pracownikom listę obecności do podpisu. Przyjmuje od pracowników zwolnienia lekarskie i przekazuje je księgowej.

(dowód: wyjaśnienia płatnika - nagranie 00:00:22:58 - 00:00:45:58 - k. 31v-32 protokołu rozprawy z dn. 25.01.2017 r., zeznania świadka O. K. – nagranie 00:45:58 – 01:04:00 - k. 32-32v protokołu rozprawy z dn. 25.01.2017 r.)

Płatnik składek w 2013 r. osiągnął dochód w wysokości 34 800,83 zł, w 2014 r. 54 394,46 zł, w 2015 r. w wysokości 47 740,22 zł.

(dowód: zeznania podatkowe – k. 29-41 akt ZUS)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni nie zasługuje na uwzględnienie.

Istotą niniejszej sprawy było ustalenie, czy wysokość wynagrodzenia A. A. (1) z tytułu zatrudnienia u płatnika składek A. A. (2) w spornym okresie, określonego przez ZUS w zaskarżonej decyzji na kwoty wynagrodzenia niższego niż określiły to strony - jako element kształtujący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, było ustalone na granicy płacy słusznej, sprawiedliwej i zapewniającej godziwe utrzymanie oraz czy rażąco nie przewyższało wkładu pracy, a w konsekwencji, czy składka przekładała się na świadczenie w kwocie należnej.

Na wstępie rozważań podnieść należy, że autonomia stron umowy o pracę w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny. Odpowiednie zastosowanie art. 58 k.c. prowadzi do wniosku, że postanowienia umowy o pracę sprzeczne z ustawą albo mające na celu jej obejście są nieważne, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, a sprzeczne z zasadami współżycia społecznego - nieważne bezwzględnie.

Ocena wysokości wynagrodzenia uzgodnionego przez strony stosunku pracy na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych ma istotne znaczenie z uwagi na okoliczność, że ustalanie podstawy wymiaru składki z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy następuje w oparciu o przychód, o którym mowa w ustawie z 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, a w szczególności wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty itp. Umowa o pracę wywołuje zatem nie tylko skutki bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych kształtując stosunek ubezpieczenia społecznego, w tym wysokość składki, co w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. W związku z powyższym ocena postanowień umownych może i powinna być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych, a więc nie tylko z punktu widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), ale także interesu publicznego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 listopada 2014 r. III AUa 172/14, LEX nr 1621153).

Odwołując się do judykatury Sądu Najwyższego uznać należy dopuszczalność dokonywania przez organ ubezpieczeń społecznych kontroli i zakwestionowania wysokości wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (art. 58 k.c.). Autonomia stron urnowy w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny. Wymaganie, by treść stosunku pracy lub jego cel nie sprzeciwiał się właściwości (naturze) tego stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego, nie jest sprzeczne z zasadami prawa pracy (por. art. XII § 3 p.w. k.c.).

Podkreślić należy, że podstawę wymiaru składki ubezpieczonej będącej pracownikiem może stanowić wyłącznie wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności względem pracy. Nie do przyjęcia jest pogląd, że ubezpieczona „przychodzi" do ubezpieczenia z kwotą wynagrodzenia ustaloną w drodze umowy lub przepisów płacowych, które - jako podstawa wymiaru składki - nie może być weryfikowane w inny sposób, jak tylko wynikający z przepisów ustaw ubezpieczeniowych.

Umowa o pracę wywołuje skutek nie tylko bezpośredni, ustalający wzajemne stosunki między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalszy, gdyż umówione wynagrodzenie za pracę kształtuje również stosunek ubezpieczenia społecznego: określa wysokość składki ubezpieczeniowej i w konsekwencji prowadzi do uzyskania świadczeń na odpowiednim do niej poziomie. Ochronna funkcja prawa pracy nie zabezpiecza wystarczająco interesu ogólnego chronionego w ramach stosunku ubezpieczenia społecznego i że ocena tych postanowień umowy może być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych. Co więcej, „godziwość" wynagrodzenia w prawie ubezpieczeń społecznych zyskuje jeszcze dodatkowy walor aksjologiczny. Istnieje w nim znacznie mocniejsza niż w prawie pracy bariera działania w ramach prawa, oparta na wymagającym ochrony interesie publicznym i zasadzie solidarności ubezpieczonych. W ich świetle nadmiernemu uprzywilejowaniu płacowemu pracownika, które w prawie pracy mieściłoby się w ramach art. 353 ¹ k.c., w prawie ubezpieczeń społecznych można przypisać w okolicznościach każdego konkretnego wypadku - zamiar nadużycia świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Alimentacyjny charakter świadczeń i zasada solidaryzmu wymagają bowiem, by płaca, stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składki, nie była ustalana ponad granicę płacy słusznej, sprawiedliwej i zapewniającej godziwe utrzymanie, by rażąco przenosiła ekwiwalentny jej wkład pracy, a składka w rezultacie przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej. Wynika to z przekonania, że choć przepisy prawa ubezpieczeń społecznych literalnie odnoszą wysokość składek do wypłaconego wynagrodzenia, w rzeczywistości odwołują się do odpowiedniości przełożenia tytułu ubezpieczenia - pracy i uzyskanej za nią należnej płacy na składki w ramach społecznego poczucia sprawiedliwości w korzystaniu ze świadczeń z ubezpieczenia udzielanych pracownikom z zasobów ogólnospołecznych.

Bez konieczności sięgnięcia do klauzuli generalnej zasad współżycia społecznego prawo pozostałoby bezsilne wobec praktyki nieuzasadnionego wydatkowania funduszy ubezpieczeniowych. Kontrola wynagrodzenia za pracę w aspekcie świadczeń z ubezpieczenia społecznego - zarówno w zakresie zgodności z prawem, jak i zasadami współżycia społecznego - może być prowadzona przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który stosownie do art. 86 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, upoważniony jest do kontroli wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń przez płatników składek. Kontrola ta obejmuje między innymi zgłoszenie do ubezpieczenia oraz prawidłowość i rzetelność obliczenia, potrącenia i płacenia składki. Oznacza to przyznanie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych kompetencji do badania zarówno tytułu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności jej poszczególnych postanowień i - w ramach obowiązującej go procedury - zakwestionowania tych postanowień umowy o pracę w zakresie wynagrodzenia, które pozostają w kolizji z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. ZUS nie jest ograniczony wyłącznie do zakwestionowania faktu wypłacenia wynagrodzenia w ogóle lub we wskazanej kwocie ani tylko prawidłowości wyliczenia, lecz może ustalać stosunek ubezpieczenia społecznego na ściśle określonych warunkach, będąc niezwiązanym nieważną czynnością prawną (w całości lub w części). Realna możliwość takiej kontroli powstaje po przekazaniu przez płatnika raportu miesięcznego, przedkładanego zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy. W raporcie płatnik przedstawia między innymi dane o tytule ubezpieczenia i podstawie wymiaru składek oraz dokonuje zestawienia należnych składek na poszczególne ubezpieczenia. Dane te mogą być zakwestionowane zarówno przez ubezpieczonego, jak i przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować także wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (art. 58 k.c.). Oczywiście, stanowisko organu rentowego podlega kontroli sądowej w ramach postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Sąd Okręgowy uznał, że po stronie wnioskodawczyni istniał zamiar nadużycia świadczeń przysługujących wnioskodawcy z tytułu ubezpieczeń społecznych.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy nie kwestionował samego faktu zatrudnienia wnioskodawczyni w oparciu o umowę o pracę, a więc nie kwestionował samego tytułu ubezpieczenia. Z tego powodu Sąd przyjął, że tytułem do ubezpieczenia była umowa o pracę zawarta w dniu 20 maja 2016 r. między A. A. (1) a płatnikiem składek A. A. (2).

Kwestią sporną wymagającą rozstrzygnięcia Sądu była natomiast wysokość wynagrodzenia ustalona w umowie o pracę. Organ rentowy powołując się na brak doświadczenia ubezpieczonej w branży marketingowej, niewielki zakres powierzonych jej obowiązków, brak zrealizowania tych obowiązków z uwagi na krótki okres zatrudnienia, a także na dysproporcję pomiędzy jej wynagrodzeniem a wynagrodzeniami innych pracowników zatrudnionych u tego samego płatnika, uznał że podstawą wymiaru składek w jej przypadku powinna być kwota minimalnego wynagrodzenia w wysokości 2 000,00 zł miesięcznie, tj. wynagrodzenie w wysokości zaoferowanej pracownikowi zatrudnionemu na czas określony, tj. usprawiedliwionej nieobecności skarżącej w pracy.

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 22 § 1 k.p. stosunek pracy to relacja prawna łącząca pracodawcę i pracownika, na której treść składają się wzajemne prawa i obowiązki. Zasadniczym elementem konstrukcyjnym stosunku pracy jest zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Na pracodawcy ciąży zaś obowiązek zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Odpłatny charakter stosunku pracy wiąże się ściśle z obowiązkiem ustalenia przez strony umowy o pracę wysokości wynagrodzenia za pracę (z art. 22 § 1, art. 29 § 1 pkt 3, art. 13 i art. 84 k.p.). Zgodnie z art. 78 § 1 k.p., wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.

Analizując materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie, Sąd podzielił stanowisko organu rentowego i uznał, że ustalone przez strony wynagrodzenie za pracę w umowie z dnia 20 maja 2016 r. było zawyżone – nie było, bowiem adekwatne ani do zakresu obowiązków pracowniczych wnioskodawczyni, ani do wartości świadczonej przez nią przez krótki okres pracy, a także odbiegało od wynagrodzenia zaoferowanego innej osobie zatrudnionej na samodzielnym stanowisku u płatnika składek.

Do takich wniosków Sąd doszedł, analizując m.in. wysokość wynagrodzenia ubezpieczonej z wynagrodzeniem O. K. – zatrudnionego pracownika przez płatnika na stanowisku pracownika biurowego, jednakże posiadającej zakres obowiązków niemal taki sam jak wnioskodawczyni, a nadto której praca już na samym początku przyniosła wymierne korzyści płatnikowi w postaci nawiązania współpracy z pięcioma podmiotami zagranicznymi. Pracownica ta – mimo swego wieloletniego doświadczenia w pracy, zakresu obowiązków odpowiadającemu obowiązkom skarżącej oraz pomocy, jakiej udzielała płatnikowi w celu rozwoju jego doświadczenia – miała wynagrodzenie ustalone jedynie na poziomie 2 000,00 zł. Także inni pracownicy płatnika nie otrzymują wyższego niż minimalne wynagrodzenia. W związku z powyższym trudno znaleźć racjonalne wytłumaczenie tak rażącej dysproporcji (ponad dwukrotnie) pomiędzy zarobkami wnioskodawczyni (4 300 zł) a O. K. (2 000 zł). Na uwagę nie zasługuje przy tym zarzut odwołania, że wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni uzasadniona była jej doświadczeniem w pracy u płatnika. Okres ten ma charakter jedynie „papierowy”, gdyż jak wynika z ustaleń faktycznych sprawy, przede wszystkim, mając na uwadze prawomocny już wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie wydany w sprawie IV U 6415/14, od 6 grudnia 2013 r. czynności ubezpieczonej wykonywane na rzecz płatnika nie uzasadniały objęcia jej obowiązkowym ubezpieczeniom z tytułu zatrudnienia. Odwołująca się korzystała urlopu macierzyńskiego, a następnie ze zwolnień lekarskich z uwagi na trzecią ciążę. W tych warunkach eksponowany 3 letni okres zatrudnienia ( mający świadczyć i jej doświadczeniu zawodowym) nie może zostać uznany za realnie przepracowany przez wnioskodawczynię.

W kontekście dysproporcji w zarobkach pracowników zatrudnionych u płatnika składek na uwagę zasługuje też okoliczność, iż w wyjaśnieniach złożonych w ZUS płatnik składek wprost wskazał, że O. K. została zatrudniona w celu zastępstwa skarżącej (k. 79 akt ZUS), chociaż później strony próbowały akcentować, iż zatrudnienie to nie mało takiego charakteru, a nowo zatrudniony pracownik miał znacznie węższy zakres obowiązków. Pracownik ten – jak się później okazało – nie tylko wykonywał należące do wnioskodawczyni obowiązki biurowe, ale też O. K. pomagała płatnikowi w wykonaniu obowiązków, które wcześniej należały do skarżącej, tj. zajmowała się wystawianiem faktur i sporządzaniem pism, sprzedażą stacjonarną i internetową, kontaktami z klientami, a także reklamą i promocją działalności płatnika. Ponadto – zdaniem Sądu – stanowisko wnioskodawczyni określone jako „menager ds. marketingu” nie różniło się jakąkolwiek istotną cechą od stanowiska określonego przez płatnika jako „pracownik biurowy”. W każdym razie wnioskodawczyni nie wykazała, aby jej obowiązki polegały na kształtowaniu elementów strategii produktów oferowanych przez płatnika (jego funkcji, struktury asortymentu, utrzymania pełnego asortymentu produktu, jego ograniczenia bądź rozszerzenia, jakości, cech, utrzymania konkurencyjności cen). Z tego też powodu nieuprawnionym – zdaniem Sądu - byłoby posługiwanie się dołączonym do odwołania raportem wynagrodzeń dla stanowiska kierownik ds. marketingu i porównywanie wskazanych tam wynagrodzeń z wynagrodzeniem, które winno zostać zaoferowane wnioskodawczyni, gdyż ta stanowiska takiego nie piastowała. (nie miała ku temu doświadczenia, przygotowania zawodowego, a przede wszystkim adekwatnych do tego stanowiska obowiązków). Obowiązki wnioskodawczyni – jak z powyższego stanu faktycznego wynika – nie należały zatem do zbyt skomplikowanych, wymagających szczególnych kwalifikacji czy umiejętności, szczególnego wykształcenia, znajomości języków, skoro mógł je wykonać pracownik biurowy wynagradzany dwa razy mniejszym wynagrodzeniem. Postępowanie dowodowe nie potwierdziło także, aby skarżąca zdobyła nowych klientów dla płatnika, w tym klientów zagranicznych, czy zajmowała się obsługą kontrahentów zagranicznych. Nieuzasadnione są też twierdzenia odwołującej się, aby zarządzała firmą z ramienia A. A. (2), gdyż jak sama twierdzi składała oferty tylko na niewielkie kwoty.

Dysproporcja pomiędzy wynagrodzeniem ubezpieczonej (4 300 zł brutto), a wynagrodzeniami pracowników płatnika, w szczególności O. K., w ocenie Sądu, pozwala na stwierdzenie, iż wynagrodzenie ubezpieczonej ustalone zostało wbrew zasadom godziwej i ekwiwalentnej zapłaty za pracę (art. 13 k.p.) i miało służyć jedynie uzyskaniu przez ubezpieczoną wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego, co jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. W szczególności, jeśli się weźmie pod uwagę niewielką ilość i wagę powierzonych wnioskodawczyni obowiązków. Próby wykazywania, że obowiązków tych było na tyle dużo, że uzasadniało to ustalenie wynagrodzenia ubezpieczonej na poziomie prawie 2-krotnego wynagrodzenia minimalnego, nie zasługiwały na wiarę. W ocenie Sądu, nie tylko sama dysproporcja w wynagrodzeniach ubezpieczonej i innych pracowników, ale i zakres powierzonych jej obowiązków nie był wymierny w stosunku do ustalonej w umowie o pracę wysokiej stawki wynagrodzenia zasadniczego.

Jak wskazuje się w orzecznictwie, o sprzeczności postanowień umowy o pracę o wynagrodzeniu z ustawą i zasadami współżycia społecznego można mówić, gdy wynagrodzenie to w sposób rażący odbiega od wartości i jakości wykonywanej pracy i ma na celu jedynie uzyskanie wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego (por. uchwałę SN z dnia 27 kwietnia 2005 r., II UZP 2/05, wyrok SN z dnia 22 kwietnia 2008 r., II UK 215/07, wyrok SN z dnia 19 maja 2009 r., III UK 7/09; wyrok SA w Gdańsku z dnia 29 kwietnia 2014 r., III AUa 1136/13).

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu, w przypadku ubezpieczonej miesięczne wynagrodzenie, a tym samym podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, winna wynosić 2 000,00 zł. Wynagrodzenie w tej wysokości zachowałoby cechę ekwiwalentności w odniesieniu do wykazanego przez nią zakresu i rodzaju obowiązków na zajmowanym stanowisku, a nadto odpowiadałoby poziomowi zarobków pozostałych pracowników zainteresowanego płatnika.

Podsumowując powyższe, Sąd uznał, że zaskarżona decyzja organu rentowego była prawidłowa i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. – pozbawione uzasadnionych podstaw odwołanie A. A. (1) – oddalił.

/-/ SSO B. Łożyńska – Motyka

,