Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Beata Grzybek (spr.),
Sędziowie:	Bożena Charukiewicz , Jacek Barczewski,

po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2021 r. w Olsztynie,

na posiedzeniu niejawnym,

sprawy z powództwa M. S..

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w O., A. K. (1), M. M. (1),

o zapłatę,

na skutek apelacji pozwanego M. M. (1) od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 2 września 2019 r. sygn. akt I C 1506 /16;

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od pozwanego M. M. (1) na rzecz powoda M. S. kwotę 1800 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Bożena Charukiewicz Beata Grzybek Jacek Barczewski

Sygn. akt IX Ca 1677/19

UZASADNIENIE

Powód M. S. wniósł o zasądzenie na jego rzecz in solidum od pozwanych (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O., A. K. (1) oraz M. M. (1) kwoty 38.286,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 kwietnia 2016r. do dnia zapłaty, z tym zastrzeżeniem, że spełnienie tego świadczenia przez któregokolwiek z pozwanych zwalnia pozostałych pozwanych z zobowiązania wobec powoda. Ponadto wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Uzasadniając żądanie pozwu, wskazał, że zawarł umowę o roboty budowlane. Osobą podpisującą umowę był A. K. (1), który podawał się za reprezentanta spółki (...) Sp. z o.o. W rzeczywistości jedyną osobą uprawnioną do reprezentowania spółki była M. K.. Cały cykl budowy prowadził jednak A. K. (1), który robił z powodem wszystkie ustalenia oraz pobierał od niego środki pieniężne. Przedmiotem umowy było wybudowanie budynku mieszkalnego według przedłożonego projektu na działce nr (...) w Ś.. Kierownikiem budowy był M. M. (1), który zobowiązał się do nadzorowania przeprowadzanych robót. Zdaniem powoda umowa nie została wykonana przez wykonawcę w sposób prawidłowy. Błędy w wykonaniu obiektu dotyczyły m.in. izolacji pionowej, drenażu, komina w kotłowni, komina obsługującego kominek, zewnętrznej południowej ściany domu (pokoju dziennego 1/5), przejścia z pomieszczenia 1/7 do 1/10, otworu w stropie na schody, więźby dachowej, tymczasowego krycia dachu papą i podłoża pod posadzki. Szereg wskazanych nieprawidłowości prowadzi zdaniem powoda do uznania, że wykonawca nie wykonał obiektu zgodnie z umową, a kierownik budowy istotnie zaniedbał swoje obowiązki.

Pozwana (...) Sp. z o.o. w O. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu.

Podniosła, że roboty budowlane wykonane na rzecz powoda, wykonane zostały zgodnie ze sztuką budowlaną, a następnie odebrane zostały przez kierownika budowy. Nadto dodała, że pozwany A. K. (1) miał pisemne pełnomocnictwo do reprezentowania spółki, a zatem mógł dokonywać wszelkich ustaleń z inwestorem i pobierać od niego środki finansowe. Zdaniem wymienionej materiały budowlane często zakupywane były przez inwestora inne, niż zalecał to A. K. (1). Co więcej zakres powierzonych prac został wykonany w terminie, lecz inwestor nie rozliczył się za usługę. Odnosząc się do przedłożonego przez powoda kosztorysu M. K. wskazała, że zawiera on wiele nieścisłości. Jej zdaniem inwestor dokonał bardzo wielu zmian bez wymaganego pozwolenia i pomimo sprzeciwu kierownika budowy nalegał, aby przeróbki te zostały wykonane.

Pozwany A. K. (1) wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu.

Uzasadniając zajmowane w sprawie stanowisko, wskazał, że umowę z powodem zawierał jako pełnomocnik (...) Sp. z o.o. w O. i w jej imieniu oraz na jej rzecz czynił ustalenia z inwestorem. Z tego też względu powództwo w stosunku do niego nie zasługuje na uwzględnienie.

Pozwany M. M. (1) wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew zakwestionował wystosowane przeciwko niemu powództwo zarówno co do zasady, jak i wysokości. Wskazał, że w trakcie wykonywania prac inwestor nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń do pracy kierownika budowy. Również w dzienniku budowy brak jest stosownych adnotacji. Pozwany zrezygnował z pełnienia funkcji kierownika budowy z powodu narastających nieporozumień pomiędzy inwestorem a wykonawcą. Stosowną adnotację poczynił w dzienniku budowy w dniu 10 września 2015r. Zdaniem pozwanego zarzuty niedopełnienia przez niego obowiązków wynikających z ustawy prawo budowlane są chybione, zaś leżąca u ich podstaw opinia prywatna jest tendencyjna, nierzetelna i w sposób rażący odstaje od rzeczywistego stanu rzeczy. Zdaniem pozwanego biegły bądź to nie zapoznał się z dokumentacją techniczną, bądź to uczynił to w sposób pochopny, aby następnie ocenić stan faktyczny zgodnie z wolą swojego zleceniodawcy. W świetle powyższego w ocenie pozwanego nie sposób przypisać mu odpowiedzialności odszkodowawczej w związku z nadzorowaniem przez niego procesu budowy na działce nr (...) w miejscowości Ś..

Wyrokiem z dnia 2 września 2019r. Sąd Rejonowy w Olsztynie w sprawie I C 1506/16 w pkt I zasądził od pozwanych (...) Sp. z o.o. w O. oraz M. M. (1) na rzecz powoda M. S. kwotę 22.090,52 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty, z tym zastrzeżeniem, że spełnianie świadczenia przez któregokolwiek z pozwanych zwalniania pozostałego pozwanego z obowiązku zapłaty na rzecz powoda; w pkt II oddalił powództwo co do pozwanego A. K. (1); w pkt III oddalił powództwo co do pozwanych (...) Sp. z o.o. w O. oraz M. M. (1) w pozostałej części; w pkt IV nakazał ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Olsztynie kwotę 2.548,78 złotych tytułem wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa; w pkt V nakazał ściągnąć solidarnie od pozwanych (...) Sp. z o.o. w O. oraz M. M. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Olsztynie kwotę 3.519,73 złotych tytułem wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa; w pkt VI nie obciążył powoda pozostałymi kosztami procesu na rzecz pozwanych.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 1 stycznia 2015r. powód M. S. zawarł ze spółką (...) Sp. z o.o. w O. umowę o roboty budowlane. Osobą podpisującą umowę w imieniu spółki był A. K. (1), który umocowany był do jej reprezentowania na podstawie pełnomocnictwa z dnia 1 grudnia 2012r. W chwili zawierania niniejszej umowy Prezesem Zarządu spółki była M. K., pozwany A. K. (1) był zaś wspólnikiem spółki.

Przedmiotem umowy było wybudowanie budynku mieszkalnego – domu jednorodzinnego wolnostojącego (...) (wersja A) - według przedłożonego przez powoda w dniu zawarcia umowy projektu architektonicznego na działce nr (...) w Ś.. Projekt inwestycji nie przewidywał wykonania drenażu opaskowego. Nieuwzględnienie go w projekcie było wynikiem przeprowadzenia badań geologicznych, które nie wykazały występowania wody gruntowej na głębokości do 4 m.

Zakres robót objętych umową wymieniony został w § 1 ust. 2 umowy. Obejmował on wykonanie podsypki z chudego betonu pod lawą fundamentową, wykonanie law fundamentowych, izolację poziomą ław, ścianę fundamentową z bloczków betonowych, izolację poziomą ścian fundamentowych, izolację przeciwwodną i cieplną ścian fundamentowych, podkład z pospółki pod posadzki, szlichtę betonową na warstwie pospółki, ściany konstrukcyjne budynku, wieńce nadrproża podciągi, strop nad parterem, schody wewnętrzne żelbetonowe, kominy systemowe, np. schiedla bez klinkieru, więźbę dachową krytą deską i papą, ścianki działowe. Szczegółowe etapy wyszczególnione zostały w przedstawionej powodowi ofercie. Wynagrodzenie za wykonanie określonych umową robót określone zostało na 45.000 zł. Termin rozpoczęcia prac wyznaczony został na marzec 2015r., a zakładany czas budowy oszacowano na 6 miesięcy.

Pierwotnie pozwolenie na budowę przedmiotowego budynku zostało wydane na H. i W. S., którzy byli właścicielami przedmiotowej działki. Niemniej jednak, umową darowizny zawartą w formie aktu notarialnego (rep. (...)) w dniu 17 sierpnia 2015r., wymienieni przenieśli prawo własności nieruchomości na rzecz powoda.

Kierownikiem budowy był M. M. (1), który zobowiązał się jako podmiot profesjonalny do nadzorowania przeprowadzanych robót. Ustną umowę z M. M. (1) o świadczenie nadzoru nad budową domu powoda, który mieszkał wówczas za granicą, w imieniu powoda zawarł D. M.. Przedmiotem umowy zawartej z M. M. (1) był nadzór nad budową przedmiotowego domu jednorodzinnego.

Drenaż i przybudówka nie były objęte zarówno projektem inwestycji, jak i zawartą umową. Wynagrodzenie dla M. M. (1) określone zostało na 2.300 zł brutto.

W zakresie umowy wymieniony miał nadzorować budowę budynku do stanu surowego otwartego w ramach 10 wizyt na budowie. Pozwany odbierać miał również wszystkie elementy konstrukcyjne po uprzednim powiadomieniu go telefonicznie na dzień wcześniej przez D. M.. M. M. (1) nie uczestniczył w zamawianiu towaru na budowę. Wszystkie decyzje w tym zakresie (m.in. dotyczące wyboru materiałów użytych do budowy domu takich jak papa, czy też więźba dachowa) podejmował inwestor.

Prace budowlane przeprowadzone zostały w okresie od 28 kwietnia 2015r. do 30 września 2015r. Wszelkie ustalenia dotyczące przebiegu prac, jak i rozliczenia finansowe, przeprowadzane były przez powoda z pozwanym A. K. (1).

Podczas nieobecności powoda D. M. doglądał budowy w weekendy. Wszystkie wątpliwości i spostrzeżone nieprawidłowości wymieniony zgłaszał telefonicznie M. M. (1).

Poszczególne etapy prac budowlanych i podjęte w ich ramach czynności odnotowywane były przez kierownika budowy M. M. (1) w dzienniku budowy. Pozwany przyjeżdżał na budowę po uprzednim powiadomieniu go przez D. M. w celu stwierdzenia czy są nieprawidłowości w wykonanych pracach bądź w celu odebrania elementów konstrukcyjnych. W przypadku stwierdzenia nienależytego wykonania prac pozwany zlecał poprawienie nieprawidłowości. M.in. w przypadku stwierdzenia nierówności podkładu betonowego pozwany zlecił zeszlifowanie nierówności. Nakazał również wykonawcy dokonanie poprawy różnicy w wymiarach wykuszu. Pozwany wraz z A. K. (1) i D. M. obecny był podczas odbioru więźby dachowej. Drewno było wilgotne, więc aby podczas wysychania nie ulegało skręceniu M. M. (1) nakazał przykręcenie elementów za pomocą śrub M12. Zalecenia pozwanego nie zostały jednak wykonane przez A. K. (1). Stwierdzonych nieprawidłowości pozwany nie odnotowywał w dzienniku budowy.

Jako kierownik budowy pozwany M. M. (1) dokonał odbioru zbrojenia ław fundamentowych, izolacji przeciwwilgociowej i zbrojenia stropu. Przy dokonaniu odbioru zbrojenia ław i izolacji przeciwwilgociowej pozwany zaznaczył, że te prace zostały wykonane zgodnie z projektem. Projekt przewidywał pionową izolację przeciwwilgociową ścian podziemia z D. położonego 3 razy. W rzeczywistości zastosowano izolację przeciwwilgociową z bitumicznej masy izolacyjnej 2K Standard wyprodukowanej przez M.. W ten sposób pozwany poświadczył w dzienniku budowy nieprawdę. Co więcej dokonując odbioru pionowej izolacji przeciwwilgociowej pozwany nie zakwestionował braku fasaty na styku ściany fundamentowej z lawą fundamentową.

Pozwany M. M. (1) wykonał obowiązki kierownika budowy niezgodnie z przepisami prawa. Niezgodność polegała na tym, że brak było protokolarnego przejęcia od inwestora i odpowiedniego zabezpieczenia terenu budowy. Ponadto pozwany nie zgłaszał inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych robót ulegających zakryciu bądź zanikających. Dodatkowo nie dokonał wpisów w dzienniku budowy mówiących o odstępstwach w wykonaniu prac budowlanych w stosunku do projektu budowlanego.

W czasie wykonywania prac budowlanych powód nie zgłaszał zastrzeżeń co do działań kierownika budowy.

W dniu 10 września 2015r. pozwany naniósł na kserokopii dziennika budowy adnotację o rezygnacji z pełnienia funkcji kierownika budowy. Oryginał dziennika znajdował się w tym czasie u inwestora. Zarówno w rozmowach z inwestorem, jaki D. M., pozwany M. M. (1) nigdy nie zgłosił zamiaru rezygnacji z funkcji kierownika budowy domu powoda. Nie zwrócił się również o udostępnienie mu oryginału dziennika w celu naniesienia adnotacji o takowej rezygnacji. Pomimo naniesienia wskazanej adnotacji na kserokopii dziennika pozwany M. M. (1) nadal sprawował obowiązki kierownika przedmiotowej budowy. Wymieniony w dalszym ciągu pozostawał tez w kontakcie z D. M. ustalając kolejne etapy prac oraz ich odbiorów.

Dopiero pismem z dnia 25 maja 2016r. pozwany poinformował powoda o rezygnacji z funkcji kierownika budowy inwestycji powoda.

Kserokopia dziennika budowy z poczynioną na niej adnotacją o rezygnacji pozwanego z pełnienia funkcji kierownika budowy wpłynęła do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w O. w dniu 1 sierpnia 2016r. Do powyższego pozwany załączył również decyzję o pozwoleniu na budowę, decyzję o zmianie pozwolenia na budowę, oświadczenie kierownika budowy oraz szkice i rysunki.

Podczas przeprowadzania prac dokonano pewnych zmian w sposób odbiegający od projektu. Wszystkie zmiany powód omawiał z A. K. (1), który zapewniał o możliwości ich wdrożenia, a ponadto zobowiązał się do ustalenia ich z kierownikiem budowy. Wiele z dokonanych zmian wyszło z inicjatywy inwestora.

Wybudowany budynek posiada następujące odstępstwa od projektu architektoniczno-budowlanego:

- elewacja frontowa jest niezgodna z projektem, albowiem brak jest otworu w połaci dachowej na okno połaciowe

- elewacja boczna jest niezgodna z projektem, bowiem wykusz jest krótszy o 25 cm w stosunku do projektu, co spowodowało wydłużenie fragmentu ściany o 25 cm

- elewacja ogrodowa jest niezgodna z projektem, albowiem brak jest otworu na drzwi balkonowe w pomieszczeniu 1/9 (zamiast tego wykonano otwór na okno), w części garażowej brak jest otworu na okno (przesunięto otwór na drzwi zewnętrzne), bark jest otworu w połaci dachowej na okno połaciowe, pod tarasem wykonano pomieszczenie gospodarcze

- elewacja boczna z garażem jest niezgodna z projektem, bowiem brak jest otworu na drzwiami balkonowymi pomieszczenia 1/9, przesunięto otwór na okno zewnętrzne z pom. 1/11 do pom. 1/9

- przestawiono komin z łazienki 1/11 do pomieszczenia kotłowni 1/13

- nie wykonano stropu nad częścią garażową (zamiast stropu wykonano podciąg)

- w pozostałej części budynku wykonano strop monolityczny zamiast stropu T.

- brak jest komina w pom. 1/3 i ¼.

Projekt architektoniczno – budowlany przedmiotowego budynku nie przewidywał podpiwniczenia. Piwnica wykonana została jednak w sierpniu 2015r., jednakże decyzja o zmianie pozwolenia na budowę została wydana dopiero 18 września 2015r.

Stwierdzone odstępstwa, za wyjątkiem wykonania pod tarasem podpiwniczenia i niewykonania trzeciego komina, są odstępstwami nieistotnymi.

Umowa o roboty budowlane nie została wykonana przez wykonawcę w sposób prawidłowy. W budynku ujawniono wady:

- brak fasety (wyoblenia) na styku ściany zewnętrznej fundamentowej z ławą fundamentową

- wadliwe wykonanie przeciwwilgociowej izolacji pionowej ścian zewnętrznych

- brak właściwego przewiązania obmurowania komina systemowego

- niestaranne wylanie płyty betonowej posadzki oraz brak jej poziomu; odchylenia wynoszą około 2 cm

- niewykonanie pod posadzką w pomieszczeniu 1/5 nawiewu Ø 160 pod kominek

- wykonanie więźby dachowej niezgodnie z wiedzą techniczną, tj. nie dokonano właściwych połączeń, a także nie zastosowano w kalenicy szczeliny wentylacyjnej

- drenaż opaskowy wykonany został niezgodnie z wiedzą techniczną, tj. wykonano jedynie 3 studzienki kontrolne, podczas gdy zalecanym jest, aby studzienki te znajdowały się we wszystkich narożnikach budynku – w przypadku budynku powoda powinno być 6 studzienek. Umieszczenie mniejszej ilości studzienek wpływa na krótszy okres eksploatacji drenażu. Ponadto wykonawca nie zastosował zasypki żwirowej, zastosowano natomiast zasypkę piaskowo-żwirową,

- zwichrowane kominy nad połacią dachową.

Powód zlecił sporządzenie kosztorysu naprawczego, którego wykonanie powierzone zostało A. K. (2). Oszacowany koszt przywrócenia obiektu do stanu zgodnego z projektem określony został na 38.286, 99 zł brutto.

Pismem z dnia 29 lutego 2016r. powód wezwał pozwanych do poprawienia przedmiotu umowy albo zapłaty odszkodowania zakreślając im termin 30 dni. Pozwany (...) Sp. z o.o. w O. w odpowiedzi na pismo wskazał, że wszystkie prace odbyły się zgodnie z projektem i zostały odebrane przez kierownika budowy. Zdaniem pozwanego świadczył on jedynie usługę budowlana i nie miał wpływu na dobór materiałów dostarczonych przez inwestora.

Koszt usunięcia wad stwierdzonych w związku z nieprawidłowym wykonaniem umowy o roboty budowlane winien wynieść 37.223,07 zł brutto. Wskazana kwota uwzględnia koszt naprawy drenażu, polegający na zamontowaniu trzech kolejnych studzienek kontrolnych, w wysokości 15.132,55 zł brutto.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Odnosząc się do kwestii legitymacji procesowej biernej pozwanego A. K. (1) Sąd wskazał, iż choć w dacie zawierania przez strony umowy organem uprawnionym do składania oświadczeń woli w imieniu spółki - jako Prezes Zarządu - była M. K., to jednak A. K. (1) również umocowany był do reprezentowania spółki na podstawie udzielonego mu pełnomocnictwa z dnia 1 grudnia 2012r. Z tego też względu w sposób niebudzący wątpliwości wynika, że pozwany zawarł z powodem w dniu 1 stycznia 2015r. umowę o roboty budowlane w imieniu spółki, na rzecz której działać był uprawniony, nie zaś w imieniu własnym. Skutkiem czego powództwo co do pozwanego A. K. (1) zostało oddalone.

W ocenie Sądu nie zasługiwały na uwzględnienie twierdzenia pozwanego M. M. (1), że w dniu 10 września 2015r. zrezygnował z pełnienia funkcji kierownika budowy w ramach inwestycji powoda, a zatem po tej dacie nie miał on wpływu na dalszy przebieg procesu budowlanego przedmiotowej inwestycji. Sąd wskazał, że zarówno w rozmowach z inwestorem, jak i baczącym w jego imieniu na przebieg prac budowlanych D. M., pozwany M. M. (1) w okresie poprzedzającym wskazaną datę nie zgłosił zamiaru rezygnacji z funkcji kierownika budowy domu powoda. Choć w dniu 10 września 2015r. pozwany naniósł na kserokopii dziennika budowy adnotację o rezygnacji z pełnienia funkcji kierownika budowy, to jednak nie zwrócił się inwestora o udostępnienie mu oryginału dziennika w celu naniesienia adnotacji o takowej rezygnacji. Istotne jest przy tym, że kserokopia dziennika budowy z poczynioną na niej adnotacją złożona została w Powiatowym Inspektoracie Nadzoru Budowlanego w O. dopiero w dniu 1 sierpnia 2016r. Co więcej ze zgormadzonych w sprawie dokumentów (m.in. z wydruku z konwersacji prowadzonej drogą elektroniczną przez powoda z D. M.) wynika, że pomimo naniesienia wskazanej adnotacji na kserokopii dziennika pozwany M. M. (1) nadal sprawował obowiązki kierownika przedmiotowej budowy. W dalszym ciągu przebywał na terenie niniejszej budowy, jak również nadal pozostawał w kontakcie z D. M., ustalając z nim kolejne etapy prac oraz ich odbiorów. Dopiero pismem z dnia 25 maja 2016r. pozwany poinformował powoda o rezygnacji z funkcji kierownika budowy jego inwestycji, zatem uznać należało, że do tego czasu przez cały okres ich trwania pozwany M. M. (1) pełnił funkcję kierownika przedmiotowej budowy.

Zdaniem Sądu okoliczność nienależytego wykonania przez wykonawcę umowy o roboty budowlane, zawartej przez powoda ze spółką (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O., nie budzi wątpliwości. Biegły z zakresu budownictwa, po przeprowadzeniu w dniu 16 marca 2017r. wizji lokalnej domu jednorodzinnego w stanie surowym zamkniętym, usytułowanego na działce nr (...) w miejscowości Ś. stwierdził liczne odstępstwa od projektu architektoniczno – budowlanego, sporządzonego dla niniejszej inwestycji. Sąd zaznaczył, że stwierdzone odstępstwa, za wyjątkiem wykonania podpiwniczenia i niewykonania trzeciego komina, biegły określił jako odstępstwa nieistotne. Jednocześnie wskazał, że skoro powód nie kwestionował wskazanych odstępstw od projektu w wyniku przeprowadzonych robót, a co więcej niektóre odstępstwa dokonane zostały na skutek sugestii samego powoda, uzasadnionym jest stwierdzenie, że odstępstwa te były przez powoda zaakceptowane.

Niemniej jednak poza wskazanymi odstępstwami biegły stwierdził wady przeprowadzonych robót budowlanych, a zatem prace nie tylko przeprowadzone wbrew woli inwestora, niezgodnie z zakresem prac objętych umową, ale również niezgodnie z wiedzą techniczną. Łącząca strony umowa o roboty budowlane nie została wykonana w sposób prawidłowy przez wykonawcę, co niewątpliwie doprowadziło do powstania szkody po stronie powoda. Pomimo zgłaszania wykonawcy zauważonych przez powoda lub też D. M. nieprawidłowości, nie dokonano ich korekty w sposób zgodny z projektem.

Sąd nie podzielił argumentów wykonawcy, że wpływ na powstanie szeregu stwierdzonych wad budowlanych miała jakość zakupywanych przez inwestora materiałów budowlanych, mając na względzie, że zastrzeżeń biegłego nie budziła jakość zastosowanych materiałów (np. papy, czy więźby dachowej), a wyłącznie sposób ich położenia czy też zamontowania przez wykonawcę. Sąd zwrócił uwagę, iż choć zakupy materiałów budowlanych dokonywane były przez powoda sposobem gospodarczym, to jeżeli tylko zakupione materiały dopuszczone zostały do sprzedaży jako spełniające stawiane im normy, nie sposób dopatrywać się po stronie powodowej przyczynienia do powstania stwierdzonych wad budowlanych.

Sąd I instancji uznał, iż nie tylko wykonawca nieprawidłowo wykonał przedmiot umowy. Odpowiedzialność za powstałą szkodę ponosi również pozwany M. M. (1), który w zakresie sprawowanego nadzoru nad inwestycją powoda dopuścił się licznych zaniedbań, które pozostają w ścisłym związku z powstałą szkodą.

Sąd wskazał, że pozwany M. M. (1) wykonał obowiązki kierownika budowy niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Wskazana niezgodność polegała na tym, że pozwany nie sporządził protokolarnego przejęcia od inwestora i odpowiedniego zabezpieczenia terenu budowy. Ponadto jako kierownik budowy pozwany nie wywiązał się z obowiązku należytego przeprowadzenia dokumentacji budowy w ramach dziennika budowy, a mianowicie nie dokonywał wpisów mówiących o odstępstwach w wykonaniu prac budowlanych w stosunku do projektu budowlanego, pomimo, iż podstawy ku temu zachodziły. Co więcej pozwany nie zgłaszał również inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych robót ulegających zakryciu bądź zanikających.

Sąd podkreślił, że pomimo stwierdzenia nieprawidłowości robót wykonanych przez wykonawcę pozwany ograniczał się jedynie do zasygnalizowania mu ich wystąpienia. Nie czynił natomiast żadnych starań, aby wymóc na wykonawcy usunięcie spostrzeżonych wad. Sąd zwrócił uwagę, że rolą kierowania budowy jest sprawdzanie poprawności prac wykonywanych przez wykonawcę, który wszak może nawet nie posiadać jakichkolwiek uprawnień w zakresie budownictwa. Z tego względu odpowiedzialność kierownika budowy jest znacząca. Wszelkie nieprawidłowości winny być wpisywane do dziennika budowy, zwłaszcza gdy wykonawca nie stosuje się do zaleceń kierowania. Ostatecznie istnieje możliwość zrezygnowania z dalszej umowy. Dodatkowo Sąd wskazał, że pozwany M. M. (1) nie wystąpił do inwestora o dokonanie zmian w rozwiązaniach projektowych przed rozpoczęciem budowy piwnicy. Sąd dodał również, iż projekt architektoniczno – budowlany przedmiotowego budynku nie przewidywał podpiwniczenia. Piwnica wykonana została jednak w sierpniu 2015r., podczas gdy decyzja o zmianie pozwolenia na budowę została wydana dopiero 18 września 2015r.

W świetle powyższego Sąd stwierdził, że skoro wykonawca (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. nie wykonał obiektu budowlanego zgodnie z umową, a pozwany M. M. (1), jako kierownik budowy, istotnie zaniedbał spoczywające na nim obowiązki związane z pełnioną funkcją, obaj pozwani winni zatem ponieść odpowiedzialność za powstałą szkodę.

Koszt usunięcia wad stwierdzonych w związku z nieprawidłowym wykonaniem umowy o roboty budowlane wyliczony został przez biegłego z zakresu budownictwa na kwotę 37.223,07 zł brutto. Sąd stanął jednak na stanowisku, iż w niniejszej sprawie nie zaistniały podstawy do obciążenia pozwanych kosztami naprawy drenażu w kwocie 15.132,55 zł. argumentując, iż z opinii biegłego wynika, że nie sposób stwierdzić, aby studzienki drenażowe w ilości wybudowanej przez wykonawcę były niewystarczające.

Wobec tego, koszty usunięcia wad stwierdzonych w związku z nieprawidłowym wykonaniem umowy o roboty budowlane wyliczone na 37.223,07 zł Sąd pomniejszył o wskazana kwotę, skutkiem czego zasądził od pozwanych na rzecz powoda kwotę 22.090,52 zł. O odsetkach orzekł na zasadzie art. 481 § 1 i 2 k.c., tj. zgodnie z żądaniem powoda. Jednocześnie zastrzegając, że spełnienie świadczenia przez któregokolwiek z pozwanych zwalnia pozostałego pozwanego z obowiązku zapłaty na rzecz powoda.

Powództwo co do pozwanych (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. w pozostałym zakresie Sąd oddalił.

Orzeczenie w zakresie nakazania stronom zwrotu wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa Sąd wydał na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c.

Na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążył powoda pozostałymi kosztami procesu na rzecz pozwanych.

Pozwany M. M. (1) wniósł apelację od powyższego wyroku zaskarżając go w części zasądzającej od M. M. (1) na rzecz powoda M. S. kwotę 22.090,52 zł (pkt I wyroku) wraz z odsetkami ustawowymi oraz co do rozstrzygnięcia o kosztach procesu (pkt V i VI wyroku).

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

I.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

1.  art. 471 k.c. w zw. z art. 361 § 2 k.c. poprzez ich niewłaściwą interpretację i błędne zastosowanie w niniejszej sprawie, polegające na uznaniu, iż pozwany jest zobowiązany do naprawienia szkody wynikłej z nienależytego wykonania zobowiązania, w sytuacji, kiedy rzekome nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które pozwany nie powinien ponosić odpowiedzialności (brak podstaw do przypisania pozwanemu odpowiedzialności);

2.  art. 22 Prawa Budowlanego poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że pozwany nienależycie wykonywał obowiązki kierownika budowy, podczas gdy pozwany wykonywał czynności nadzoru nad przedmiotową inwestycją z należytą starannością, zaś wszelkie zmiany dokonane przez inwestora poza wiedzą i zgodą kierownika budowy, jak również ewentualne spory pomiędzy inwestorem, a wykonawcą nie mogą stanowić podstawy do przypisania kierownikowi budowy odpowiedzialności.

II.  naruszenie przepisów postępowania tj.:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie oraz dokonanie ich oceny wybiórczo i wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, polegające na:

a)  przyjęciu, że pozwany obowiązki kierownika budowy wykonywał nienależycie, ponieważ nie czynił żadnych starań „aby wymóc na wykonawcy” usunięcie wad, podczas gdy w rzeczywistości pozwany wykonywał czynności nadzoru z należytą starannością, a jednocześnie biorąc pod uwagę przebieg spornego procesu budowlanego, nie miał wpływu na zmiany dokonywane przez inwestora;

b)  przyjęciu, że istnieje związek przyczynowo - skutkowy pomiędzy stwierdzonymi przez Sąd I Instancji zaniedbaniami po stronie kierownika budowy, a jego odpowiedzialnością za powstałą szkodę;

c)  pominięciu okoliczności, że w protokole kontroli (...) z dnia 26 sierpnia 2016r. nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości, a tym samym brak jest przesłanek do przypisania kierownikowi budowy odpowiedzialności z tytułu nadzorowania przedmiotowej inwestycji;

d)  pominięciu okoliczności, że do powstania szkody doszło wyłącznie na skutek działań samego powoda, na którego życzenie wykonano prace zamienne i dodatkowe i że powód nie informował kierownika budowy o ich zleceniu wykonawcy i nie konsultował z nim planowanych działań;

e)  błędnym pominięciu, że powód pomimo posiadania wiedzy technicznej nie kierował do pozwanego żadnych zastrzeżeń i nie zrezygnował ze świadczonych przez niego usług kierownika budowy (co jednoznacznie wskazuje, że nie miał uwag co do wykonywanej przez pozwanego funkcji);

f)  zupełnym pominięciu okoliczności, że wszelkie materiały budowlane były dostarczane przez powoda, a pozwany, jak i wykonawca wielokrotnie zwracali mu uwagę na konieczność zakupu materiałów lepszej jakości, jednak ostatecznie pozwany nie miał realnego wpływu na decyzję powoda w tym przedmiocie;

g)  przyjęciu że jakość materiałów dostarczanych przez powoda nie miała w sprawie znaczenia, bowiem materiały spełniały przewidziane prawem normy podczas gdy większość ww. materiałów było niewiadomego pochodzenia (powód w toku postępowania nie przedstawił dowodu ich zakupu);

h)  błędnym pominięciu okoliczności, że pozwany zrezygnował z pełnienia funkcji kierownika budowy w dniu 10 września 2015 r. i w związku z czym po ww. dacie nie miał on wpływu na przebieg procesu budowlanego;

i)  niezasadnym przyjęciu, że mimo naniesienia przez pozwanego adnotacji o rezygnacji z pełnionej funkcji na kserokopii dziennika budowy pozwany nadal sprawował obowiązki kierownika przedmiotowej budowy, ponieważ pozostawał w kontakcie ze świadkiem D. M., ustalając kolejne etapy prac oraz ich odbiorów, podczas gdy pozwany jedynie grzecznościowo mógł kontaktować się z uczestnikami procesu budowlanego w zakresie inwestycji;

j)  przyjęciu, że pozwany do dnia 25 maja 2016r. nie poinformował powoda o rezygnacji z funkcji kierownika budowy inwestycji powoda, nie zgłosił także powodowi zamiaru rezygnacji z funkcji kierownika budowy i nie zwrócił się o udostępnienie mu oryginału dziennika w celu naniesienia adnotacji, podczas gdy pozwany wielokrotnie kontaktował się z powodem w ww. przedmiocie;

2.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez uczynienie opinii biegłego z zakresu budownictwa za podstawę rozstrzygnięcia, podczas gdy zarówno opinia podstawowa, jak i opinie uzupełniające są wadliwe, rażąco sprzeczne z rzeczywistym stanem rzeczy, zostały opracowane w oparciu o niewłaściwe katalogi, zbyt wysokie koszty pośrednie, a nadto bez przeprowadzenia wnikliwych oględzin przedmiotowej inwestycji i jako takie nie mogą stanowić podstawy do ustalenia wysokości należnego powodowi odszkodowania.

Pozwany wniósł również o powołanienowego bieg łe go z zakresu budownictwa na okoliczność ustalenia, czy pracebudowlane stanowiące przedmiot umowy z dnia 1 stycznia 2015 r. zostaływykonane wadliwie, czy pozwany należycie wypełniał obowiązki kierownikabudowy, oraz na okoliczność ustalenia wysokości powstałej szkody.

W oparciu o podniesione w apelacji zarzuty domagał się :

1.  zmiany wyroku Sądu I Instancji w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w stosunku do pozwanego M. M. (1) w całości;

2.  zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego M. M. (1) kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych. Ustalenia te, jako mające oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, który został oceniony zgodnie z wymogami przewidzianymi w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy w całości podzielił i przyjął za własne. Zarzuty apelacji nie podważają skutecznie faktów ustalonych przez Sąd pierwszej instancji. Również ocena prawna dokonana przez Sąd Rejonowy jest prawidłowa.

Prawidłowe są również wywody Sądu Rejonowego upatrujące podstawy prawnej powództwa w treści art. 471 k.c. Uzasadniona jest także konkluzja, że w świetle ustalonych faktów zachodziła podstawa do zastosowania wskazanej normy i częściowego uwzględnienia roszczenia.

Strony łączyła umowa, na podstawie której pozwany zobowiązał się wobec powoda pełnić funkcję kierownika budowy podczas budowy domu jednorodzinnego za wynagrodzeniem.

Umowę tą należy zakwalifikować do kategorii umów o świadczenie usług, do których - na podstawie odesłania zawartego w art. 750 k.c. - stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Stosunek zlecenia natomiast, ze swej istoty stanowi umowę starannego działania.

Pozwany zobowiązał się wobec powoda do pełnienia samodzielnej funkcji w procesie budowlanym. Proces inwestycyjny związany z budową w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1186 z późn. zm.) jest działalność poddaną ograniczeniom i powinnościom wynikającym z przepisów prawa, Ustawa ta przewiduje zatem określone obowiązki kierownika budowy.

Należy wziąć pod uwagę też to, że prawo budowlane wprowadza szczególne wymagania dla kwalifikacji i doświadczenia zawodowego osób pełniących funkcje kierownika budowy, znajdujące wyraz w obowiązku legitymowania się formalnym (urzędowym) potwierdzeniem tych kwalifikacji i uzyskania publicznoprawnego uprawnienia do wykonywania takiej działalności zawodowej (art. 12 i 12a ustawy). Przy uwzględnieniu zatem tych wymogów zawodowych konstruować należy wzorzec staranności zawodowej wymagany na podstawie art. 355 § 2 k.c. przez pozwanego jako stronę umowy na podstawie której świadczyć miał usługi w ramach swojej działalności zawodowej. Powinności kierownika budowy i sposób ich wykonywania muszą być oceniane nadto przez pryzmat celów sformalizowania działalności budowlanej. Należy mieć więc na względzie to, że celem regulacji jest minimalizacja ryzyka wypadku (katastrofy budowalnej), jakie wiąże się zarówno z samym prowadzeniem prac budowlanych jak i eksploatacją wadliwe wzniesionych obiektów budowlanych. Stąd także wyprowadzać należy wymóg zachowania szczególnej zawodowej (profesjonalnej) staranności przy pełnieniu samodzielnej funkcji budowlanej. Zachowanie wymaganego poziomu staranności musi być zatem oceniane przez pryzmat szczególnych kwalifikacji zawodowych formalnie potwierdzonych przez decyzję nadającą uprawnienia budowlane w rozumieniu ustawy (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 18 marca 2020r. I ACa 652/19 Lex nr 2956822).

Zebrany w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, że pozwany nie wykonywał swoich obowiązków należycie. Okoliczności te wprost wynikają z opinii biegłego z zakresu budownictwa, który stwierdził w budynku liczne wady jak również prace nie znajdujące uzasadnienia w zawartej umowie. Pozwany nie dopełnił również innych obowiązków nałożonych na niego przepisami ustawy Prawo budowlane (art. 22 ).

Podkreślić należy, iż treść opinii biegłego jasno wskazuje, iż jakość zakupionych przez powoda materiałów nie miała wpływu na powstanie wad budynku. Charakter wad przeczy również temu, że ich źródłem były działania powoda.

W niniejszej sprawie nie zaistniały żadne okoliczności, które podważałyby moc dowodową opinii sporządzonych przez biegłego z zakresu budownictwa. Z pewnością takiej okoliczności nie stanowi sama adnotacja jaka widniej w protokole z dnia 26 sierpnia 2016r. o braku stwierdzenia nieprawidłowości w budowie.

Podkreślić należy, iż Sąd I instancji każdorazowo po zastrzeżeniach pozwanego dopuszczał dowód z opinii uzupełniającej biegłego z zakresu budownictwa, w których ten odnosił się do zastrzeżeń stron.

Pozwany po kolejnej już opinii uzupełniającej wydanej przez biegłego z zakresu budownictwa żadnych zastrzeżeń nie wnosił.

W tej sytuacji kwestionowanie opinii biegłego na etapie postępowania apelacyjnego i domaganie się przeprowadzenia dowodu z opinii kolejnego biegłego należało ocenić jako wniosek zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania co skutkowało jego pominięciem w oparciu o art. 235 ² pkt 5 k.p.c.

Odnosząc się do argumentów pozwanego, że to na życzenie powoda a bez wiedzy i zgody pozwanego wykonywano prace zamienne i dodatkowe, wskazać należy, iż pozwany obejmując formalnie funkcję kierownika budowy, miał obowiązek czynnego udziału w wykonywaniu robót budowlanych. Z tego wynika wprost obowiązek kierowania robotami w (przewidziany przez ustawę) sposób zapewniający zgodność prac (i wznoszonego obiektu) zarówno z pozwoleniem na budowę i będącym jego podstawą projektem jak i właściwymi przepisami i normami techniczno - budowlanymi (art. 22 pkt 3) ustawy Prawo budowlane.

Przypomnieć należy, że kierownik ma w związku z tym także kompetencje powinność nakazania zmiany sposobu wykonywania robót jeśli stwierdzi, że faktycznie wykonujący je podmiot działa niezgodnie z projektem lub narusza właściwe przepisy oraz odmowy wykonania decyzji inwestora jeśli prowadzą one do sprzeczności procesu budowlanego z opisanym wyżej wzorcem wymaganym przez prawo budowlane.

Kierownik budowy nie jest więc w procesie budowalnym podmiotem wyłącznie wykonującym polecenia inwestora. Jako pełniący samodzielną funkcję budowalną ma obowiązek kierowania budową i czynnego wpływania na decyzje inwestora (ewentualnie ich korygowania) lub domagania się, by przed ich wykonaniem uzyskać wymaganą przez przepisy prawa budowlanego aprobatę (w przypadkach gdy zmiany inwestorskie tego wymagają - zmianę pozwolenia na budowę, zmiany do projektu lub aprobatę projektanta). Pełnienie funkcji budowlanej powinno być wykonywane w taki sposób, by zapobiegać ma zarówno samowoli budowlanej jak i ograniczać ryzyko wznoszenia budynków wadliwych wykonanych niezgodnie z projektem (pozwoleniem na budowę) lub zasadami sztuki budowalnej.

To kierownik budowy powinien dbać o wykonywanie prac budowlanych zgodnie z zatwierdzonym projektem. Dysponuje on zarówno wiedzą specjalistyczną, konieczną do oceny propozycji inwestora, jak i instrumentami prawnymi mogącymi powstrzymać bezprawne działania inwestora. Jeśli inwestor proponuje rozwiązania wykraczające poza projekt, kierownik budowy winien się temu sprzeciwić i w ostateczności wstrzymać budowę (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 27 czerwca 2013 r. I ACa 521/13 LEX nr 1454510)

Zaniechanie pozwanego niewątpliwie naruszało powinności zawodowe i ustawowe wynikające z przywołanych przepisów (a więc obowiązek zorganizowania i kierowania budową w sposób zgodny z projektem pozwoleniem i przepisami, obowiązek prowadzenia dokumentacji budowy, szeroko rozumianej pieczy nad placem budowy i współpracy z inwestorem oraz faktycznym wykonawcą robót). Niewątpliwie doszło zatem do rażącego naruszenia przez pozwanego wzorców wymaganej pod niego przez prawo, zawodowej staranności.

Nawiązując do kwestii rezygnacji przez pozwanego z funkcji kierownika budowy wskazać należy, iż w świetle obowiązujących przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane można wskazać, poza przypadkami losowymi (np. śmierć kierownika budowy), dwie sytuacje, kiedy kierownik budowy kończy pełnienie swojej funkcji. Pierwsza – związana z zakończeniem budowy (prac budowlanych), druga – związana z zakończeniem pełnienia funkcji w trakcie prowadzenia budowy. Druga sytuacja może wystąpić albo na skutek złożenia przez kierownika budowy rezygnacji z pełnienia swojej funkcji, albo na skutek zwolnienia kierownika budowy z jego funkcji przez inwestora.

Każda zmiana kierownika budowy, z jakiegokolwiek powodu, musi zostać odnotowana w dzienniku budowy. Ponadto zgodnie z § 6 ust. 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 czerwca 2002 r. w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, konieczne jest odnotowanie stanu zaawansowania i zabezpieczenia przekazywanej budowy. Wpis musi zostać opatrzony datą jego sporządzenia oraz podpisami dotychczasowego kierownika budowy i osoby przejmującej jego obowiązki.

Dokonany przez pozwanego wpis w dzienniku budowy (k. 157) powyższego wymogu nie spełnia. O rezygnacji z wykonywania funkcji kierownika budowy nie zostały również poinformowane organy nadzoru budowlanego.

W tej sytuacji sam wpis na kserokopii dzienniku budowy w kontekście pozostałych okoliczności niniejszej sprawy nie może stanowić podstawy do zwolnienia pozwanego z odpowiedzialności wynikającej z przepisów Prawa budowlanego.

Prawidłowo bowiem Sąd I instancji ustalił, że pozwany pomimo wpisu na kserokopii dziennika budowy adnotacji o rezygnacji z funkcji kierownika budowy, nadal wykonywał wynikające z tej funkcji obowiązki.

Twierdzeniom pozwanego, iż po podjęciu decyzji o rezygnacji z pełnionej funkcji wykazywał jedynie zainteresowanie inwestycją przeczy zebrany w sprawie materiał dowodowy m.in. w postaci pisma pozwanego z dnia 25 maja 2016r. adresowanego do powoda w którym to pozwany składa oświadczenie o rezygnacji z funkcji kierownika (k. 402) jak również zeznania świadków M. M. (2) (k. 221) oraz D. M. (k. 217-218).

W tym kontekście trafnie Sąd Rejonowy uznał, że pozwany nie wywiązał się należycie z łączącej strony umowy i odpowiada za szkodę wyrządzoną jej niewykonaniem (art. 471 k.c.). Z kolei wysokość szkody nie była przez pozwanego w apelacji kwestionowana.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w oparciu o art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).

Bożena Charukiewicz Beata Grzybek Jacek Barczewski