Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie VII Wydział Karny Odwoławczy

w składzie

Przewodniczący SSO Małgorzata Tomkiewicz

Protokolant stażysta Małgorzata Serafińska

przy udziale oskarżyciela publicznego –podkom. Agnieszki Szlachtowicz-Pelawskiej

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2017 r

sprawy R. M. ur. (...) w K., syna M. i S. obwinionego z art. 66§1 kw

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w B. II Wydziału Karnego

z dnia 12 lipca 2017 sygn. akt (...)

I.zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że :

- uzupełnia opis czynu przypisanego R. M. o stwierdzenie, iż w chwili popełnienia przypisanego mu czynu obwiniony miał ograniczone w stopniu znacznym rozumienie jego znaczenia oraz ograniczoną w stopniu znacznym zdolność do pokierowania swoim postępowaniem;

-uzupełnia kwalifikację prawną czynu przypisanego obwinionemu o art. 17 §2 k.w

II.w pozostałym zakresie wyrok ten utrzymuje w mocy;

III.zwalnia obwinionego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze;

IV. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. D. kwotę 504 zł. tytułem opłaty za obronę z urzędu wykonywaną w postepowaniu odwoławczym oraz 115,92zł. tytułem podatku VAT od tej należności.

UZASADNIENIE

R. M. został obwiniony o to, że:

w dniu 25 sierpnia 2016 r. o godzinie 18.09 chcąc wywołać niepotrzebną czynność instytucji użyteczności publicznej wprowadził w błąd dyspozytora (...) podając mu nieprawdziwe informacje co skutkowało skierowaniem na miejsce karetki pogotowia ze Szpitala (...) w B. oraz patrolu Policji, tj. o wykroczenie z art. 66 § 1 k.w.

Sąd Rejonowy w B. w II Wydziale Karnym, wyrokiem zaocznym z dnia 12 lipca 2017 roku, w sprawie o sygn. akt (...) orzekł:

I.  Obwinionego R. M. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to z mocy art. 66 § 1 k.w. skazał go na karę grzywny w kwocie 200 (dwustu) złotych;

II.  na podstawie art. 66 § 2 k.w. orzekł wobec obwinionego nawiązkę na rzecz Szpitala (...) w B. w kwocie 174 (sto siedemdziesiąt cztery) złotych tytułem zwrotu kosztów wyjazdu karetki;

III.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej w B. adwokata M. D. kwotę 360 złotych i należny podatek VAT za obronę obwinionego z urzędu w postępowaniu sądowym;

IV.  na podstawie art. 119 k.p.w. w zw. z art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił obwinionego w całości od kosztów postępowania na rzecz Skarbu Państwa.

Od powyższego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonego, który zaskarżył przedmiotowy wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze.

Na zasadzie art. 438 pkt 4 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w. wyrokowi temu skarżący zarzucił rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec obwinionego w rozmiarze 200 złotych, obostrzonej dodatkowo orzeczeniem nawiązki na rzecz Szpitala (...) w B. w rozmiarze 174 zł, pomimo tego, iż obwiniony R. M. w chwili popełnienia zarzucanego mu czynu miał ograniczone w stopniu znacznym rozumienie jego znaczenia oraz ograniczoną w stopniu znacznym zdolność do pokierowania swoim postępowaniem, co uzasadniało odstąpienie od wymierzenia mu kary.

Podnosząc powyższy zarzut skarżący na zasadzie art. 437 § 1 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uzupełnienie opisu czynu i wskazanie, że obwiniony w chwili jego popełnienia miał ograniczone w stopniu znacznym rozumienie jego znaczenia oraz ograniczoną w stopniu znacznym zdolność do pokierowania swoim postępowaniem i uzupełnienie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego obwinionemu o art. 17 § 2 k.w., a także poprzez odstąpienie od wymierzenia obwinionemu kary nawiązki.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje jedynie na częściowe uwzględnienie.

Na wstępie stwierdzić należy, że Sąd I instancji prawidłowo ocenił zgromadzone w postępowaniu dowody i wyprowadził z nich słuszne wnioski, wskazujące, że obwiniony popełnił czyn ujęty w ramy kwalifikacji prawnej z art. 66 § 1 k.w. Sąd ten przekonująco uargumentował, dlaczego dał wiarę dowodom potwierdzającym sprawstwo tego czynu. Poczynione ustalenia faktyczne w świetle treści wynikających z materiału dowodowego nie budzą wątpliwości. Argumentację tę w pełni podziela Sąd odwoławczy.

Niezależnie jednak od powyższego zauważyć trzeba, że Sąd Rejonowy wprawdzie nie pominął wymowy sporządzonej opinii sądowo-psychiatrycznej, albowiem relacjonuje o wnioskach z niej wynikających jako okoliczności łagodzącej w procesie wymiaru kary, niemniej jednak błędnie nie uwzględnił tej okoliczności w opisie czynu przypisanego obwinionemu i jego kwalifikacji prawnej, na co nie bez racji zwrócił uwagę obrońca oskarżonego w wywiedzionej apelacji. Wszak Sąd I instancji, w toku postępowania w niniejszej sprawie, dopuścił dowód z opinii biegłego psychiatry w celu ustalenia poczytalności obwinionego tempore criminis. W sporządzonej opinii biegła stwierdziła u obwinionego występowanie organicznych zaburzeń urojeniowych. Z tego powodu biegła zaopiniowała, że R. M. w inkryminowanym czasie miał znacznie ograniczoną zdolność rozpoznania znaczenia czynu i znacznie ograniczoną zdolność do pokierowania swoim postępowaniem - w rozumieniu art. 17 § 2 k.w. Pomimo takiej treści opinii Sąd Rejonowy w zaskarżonym wyroku zaaprobował opis czynu i jego kwalifikację prawną zaproponowaną przez oskarżyciela publicznego we wniosku o ukaranie dopuszczając się tym samym oczywistego naruszenia art. 82 § 2 pkt 1 k.p.w. nakazującego, by wyrok skazujący zawsze zawierał dokładne określenie czynu przypisanego obwinionemu oraz jego kwalifikację prawną, tj. wskazanie czasu, miejsca, sposobu jego popełnienia oraz skutków, a także innych okoliczności, istotnych dla bytu i zakresu odpowiedzialności za ten czyn, jego oceny karnoprawnej czy wymiaru kary. Jest przy tym oczywiste, że ustalenie działania przez obwinionego w czasie popełnienia przypisanego mu czynów w stanie ograniczonej w stopniu znacznym poczytalności było taką istotną okolicznością. W orzecznictwie utrwalił się pogląd, że stan ograniczonej poczytalności w stopniu określonym w art. 31 § 2 k.k. (odpowiednio art. 17 § 2 k.w. na gruncie postępowania w sprawach o wykroczenia) stanowi istotny element strony podmiotowej czynu i musi zawsze znaleźć odzwierciedlenie w opisie czynu przypisanego oskarżonemu oraz jego kwalifikacji prawnej, nawet wówczas, gdy sąd nie stosuje nadzwyczajnego złagodzenia kary – w przypadku wykroczeń analogicznie nie odstępuje od jej wymierzenia (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 28 października 1968 r., IV KR 188/68, OSNKW 1969, z. 5, poz. 52; z dnia 2 lutego 1974 r., II KR 269/73, OSNPG 1974, poz. 76; z dnia 16 maja 2000 r., III KKN 51/98; z dnia 20 lipca 2007 r., III KK 486/06). W tej sytuacji należało uzupełnić opis przypisanego obwinionemu czynu o stwierdzenie, że w chwili jego popełnienia obwiniony miał ograniczone w stopniu znacznym rozumienie jego znaczenia oraz ograniczoną w stopniu znacznym zdolność do pokierowania swoim postępowaniem, a nadto uzupełnić kwalifikację prawną tego czynu o art. 17 § 2 k.w.

Równocześnie zaznaczenia wymaga, że opisane wyżej uchybienie pozostało bez wpływu na treść wyroku, albowiem jak już wskazano, Sąd Rejonowy wymierzając obwinionemu karę miał na uwadze wnioski opinii sądowo-psychiatrycznej. W tym zakresie Sąd I instancji właściwie uzasadnił swoje stanowisko, uwzględniając okoliczności wskazane w treści art. 33 k.w. Orzeczona kara grzywny jest adekwatna do stopnia zawinienia obwinionego i stopnia społecznej szkodliwości popełnionego przez obwinionego czynu, uwzględnia wszystkie aspekty zachowania obwinionego, a przy tym winna spełnić wobec wymienionego cele wychowawcze i zapobiegawcze. Nadto, nawiązka została orzeczona także zasadnie i w takiej postaci winna służyć celom wychowawczym obwinionego, a także spełnić funkcję kompensacyjną wyroku.

Na tym tle na podzielenie nie zasługiwała zatem argumentacja obrońcy obwinionego, iż wymiar orzeczonej grzywny w połączeniu z zasądzoną nawiązką razi surowością w rozumieniu przepisu art. 438 pkt 4 k.p.k. Tym samym powiązany z nią postulat o odstąpienie od wymierzenia kary nie mógł zostać uwzględniony. Przypomnieć należy, iż zarzut rażącej niewspółmierności kary może być zasadnie podnoszony wówczas, gdy kara i orzeczone środki karne, jakkolwiek pozostające w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględniają w sposób właściwy okoliczności popełnienia przestępstwa (przestępstw), jak i osobowości sprawcy, w związku z czym kara jest w społecznym odczuciu karą niesprawiedliwą. Wprawdzie niewspółmierność kary jest pojęciem ocennym, ale z treści art. 438 pkt 4 k.p.k. wynika, że chodzi o niewspółmierność rażącą. Rażąca niewspółmierność wymierzonej kary zachodzi natomiast wtedy, gdy suma zastosowanych kar i środków karnych za przypisane oskarżonemu przestępstwo (przestępstwa) nie uwzględnia należycie stopnia społecznej szkodliwości czynu (czynów) oraz nie realizuje w wystarczającej mierze celu kary w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, a nadto celów zapobiegawczych i wychowawczych (vide: Kodeks Postępowania Karnego. Komentarz. pod red. prof., dr hab. Z. Gostyńskiego. Tom II. Dom Wydawniczy ABC 1998 i powołane tam orzeczenia SN).

Mając powyższe na uwadze, nie można tracić z pola widzenia okoliczności przedmiotowego wykroczenia i sposobu działania obwinionego, który przybyłym na miejsce służbom przyznał wprost, śmiejąc się, że podał fałszywą informację i stwierdził, iż nie zmieni swojego postępowania. Co istotne, jak dowodzi wykaz interwencji (k. 13-14), zachowanie obwinionego nie było przypadkowe, a miało charakter stale powtarzających się incydentów , co świadczy o uciążliwości jego zachowania i działaniu w przeświadczeniu bezkarności. W tym też kontekście nie sposób uznać, iż w tej sprawie celowym było odstąpienie od wymierzenia obwinionemu kary. Wobec dotychczasowej postawy R. M. nie można bowiem mieć pewności, iż zastosowanie dobrodziejstwa instytucji z art. 17 § 2 k.w. zapobiegnie podobnym jego działaniom w przyszłości.

Jakkolwiek dochody sprawcy, jego warunki osobiste czy możliwości zarobkowe są ważnymi czynnikami w procesie wymiaru kary, niemniej w zderzeniu z przypisanym obwinionemu czynem nie mogą stanowić aż tak istotnej przeciwwagi, aby spowodować złagodzenie rozstrzygnięcia o karze poprzez odstąpienie od jej wymierzenia. Skarżący nie zauważa przy tym, iż Sąd I instancji określił wysokość grzywny w niemalże w dolnej granicy ustawowego zagrożenia. Powyższe dowodzi, że Sąd w żadnej mierze nie przecenił sytuacji materialnej obwinionego i prawidłowo wziął pod uwagę okoliczności wskazane w treści art. 33 k.w. Wbrew odmiennemu zapatrywaniu skarżącego wymierzona grzywna jest w rzeczywistości także karą dostatecznie uwzględniającą działanie obwinionego w warunkach ograniczonej poczytalności, a w rezultacie, jawi się ona karą wyważoną, odzwierciedlającą naganność popełnionego czynu i niezbędną by wyrobić w obwinionym przeświadczenie o nieopłacalności popełniania tego typu czynów.

Mając powyższe na uwadze, zaskarżony wyrok zmieniono jak w części dyspozytywnej orzeczenia, w pozostałym zakresie wyrok ten jako prawidłowy i słuszny utrzymując w mocy (art. 437 § 1 i 2 k.p.k. w z zw. z art. 109 § 2 k.p.w.).

Sąd Okręgowy biorąc pod uwagę trudną sytuację materialną i osobistą obwinionego, na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 119 k.p.w. uznał za słuszne zwolnić go od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej obwinionemu z urzędu orzeczono zaś na podstawie art. 29 pkt 1 Ustawy Prawo o adwokaturze w zw. z § 4 ust. 1-3, § 17 ust. 2 pkt 4 i § 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu przyznając adw. M. D. kwotę 504 zł tytułem wynagrodzenia oraz kwotę 115,92 zł tytułem podatku VAT.