Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie V Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Tkaczyk

Protokolant: st. sekr. sąd. Małgorzata Chodkowska

po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2014 r. w Olsztynie

na rozprawie
sprawy z powództwa T. L.

przeciwko (...) Szpitalowi Wojewódzkiemu w C.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 18.852 zł (słownie złotych: osiemnaście tysięcy osiemset pięćdziesiąt dwa) tytułem zwrotu kosztów procesu przed Sądami obu instancji.

Sędzia SO Anna Tkaczyk

UZASADNIENIE

Powódka T. L., jako podwykonawca robót budowlanych wykonywanych przez (...) Sp. z o.o. w O. przy modernizacji budynków (...) Szpitala Wojewódzkiego w C. wnosiła o zasądzenie od inwestora – pozwanego Szpitala kwoty 321.394,07 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty, jako odpowiedzialnego wraz z wykonawcą solidarnie za zapłatę należnego jej wynagrodzenia.

Pozwany inwestor wnosił o oddalenie powództwa podnosząc, iż nie wyraził zgody na tego podwykonawcę, a wykonawca nie zgłosił go z zachowaniem procedury przewidzianej umową. Podnosił też zarzut, iż umowa o podwykonawstwo pomiędzy powódką a wykonawcą, którą mu przedłożono, podpisana była przez osobę nieuprawnioną do reprezentacji powódki (przez M. S.). Poczynił też zarzut pozorności umowy o podwykonawstwo w związku z tym, że powódka i prezes zarządu (...) Sp. z o.o. w O. są małżeństwem. Przyznał, że umowę o podwykonawstwo mu przedłożono, lecz nie precyzowała ona zakresu robót wykonywanych siłami podwykonawców, więc w tym zakresie była nieważna.

Sąd Okręgowy rozpoznając sprawę po raz pierwszy ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Do okoliczności bezspornych (odpowiedź na pozew k. 72) należy to, że pozwany szpital zawarł z firmą (...) 30 grudnia 2010 r. umowę o roboty budowlane, których przedmiotem miała być modernizacja istniejącego obiektu (...) Szpitala Wojewódzkiego w C.. Z treści tej umowy wynika (§ 5 umowy), że zamawiający ma prawo żądać od wykonawcy odpisu umowy z podwykonawcą w terminie 14 dni od jej zawarcia.

Bezsporne jest też, że firma (...) 25 sierpnia 2011 r. przesłała pozwanemu kserokopię umowy (odpowiedź na pozew k. 74) z dnia 8 sierpnia 2011 r. firmy (...) z T. L. o podwykonawstwo, którą w imieniu T. L. podpisała M. S.. Do umowy załączono pełnomocnictwo dla M. S. z dnia 24 sierpnia 2011 r. z podpisem notarialnie poświadczonym.

Umowa ta przewidywała w § 1 zakres robót z podaniem wartości za poszczególne roboty (k.7 i 218) tj.:

- rozbiórki w cenie 24500,00 zł netto

- roboty murowe w cenie 8900,00 zł netto

- izolacja otokowa w cenie 234600,00 zł netto

- konstrukcja w cenie 74800,00 zł netto

- wykończenie wewnętrzne w cenie 350600,00 zł netto

- stolarka drzwiowa w cenie 161900,00 zł netto

- posadzki w cenie 155300,00 zł netto

- dach w cenie 199600,00 zł netto

- piwnice w cenie 58000,00 zł netto

- elewację w cenie 186200,00 zł netto

- elementy zewnętrzne w cenie 57200,00 zł netto

- dźwig osobowy w cenie 177600,00 zł netto

- śmietnik w cenie 11500,00 zł netto

- roboty drogowe (rozbiórki, roboty ziemne, roboty drogowe, instalowanie znaków) w cenie 252 000,00 zł netto.

W § 2 określono, że łącznie za te prace należy się wynagrodzenie w wysokości 1 952 700 zł, które jest wynagrodzeniem ryczałtowym.

Umowa przewidziała (§ 3), że wykonanie tych prac nastąpi w okresie od 10 sierpnia 2011 r. do 30 kwietnia 2012 r.

W trakcie wykonywania prac przez powoda, pozwany monitorował przebieg prac podwykonawców w tym powoda. Dał temu wyraz w swym piśmie z 13 września 2011 r. do wykonawcy (k. 25) domagając się informacji o przebiegu prac. Dwa dni później (k. 26) wykonawca udzielił pozwanemu odpowiedzi na pismo podwykonawcy w tym o powodzie T. L. wskazując, że z tym podwykonawcą nie rozliczyła się co do kwoty 127 858 zł 50 gr.

Dnia 9 listopada 2011 r. pozwany inwestor wypowiedział umowę firmie (...) z uwagi na niski stan zaawansowania robót (pismo inwestora z dnia 9 listopada 2011 r. z prezentatą firmy (...) z tego samego dnia – k. 110). Z treści pisma wynikało wg nadzoru inwestorskiego stan zaawansowania robót w dniu 31 października 2011 r. przedstawiał się następująco:

1)  Branża budowlana – zaawansowanie prac budowlanych względem wartości prac przewidzianych w harmonogramie do zrealizowania na 31 października 2011 r. wynosi 51,44 %;

2)  Branża drogowa – zaawansowanie prac budowlanych względem wartości prac przewidzianych w harmonogramie do zrealizowania na 31 października 2011 r. wynosi 21,19 %;

3)  Branża sanitarna – zaawansowanie prac budowlanych względem wartości prac przewidzianych w harmonogramie do zrealizowania na 31 października 2011 r. wynosi 23,61 %;

4)  Branża elektroenergetyczna – zaawansowanie prac budowlanych względem wartości prac przewidzianych w harmonogramie do zrealizowania na 31 października 2011 r. wynosi 53,17 %;

5)  Branża teletechniczna – zaawansowanie prac budowlanych względem wartości prac przewidzianych w harmonogramie do zrealizowania na 31 października 2011 r. wynosi 16,36 %.

Ogółem zaawansowanie prac budowlanych względem wartości prac przewidzianych w harmonogramie do zrealizowania na 31 października 2011 r. wynosi 39,51 %.

Na dzień 9 listopada zapowiedział poprawę budowy, co też nastąpiło.

W dniu 10 listopada 2011 r. Sąd ogłosił upadłość firmy (...) (postanowienie SR w Olsztynie z dnia 10 listopada 2011 r. sygn. akt V GU 40/11 - k. 94) z możliwością zawarcia układu i ustanowił zarząd własny upadłego. W dniu 30 grudnia 2011 r. został podpisany przez firmę (...) i powoda protokół określający zakres wykonanych robót w okresie 1 wrzesień 2011 r. do 9 listopada 2011 r. (k.44).

Zestawienie wykonanych robót w stosunku do umówionych wg tego protokołu przedstawia się następująco:

1.	Rozbiórki	24 508,34 zł
2.	Roboty murowane	8 850,44 zł
3.	Izolacja otokowa	1 66 224,60 zł
4.	Konstrukcja	26 102,06 zł
5.	Wykończenie wewnętrzne	0,00 zł
6.	Stolarka drzwiowa	0,00 zł
7.	Posadzki	0,00 zł
8.	Dach	0,00 zł
9.	Piwnice	0,00 zł
10.	Elewacje	35 610,55 zł
11.	Elementy zewnętrzne	0,00 zł
12.	Dźwig osobowy	0,00 zł
13.	Śmietnik	0,00 zł
14.	Roboty drogowe	0,00 zł

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd rozpoznający sprawę po raz pierwszy powództwo uwzględnił uznając, iż pozwany wyraził zgodę na podwykonawstwo w trybie art. 647 ¹ § 2 zdanie 2 kc albowiem nie oprotestował złożonej mu umowy o podwykonawstwo w terminie 14 dni. Zarzut pozorności uznał za gołosłowny, zaś co do wadliwej reprezentacji powódki przy podpisywaniu umowy uznał, że czynność ta została potwierdzona przez powódkę.

Nie uwzględnił też zarzutu, że powódka prac nie wykonała.

Z takim rozstrzygnięciem nie zgodził się pozwany i zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  istotne naruszenie przepisu prawa procesowego tj. art. 328 § 2 kpc poprzez nie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa, w tym zwłaszcza nieustosunkowanie się do wszystkich zarzutów strony pozwanej sformułowanych w toku postępowania oraz niezawarcie przyczyn, dla których Sąd oddalił wnioski dowodowe zgłoszone przez stronę pozwaną,

2.  istotne naruszenie przepisu prawa materialnego tj. art. 647 ¹ § 2 kpc poprzez błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie poprzez uznanie, iż w ustalonych przez Sąd okolicznościach sprawy doszło do powstania solidarnej odpowiedzialności pozwanego za roboty budowlane wykonane rzekomo przez powódkę,

3.  istotne naruszenie przepisów postępowania tj. art. 217 § 1 kpc i art. 227 kpc poprzez oddalenie wniosków dowodowych złożonych w toku postępowania, mających dla sprawy istotne znaczenie, w tym dowodów z zeznań świadków M. T. i I. S.,

4.  istotne naruszenie przepisu prawa procesowego tj. art. 233 § 1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dowolną ich ocenę w zakresie poczynionych ustaleń co do wykonania przez powódkę robót budowlanych o wartości 321.394,07 złotych, wyrażenia przez pozwanego zgody na zawarcie umowy z podwykonawcą w sposób milczący i późniejszy sposób dorozumiany, potwierdzenia umowy z podwykonawcą zawartej przez pełnomocnika bez ważnego umocowania w dacie zawierania umowy.

Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 3 października 2013 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

Sąd ten uznał, iż Sąd I instancji dopuścił się nierozpoznania istoty sprawy wyjaśniając, że:

„Zgodnie z utrwalonymi poglądami judykatury nierozpoznanie istoty sprawy zachodzi wówczas, gdy sąd pierwszej instancji zaniecha zbadania materialnej podstawy żądania powoda zgłoszonego w pozwie albo pominie merytoryczne zarzuty pozwanego (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 1998 roku, I CKN 804/97, LEX nr 151644; z dnia 23 września 1998 roku, II CKN 897/97, OSNC 1999/1/22). Nierozpoznanie istoty sprawy może również przejawiać się w niewyjaśnieniu i pozostawieniu poza oceną okoliczności faktycznych stanowiących przesłanki zastosowania normy prawa materialnego, będącej podstawą roszczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 1998 roku, III CKN 411/97, LEX nr 1228369).

W niniejszej sprawie Sąd I instancji zaniechał zbadania wszystkich podstaw odpowiedzialności pozwanego względem pozwanej, a także nie ustalił we właściwy sposób okoliczności decydujących o zakresie tej odpowiedzialności”.

Sąd Apelacyjny odniósł się do poszczególnych zarzutów apelacji i ocenił je w następujący sposób:

-  zarzut naruszenia art. 328 § 2 kpc jest nieuzasadniony, albowiem Sąd I instancji poczynił ustalenia faktyczne, ocenił zebrany materiał dowodowy, a także przedstawił argumentację prawną, a więc uzasadnienie zaskarżonego wyroku pozwala na poddanie go kontroli instancyjnej,

-  co do zarzutów zawartych w punkcie 4 apelacji Sąd Apelacyjny uznał je za nieuzasadnione, uznał ustalenia Sądu I instancji w zakresie ważności umowy z powódką o podwykonawstwo a także ważności umowy pozwanego z wykonawcą za prawidłowe. Co do pierwszej z nich to umocowanie zostało potwierdzone, zaś co do drugiej Sąd Apelacyjny popiera pogląd, że umowa między inwestorem a wykonawcą, w której nie ustalono zakresu robót osobiście wykonywanych przez wykonawcę i za pomocą podwykonawców nie jest dotknięta nieważnością,

-  co do zarzutu naruszenia art. 647 ¹ § 2 kc Sąd Apelacyjny uznał go za uzasadniony, albowiem aby uznać, że inwestor wyraził zgodę w sposób bierny przewidziany art. 647 ¹ § 2 zdanie drugie kc konieczne jest ścisłe wypełnienie przesłanek tam wymienionych, a więc inwestorowi musi być przedstawiona umowa lub jej projekt wraz z częścią dokumentacji, która dotyczy zawartej umowy.

Sąd ten stwierdził, że w okolicznościach niniejszej sprawy taka sytuacja nie zachodzi, bo przedłożona pozwanemu umowa o podwykonawstwo z dnia 8 sierpnia 2011r. jedynie w ogólny sposób określała zakres prac powierzonych powódce do wykonania oraz jej wynagrodzenie. Do umowy tej nie dołączono dokumentacji obejmującej roboty będące jej przedmiotem, a zatem umowa ta nie obejmowała postanowień istotnych dla określenia odpowiedzialności solidarnej pozwanego za wynagrodzenie powódki.

Sąd Apelacyjny wskazał, że Sąd Okręgowy rozpoznając sprawę zbada i poczyni ustalenia w kierunku tego, czy pozwany nie wyraził zgody na zawarcie umowy o podwykonawstwo w sposób czynny dorozumiany. W tym celu zalecił, by dopuszczono dowód z zeznań wnioskowanych przez pozwanego świadków M. T. i I. S., którzy zgłoszeni zostali na okoliczność, że pozwany nie wyraził zgody w sposób dorozumiany.

Sąd Apelacyjny zalecił także dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność wysokości wynagrodzenia należnego powódce, albowiem wysokość ta była przez pozwanego kwestionowana.

Sąd Okręgowy rozpoznając sprawę ponownie przyjął za własne ustalenia stanu faktycznego poczynione przy pierwszym rozpoznaniu sprawy, a przytoczone na wstępie uzasadnienia i dodatkowo ustalił, że:

Z ramienia pozwanego nadzór nad inwestycją sprawowała M. T. będąca dyrektorem d/s administracyjno-technicznych. Inwestycja miała od początku opóźnienia. Na budowie było kilku podwykonawców, z którymi generalny wykonawca się nie rozliczał. Przedstawicielka pozwanego nie wyrażała zgody na wykonywanie robót przez firmę powódki. Samej powódki ani jej pracowników nigdy na budowie nie widziała, choć bywała na budowie kilka razy w tygodniu.

Także koordynator robót nie spotkał na budowie pracowników powódki. Pracownicy na budowie byli od początku ci sami i pochodzili z firmy budowlanej (...). O istnieniu tej firmy koordynator robót dowiedział się dopiero podczas inwentaryzacji robót w związku z zaprzestaniem wykonywania prac przez generalnego wykonawcę, tj. w dniu 9 listopada 2011 r.

W dniu 25 listopada 2011 r. na teren budowy przyjechał transport po materiały budowlane (między innymi) należące rzekomo do powódki, lecz inwestor nie wydał materiałów i wezwał Policję.

Powyższe ustalenia Sąd poczynił na podstawie zeznań świadków M. T. i I. S., którym w całości, jako spójnym i przekonującym, dał wiarę.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie w oparciu o powyżej ustalony stan faktyczny sprawy.

Dla powstania gwarancyjnej odpowiedzialności inwestora za wypłatę wynagrodzenia podwykonawcy niezbędne jest wypełnienie przesłanek z art. 647 ¹ § 2 kc. Polega to na tym, iż inwestor wyrazić musi zgodę na zawarcie umowy z podwykonawcą. W zdaniu drugim tego przepisu wskazano także procedurę, której zastosowanie stwarza domniemanie, iż zgodę taką wyrażono w przypadku milczenia inwestora.

Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu swego wyroku przesądził, iż zdanie drugie art. 647 ¹ § 2 kc nie będzie miało tu zastosowania, albowiem niewątpliwym jest, iż inwestorowi przekazano umowę zawartą z powódką nie załączając części dokumentacji dotyczącej wykonania robót określonych w tej umowie a przepis ten należy interpretować ściśle. Z poglądem tym należy się zgodzić.

Sąd zalecił natomiast zbadanie, czy nie wyrażono zgody z pierwszego zdania art. 647 ¹ § 2 kc w sposób czynny lub dorozumiany.

Zdaniem Sądu Okręgowego powódka okoliczności takich nie udowodniła.

Twierdzenie, że pismo z dnia 13 września 2011 r. należy traktować jako rezultat milczącej zgody na zawarcie umowy z powódką nie może się ostać w świetle treści samego pisma, jak i zeznań M. T.. Już z treści pisma wynika, że pozwany wystosował go do wykonawcy, bo nie miał pełnej wiedzy o podwykonawcach i stanie rozliczeń z nimi. Świadek zaś wyjaśniła, że w piśmie tym powódka znalazła się tylko dlatego, że do pozwanej wpłynęła złożona przez wykonawcę umowa. Nie jest w świetle tych zeznań oraz grożącej inwestorowi odpowiedzialności gwarancyjnej niczym dziwnym, że chce mieć wiedzę o sytuacji jaka wystąpiła w relacjach pomiędzy wykonawcą a jego podwykonawcami, zarówno tymi, na których się zgodził (np. E.), jak i z pozostałymi. Nie można pisma tego interpretować w oderwaniu od stanu faktycznego, jaki zaistniał na budowie (opóźnienia, brak frontu robót), co zaowocowało ostatecznie wypowiedzeniem umowy w dniu 9 listopada 2011 r.

Milczącej lub dorozumianej zgody inwestora nie można również wywieść z innych zachowań inwestora. Jak zeznali świadkowie, powódki ani pracowników powódki nigdy nie widzieli na budowie i trwali w przekonaniu, że roboty przypadające wykonawcy wykonują jego pracownicy, gdyż byli to cały czas ci sami pracownicy. Za prawdziwością takiego stanu rzeczy przemawia także reakcja pozwanego na próbę odebrania przez powódkę materiałów budowlanych, kiedy to pozwany wezwał policję uważając, że materiały do powódki nie należą.

Tak więc Sąd ostatecznie uznał, iż powódka nie udowodniła by inwestor w jakikolwiek sposób czynny (w tym wyraźny pisemny lub ustny bądź dorozumiany) przewidziany w art. 647 ¹ § 2 zdanie pierwsze kc lub bierny przewidziany w art. 647 ¹ § 2 zdanie drugie kc wyraził zgodę na zawarcie umowy z podwykonawcą w osobie powódki.

Dlatego w oparciu o brak przesłanek odpowiedzialności gwarancyjnej pozwanego przewidzianej w art. 647 ¹ § 5 kc powództwo należało oddalić jako bezzasadne.

Wobec takiego rozstrzygnięcia dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność wartości wynagrodzenia przysługującego powódce stało się zbędne.

O kosztach postępowania za obie instancje orzeczono po myśli art. 98 kpc, tj. stosownie do wyniku sporu.

Sędzia SO Anna Tkaczyk