Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Bożena Charukiewicz (spr.)
Sędziowie:	SO Krystyna Skiepko SO Dorota Ciejek
Protokolant:	sekr. sądowy Agnieszka Najdrowska

po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 2017 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa M. Ł.

przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w G.

przy udziale interwenienta ubocznego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Giżycku

z dnia 20 grudnia 2016 r., sygn. akt I C 676/14,

I.  oddala apelację;

II.  nie obciąża powoda na rzecz pozwanego oraz interwenienta ubocznego kosztami postępowania apelacyjnego;

III.  przyznaje adwokatowi K. R. wynagrodzenie w kwocie 1.200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych), powiększone o należny podatek VAT, za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, które nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Olsztynie.

Krystyna Skiepko Bożena Charukiewicz Dorota Ciejek

Sygn. akt IX Ca 183/17

UZASADNIENIE

Powód M. Ł. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w G. kwoty 40.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wyroku, tytułem zadośćuczynienia za cierpienia fizyczne i psychiczne, wynikające z zarażenia go świerzbem.

W uzasadnieniu podniósł, że podczas pobytu w Areszcie Śledczym w G., przebywał w jednej celi z osobą cierpiącą na to właśnie schorzenie i pomimo zdiagnozowania u współosadzonego choroby świerzbowej, administracja pozwanego aresztu nie podjęła żadnych działań w celu wyeliminowania ryzyka zakażenia świerzbowcem pozostałych więźniów. Wskutek tych zaniechań doszło do zarażenia powoda, a następnie – wobec nierozpoznania charakteru choroby przez służbę medyczną pozwanego – do nadmiernego rozwoju schorzenia i powiększenia tym samym dolegliwości powoda.

Pozwany Skarb Państwa – Areszt Śledczy w G. wniósł o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu potwierdził, że w trakcie osadzenia powoda doszło do zdiagnozowania u niego choroby świerzbowej, ale jednocześnie wykluczył, by do zakażenia doszło z winy pozwanego. Pozwany podkreślił, że w areszcie obowiązują ustalone procedury postępowania w przypadku wykrycia u któregokolwiek z osadzonych świerzbu i procedury te były w pełni przestrzegane po stwierdzeniu u współosadzonego w jednej celi z powodem. Nadto pozwany zakwestionował wysokość roszczenia powoda, wskazując, że powód nie poniósł w związku z chorobą żadnego uszczerbku na zdrowiu.

Interwenient uboczny Towarzystwo (...) S.A. w W., który przystąpił do sprawy po stronie pozwanej, wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych, podnosząc, że powód nie wykazał aby z winy pozwanego doszło do zarażenia świerzbem.

Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2016 r. Sąd Rejonowy w Giżycku zasądził od pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w G. na rzecz powoda kwotę 4.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 20.12.2016r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powództwo oddalił. Zasądził od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Giżycku) na rzecz adwokata K. R. kwotę 2.952 złotych tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu. Odstąpił od obciążania powoda kosztami procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód przebywał w Areszcie Śledczym w G. w okresie od 17 września 2013r. do 27 marca 2014. Przy przyjęciu do Aresztu Śledczego w G. był osobą zdrową.

W okresie od 19.09.2013r. do 07.11.2013r. powód przebywał w jednej celi z R. S. (1), u którego w dniu 07.11.2013r. zdiagnozowano chorobę świerzbową. W związku z wykryciem świerzbu R. S. (1) został umieszczony w izolatce, a jego odzież i pościel została skierowana do prania i dezynfekcji. Ponadto dezynfekcji poddano łóżko R. S.. Jednocześnie nie poddano procesom dezynfekcyjnym ani odzieży, ani pościeli, ani łóżek pozostałych współosadzonych. Nie podano im także żadnych środków ani leków profilaktycznych.

W dniu 17.01.2014r. powód zgłosił się do zakładowego lekarza z powodu istniejących zmian skórnych (wykwity grudkowe skóry tułowia, kończyn górnych i dolnych). Lekarz stwierdził zmiany alergiczne zalecił stosowanie N. oraz zaniechanie prania w proszku.

W dniu 22.01.2014r. powód ponownie zgłosił się do lekarza zakładowego, który podtrzymał swoje zalecenia co do N..

W dniu 24.01.2014r., przy kolejnej wizycie powoda u lekarza zakładowego, stwierdzono wykwity krostkowo-grudkowe na całym ciele, zalecając C..

W dniu 28.01.2014r. lekarz zakładowy nakazał umieszczenie powoda w izolatce, a to wobec podejrzenia świerzbu. Nadto wdrożono leczenie I. S.. W dniu tym także powód przerwał wykonywanie pracy przy wydawaniu posiłków osobom osadzonym w areszcie.

W dniu 30.01.2014r. powód został skonsultowany dermatologicznie, a specjalista dermatolog stwierdził u niego istniejące od około 3 tygodni liczne wykwity grudkowe na skórze tułowia, pośladków i kończyn, zmiany guzkowe na pośladkach, worku mosznowym i napletku z objawami świądu oraz zadrapania ma skórze pleców i pośladków. W efekcie dermatolog postawił diagnozę o wystąpieniu u powoda świerzbu. Zaordynował maść siarkową 15 %, a w przypadku braku poprawy – N..

W dniu 05.02.2014r. zaobserwowano wyraźną poprawę stanu zdrowia powoda, choć wdrożono leczenie N..

W dniu 07.02.2014r. stwierdzono brak swędzenia na łokciach i pośladkach, wobec czego zakończono izolację powoda, wprowadzając do leczenia ponownie N..

W ocenie Sądu Rejonowego nieprawidłowa procedura działań administracji aresztu w wypadku stwierdzenia świerzbu u osoby osadzonej oraz brak leczenia profilaktycznego współosadzonych po wykryciu chorego na świerzb, wreszcie brak dezynfekcji odzieży, pościeli i łóżka współosadzonych stanowiły zaniechania administracji w zakresie wprowadzenia i przestrzegania zasad, gwarantujących bezpieczeństwo zdrowotne osób przebywających w placówce. W wyniku tych zaniechań powód zapadł na chorobę dokuczliwą i uciążliwą, choć stosunkowo nietrudną do wyleczenia. Na stopień uszczerbku powoda składały się długość choroby, która trwała 4 tygodnie i charakteryzowała się zróżnicowanym natężeniem choroby, występowanie objawów choroby w miejscach dość uciążliwych dla pacjenta, obawy powoda o reakcję współwięźniów, a co za tym idzie negatywne i depresyjne odczucia powoda oraz konieczność odizolowania powoda na czas choroby w izbie chorych na 10 dni. Roszczenie powoda w wysokości 40.000 zł ocenił Sąd Rejonowy na znacząco wygórowane i nieadekwatne do rozmiaru krzywdy i cierpień, jakie przypadły mu w udziale, a jednocześnie prowadziłoby jedynie do wzbogacenia się powoda. Wobec tego Sąd uznał, że odpłatą za krzywdy i cierpienia, adekwatną do okoliczności sprawy będzie kwota 4.000 zł. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c.

Powyższy wyrok w części oddalającej powództwo co do kwoty 36.000 zł zaskarżył powód, zarzucając:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 448 k.c. poprzez jego nieprawidłową wykładnię prowadzącą do uznania, że kwota 4.000 zł jest odpowiednią sumą zadośćuczynienia w sytuacji, gdy okoliczności sprawy, w tym rozmiaru krzywdy doznanej przez powoda, uzasadniają zasądzenie zadośćuczynienia w kwocie 40.000 zł,

2. mające istotny wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego przyjęcie niewielkiego rozmiaru krzywdy i cierpień powoda, wynikających z zachorowania na świerzb.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dalszej kwoty 36.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 20 grudnia 2016 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu za obie instancje według norm przepisanych lub spisu kosztów.

W odpowiedziach na apelację pozwany oraz interwenient uboczny wnieśli o jej oddalenie oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych, wskazując na bezzasadność zarzutów skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy w pełni podziela ustalenia faktyczne i ocenę prawną tych ustaleń dokonaną przez Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie. Nie są trafne zarzuty skarżącego naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego i procesowego.

Nie jest zasadny zarzut pozwanego naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 448 § 1 k.c. poprzez błędne przyjęcie, iż kwota 4.000 zł stanowi odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia.

Przede wszystkim należy wskazać, iż uprawnienia w zakresie ustalania wysokości należnego zadośćuczynienia sądu odwoławczego są ograniczone. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 lipca 1970 r. III PRN 39/70 (OSNC 1971/3/53) wyraził pogląd, iż określenie wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę stanowi istotny atrybut sądu merytorycznie rozstrzygającego sprawę w pierwszej instancji, Sąd drugiej instancji może je zaś korygować wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy mających na to wpływ jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie, jako rażąco wygórowane lub rażąco niskie. Podobne wnioski wynikają z analizy późniejszych orzeczeń Sądu Najwyższego, które przyjmują, że zarzut zawyżenia (zaniżenia) wysokości zadośćuczynienia może być uwzględniony w instancji odwoławczej tylko wówczas, gdyby nie zostały uwzględnione wszystkie okoliczności istotne dla ustalenia tej wysokości, chyba że wymiar zadośćuczynienia byłby rażąco niewłaściwy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1998 r., I CKN591/97, niepubl.).

W ocenie Sądu Okręgowego nawet gdyby przyjąć, iż Sąd Rejonowy nieprawidłowo nadał określonym okolicznościom wpływającym na zakres uszczerbku powoda zbyt nikłe znaczenie i jednocześnie pominął jedną z okoliczności wskazaną przez skarżącego w treści apelacji, to i tak wysokość przyznanego powodowi zadośćuczynienia jest na tyle wysoka, iż ustalona przez Sąd I instancji suma zadośćuczynienia w kwocie 4.000 zł nie jest rażąco zawyżona i nie odbiega w sposób znaczący od kwot przyznawanych przez Sądy przy tego rodzaju uszczerbkach. Tym samym brak jest przesłanek do zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie zasądzonej kwoty zadośćuczynienia.

Wskazać należy, iż skutkiem działania administracji aresztu śledczego była szkoda, o której stanowi art. 444 § 1 k.c. i uszczerbek określony w art. 445 § 1 k.c. lub kumulatywnie w art. 448 § 1 k.c. Zgodnie z tym ostatnim przepisem w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

W ocenie Sądu Okręgowego, zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, iż kwota 4.000 zł stanowi odpowiednie zadośćuczynienie za krzywdę, której doznał powód. Sąd Rejonowy określając odpowiednią sumę zadośćuczynienia miał na względzie kryteria wskazywane w orzecznictwie. Na krzywdę składają się cierpienia fizyczne w postaci bólu i innych dolegliwości oraz cierpienia psychiczne polegające na ujemnych uczuciach przeżywanych, bądź w związku z cierpieniami fizycznymi, bądź w związku z następstwami uszkodzenia ciała lub z rozstroju zdrowia, zwłaszcza trwałymi i nieodwracalnymi. Zadośćuczynienie ma na celu łagodzenie doznanych cierpień fizycznych i moralnych. Przy ocenie wysokości zadośćuczynienia za krzywdę należy uwzględniać przede wszystkim intensywność cierpień, długotrwałość choroby, rozmiar kalectwa, trwałość zdarzenia oraz konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w życiu osobistym i społecznym (wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 1999 r., UKN 681/98, OSNP 2000/16/626).

Należy również wskazać, iż pojęcie „sumy odpowiedniej” ma w istocie charakter niedookreślony, bowiem przepisy prawa nie dają wyraźnych podstaw pozwalających ustalić wysokość takiego zadośćuczynienia. Określając kwotę zadośćuczynienia sąd nie może korzystać z kryteriów, które zastosowanie mają do określenia wysokości odszkodowania za szkodę majątkową. Z uwagi na fakt, iż celem zadośćuczynienia jest rekompensata za szkodę o charakterze niewymiernym, dlatego sąd ma daleko idącą swobodę przy określeniu kwoty zadośćuczynienia.

Sąd Rejonowy uwzględnił wszystkie powyższe przesłanki i prawidłowo ocenił stopień krzywdy ustalając odpowiednią sumę zadośćuczynienia. Nie ma w istocie podstaw do negowania tej oceny, a zarzuty skarżącego stanowią jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu Rejonowego.

Wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd Rejonowy nadał prawidłową wagę okolicznościom wpływającym na zakres uszczerbku odniesionego przez powoda. Nie pominął również żadnych okoliczności, które wpływałyby na ten zakres. Tym samym nie można podzielić zasadności zarzutu skarżącego naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c. Ocena dowodów przez Sąd Rejonowy spełniała kryteria wynikające z art. 233 § 1 k.p.c., uwzględnia zatem wiarygodność i moc poszczególnych dowodów przeprowadzonych w toku postępowania zgodnie z przekonaniem Sądu i z zachowaniem logiki oraz opiera się również na doświadczeniu życiowym. Podkreślić należy, iż kwestionowanie dokonanej przez sąd oceny dowodów nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dla skarżącego oceny materiału dowodowego (postanowienie Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2002 r. sygn. II CKN 572/99). Jeżeli z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Brak logiki we wnioskowaniu na podstawie zebranych dowodów lub wykroczenie we wnioskowaniu poza te granice albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, daje podstawę do przyjęcia, że przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (wyrok Sądu Najwyższego z 27 września 2002 r., sygn. II CKN 817/00). Podkreślić należy, że Sąd odwoławczy dokonując kontroli zaskarżonego orzeczenia w zakresie oceny dowodów dokonanej przez Sąd I instancji nie ustala prawdziwości faktów. Ogranicza się wyłącznie do sprawdzenia, czy granice swobodnej oceny dowodów nie zostały przekroczone.

Z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika wprost, iż Sąd Rejonowy dokonując oceny zakresu uszczerbku powoda uwzględnił, iż oznaki choroby pojawiły się u powoda w miejscach uciążliwych i intymnych oraz fakt, że choroba wiązała się z bardzo nieprzyjemnym świądem występującym również na rękach powoda. Jednak nie była to choroba długotrwała i trudna do wyleczenia. Cały proces leczenia, jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy trwał ok. 3 tygodni, a sama choroba trwała ok. 4 tygodni. Okolicznościom powyższym nadał Sąd Rejonowy prawidłową wagę, która znalazła swoje odzwierciedlenie w przyjętej wysokości zadośćuczynienia. Sąd Rejonowy uwzględnił także trwający 10 dni okres izolacji.

Nie można przy tym podzielić zarzutów skarżącego, iż Sąd Rejonowy nie uwzględnił cierpień psychicznych powoda. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy wskazał wprost, iż na stopień uszczerbku, który doznał powód składało się przebywanie w wieloosobowej celi, co znacznie utrudniało zachowanie intymności oraz ukrycie oznak chorobowych. To zaś mogło wywołać obawy o reakcję współwięźniów, a co za tym idzie negatywnie i depresyjnie wpływać na osobowość powoda. Tym samym negatywne odczucia psychiczne powoda zostały w tej sprawie uwzględnione.

Mając zatem na uwadze wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, że ustalona przez Sąd I instancji wysokość zadośćuczynienia w łącznej kwocie 4.000 zł jest prawidłowa.

Z powyższych względów orzeczono jak w sentencji wyroku na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. uwzględniając, iż w sprawie zachodził wypadek szczególny pozwalający na nieobciążanie strony przegrywającej tymi kosztami. Sąd Okręgowy uwzględnił charakter sprawy, która wiązała się roszczeniami wynikającymi z naruszeniem szczególnie chronionego dobra jakim jest zdrowie, trudności w oszacowaniu wysokości zadośćuczynienia, subiektywne przekonanie powoda o zasadności roszczenia oraz trudną sytuację majątkową powoda.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu orzeczono na podstawie art. 29 ust. 1 Prawa o adwokaturze z dnia 26 maja 1982 r. (tekst jednolity: Dz.U. z 2015 r. poz. 615 z późn. zm.) i § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).

Dorota Ciejek Bożena Charukiewicz Krystyna Skiepko