Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Dorota Radaszkiewicz
Sędziowie:	SSO Beata Kurowska (spr.) SSO Tomasz Madej

Protokolant: st. sekr. sądowy Iwona Czyżewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 czerwca 2017r. w Olsztynie

sprawy z wniosku K. G. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

o zwrot nienależnie wypłaconego zasiłku chorobowego

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 10 marca 2017 r.

sygn. akt IV U 106/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I i poprzedzającą go decyzję organu rentowego z dnia 16 października 2015 r. o tyle, że K. G. (1) nie ma obowiązku zwrotu odsetek w kwocie 15658,05 zł (piętnaście tysięcy sześćset pięćdziesiąt osiem złotych 05/100), w pozostałym zakresie oddala odwołanie,

II.  zmienia punkt II zaskarżonego wyroku i koszty procesu wzajemnie znosi za I instancję,

III.  w pozostałym zakresie oddala apelację,

IV.  znosi wzajemnie koszty procesu za instancję odwoławczą.

SSO Tomasz Madej SSO Dorota Radaszkiewicz SSO Beata Kurowska

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. decyzją dnia 16 października 2015 r., znak: (...) stwierdził, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego dla K. G. (1) za okres niezdolności do pracy od 25 września 2012 r. do 23 stycznia 2013 r. stanowiła kwota podstawy wymiaru składek z sierpnia 2012 r. po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 % tej podstawy, tj. kwota 3.028,97zł brutto. Organ rentowy zobowiązał K. G. (1) do zwrotu różnicy pomiędzy wypłaconym a należnym zasiłkiem chorobowym z ubezpieczenia chorobowego za okres od 25 września 2012 r. do 23 stycznia 2013 r. w kwocie brutto 47.387,23 zł wraz z odsetkami w kwocie 15.658,05 zł wyliczonymi do dnia wydania niniejszej decyzji tj. do 16 października 2015 r.

K. G. (1) wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji (odebranej w dniu 29 października 2015 r.) i ustalenie, że nie jest zobowiązana do zwrotu świadczenia, gdyż jako ubezpieczona nie była pouczona o tym, że w przypadku wypłaty nienależnych świadczeń, będzie zobowiązana do ich zwrotu. Ponadto, zakwestionowała prawidłowość naliczonych odsetek, zarzucając, że organ w zaskarżonej decyzji nie wskazał, za jakie okresy dokonał naliczenia odsetek objętych pkt 2 decyzji, jednak z treści pkt 2 wynikało, że obejmują one okres do dnia wydania niniejszej decyzji, to jest do 16 października 2015 r. Odwołująca podkreśliła, że wymagalność zwrotu świadczenia nienależnego można liczyć dopiero od dnia otrzymania przez osobę zobowiązaną stosownej decyzji. ZUS nie jest uprawniony do naliczania odsetek od dnia wypłaty świadczenia. Powołała się na stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 3 lutego 2010 r., sygn. akt I UK 210/09.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 10 marca 2016 r. Sąd Rejonowy IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie, w sprawie o sygn. akt: IV U 106/16 zmienił zaskarżoną decyzję przez stwierdzenie, że K. G. (1) nie jest zobowiązana do zwrotu wypłaconego zasiłku chorobowego za okres od 25 wrześni a2012 r. do dnia 23 stycznia 2013 r. w kwocie 47.387,23 zł wraz z odsetkami w kwocie 15.658,05 zł wyliczonymi od dnia wydania decyzji, to jest do dnia 16 października 2015 r. (pkt I wyroku), zasądził od Zakładu Ubezpieczeń społecznych Oddział w P. kwotę 360 zł na rzecz odwołującej K. G. (1) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego udzielonego prze radcę prawnego B. G. z Kancelarii Radców Prawnych w O..

Powyższe rozstrzygnięcie poprzedziły następujące ustalenia i wnioski:

W dniu 8 sierpnia 2012 r. K. G. (1), z zawodu psycholog, zawarła umowę o pracę na czas nieokreślony z (...) sp. z o.o. w W., na stanowisku dyrektora handlowego z wynagrodzeniem miesięcznym netto 12.000 zł. Pracodawca dokonał stosownych zgłoszeń do ubezpieczenia społecznego oraz ubezpieczenia zdrowotnego.

Skarżąca przekazała księgowemu dane do wniosku zasiłek chorobowy. Księgowy wypisał wniosek, a odwołująca podpisała przygotowany dokument. Do wniosku nie było dołączonego pouczenia. Odwołująca podała do ZUS adres zameldowania swojej matki. Ani odwołująca, ani jej matka nie odebrały pisma zawierającego pouczenie o obowiązku zwrotu świadczeń nienależnych.

Sąd Rejonowy ustalił, że w okresie od dnia 25 września 2012 r. do dnia 23 stycznia 2013 r. K. G. (1) otrzymywała zasiłek chorobowy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. w dniu 19 kwietnia 2013 r. wydał decyzję nr (...), którą zmienił wysokość otrzymywanego przez wnioskodawczynię wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek, na kwotę przeciętnego wynagrodzenia w sierpniu 2012 r. (...) Oddział w P. nie zakwestionował istnienia stosunku pracy, a jedynie uznał, że wynagrodzenie jest zawyżone pomimo, że było faktycznie wypłacane, zaś pracodawca potwierdzał wolę zawarcia umowy o pracę o takiej treści i za wynagrodzeniem na poziomie 12.000 zł netto.

W chwili zawierania umowy o pracę K. G. (1) nie wiedziała, że jest w ciąży. Odwołująca nie miała świadomości, że może zaistnieć taka sytuacja, że będzie zobowiązana do zwrotu świadczenia jako nienależnego. Umówiła się z pracodawcą na określony zakres obowiązków i wynagrodzenie. Uważała, że umowa, którą zawarła nie była pozorna, gdyż obowiązki pracownicze wykonywała i otrzymała za to umówione wynagrodzenie. Myślała, że umowa jest prawnie skuteczna również w zakresie wysokości wynagrodzenia. Nie przewidywała zaistnienia w przyszłości (po zakończeniu pobierania zasiłku chorobowego) obowiązku zwrotu, gdyż nie została o tym pouczona. Otrzymane środki zużyła na bieżące potrzeby.

ZUS Oddział w P. przeprowadził sprawdzenie wysokości wynagrodzenia na podobnym stanowisku, a następnie stwierdził, że kwota otrzymywana przez odwołującą jest za wysoka. Organ rentowy stwierdził, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego dla K. G. (1) za okres niezdolności do pracy od 25 września 2012 r. do 23 stycznia 2013 r. stanowiła kwota podstawy wymiaru składek za sierpień 2012 r. po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 % tej podstawy, tj. kwota 3.028,97 zł brutto. Organ rentowy zobowiązał K. G. (1) do zwrotu do zwrotu różnicy pomiędzy wypłaconym a należnym zasiłkiem chorobowym z ubezpieczenia chorobowego za okres od 25 września 2012 r. do 23 stycznia 2013 r. w kwocie brutto 47.387,23 zł wraz z odsetkami w kwocie 15.658,05 zł wyliczonymi do dnia wydania niniejszej decyzji tj. do 16 października 2015 r. Wskazał, że stopa procentowa odsetek w stosunku rocznym do 22 grudnia 2014 r. wynosiła 13% Stopa procentowa odsetek w stosunku rocznym od 23 grudnia 2014 r. wynosił 8% Razem do zwrotu pozostawała więc kwota 63.045,28 zł.

W ocenie Sądu Rejonowego odwołanie K. G. (1) zasługiwało na uwzględnienie. Sąd I instancji dał wiarę odwołującej, która wypowiadała się jasno oraz pewnie odpowiadała na zadawane pytania, a także dał wiarę logicznie wypowiadającemu się świadkowi. Ponadto, uznał za wiarygodne przedłożone dokumenty, gdyż żadna ze stron nie kwestionowała ich prawdziwości.

(...) Oddział w P. dokonał weryfikacji wysokości wynagrodzenia odwołującej, a następnie ocenił, że kwota otrzymywana przez ubezpieczoną jest za wysoka. Organ rentowy oparł się na przepisach art. 3 pkt 3, art. 36 ust. 1, art. 37 ust.1, art. 45 ust.1, art. 47, art. 66 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, a przede wszystkim na treści art. 84 ust. 1, ust. 2 pkt. 1, ust. 3, ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998r.o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zakład jako podstawę swej decyzji wskazał na art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy systemowej.

Zdaniem Sądu Rejonowego z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynikało, że odwołująca świadomie wprowadziła w błąd organ rentowy. Podczas przesłuchania odwołująca zaprzeczyła, aby w jakikolwiek sposób świadomie wprowadziła w błąd organ wypłacający świadczenie, żeby miała na celu otrzymanie świadczeń nienależnych. Wskazała, że nie została pouczona o braku prawa do ich pobierania i konieczności zwrotu ani przed przyznaniem, ani przed wypłaceniem, ani w jego trakcie. Z kolei organ rentowy nie przedstawił dowodu na to, że dokonał pouczenia odwołującej o okolicznościach powodujących ustanie prawa do świadczenia albo wstrzymania ich wypłaty w całości lub części. (...) nie dokonał takiego pouczenia w żadnym momencie od chwili złożenia wniosku o wypłatę zasiłku chorobowego, ani nie dał wnioskodawczyni nawet możliwości zapoznania się z takim pouczeniem. Organ rentowy zaś zaskarżoną decyzję wydał 3 miesiące po zakończeniu wypłacania zasiłku chorobowego. Brak było zatem podstaw do zastosowania art. 84 ust. 2 pkt. 1 cyt. ustawy. Świadczenia w myśl art. 84 ustawy systemowej uważane za nienależne podlegają zwrotowi dopiero wtedy, gdy organ rentowy wyda stosowną decyzję administracyjną.

Odnosząc się do kwestii odsetek w kwocie 15.658,05 zł, które były wyliczone do dnia wydania decyzji, czyli do dnia 16 października 2015 r. Sąd Rejonowy wskazał, że świadczenia w myśl art. 84 ustawy systemowej, uważane za nienależne, podlegają zwrotowi dopiero wtedy, gdy organ rentowy wyda stosowną decyzję administracyjną. Organ rentowy powinien zatem naliczać odsetki ustawowe od nienależnie pobranego świadczenia od dnia doręczenia osobie zobowiązanej decyzji obligującej do zwrotu takiego świadczenia, gdyż dopiero od tej daty osoba taka pozostaje w zwłoce ze spełnieniem świadczenia. Przy założeniu, że odwołująca byłaby zobowiązana do zwrotu różnicy pomiędzy wypłaconym zasiłkiem a należnym, organ rentowy mógłby żądać odsetek od nienależnie pobranego świadczenia począwszy od dnia następnego po dniu wydania decyzji, tj. od dnia 17 października 2015 r. Zdaniem Sądu Rejonowego organ rentowy błędnie domagał się od odwołującej zapłaty odsetek za okres poprzedzający wydanie decyzji. W myśl wskazanych powyżej reguł, rentowy organ może żądać odsetek po doręczeniu wezwania do zapłaty, albo dopiero od dnia doręczenia wezwania do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń (od dnia wydania decyzji w tym przedmiocie), a nie tak jak to uczynił - do daty wydania decyzji zobowiązującej do zwrotu świadczenia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Rejonowy zmienił zaskarżoną decyzję w oparciu o powołane przepisy oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Z uwagi na uwzględnienie odwołania, na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…) (Dz.U z 2013r., Nr 490 z późn. zm.) po zmianach, które weszły w życie w dniu 01.01.2016 r., z uwagi na przegraną organu rentowego, Sąd Rejonowy zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w P. na rzecz odwołującego kwotę 360 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego udzielonego przez radcę prawnego B. G. z Kancelarii Radcy Prawnego w O..

Powyższy wyrok został zaskarżony w całości apelacją przez organ rentowy, którego pełnomocnik zarzucił mu:

- naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 84 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 66 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przez przyjęcie, że wnioskodawczyni nie jest zobowiązana do zwrotu wypłaconego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami za okres od 25 września 2012 r. do 23 stycznia 2013 r.,

- naruszenie przepisu postępowania cywilnego, to jest art. 233 k.p.c. polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów przez przyjęcie, że zachowanie ubezpieczonej nie wyczerpuje dyspozycji art. 84 ustawy systemowej.

Wskazując na powyższe, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania K. G. (1) od decyzji z dnia 16 października 2015 r., która została zmieniona decyzją z dnia 29 sierpnia 2016 r. Wymienioną decyzją bowiem Zakład skorygował podstawę rozstrzygnięcia prawnego w decyzji z dnia 16 października 2015 r. i w miejsce: „art. 84 ust. 2 pkt 1” – wpisał poprawnie : „art. 84 ust. 2 pkt 2.” Zatem podstawę prawną zaskarżonej decyzji stanowił art. 84 ust. 2 pkt 2, a nie art. 84 ust. 2 pkt 1 cyt. ustawy.

W uzasadnieniu stanowiska pełnomocnik organu argumentował, że Sąd Rejonowy w swoich rozważaniach całkowicie pominął wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, które uznały, że wysokość wynagrodzenia K. G. (1) w kwocie 17.126,00 zł brutto miesięcznie, było rażąco zawyżone w celu bezpodstawnego uzyskania nadmiernie wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Odwołująca składając roszczenie o wypłatę zasiłku chorobowego musiała zdawać sobie sprawę, że jej wynagrodzenie zostało zawyżone, bowiem była zatrudniona w spółce na kierowniczym stanowisku, a spółka na koniec 2012 r. wykazywała stratę finansową. Zatem w ocenie organu zachowanie skarżącej było świadome i zamierzone, wobec tego nie można zgodzić się z Sądem Rejonowym, że wnioskodawczyni świadomie nie wprowadziła organu rentowego w błąd.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczona domagała się oddalenia apelacji w całości oraz zasądzenie od organu rentowego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. W ocenie skarżącej wyrok Sądu Rejonowego jest prawidłowy i zgodny z obowiązującymi przepisami oraz linią orzeczniczą. Sąd dokonał bowiem prawidłowych ustaleń opierając się na szerokim materiale dowodowym, w tym postępowaniach sądowych dotyczących podstawy wymiaru składki ubezpieczonej, tj. wysokości wynagrodzenia.

Zdaniem wnioskodawczyni Sąd Rejonowy właściwie ustalił, że nie była ona pouczona w żaden sposób o możliwości obowiązku zwrotu świadczenia w przypadku ustalenia braku prawa do ich pobierania. Ponadto zwróciła uwagę, że organ rentowy w toku niniejszego postępowania sądowego wydał kolejną decyzję, mocą której zmienił podstawę prawną zaskarżonej decyzji na art. 84. ust. 2 pkt 2 ustawy s.u.s. Decyzja ta nie została doręczona ubezpieczonej. Ponadto, nie sposób uznać, że została wydana zgodnie z przepisami, gdyż organ rentowy powołał się na art. 154 k.p.a.

Ubezpieczona wskazała, że decyzja zmieniająca stanowiła reakcję organu na zobowiązanie Sądu Rejonowego do przedłożenia dokumentów wykazujących pouczenie ubezpieczonej o możliwości nałożenia obowiązku zwrotu świadczenia, co organ przyznał wprost w apelacji. Argumentowała, że Sąd Okręgowy w Poznaniu oraz Sąd Apelacyjny w Poznaniu nie przeprowadziły żadnych dowodów na okoliczność świadomości ubezpieczonej co do wprowadzenia w błąd organu rentowego w zakresie jej wynagrodzenia. Przepisy, które były podstawą orzekania przez wymienione Sądy nie obejmowały swym zakresem takiej przesłanki. Zatem nie można zgodzić się ze stanowiskiem organu, że ustalenia tych Sądów są wiążące co do świadomości ubezpieczonej. Dlatego też Sąd Rejonowy prawidłowo samodzielnie przeprowadził dowody na tę okoliczność i ustalił, że zebrany materiał nie potwierdza aby ubezpieczona świadomie wprowadziła organ w błąd.

Ubezpieczona podniosła, że pracodawca wypłacał ustalone wynagrodzenie, odprowadzał składki od tego wynagrodzenia, a sytuacja finansowa pracodawcy pozwalała na wypłacanie umówionego wynagrodzenia. Dlatego teza organu, że sam fakt stwierdzenia przez Sąd w Poznaniu zawyżenia wynagrodzenia, uzasadnia świadomość ubezpieczonej co do wprowadzenia organu w błąd jest zbyt daleko idącym uproszczeniem. Nie jest to bowiem wystarczający dowód do uznania jej winy.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego w znacznej części jest zasadna i zasługuje na uwzględnienie, co skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego w punkcie I oraz poprzedzającej go decyzji ZUS o tyle, że K. G. (1) nie ma obowiązku zwrotu odsetek w kwocie 15.658,05 zł oraz oddaleniem odwołania skarżącej w pozostałym zakresie. W konsekwencji prowadziło to do oddalenia wniesionej apelacji organu rentowego w pozostałej części.

Na wstępie wskazać należy, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego znane są poglądy aprobujące rozstrzygnięcia, w których Sąd drugiej instancji może zmienić wyrok sądu pierwszoinstancyjnego mimo braku własnych ustaleń faktycznych, odmiennych od ustaleń Sądu pierwszej instancji. Taki stan rzeczy może być następstwem odmiennej oceny przez Sąd odwoławczy przeprowadzonych dowodów, może jednak być również konsekwencją dokonania przez Sąd drugiej instancji odmiennej oceny materialnoprawnej ustalonych faktów (por. np. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r., w sprawie o sygn. akt II PK 323/07).

Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego,

Natomiast w myśl art. 84 ust. 2 pkt 1 i pkt 2 cyt. ustawy, za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie:

a) nieprawdziwych zeznań lub

b) fałszywych dokumentów albo

c) w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Punktem wyjścia dla takiej oceny materiału dowodowego zgromadzonego przed Sądem II instancji było orzeczenie Sądu Okręgowego w Poznaniu VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. akt VIII U 2261/13, który wyrokiem z dnia 28 maja 2014 r. oddalił odwołanie K. G. (1) oraz płatnika składek (...) Sp. z o. o. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. z dnia 19 kwietnia 2013 r., nr (...), znak: (...)/ (...)- (...).

Powyższą decyzją organ rentowy ustalił bowiem postawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne K. G. (1) z tytułu zatrudnienia u płatnika (...) Sp. z o. o. wskazując, że za sierpień 2012 r. podstawa ta wynosi 1.755,00 zł, a podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne 2.423,18 zł. Odwołujący domagali się zmiany zaskarżonej decyzji w całości i ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie zgłoszonej przez płatnika składek, to jest w kwocie 9.263,56 zł.

Sąd Okręgowy w Poznaniu, oddalając złożone odwołania, w pisemnym uzasadnieniu tego orzeczenia, w oparciu o całokształt zgromadzonego w tejże sprawie materiału dowodowego, ocenił zawarte przez strony w umowie o pracę z dnia 8 sierpnia 2012 r. postanowienie odnośnie wynagrodzenia K. G. (1) w kwocie 17.126,00 zł, jako naruszające art. 58 k.c. i stwierdził, że „ […] zmierzało ono do obejścia prawa przez osiągnięcie nieuzasadnionych wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego”.

Analogicznej oceny w tym zakresie dokonał Sąd Apelacyjny w Poznaniu, który oddalił apelację K. G. (1) od powyższego wyroku. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu pisemnym wyroku z dnia 29 lipca 2015 r., w sprawie III AUa 1824/14 zgodził się z Sądem Okręgowym w Poznaniu, że ustalona na kwotę 17.126,00 zł brutto miesięcznie wysokość wynagrodzenia K. G. (1) nie odpowiadała rodzajowi i zakresowi powierzonych jej obowiązków i kwalifikacjom wymaganym przy ich wykonywaniu i „ […] została rażąco zawyżona w celu bezpodstawnego uzyskania nadmiernie wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Takie działanie apelującej oraz odwołującej spółki należy uznać za niezgodne z zasadami współżycia społecznego”.

Przenosząc powyższe twierdzenia sądów obu instancji na grunt niniejszej sprawy, zdaniem Sądu Okręgowego w Olsztynie zarzuty apelacyjne organu rentowego co do stwierdzenia, że skarżąca składając wniosek o wypłatę zasiłku chorobowego świadomie wprowadziła w błąd organ rentowy - należało uznać za całkowicie trafne. Ubezpieczona bowiem występując z roszczeniem o zasiłek chorobowy działała w celu bezpodstawnego uzyskania nadmiernie wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W tym zakresie więc działanie jej było świadome podjęte w celu wprowadzenia w błąd organ rentowy.

W tych okolicznościach brak jest podstaw do przyjęcia, tak jak uczynił to Sąd Rejonowy, że K. G. (1)nie przypuszczała, że wprowadzi ZUS w błąd.

Tym samym, w ocenie Sądu Okręgowego ziściła się przesłanka o jakiej mowa w art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej.

W tym miejscu podkreślenia wymaga, że nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu okoliczność, iż organ rentowy błędnie wskazał podstawę prawną w zaskarżonej decyzji z dnia 16 października 2015 r., a następnie wydał decyzję z dnia 29 sierpnia 2016 r. z właściwą podstawą prawną - co zdaniem pełnomocnika wnioskodawczyni dyskwalifikowało możliwość rozpoznawania niniejszej sprawy w kontekście art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej.

Argumentacja w tym zakresie przedstawiona w odpowiedzi na apelację nie zasługiwała na podzielenie. Sąd bowiem nie jest związany błędną podstawą prawną decyzji organu rentowego, lecz bada prawidłowość i legalność jej wydania. Tym bardziej, że zdaniem Sądu Okręgowego obie decyzje należało traktować łącznie jako rozstrzygnięcie wydane w przedmiocie zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego. Niezależnie od tego wspomnieć trzeba, że decyzja z dnia 29 sierpnia 2016 r. została odebrana przez matkę wnioskodawczyni i niezaskarżona przez K. G. (1), stała się prawomocna.

Co do prawidłowości żądania przez ZUS odsetek w kwocie 15.658,05 zł, liczonych do dnia wydania zaskarżonej decyzji, to jest do dnia 16 października 2015 r., Sąd Okręgowy miał na uwadze utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz sądów apelacyjnych w tym zakresie i ocenił stanowisko Zakładu jako niezasadne, oddalając w tej części apelację organu rentowego na podstawie art. 385 k.p.c.

W orzecznictwie przyjmuje się, że świadczenia w myśl art. 84 ustawy systemowej, uważane za nienależne, podlegają zwrotowi dopiero wtedy, gdy organ rentowy wyda stosowną decyzję administracyjną.

W świetle art. 84 ust. 2 cyt. ustawy, świadomość uzyskania prawa do świadczeń na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo innego rodzaju wprowadzenia w błąd organu rentowego, jest jedną z przesłanek wydania decyzji o zwrocie nienależnie pobranego świadczenia. Przy czym, organ rentowy jest ograniczony do okresu, za który może żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie I UK 154/08, OSNP 2010/11-12/148). Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r., sygn. akt I UK 210/09, Lex nr 585713 - określenia od kiedy należą się odsetki od świadczeń z ubezpieczenia społecznego, także od świadczeń podlegających zwrotowi, należy poszukiwać w prawie ubezpieczeń społecznych, a nie w prawie cywilnym. Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 11 października 2012 r., w sprawie III AUa 985/12. Lex nr 1223386 wskazał, że organ rentowy powinien naliczać odsetki ustawowe od nienależnie pobranego świadczenia od dnia doręczenia osobie zobowiązanej decyzji obligującej do zwrotu takiego świadczenia, gdyż dopiero od tej daty osoba taka pozostaje w zwłoce ze spełnieniem świadczenia.

W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu Okręgowego organ rentowy mógł żądać odsetek od nienależnie pobranego świadczenia począwszy od dnia doręczenia decyzji w tym przedmiocie, a nie tak jak to uczynił - do daty wydania decyzji zobowiązującej do zwrotu świadczenia, czyli do dnia 16 października 2015 r. Tym samym brak było podstaw do żądania odsetek za okres poprzedzający dzień wydania zaskarżonej decyzji.

Kierując się powyższym Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w punkcie I i poprzedzającą go decyzję organu rentowego z dnia 16 października 2015 r. o tyle, że K. G. (1) nie ma obowiązku zwrotu odsetek w kwocie 15.658,05 zł (piętnaście tysięcy sześćset pięćdziesiąt osiem złotych 05/100) i w pozostałym zakresie w oparciu o art. 385 k.p.c. oddalił odwołanie oraz w pozostałej części oddalił apelację organu rentowego (pkt I i III wyroku).

Ponadto, Sąd Okręgowy zmienił punkt II zaskarżonego wyroku i wzajemnie zniósł koszty procesu za I instancję, a także zniósł wzajemnie koszty procesu za instancję odwoławczą na podstawie art. 100 k.p.c., mając na uwadze fakt częściowego uwzględnienia żądań (pkt II i IV wyroku).

SSO Tomasz Madej SSO Dorota Radaszkiewicz SSO Beata Kurowska