Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 grudnia 2018r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Mirosław Wieczorkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 31 grudnia 2018r. w Olsztynie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Kancelarii (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K.

przeciwko Z. N.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 11 września 2018 r., sygn. akt I C 1849/18 upr.

oddala apelację

Mirosław Wieczorkiewicz

Sygn. akt IX C 1598/18 (upr.)

UZASADNIENIE

Powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego kwoty 1.758,-zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 29 października 2015r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powód podał, że na podstawie umowy cesji nabył wierzytelność z tytułu usług świadczonych na rzecz strony pozwanej od pierwotnego wierzyciela - (...) spółka z o.o. z siedzibą w W..

Pozwany nie stawił się na termin rozprawy i nie zajął stanowiska merytorycznego w sprawie.

Sąd Rejonowy w Olsztynie wyrokiem zaocznym z dnia 11 września 2018r. oddalił powództwo.

Sąd I instancji ustalił, że w dniu 24 października 2016r. powód zawarł z (...) spółka z o.o. z siedzibą w W. umowę przelewu wierzytelności.

Sąd Rejonowy podał, że mając na uwadze zaoferowane przez powódkę dowody powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd I instancji wskazał, że stan faktyczny ustalił w oparciu o dopuszczone dowody w postaci odpisów dokumentów przedłożonych przez powódkę, które zostały opatrzone podpisem, zostały prawidłowo poświadczone za zgodność z oryginałem i były - w ocenie tego Sądu - wiarygodne. Pozostałe wnioskowane dowody zostały pominięte, gdyż nie stanowiły dokumentów lub ich odpisów w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego bądź nie było pewne, czy stanowią odzwierciedlenie oryginałów, czy są kompletne, czy zostały sporządzone przez uprawnione osoby, czy pochodzą od wskazanego w nich autora, czy też zostały doręczone stronie pozwanej.

Zdaniem Sądu I instancji powód nie wykazał tego, aby dochodzone roszczenie rzeczywiście mu przysługiwało. Powód nie przedstawił wystarczających dowodów wskazujących na istnienie wierzytelności pierwotnego wierzyciela wobec strony pozwanej oraz tego, że nabył od tego wierzyciela konkretną wierzytelność dochodzoną niniejszym pozwem (art. 6 kc i art. 232 kpc).

W tym zakresie Sąd I instancji podał, że wierzytelność, która ma stanowić przedmiot rozporządzenia, powinna być w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana), zaś z przedłożonych do sprawy dokumentów zaś nie wynika to, że pierwotny wierzyciel przeniósł wierzytelność przeciwko stronie pozwanej na rzecz powoda. Ponadto podkreślił ten Sąd, że w przypadku cesji wierzytelności warunkiem otrzymania należności przez nabywcę długu jest udowodnienie, że takie prawo przysługiwało pierwotnemu wierzycielowi.

W tej sytuacji Sąd Rejonowy uznał, że powódka nie wykazała w sposób należyty, że nabyła wierzytelność przeciwko stronie pozwanemu, dlatego powództwo oddalił.

Apelację od tego wyroku złożył powódka, która zaskarżyła wyrok w całości.

Powódka zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła „w szczególności”:

I.  naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy art. 339 § 2 kpc poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie przez sąd orzekający analizy przedstawionych przez powoda twierdzeń i dopiero po ich negatywnej ocenie przeprowadzenie postępowania dowodowego, w sytuacji gdy w/w przepis przy spełnieniu przesłanek do wydania wyroku zaocznego nakłada obligatoryjny obowiązek dokonania oceny twierdzeń powoda,

II.  „z ostrożności procesowej”, w przypadku nieuwzględnienia przedmiotowego zarzutu,

- naruszenia przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a) art. 233 § 1 kpc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, tj. brak wszechstronnego rozważania zebranego w sprawie materiału przez sąd orzekający i odmówienie mocy dowodowej przedłożonym w sprawie dokumentom, w sytuacji gdy przedmiotowe dokumenty winne być traktowane jako dowody należycie wykazujące istnienie przysługującej powodowi należności,

b) art. 232 zd. 2 kpc w zw. z art. 299 kpc poprzez ich niezastosowanie i nieprzeprowadzenie przez Sąd I instancji dowodu z przesłuchania stron - strony pozwanej, w sytuacji gdy zdaniem Sądu (czemu powód konsekwentnie zaprzecza) w sprawie brak było środków dowodowych,

c) art. 308 § 1 kpc przez jego niezastosowanie i zaniechanie przeprowadzenia przez Sąd I Instancji dowodów z przedłożonych w postępowaniu dokumentów jako dowodów utrwalonych za pomocą urządzeń wskazanych w/w przepisie,

d) art. 208 § 1 kpc poprzez jego niezastosowanie, i, w przypadku powzięcia wątpliwości przez sąd orzekający, zaniechanie wezwania strony powodowej do przedstawienia dowodów oraz zajęcia stanowiska, celem wyjaśnienia wątpliwości Sądu.

Mając to na uwadze powódka wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 1.758,-zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania,

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

3.  dopuszczenie dowodu z opinii rewidenta,

4.  ewentualnie wnoszę o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy w zaskarżonym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z pozostawieniem temu Sądowi orzeczenia o kosztach instancji odwoławczej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Sprawa toczyła się w postępowaniu uproszczonym, dlatego uzasadnienie Sądu II instancji ma formę wynikającą z treści art. 505 ¹³ § 2 kpc.

Zgodnie z art. 378 § 1 kpc sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, pod uwagę biorąc z urzędu nieważność postępowania.

W postępowaniu uproszczonym apelacja została ukształtowana w sposób istotnie odbiegający od ujęcia zawartego w przepisanych ogólnych o apelacji. Zgodnie z art. 505 ⁹ § 2 kpc apelację można oprzeć na zarzutach naruszenia prawa materialnego przez jego błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie oraz naruszenie prawa procesowego mogącego mieć wpływ na treść orzeczenia. Konsekwencją tego jest związanie sądu odwoławczego sformułowanymi w apelacji zarzutami apelacyjnymi. Wyznaczają one zakres rozpoznania sprawy na skutek apelacji.

W postępowaniu uproszczonym znacznie zacieśnione zostały także kompetencje sądu II instancji w zakresie prowadzenia postępowania dowodowego. W zasadzie poza wyjątkiem przypadków oparcia apelacji na późniejszym wykryciu okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, których strona nie mogła skorzystać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, ograniczają się one do prowadzenia dowodów z dokumentów (art. 505 ¹¹ kpc, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2015r. III CZ 15/15, Lex nr 1682212).

Oznacza to, że sąd odwoławczy w postępowaniu uproszczonym jest jedynie sądem prawa, o ile nie zachodzi przypadek z art. 505 ¹¹ § 2 kpc.

Na wstępie należy zaznaczyć, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny zebranego w sprawie materiału i wywiódł słuszne wnioski, które legły u podstaw zaskarżonego orzeczenia.

Sąd odwoławczy uznaje za trafny także wywód prawny dokonany przez Sąd I instancji, zaś zarzuty apelacyjne dotyczące naruszenia prawa procesowego i materialnego Sąd Okręgowy uznał za niezasadne.

Przechodząc do oceny poszczególnych zarzutów apelacyjnych należy zauważyć, że sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego /por. uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego 31 stycznia 2008r., III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55/, dlatego powoływanie się w zarzutach na naruszenie „w szczególności” (w zakresie naruszenia prawa procesowego), ma skutek procesowy tylko do wymienionych w odwołaniu konkretnych zarzutów naruszenia procedury, z wyjątkiem powodujących nieważność postępowania.

Ponadto trzeba podkreślić, że w postępowaniu cywilnym nie ma instytucji „ostrożności procesowej”, dlatego podniesione zarzuty mogłyby być nie rozpatrywane.

Po wstępnym przedstawieniu zagadnień formalnych należy uznać, że - wbrew twierdzeniom apelacji - sama bierność strony pozwanej, nie zwalnia powoda z dowodzenia swoich żądań w sprawie cywilnej w postępowaniu kontradyktoryjnym, a tym samym zarzut naruszenia art. 339 § 2 kpc nie jest zasadny.

Sąd jest zobligowany do uznania twierdzeń powoda przy bezczynności pozwanego jedynie w przypadku braku wątpliwości co do zasadności pozwu. W art. 339 § 2 kpc nie chodzi o prawne domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda. W omawianym przypadku sąd ocenia, czy okoliczności podane w pozwie nie budzą uzasadnionych wątpliwości albo nie zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Przyjęcie za prawdziwe twierdzeń powoda dotyczy wyłącznie okoliczności faktycznych i nie zwalnia sądu orzekającego od obowiązku rozważenia, czy oświadczenia te uzasadniają należycie i w całości żądania pozwu i czy uwzględnienie tych żądań nie narusza obowiązujących przepisów. Wprowadzone przez przepis art. 339 § 2 kpc swoiste domniemanie zgodności twierdzeń powoda z rzeczywistym stanem rzeczy nie zwalnia powoda od przytoczenia faktów, które są niezbędne do dokonania subsumcji materialnoprawnej, stanowiącej faktyczną i materialnoprawną podstawę wyroku. Sąd obowiązany jest bowiem, nawet przy uznaniu twierdzeń powoda za prawdziwe, dokonać prawidłowej oceny zasadności żądania pozwu opartego na tych twierdzeniach, z punktu widzenia prawa materialnego. Stanowisko takie nie budzi wątpliwości w nauce prawa, znalazło także wyraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 15 września 1967r. - III CRN 175/97, OSNCP 1968, nr 8-9, poz. 142; z dnia 31 marca 1999r., I CKU 176/97, Prok.i Pr.-wkł. 1999/9/30).

Zatem brak dowodów dla przytoczenia faktów, uniemożliwiał ich weryfikację pod kątem słuszności z przepisami prawa materialnego. Inaczej mówiąc, nie było możliwe zastosowanie art. 339 § 2 kpc, jeżeli nie przedstawiono żadnych dowodów, które nie budziłyby wątpliwości Sądu.

Ważne w tym kontekście jest to, że dowody, na które powołuje się w apelacji powódka, czyli kserokopia wyciągu z załącznika nr 1 do umowy cesji i kserokopia wezwania z 2 listopada 2016r. zostały pominięte.

W ty miejscu należy zauważyć, że umowa cesji nie przewidywała załącznika nr 1, ale 1a i 1b. ponadto nie wiadomo, kto sporządził i na jakie potrzeby ww. załącznik.

W tej sytuacji nie było materiału dowodowego wskazywanego przez powódkę odnośnie wykazania nabycia wierzytelności pozwanego od pierwotnego wierzyciela.

W konsekwencji powódka pomija, że nie został zaoferowany skutecznie materiał dowodowy, który umożliwiałby uwzględnienie żądania strony powodowej z uwagi na wymagania art. 6 kc i art. 232 kpc.

Pełnomocnik powódki odnośnie przedmiotowego postanowienia dowodowego Sądu I instancji nie założył zastrzeżenia w trybie art. 162 kpc, a apelacja nie zawiera formalnego zaskarżenia tej decyzji procesowej na podstawie art. 380 kpc.

Ważne jest to jest z tego powodu, że inne zarzuty w tym zakresie nie mogą odnieść pożądanego skutku dla strony powodowej.

Taki wniosek wynika z tego, że w wypadku wadliwej decyzji procesowej powódka mogła swoje zastrzeżenia w sposób odpowiadający prawu, a zatem z przedstawieniem odpowiedniej argumentacji prawnej zastrzeżenia w trybie art. 162 kpc, przy wpisaniu treści tegoż do protokołu rozprawy, umożliwia postawienie w apelacji ewentualnego, skutecznego zarzutu.

Warunkiem kontroli niezaskarżalnego postanowienia, które miało wpływ na wynik sprawy, jest zamieszczenie stosownego wniosku w środku odwoławczym skierowanym przeciwko postanowieniu podlegającemu zaskarżeniu zażaleniem w trybie art. 380 kpc.

Przy braku takiego wniosku przeprowadzenie kontroli nie jest dopuszczalne. (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2013r., IV Cz 102/13, Legalis nr 819302; z dnia 10 stycznia 2014r., I CZ 101/13, Legalis nr 1066920; z dnia 4 grudnia 2013r., II Cz83/13, Legalis nr 753695; z dnia 30 października 2013r., V CZ 48/13, Legalis nr 877788)

Gdy w sprawie występuje kwalifikowany pełnomocnik wniosek taki powinien być jednoznacznie sformułowany, gdyż nie ma podstaw do przypisywania pismom przez niego wnoszonym treści wprost w nich niewyrażonych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2015r., IV CZ 84/14, Legalis nr 1180603 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28 września 2016r., VI ACa 1037/15, LEX nr 2149592).

W tych warunkach Sąd odwoławczy nie może z urzędu przeprowadzać w postępowaniu uproszczonym postępowania dowodowego ponad zgłoszone wnioski, a ustalony stan faktyczny nie pozwala na uwzględnienie żądania pozwu i apelacji.

Niemniej należy zauważyć, że powódka stawiając zarzuty naruszenia art. 233 § 1 kpc polemizuje z ustaleniami faktycznymi. W postępowaniu uproszczonym z uwagi na ograniczenia kognicji Sądu odwoławczego oraz katalog zarzutów apelacyjnych, niedopuszczalne są zarzuty, które dotyczą ustalenia faktów lub oceny dowodów, zwłaszcza, że nie przedstawiono żadnych okoliczności i dowodów, których istnienie wykryto dopiero po wydaniu zaskarżonego orzeczenia /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2010r. II PK 178/09 LEX nr 577829, Komentarz do art. 505 ^{( 9)} kpc pod red. Marszałkowska-Krześ 2015 wyd. 13, publik. Legalis, Komentarz KPC, t. II pod red. Piasecki 2014 wyd. 6, J. Jaśkiewicz, Apelacja w postępowaniu uproszczonym, PS 2003, Nr 10, s. 73; zob. także M Michalska-Marciniak, Zasada instancyjności w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013, s. 332, M. Manowska, Postępowania odrębne, s. 323/ .

Zdaniem Sądu odwoławczego, Sąd I instancji prawidłowo wskazał, że powód nie przedstawił żadnych dowodów istnienia w szerszym zakresie wymaganych świadczeń.

Odnośnie kolejnego zarzutu apelacyjnego i naruszenia art. 208 kpc, wskazać należy, że nie jest rzeczą sądu zarządzanie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, o czym stanowi art. 232 kpc Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach, a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 3 i art. 227 kpc) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996r., I CKU 45/96, Legalis nr 30454).

Nie istniały, zatem przesłanki do wzywania powoda do uzupełnienia materiału dowodowego, gdyż te okoliczności wchodzą w zakres dowodzenia zasadności zgłoszonego powództwa, a nie uzupełnienia braków formalnych. W związku z tym, powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, powinien był te okoliczności wykazać, zwłaszcza, że jest mu znana regulacja dotyczące postępowania uproszczonego, w którym sprawa jest rozpoznawana. Ponadto powód może w ogóle nie przedkładać dokumentów, a jedynie powoływać się na nie, może też przedłożyć jego odpis, jednak ze skutkami wynikającymi z art. 6 kc i art. 232 i art. 3 kpc.

Poza tym, bezsprzecznie są to dowody, które powódka powinna był złożyć wytaczając powództwo i miał ku temu możliwość. Powód jest kwalifikowaną stroną instytucji finansowej, był reprezentowany przez pełnomocnika posiadającego wiedzę o rygorach dowodowych w sprawie w postępowaniu uproszczonym i nie było podstaw, aby rozprawę odraczać i wzywać powoda do przedstawiania dowodów w kontradyktoryjnym procesie.

Powyższa argumentacja pozostaje aktualna w stosunku do zarzutu naruszenia art. 208 kpc.

Ponadto przepisy te nie nakładają na sąd żadnego obowiązku a jedynie uprawnienie, które nie może stanowić podstawy zarzutu apelacyjnego w stosunku do Sądu, który rozpoznaje sprawy przy zastosowaniu zasady kontradyktoryjności.

Powód zarzucił także naruszenie art. 232 zd. 2 kpc w zw. z art. 299 kpc poprzez ich niezastosowanie i nieprzeprowadzenie przez Sąd I instancji dowodu z przesłuchania pozwanej w sytuacji, gdy zdaniem Sądu w sprawie brak było środków dowodowych.

Zdaniem Sądu odwoławczego, powyższy zarzut stanowi próbę przerzucenia obowiązków procesowych ciążących na stronie na Sąd I instancji.

Dowód z przesłuchania stron jest dowodem uzupełniającym. W przedmiotowym postępowaniu, nie trzeba było uzupełniać postępowania dowodowego tylko przeprowadzić je w sposób prawidłowy od początku - a to leżało po stronie powoda, który jest reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Nie jest zrozumiały zarzut naruszenia art. 308 kpc, ponieważ Sąd I instancji w tym zakresie nie analizował dowodów.

Odnośnie zarzutu zarzucenia naruszenia procedury w zakresie art. 308 kpc należy jednak zauważyć, że sąd może dopuścić dowód także z fotokopii, stanowiąc w art. 308 § 2 kpc, iż przeprowadza się taki dowód przy odpowiednim zastosowaniu przepisów o dowodzie z oględzin oraz dowodzie z dokumentów. Fotokopia stanowi odbitkę rysunku lub tekstu bez sporządzania negatywu, ma charakter wtórny, a zatem powinna być potwierdzona za zgodność z oryginałem na potrzeby postępowania dowodowego. Fotokopie niepoświadczone za zgodność z oryginałem, co do zasady, nie stanowią dokumentu. Przyjęte zostało w orzecznictwie, że należy uznać za dopuszczalne posłużenie się niepotwierdzoną kserokopią (fotokopią), jako środkiem przydatnym do ustalenia treści pisemnego dokumentu, w sytuacji, gdy z przyczyn faktycznych uzyskanie dostępu do oryginału, odpisu lub wypisu, zrównanego w skutkach z oryginałem, nie jest możliwe dla strony, a także dla sądu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2014r., III CSK 254/13). Podkreślenia wymaga, że przewidziany art. 233 § 1 obowiązek wszechstronnej oceny mocy i wiarogodności wszystkich dowodów, powinien wyeliminować niebezpieczeństwo nadużyć. Obowiązek wykazania okoliczności nieosiągalności dokumentów, z powołaniem na fotokopie, obciąża uczestnika przedstawiającego fotokopie.

A wniosku w zakresie przeprowadzenia dowodu w trybie art. 308 kpc pełnomocnik powódki nie złożył.

Na końcu wskazać należy, że Sąd II instancji pominął wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego rewidenta na podstawie art. 505 ¹¹ § 2 kpc. A ponadto dowód zawnioskowany w apelacji nie spełnia wymogów określonych w art. 505 ¹¹ § 2 kpc.

Bezsprzecznie zawnioskowany jest dowód, który powód powinien był złożyć wytaczając powództwo i miał ku temu możliwość.

Sąd Okręgowy podziela ugruntowaną linię orzeczniczą, w myśl której niemożność skorzystania w poprzednim postępowaniu z określonych okoliczności faktycznych lub środków dowodowych nie zachodzi, gdy istniała obiektywna możliwość powołania ich w tym postępowaniu, a tylko na skutek opieszałości, zaniedbania, zapomnienia, czy błędnej oceny potrzeby ich powołania strona tego nie uczyniła (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 1999r., II CKN 807/98, Legalis nr 338891 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2015r., IV CZ 4/15, Legalis nr 1242527).

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy pominął wniosek dowodowy powoda, jako spóźniony.

Mając powyższe na uwadze, Sąd odwoławczy oddalił apelację powoda na podstawie art. 385 kpc.

Na koniec należy wskazać, że także wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji nie spełnia wymogów z art. 386 § 2-4 kpc, ponieważ nie zawiera nawet w tej części żadnej argumentacji, która powinna być zawarta chociażby w uzasadnieniu apelacji.

Sąd odwoławczy nie orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego, gdyż strona skarżąca przegrała proces, a strona wygrywająca ten spór nie wniosła o zasądzenie tych kosztów.

Mirosław Wieczorkiewicz