Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 listopada 2020 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie V Wydział Gospodarczy, w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia (del.) Maciej Rzewuski,
Protokolant:	sekr. sąd. Arkadiusz Kozioł

po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2020 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. w W.

przeciwko (...) (...)Sp. j. w B., K. B., J. S.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanych (...) (...) Sp. j. w B., K. B. i J. S. na rzecz powoda (...) S.A. w W. solidarnie kwotę 115.199,41 (sto piętnaście tysięcy sto dziewięćdziesiąt dziewięć 41/100) złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 19 listopada 2019 r. do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanych na rzecz powoda solidarnie kwotę 11.177,00 (jedenaście tysięcy sto siedemdziesiąt siedem 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 5.400,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia (del.) Maciej Rzewuski

Sygn. akt V GC 28/20

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w W. wniósł w elektronicznym postępowaniu upominawczym o zasądzenie od pozwanych (...) Sp. j. w B., K. B. i J. S.na swoją rzecz solidarnie kwoty 115.199,41 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 19 listopada 2019 r. do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że pozwana Spółka, będąc reprezentowana przez wspólników: K. B. i J. S., zawarła z powodem umowę kredytu numer (...). Na podstawie ksiąg rachunkowych Banku stwierdzono, że figuruje w nich wymagalna i niespłacona wierzytelność przysługująca solidarnie od pozwanych.

Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2020 r., VI Nc-e (...), Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym (...) przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Olsztynie.

W odpowiedzi na pozew (...) Sp. j. w B., K. B. i J. S.wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na ich rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwani powołali się na przedwczesność roszczenia powoda mającą wynikać z nieskutecznego wypowiedzenia przez Bank umowy kredytu oraz brak udowodnienia wysokości dochodzonego roszczenia.

W piśmie procesowym z dnia 21 lipca 2020 r. powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko wskazując, iż twierdzenia pozwanych stanowią jedynie dążenie do uniknięcia odpowiedzialności za spłatę zaciągniętego kredytu. Powód wskazał, że pozwani początkowo regulowali należności wynikające z umowy kredytu, następnie zaniechali dalszej spłaty, co skutkowało wypowiedzeniem umowy kredytu. Powód wskazał, że wypowiedzenie zostało dokonane skutecznie, a Elektroniczne zestawienie operacji rachunku niezaprzeczalnie potwierdza zasadność i wysokość dochodzonego roszczenia.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. B. i J. S. są wspólnikami spółki jawnej (...) Sp. j. w B..

W dniu 18 lipca 2017 r. wskazana Spółka (dalej jako: Kredytobiorca), będąc reprezentowana przez K. B. i J. S., zawarła z (...) S.A. w W. (dalej jako: Bank) umowę kredytu w rachunku bieżącym o numerze (...), mocą której udzielono jej na okres 12 miesięcy kredytu w kwocie 100.000 zł. Umowa była automatycznie przedłużana na kolejne miesiące.

W pkt. 6 ppkt 1 umowy kredytu ustalono, że jeżeli kredyt, opłata lub wymagana prowizja nie zostaną zapłacone w terminie, to niespłacona kwota staje się należnością przeterminowaną, i jeżeli pomimo wezwania Banku, należność nie zostanie spłacona w wyznaczonym przez Bank terminie, to może on wypowiedzieć umowę (pkt. 6 ppkt 2.4.). Uzgodniono też, że Bank może wypowiedzieć umowę kredytu, jeżeli wystąpi chociaż jedno ze zdarzeń wskazanych w pkt. 10 ppkt 1-7 umowy, a w szczególności, jeśli Kredytobiorca nie dokonał spłaty należnych Bankowi odsetek, prowizji, opłat czy innych należności wynikających z umowy, bądź nie wywiązał się z obowiązków określonych w umowie lub Regulaminach Banku, wskazanych jako integralna część umowy.

Strony postanowiły zgodnie, że wypowiedzenie umowy składane będzie w formie pisemnej (na podany przez Kredytobiorcę adres korespondencyjny) lub elektronicznej za pośrednictwem serwisu transakcyjnego Banku, a okres wypowiedzenia wynosi 30 dni (pkt 10 ppkt 3 umowy). Dodatkowo uzgodniono, że Kredytobiorca zobowiązany jest powiadomić Bank o każdorazowej zmianie adresu zamieszkania lub adresu prowadzenia działalności gospodarczej (pkt 7 ppkt 1).

Wobec zalegania przez Kredytobiorcę ze spłatą należności wynikającej z kredytu, pismem z dnia 19 czerwca 2018 r. wezwano Kredytobiorcę, a także wspólników Spółki jawnej K. B. i J. S. do spłaty powstałego zadłużenia, w terminie 14 dni od daty otrzymania wezwania, z pouczeniem o możliwości skorzystania z opcji dokonania zmiany warunków spłaty kredytu lub retrukturyzacji zobowiązania. Wezwanie skierowane do Kredytobiorcy – Spółki jawnej oraz wspólnika J. S. wróciło do Banku dwukrotnie awizowane, z adnotacją „zwrot – nie podjęto w terminie”. Natomiast wezwanie skierowane do wspólnika K. B., zostało wymienionej doręczone bezpośrednio w dniu 18 lipca 2018 r.

Wobec braku reakcji na w/w wezwanie, w związku z powstaniem dalszych zaległości w spłacie kredytu, pismem z dnia 18 sierpnia 2018 r. Bank wypowiedział Kredytobiorcy umowę kredytu nr (...), z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia.

Pisemne wypowiedzenie umowy kredytu skierowane do Kredytobiorcy – Spółki jawnej oraz wspólnika J. S. wróciło do Banku dwukrotnie awizowane, z adnotacją „zwrot – nie podjęto w terminie”. Natomiast wypowiedzenie skierowane do wspólnika K. B., zostało wymienionej doręczone bezpośrednio w dniu 4 września 2018 r.

Mimo wezwania, Kredytobiorca nie uregulował żądanej należności.

W dniu 18 listopada 2019 r. Bank wystawił wyciąg z ksiąg bankowych numer (...), w którym stwierdził, że na ten dzień w księgach banku figuruje wymagalna wierzytelność Kredytobiorcy wynikająca z umowy nr (...) w łącznej kwocie 115.199,41 zł. Na kwotę zadłużenia składały się:

-

100.002,10 zł – tytułem należności głównej,

-

2.529,00 zł – tytułem poniesionych kosztów, opłat i prowizji,

-

12.668,31 zł – tytułem odsetek umownych naliczonych od kapitału za okres od 20 maja 2018 r. do 18 listopada 2019 r.

(dowody: wypis z KRS – k.20-29, postanowienie Sądu Rejonowego (...)– k. 30-31, umowa kredytu – k.32-37, Regulamin udzielania kredytu – k.38-39, potwierdzenie otwarcia rachunku – k.40, Elektroniczne zestawienie operacji – k.41-45, wezwania do zapłaty z dowodami doręczenia – k.46-54, wypowiedzenie umowy z dowodami doręczenia – k.55-63, k.152-155, pełnomocnictwa – k.64-65, k.70, wyciąg z ksiąg bankowych – k.69)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty przedłożone przez powoda, które uznane zostały za wiarygodne w całości, albowiem nie budziły zastrzeżeń Sądu ani stron co do autentyczności i prawdziwości twierdzeń w nich zawartych. Sąd zważył przy tym, że pozwani kwestionując ich moc dowodową, sami nie zaoferowali żadnych dowodów, a ich twierdzenia ograniczały się do kwestionowania dokonanego przez Bank wypowiedzenia umowy i wysokości dochodzonego roszczenia.

W ocenie Sądu, powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Pozwani w odpowiedzi na pozew podnieśli zarzuty zmierzające do podważenia istnienia i wymagalności roszczenia powoda oraz skuteczności dokonanego wypowiedzenia, jednakże w ocenie Sądu, zarzuty te okazały się niezasadne.

W tym miejscu trzeba wyraźnie podkreślić, że zgodnie z przepisem art. 3 k.p.c. strony postępowania obowiązane są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Wskazana regulacja jest wyrazem tendencji do poznania prawdy w postępowaniu cywilnym, obejmującej nie tylko sferę uprawnień sądu, lecz także stron i ich pełnomocników, którzy swoim działaniem powinni przyczyniać się do jej wykrycia. Statuuje ona zarazem zasadę kontradyktoryjności. Zasada prawdy materialnej nie może bowiem przekreślać kontradyktoryjności procesu, gdyż ciężar wskazania niezbędnych dowodów spoczywa przede wszystkim na stronach procesowych ( vide: J. B. Komentarz aktualizowany do art. 3 Kodeksu postępowania cywilnego , Lex/el. 2014, Nb 1).

Tym samym, ewentualne ujemne skutki nieprzedstawienia dowodu obciążają tę stronę, która nie dopełniła ciążącego na niej obowiązku. W konsekwencji adresatem normy zawartej w art. 3 k.p.c. nie jest sąd, lecz właśnie strony procesowe i nie można zarzucić, że sąd ją naruszył ( vide: wyroki SN z dnia 15 lipca 1999 r., I CKN 415/99, Lex nr 83805 i z dnia 11 grudnia 1998 r., II CKN 104/98, Lex nr 50663).

Skoro zatem obowiązek (ciężar procesowy) przedstawiania okoliczności faktycznych i dowodów (art. 3 i art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c.) spoczywa na stronach, których aktywna postawa ma istotne znaczenie w przebiegu procesu cywilnego, to oznacza, że to strony w efekcie mają być „siłą napędową” procesu cywilnego. Po zmianach ustrojowych i związanych z tym nowelizacjach procedury cywilnej, m.in. skreśleniu § 2 w art. 3 k.p.c., przyjęty został kontradyktoryjny model postępowania, w którym materiał procesowy dostarczają strony ( vide: wyroki SN z dnia 7 maja 2008 r., II PK 307/07, Lex nr 490351 i z dnia 4 października 2007 r., V CSK 188/07, Lex nr 485901; postanowienie SN z dnia 7 listopada 2003 r., I CK 176/03; Lex nr 151620; wyrok SA w Poznaniu z dnia 29 grudnia 2003 r., I ACa 1457/03, OSA 2005, z. 3, poz. 12). Konkludując ciężar instruowania procesu spoczywa na stronach procesowych, które ponoszą pełną odpowiedzialność za wynik postępowania cywilnego, w tym zwłaszcza dowodowego.

Poczynione rozważania przemawiały wyraźnie za uwzględnieniem powództwa, albowiem strona powodowa wykazała istnienie i wysokość roszczenia dochodzonego pozwem, a pozwani ograniczyli się tylko do przeczenia twierdzeniom powoda.

W ocenie Sądu, powód wykazał wysokość dochodzonego roszczenia poprzez złożenie Elektronicznego zestawienia operacji na koncie kredytowym pozwanej Spółki ( vide: k.41-45 akt sprawy).

Wskazany wydruk jest niewątpliwie dokumentem w rozumieniu art. 244 k.p.c., którego moc dowodową Sąd ocenia w kontekście całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału. Przypomnieć przy tym należy, że kodeks postępowania cywilnego nie zawiera zamkniętego katalogu dowodów i dopuszczalne jest skorzystanie z każdego źródła informacji o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a środkiem dowodowym może być każdy legalnie uzyskany nośnik wiedzy o faktach ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 2008 roku, I CSK 138/08, Lex nr 548795).

Sąd zważył przy tym, że przepis art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe przewidujący składanie oświadczenia woli za pomocą elektronicznych nośników informacji, stanowi podstawę do stosowania w praktyce bankowej dokumentów elektronicznych, które na gruncie prawa procesowego należy uznać – na równi z oświadczeniem utrwalonym za pomocą pisma na nośniku tradycyjnym (papierze) – za dokument w rozumieniu kodeksu postępowania cywilnego (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 11 marca 2004 r., V CZ 12/04, Legalis).

Wbrew zarzutom pozwanych, potwierdzeniem wysokości zobowiązania dochodzonego przez Bank jest również wyciąg z ksiąg bankowych powoda. Stosownie do art. 95 ust. 1a Prawa bankowego urzędowa moc prawna wyciągu z ksiąg bankowych dotyczy jedynie czynności bankowych i nie obowiązuje w postępowaniu cywilnym, a co za tym idzie dokument ten nie korzysta z domniemań prawnych właściwych dla dokumentów urzędowych. Zauważyć jednak trzeba, że jest to dokument prywatny i jako taki stanowi pełnoprawny środek dowodowy. Przedłożony przez powoda wyciąg był podpisany przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych Banku oraz opatrzony pieczęcią Banku i w tym zakresie – w zestawieniu z Elektronicznym zestawieniem operacji na koncie kredytowym pozwanej Spółki – stanowił wystarczające potwierdzenie wysokości roszczenia powoda. W okolicznościach analizowanej sprawy pozwani nie zdołali zakwestionować prawdziwości tego dokumentu. Nie podjęli też próby podważenia prawidłowości bądź rzetelności wyliczeń odzwierciedlonych w nim czy w Elektronicznym zestawieniu operacji.

Podkreślenia wymaga, że to, iż wyciągi z ksiąg bankowych w świetle obowiązujących przepisów prawa nie posiadają mocy dokumentu urzędowego, nie zmienia faktu, że wyciągi te, podobnie jak pozostały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, podlegają ocenie Sądu orzekającego w zakresie ich wiarygodności, prawdziwości i mocy dowodowej. W konsekwencji Sąd w dalszym ciągu jest uprawniony na podstawie art. 233 § 1 k.p.c. do poczynienia na podstawie tychże wyciągów wiążących ustaleń faktycznych.

W okolicznościach analizowanej sprawy, zdaniem Sądu, powód w wystarczający sposób udowodnił istnienie i wysokość wierzytelności dochodzonej pozwem. Stosownie zaś do przedstawionych wyżej reguł, to zatem na pozwanych, którzy z twierdzeń swoich wywodzili skutki prawne w postaci braku wymagalnego zobowiązania, spoczywał ciężar udowodnienia, że wierzytelność powoda nie istnieje, jest niewymagalna albo że istnieje w mniejszej wysokości. Pozwani reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego, pozostali jednak bierni, a ich działania procesowe ograniczały się do gołosłownego podważenia twierdzeń powoda. Taka postawa stanowi, w ocenie Sądu, próbę nieuzasadnionego przerzucenia ciężaru dowodowego na stronę przeciwną i nie może implikować powstania po stronie powoda dodatkowych obowiązków dowodowych.

W ocenie Sądu, za niezasadne uznać należało również zarzuty pozwanych skierowane do dokumentu stanowiącego wypowiedzenie umowy kredytowej. Zauważyć trzeba, że wypowiedzenie umowy jest prawem kształtującym, które realizowane jest przez oświadczenie złożone drugiej stronie umowy (art. 61 k.c.). Z uwagi na szczególne skutki wypowiedzenia, do których należy rozwiązanie węzła obligacyjnego, oświadczenie takie nie powinno pozostawiać żadnych wątpliwości co do prawidłowości jego złożenia. W ocenie Sądu, analizowane pismo zostało sformułowane zgodnie z powyższymi wymogami, w sposób jasny, czytelny i klarowny. Do wskazanego oświadczenia załączone zostało potwierdzenie jego nadania do wszystkich trzech pozwanych. Otrzymania dokumentów pozwani nie zakwestionowali, w związku z czym zadłużenie z tytułu kredytu stało się wymagalne w całości.

Wprawdzie wezwanie do zapłaty zaległości oraz wypowiedzenie umowy kredytu zostały doręczone Spółce i jednemu z jej wspólników w sposób zastępczy (dwukrotnie awizowane), to jednak doręczenie to w obowiązującym stanie prawnym należało uznać za w pełni skuteczne. Nadto, oba wymienione dokumenty, tj. wezwanie do zapłaty i wypowiedzenie umowy zostały doręczone w sposób właściwy drugiemu wspólnikowi Spółki, czyli K. B.. W tym miejscu trzeba podkreślić, że zgodnie z regulacją art. 29 § 1 k.s.h. każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę jawną, prawo wspólnika do reprezentowania spółki jawnej dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki (§ 2) i prawa tego nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich, w tym również wobec Banku (§ 3).

Tym samym skuteczność wypowiedzenia przedmiotowej umowy kredytowej nie budzi wątpliwości Sądu, a gołosłowne stwierdzenie pozwanych, zredagowane w uzasadnieniu odpowiedzi na pozew, jakoby powód nie doprowadził do zakończenia procedury wypowiedzenia umowy, jest co najmniej niezrozumiałe i z pewnością nie poparte żadnymi dowodami.

Oczywiście zgodzić się należy z pozwanymi, że skutki wypowiedzenia umowy mogą być dla nich dotkliwe, gdyż cała należność stała się wymagalna, jakkolwiek trzeba pamiętać, że przed wypowiedzeniem umowy kredytu, pismem z dnia 19 czerwca 2018 r. wezwano ich do spłaty powstałego zadłużenia, z jednoczesnym pouczeniem o możliwości skorzystania z opcji dokonania zmiany warunków spłaty kredytu lub restrukturyzacji zobowiązania. Wezwanie to okazało się jednak bezskuteczne. Pozwani nie skorzystali też z propozycji Banku dokonania zmiany warunków spłaty kredytu lub restrukturyzacji zobowiązania. W ocenie Sądu, wskazane zaniechanie oznacza to, że pozwani dopiero na gruncie niniejszego procesu zakwestionowali wypowiedzenie w celu uniknięcia ewentualnej odpowiedzialności za zobowiązania wynikające z zawartej umowy kredytowej.

Z tego względu próba kwestionowania zasadności wytoczonego powództwa z uwagi na „dotkliwe skutki wypowiedzenia umowy”, nie mogła zostać uznana za skuteczną. Li tylko na marginesie warto zauważyć, że także w pkt. 8 ppkt 1 umowy kredytu strony przewidziały możliwość wnioskowania przez Kredytobiorcę o indywidualną modyfikację zasad spłaty. Z uprawnienia tego jednak, z przyczyn nieznanych tut. Sądowi, strona pozwana także nie skorzystała.

Sumując, powód przedłożył dokumenty świadczące o istnieniu wierzytelności w dochodzonej wysokości i jej wymagalności. Dodatkowo, w pozwie i piśmie procesowym z dnia 21 lipca 2020 r. w sposób szczegółowy wykazał, jakie elementy składają się na dochodzoną niniejszym pozwem kwotę, zaś strona pozwana nie zdołała podważyć prawidłowości przedstawionych przez powoda wyliczeń.

Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy ocenił powództwo jako zasadne i uwzględnił je w całości na podstawie art. 69 Prawa bankowego.

Orzekając o obowiązku solidarnej zapłaty należności Sąd miał na uwadze przepis art. 31 § 1 k.s.h. – kluczowy dla określenia zasad odpowiedzialności wspólników w spółkach osobowych – zgodnie z którym wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólników, w przypadku gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika). Jednocześnie, zgodnie z § 2 tego przepisu, nie stanowi to przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Ratio legis regulacji zawartej w art. 31 k.s.h. jest więc zamiar stworzenia subsydiarnej odpowiedzialności wspólników, modelującej solidarną odpowiedzialność wspólników, która została uregulowana w art. 22 § 2 k.s.h. Innymi słowy, za zobowiązania spółki jawnej wspólnicy ponoszą odpowiedzialność: osobistą, nieograniczoną, solidarną i subsydiarną.

Źródłem roszczenia odsetkowego, zgodnie z dyspozycją art. 359 § 1 k.c., pozostają czynność prawna, ustawa, orzeczenie sądu lub decyzja właściwego organu, przy czym jeżeli wysokość odsetek nie została w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe (§ 2 przepisu). W przypadku opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego, gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż ustawowa, uprawniony może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy (art. 481 § 2 zd. drugie k.c.).

In casu podstawę roszczenia odsetkowego stanowiła czynność prawna w postaci zawartej umowy kredytu. Poza sporem było, że umówione odsetki mogły być naliczane dopóty, dopóki trwała czynność prawna, a konkretnie dopóki wiązały postanowienia umowne w zakresie odsetek ( in concreto także po rozwiązaniu umowy wskutek jej wypowiedzenia). Zobowiązanie do uiszczenia świadczeń ubocznych w postaci odsetek za opóźnienie w zapłacie poszczególnych rat pozostawało więc w mocy, na podstawie wyraźnej i zgodnej woli obu stron, korelującej z obowiązującymi w tej materii przepisami ustawy (art. 353 ¹ k.c.). Określone w pkt 4 umowy kredytu odsetki w istocie wysokością odpowiadały odsetkom maksymalnym w rozumieniu przepisu art. 359 § 2 ¹ k.c., wobec czego zasadne było ich zasądzenie w wysokości dochodzonej przez powoda.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 w zw. z art. 99 i art. 105 § 2 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postepowania. Na zasądzone solidarnie koszty złożyły się: opłata sądowa od pozwu w kwocie 5.760 zł, koszty zastępstwa procesowego powoda w kwocie 5.400 zł oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Sędzia (del.) Maciej Rzewuski

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

O., 9 grudnia 2020 r.

Sędzia (del.) Maciej Rzewuski